Pëtr Il'ič Čajkovskij

Pëtr Il'ič Čajkovskij
professur	;
professur
Ħajja
Twelid	Kamsko-Votkinsk, 25 April 1840 (in Julian calendar), 7 Mejju 1840
Nazzjonalità	Imperu Russu
Residenza	San Pietruburgu; Moska; Kamsko-Votkinsk; Moska; Alapayevsk; San Pietruburgu; Clarens; Firenze; Ruma; Moska; Klin; Klin; Ewropa
L-ewwel lingwa	Russu
Mewt	Malaya Morskaya Street, 13 (en) u San Pietruburgu, 25 Ottubru 1893 (Julian)
Post tad-dfin	Ċimiterju Tixvin
Kawża tal-mewt	kawżi naturali (Kolera)
Familja
Missier	Il'ja Petrovič Čajkovskij
Omm	Aleksandra Čajkovskij
Konjuga/i	Antonina Miljukova (Lulju 1877 - Settembru 1877)
Aħwa	uri Modest Tchaikovsky (en) ; Anatoly Tchaikovsky (en) ; Aleksandra Davydova (en) ; Ippolit Chaykovsky (en) ;
Edukazzjoni
Alma mater	Konservatorju ta' San Pietruburgu 1865) ; Skola Imperjali tal-Ġurisprudenza ; (1850 - 12 Mejju 1859 (Julian))
Livell tal-edukazzjoni	dottorat fil-mużika
Lingwi	Russu; Franċiż; Ġermaniż
Għalliema	Nikolai Zaremba (en) ; Anton Rubinstein (en)
Studenti	uri Alexander Siloti (en) ; Pyotr Danilchenko (en) ; Thomas Matthew James Joyce (en) ;
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	kompożitur; librettist; surmast tal-orkestra; koreografu; għalliem tal-mużika; pjanist; awtobijografu; kritiku tal-mużika; djarist; traduttur; għalliem fl-università
Post tax-xogħol	San Pietruburgu; Moska
Impjegaturi	Università ta' Washington ; Konservatorju ta' Moska (1866 -
Xogħlijiet importanti	Swan Lake (en) ; The Nutcracker (en) ; The Sleeping Beauty (en) ; Symphony No. 6 (en) ; Piano Concerto No. 1 (en) ; 1812 Overture (en) ; Violin Concerto (en) ; Eugene Onegin (en) ; The Queen of Spades (en)
Premjijiet	List Order of St. Vladimir, 4th class ; Order of St. Vladimir ;
Moviment artistiku	sinfonija; opra; mużika taż-żfin klassiku; mużika klassika; mużika romantika
Strument/i tal-mużika	pjanu

Pëtr Il'ič Čajkovskij^[1] (bir-Russu: Пётр Ильи́ч Чайко́вский; Votkinsk, 7 ta' Mejju 1840 – San Pietruburgu, 6 ta' Novembru 1893) kien kompożitur Russu tal-era romantika.

Bijografija

Čajkovskij twieled Kamsko-Votkinsk, ir-Russja, minn Il'ja Petrovič Čajkovskij, inġinier minerarju Ukren u mit-tieni mara tiegħu, Aleksandra Andreevna Assier, li kienet ta' nisel Franċiż. Beda jieħu l-lezzjonijiet tal-pjanuforte meta kellu seba' snin. Mill-1861 sal-1865 studja fil-Konservatorju ta' San Pietruburgu, fejn ħa d-diploma bil-kompożizzjoni "Għanja lill-ferħ" fuq versi ta' Schiller. Fl-1866 inħatar professur tat-teorija u armonija fil-Konservatorju ta' Moska, imwaqqaf dik is-sena. Din il-kattedra offrihilu Nikolaj Rubinstein fuq rakkomandazzjoni ta' Anton Rubinstein, ħu Nikolaj u l-ewwel għalliem ta' Čajkovskij f'San Pietruburgu. Żamm dik il-pożizzjoni sal-1876.

