Lihat sumber bagi Sejarah Terengganu

{{Sections}}
{{Sejarah Malaysia}}
[[File:丁磯嶷 Temquigui - Couple from Terangganu, Malaysia - Boxer Codex (1590).jpg|thumb|Gambaran sepasang suami isteri [[Melayu Terengganu|Melayu]] ''Temquigui'', dari [[Kodeks Boxer]] s. 1590.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=_W7sCgAAQBAJ|title=The Boxer Codex: Transcription and Translation of an Illustrated Late Sixteenth-Century Spanish Manuscript Concerning the Geography, History and Ethnography of the Pacific, South-east and East Asia|last1=Souza|first1=George Bryan|last2=Turley|first2=Jeffrey Scott|publisher=BRILL|year=2015|isbn=978-9004301542}}</ref>]]
'''Sejarah Terengganu''' yang awal adalah tidak jelas. Namun begitu terdapat catatan mengenai [[Terengganu]] oleh saudagar [[Cina]], Chao Ju Kua pada tahun [[1225]] yang menyebut sebagai jajahan takluk [[Palembang]].

"''Negarakartagama''", tulisan Prapanca dari [[Jawa]] pada tahun [[1365]], menyatakan bahawa Terengganu, [[Paka]] dan [[Dungun]] di bawah taklukan [[Majapahit]]. Berdasarkan bukti [[arkeologi]] seperti [[kapak batu]] dan [[tembikar]] yang dijumpai di Gunung Bewah, terdapat [[manusia]] tinggal di situ sejak [[Milenium ke-5|4000 SM]]. Pada [[Batu Bersurat Terengganu]] terdapat pula catatan nama [[Raja Mandalika]]. Seterusnya dalam sejarah Terengganu, terdapat pemerintahan bernama [[Megat Panji Alam]] dan juga [[Tun Telanai]].

Terengganu kemudiannya disebut sebagai negeri di bawah pemerintahan kerajaan [[Johor]]. Pada ketika itu, dua orang pembesar Johor,  [[Laksamana]] dan Paduka Megat Seri Rama, dihantar memerintah Terengganu. Seterusnya, [[Bendahara]] Hasan pula dihantar mentadbir Terengganu. Berikutnya, Terengganu ditadbir oleh Tun Zain Indera, kemudiannya, oleh anak Tun Zain Indera, Tun Yuan, Tun Sulaiman dan Tun Ismail; Tun Sulaiman sebagai [[sultan]] di Pantai Layang ( Balik Bukit ), Tun Yuan sebagai Bendahara dan Tun Ismail sebagai Menteri Tersat.

Pengasas Kesultanan Terengganu sekarang ialah [[Sultan Zainal Abidin I]]. Baginda yang juga dikenali dengan panggilan "Bendahara Padang Saujana" ialah [[putera]] Tun Habib Abdul Majid. Mengikut buku [[Tuhfat al-Nafis]], karangan [[Raja Ali Haji|Raja Haji]], Tun Zainal Abidin ditabalkan sebagai Sultan Terengganu oleh Daeng Menampuk atau Raja Tua di atas perintah [[Sultan Sulaiman Badrul Alam Shah]] [[Johor]]. Sumber yang lain pula dinyatakan Tun Zainal Abidin ditabalkan di atas tahta Kerajaan Negeri Terengganu oleh Phra Chau Yang(Raja Perempuan Mas Cayam), Raja [[Pattani]].

Mengikut hikayat Johor serta [[Pahang]], Tun Zainal Abidin datang ke Pattani setelah Paduka Raja Laksamana  Abdul Rahman dibunuh di Terengganu disekitar [[1688]]. Ketika berada di [[Pattani]], Tun Zainal Abidin dijadikan [[anak angkat]] oleh Raja Pattani, Phra Nang Chau Yang.

Tun Zainal Abidin menjadi Sultan Terengganu pada tahun [[1708]].  Ini berdasarkan [[duit kupang emas]] Terengganu yang mencatatkan nama Sultan Zainal Abidin dan tahun 1120 hijrah (bersamaan tahun 1708). Sultan Zainal Abidin