Disagħt ijiem biss wara l-ewwel kunċert tas-Sitt Sinfonija tiegħu, (Pathétique), fl-1893 f'San Pietruburgu, Čajkovskij miet. Hemm opinjoni mifruxa li kien qatel ruħu b'idejh, allavolja l-mod u ċ-ċirkustanzi għadhom mhux ċerti: isemmiet ukoll il-kolera, li seta' ħa mill-ilma mniġġeż li kien xorob ftit jiem qabel. Imma hu iżjed probabbli li kien avvelenament bl-arseniku billi nafu li fil-funeral Rimskij-Korsakov u xi wħud minn sħabu warajh resqu lejn il-mejjet u bisuh fuq ġbinu. Hemm xnieġħa oħra li xi ħbieb tiegħu u xi nies li kien studja magħhom inkuraġġewh biex joqtol ruħu b'idejh biex jevita skandlu minħabba xi relazzjoni li kellu ma' neputi ta' membru tal-aristokrazija Russa.

Minkejja l-omosesswalità tiegħu, fit-18 ta' Lulju 1877, iżżewweġ, għalkemm kontra qalbu, lil Antonina Miljukova, studenta fil-konservatorju li kienet tammirah ħafna. Kien iddeċieda li jiżżewweġ ‘il min jieħdu. Il-konsegwenzi fuq il-psike ta' Čajkovskij kienu tal-biża': ġranet biss wara ż-żwieġ beda jiddispjaċih u ġimgħatejn wara waqa' fl-ilma ngazzat tax-xmara Moskova u kien ħa jmut l-aħħar (jgħidu li kien attentat ta' suwiċidju bla grazzja); darba li kien għaddhielu l-effett tal-inċident, telaq lejn San Pietruburgu b'għeja nervuża kbira.

Matul ħajtu kellu appoġġ ekonomiku u morali ġeneruż mill-armla għanja Nadežda von Meck. Din kienet intlaqtet ħafna mill-mużika ta' Čajkovskij u saret il-finanziera prinċipali tal-kompożitur. Bis-somom kbar ta' flus li tagħtu seta' jitlaq mill-kattedra fil-konservatorju biex jiddedika ruħu kompletament għall-kompożizzjoni. Kienet ukoll konfidenti privileġġata għaliex kellha korrispondenza kontinwa miegħu li damet mill-1877 sal-1890, b'total ta' 'l fuq minn 1200 ittra; huma, bi ftehim bejniethom, qatt ma ltaqgħu. Ma' dan kollu wara 13-il sena, il-korrispondenza waqfet f'daqa, uffiċjalment minħabba li l-benefattriċi falliet, allavolja ħafna (fosthom Berberova fil-bijografija tagħha) sostnew li l-kawża kienet l-iskoperta tal-omosesswalità ta' Pëtr Il'ič.

Forsi l-iżjed bijografija interessanti ta' Čajkovskij hi dik li kitbet Nina N. Berberova, li tagħmel iżjed enfasi fuq l-istudju psikoloġiku tal-personalità tal-mużiċista milli fuq l-analisi tax-xogħol artistiku tiegħu. Din il-bijografija għandha t-titlu evokattiv It-tifel tal-ħġieġ, kif kienet issejjaħlu il-maħbuba governanti Fanny. F'dal-ktieb l-awtriċi tpinġi ritratt interessanti tal-artista, li jibda mill-fraġiltà żagħżugħa tat-tifel, marbut morbożament ma' ommu, ta' oriġni Franċiża, li mietet f'età żgħira bil-kolera. Matul is-snin tal-adolexxenza, immarkati b'ħbiberiji mħawdin ma' ħbieb fil-konservatorju, kellu rabta ta' mħabba profonda mal-kuġin tiegħu Davydov, li għalih iddedika l-aħħar xogħol tiegħu, is-sitt sinfonija, li bla dubju tista' titqis bħala t-testment spiritwali ta' Čajkovskij. Fil-bijografija tagħha Berberova ċaħdet kategorikament l-ipoteżi tas-suwiċidju u twaħħal fix-xorb tal-ilma mniġġeż bħala l-kawża tad-diżgrazzja tal-mewt tiegħu.

Il-ħajja tiegħu hi rakkontata fil-film ta' Ken Russell The music lovers (1970).

Il-qabar tiegħu qiegħed fiċ-Ċimiterju Tixvin ta' San Pietruburgu.

L-istil

Čajkovskij kulturament kien imbiegħed ħafna mill-kompożituri Russi kontemporanji miegħu (dawn saru jissejħu l-Grupp ta' Ħamsa) li kienu ispirati min-nazzjonaliżmu, waqt li hu, fil-mużika kellu spirtu kożmopolita. Però, il-partituri tiegħu, mimlijin sensibbiltà u eleganza naturali, xorta juru tratti li huma distintament Russi, fl-għażla spissa tal-mod minuri u fuq kollox fil-melodiji li sikwit huma meħudin mill-kant tradizzjonali jew mill-liturġija ortodossa.

Bil-kontra tal-kollegi Russi, Čajkovskij f'ħajtu kollha kien jistudja l-mużika tal-punent - minn Mozart sal-operisti Taljani u mir- romantiċi Ġermaniżi għall-iskola ġdida Franċiża ta' Bizet u Massenet. (Ta' min jinnota li Beethoven ma tantx kien jogħġbu, l-iżjed Beethoven tal-maturità, u ‘l Schumann kien jippreferih mir-"rival" Brahms.) Hekk irnexxilu jagħti l-mużika tiegħu xeħta tassew internazzjonali.

F'dan is-sens, il-figura tiegħu ta' mużiċista kapaċi li jassorbi u jirrielabora kwalunkwe lingwaġġ u kull forma mużikali, hi fundamentali fl-ambitu romantiku kif ukoll biex nifhmu l-vjaġġ artistiku li kien ħa jagħmel fil-futur Stravinskij.

Fost il-ħafna aspetti tal-figura tiegħu b'ħafna faċċati, ta' kompożitur instintiv u appassjonat u fl-istess ħin attent ħafna għall-irfinar formali, tispikka s-sensibbiltà timbrika straordinarja. Čajkovskij kien jaf jesperimenta bil-possibiltajiet espressivi tal-istrumenti tradizzjonali, b'mod partikulari bl-istrumenti tan-nifs, u joħroġ minhom ħoss u taħwir oriġinali, raffinatissmu u inkonfondibbli. L-importanza li ta lill-kuluri tal-orkestra twarrab il-mużika pjanistika għat-tieni pjan, minkejja l-fama straordinarja li kiseb bl-ewwel kunċert għall-pjanu u l-orkestra.

Kompożizzjonijiet Prinċipali

Balletti

Čajkovskij jaf il-popolarità tiegħu l-iżjed lill-mużika għall-balletti.

Il-Lag tac-Ċinji, op. 20 (1875-76) Kien l-ewwel ballett ta' Čaikovskij, irrappreżentat, b'xi qtugħ fit-Teatru Bol'šoj ta' Moska, fl-1877. Ma kienx apprezzat sħiħ ħlief wara l-mewt tal-mużiċista minkejja it-tirqim drammaturġiku finissmu u fantasjuż.
Is-Sbejħa Rieqda, op. 66 (1888-89) Čaikovskij kien iqis dan ix-xogħol bħala wieħed mill-iżjed li rnexxa. L-ewwel rappreżentazzjoni tiegħu kienet fl-1890, fit-Teatru Mariinskij f'San Pietruburgu.
Il-Kissiera tal-Lewż, op. 71 (1891-92) Dan hu wieħed mix-xogħlijiet l-iżjed popolari. Il-faxxinu qiegħed fis-sentiment pekuljari ta' maġija u ta' seher flimkien mal-ħolm u r-ritorn għat-tfulija. Čajkovskij ġabar fi suite Op. 71a (1892) tmien biċċiet estratti minn dan il-ballett.

Sinfoniji

Sinfonija nru. 1 fis-Sol minuri (Ħolm tax-xitwa), op. 13 (1866)
Sinfonija nru. 2 fid-Do minuri (Russja Żgħira), op. 17 (1872)
Sinfonija nru. 3 fir-Re maġġuri (Pollakka), op. 29 (1875)
Sinfonija nru. 4 fil-Fa minuri, op. 36 (1877)
Manfred, op. 58 (1885)
Sinfonija nru. 5 fil-Mi minuri, op. 64 (1888)
Sinfonija nru. 6 fis-Si minuri (Pathétique), op. 74 (1893)

Sinfonija fil-Mi bemoll maġġuri (1891-1892, abbandunata)

Ouvertures u xogħlijiet oħra għall-orkestra

Il-Buraxka, op. 76 (1864)
Ouverture fil-Fa maġġuri (1865, rev. 1866)
Ouverture solenni fuq l-innu nazzjonali Daniż, op. 15 (1866, rev. 1892)
Id-Destin, op. 77 (1868)
Romeo u Ġuljetta (1869, rev. 1870, 1880)
It-Tempesta, op. 18 (1873)
Marċ Slav, op. 31 (1876)
Francesca da Rimini, op. 32 (1876)
Kapriċċ Taljan, op. 45 (1880)
Serenata għall-arki, op. 48 (1880)
L-1812, op. 49 (1880)
Amletu, op. 67 (1888)
Voevoda, op. 78 (1890-91)

Kunċerti u biċċiet konċertanti

Kunċert għall-pjanu nru. 1 fis-Si bemoll minuri, op. 23 (1874-75, rev. 1879 et 1889)
Sérenade mélancolique, op. 26 (1875)
Varjazzjonijiet fuq tema rokoko, op. 33 (1876)
Valz-Scherzo, op. 34 (1877)
Kunċert għall-vjolin fir-Re maġġuri, op. 35 (1878)
Kunċert għall-pjanu nru. 2 fis-Sol maġġuri, op. 44 (1879-80)
Concert fantaisie, op. 56 (1884)
Pezzo Capriccioso, op. 62 (1887)
Kunċert għall-pjanu nru. 3 fil-Mi bemoll maġġuri, op. 75 (1893)
Kunċert għall-pjanu nru. 3, Andante u Finale, op. 79 (1893)

Suites

Suite nru. 1 fir-Re minuri, op. 43 (1878-1879)
Suite nru. 2 fid-Do maġġuri, op. 53 (1883)
Suite nru. 3 fis-Sol maġġuri, op. 55 (1884)
Suite nru. 4 fis-Sol maġġuri, Mozartiana, op. 61 (1887)

Čajkovskij ġabar fi suite għall-ballett, Op. 71a (1892) tmien biċċiet estratti mill-ballett tiegħu Il-Kissiera tal-Lewż. Jeżistu wkoll xi suites għall-balletti il-Lag taċ-Ċinji (suite 20a) u is-Sbejħa Rieqda (suite 66a), imma dawn m'humiex awtentiċi, għaliex ma nġabrux mill-kompożitur innifsu (għalkemm kellu f'rasu li jagħmel hekk) u kienu ippublikati wara mewtu.

Mużika da camera

Kwartett għall-arki fis-Si bemoll maġġuri (1865)
Kwartett għall-arki nru. 1 fir-Re maġġuri, op. 11 (1871)
Kwartett għall-arki nru. 2 fil-Fa maġġuri, op. 22 (1873-74)
Kwartett għall-arki nru. 3 fil-Mi bemoll minuri, op. 30 (1876)
Tifkira ta' post għażiż, op. 42 (1878)
Trio għall-pjanu fil-La minuri, op. 50 (1881-82)
Tifkira ta' Firenze, op. 70 (1890)

Biċċiet għall-pjanu

Čajkovskij kiteb xi mitt biċċa għall-pjanu. Fosthom l-iżjed famużi huma L-iStaġuni op. 37a.

Mużika di scena

Sneguročka, op. 12 (1873)

Opri

Čajkovskij ikkompona għaxar opri. Fosthom it-tnejn l-iżjed famużi huma Ewġenju Onegin u r-Reġina tal-Piki li jinstemgħu spiss fir-repertorju liriku modern. L-opri l-oħra, għalkemm magħrufin ħafna inqas (u barra mir-Russja rari li jindaqqu) huma:

Titlu bil-Malti	Titlu oriġinali (bir-Russu)	Librett	Première (data)	Première (post)
Voevoda^[2]	Воевода	Aleksandr Ostrovskij u l-kompożitur	11 ta' Frar 1869	Moska, Teatru Bol'šoj
Undina	Ундина	Vladimir Sologub	Qatt ma ndaqqet^[3]	Qatt ma ndaqqet
Opriċnik	Опричник	il-kompożitur	24 ta' April 1874	San Pietruburgu, Teatru Mariinskij
Vakula l-Ħaddied	Кузнец Вакула	J. P. Polonski	6 ta' Diċembru 1876	San Pietruburgu, Teatru Mariinskij
Ewġenju Onegin	Евгений Онегин	il-kompożitur, fuq storja ta' Puškin	29 ta' Marzu 1879	Moska, Teatru Malyj
Ix-Xebba t'Orléans	Орлеанская дева	il-kompożitur, fuq it-traġedja ta' Schiller	25 ta' Frar 1881	San Pietruburgu, Teatru Mariinskij
Mażepa	Мазепа	Viktor Burenin u l-kompożitur, fuq storja ta' Puškin	15 ta' Frar 1884	Moska, Teatru Bol'šoj
Ċereviċki^[4]	Черевички	J. P. Polonski	31 ta' Jannar 1887	Moska, Teatru Bol'šoj
Is-Saħħara	Чародейка	Ippolit Špažinskij	1 ta' Novembru 1887	San Pietruburgu, Teatru Mariinskij
Ir-Reġina tal-Piki	Пиковая дама	Modest Čajkovskij u l-kompożitur, fuq storja ta' Puškin	19 ta' Diċembru 1890	San Pietruburgu, Teatru Mariinskij
Iolanta	Иоланта	Modest Čajkovskij, fuq storja ta' Henrik Hertz	18 ta' Diċembru 1892	San Pietruburgu, Teatru Mariinskij

Gallerija

Čajkovskij fl-1866 meta kien professur fil-Konservatorju ta' Moska
Čajkovskij fl-1875
Aleksandr Ziloti u Čajkovskij
Čajkovskij u martu Antonina Miljukova fl-1887
Brandukov u Čajkovskij fit-18 ta' Mejju, 1888
L-aħħar ritratt ta' Čajkovskij fl-1893
Id-dar ta' Čajkovskij fi Klin, li saret mużew
Plakka ġo Venezja fl-unur ta' Čajkovskij^[5]
Il-qabar ta' Čajkovskij f'San Pietruburgu

Noti

^ Billi hemm ħafna verżjonijiet tat-traslitterazzjoni mir-Russu ta' dan l-isem: Tchaikovsky, Ciajkovskij, Tchaïkovski, Chaikovski, Tschaikowski jew Tsjaikovski, qegħdin nużaw it-traslitterazzjoni xjentifika (International Scholarly System). F'din il-paġna nużaw din it-traslitterazzjoni għall-ismijiet Russi kollha.
^ Il-partitura nqerdet mill-kompożitur fis-snin 1870. Ġiet rikostitwita fl-1948, minn xi abbozzi u xi biċċiet għall-orkestra li baqgħu sħaħ.
^ Dan ix-xogħol kien rifjutat mill-Opera Imperjali u Čajkovskij qattal-partitura. Però, tliet estratti, li ndaqqu fit-28 ta' Marzu 1870, għadhom jeżistu. Čajkovskij reġa' uża xi idejat minn din l-opra f'xi xogħlijiet oħra.
^ Reviżjoni ta' Vakula l-Ħaddied
^ Traduzzjoni : Il-kompożitur kbir Russu Pëtr Il'ič Čajkovskij qagħad mit-2 sas-16 ta' Diċembru 1887 f'din il-lukanda fejn ikkompona r-raba' sinfonija.

Ħoloq esterni

Wikimedia Commons għandha fajls multimedjali li għandhom x'jaqsmu ma': Pëtr Il'ič Čajkovskij

Għal lista sħiħa tax-xogħlijiet ta' Čajkovskij, ara [1]
Għal iżjed dettalji fuq il-kompożizzjonijiet, ara [2]
Sit bit-Taljan dedikat lil Čajkovskij
Sit bl-Ingliż dedikat lil Čajkovskij
Il-balletti ta' Čajkovskij ikkoreografati minn Rudolf Nureyev

[1] Billi hemm ħafna verżjonijiet tat-traslitterazzjoni mir-Russu ta' dan l-isem: Tchaikovsky, Ciajkovskij, Tchaïkovski, Chaikovski, Tschaikowski jew Tsjaikovski, qegħdin nużaw it-traslitterazzjoni xjentifika (International Scholarly System). F'din il-paġna nużaw din it-traslitterazzjoni għall-ismijiet Russi kollha.

[2] Il-partitura nqerdet mill-kompożitur fis-snin 1870. Ġiet rikostitwita fl-1948, minn xi abbozzi u xi biċċiet għall-orkestra li baqgħu sħaħ.

[3] Dan ix-xogħol kien rifjutat mill-Opera Imperjali u Čajkovskij qattal-partitura. Però, tliet estratti, li ndaqqu fit-28 ta' Marzu 1870, għadhom jeżistu. Čajkovskij reġa' uża xi idejat minn din l-opra f'xi xogħlijiet oħra.

[4] Reviżjoni ta' Vakula l-Ħaddied

[5] Traduzzjoni : Il-kompożitur kbir Russu Pëtr Il'ič Čajkovskij qagħad mit-2 sas-16 ta' Diċembru 1887 f'din il-lukanda fejn ikkompona r-raba' sinfonija.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]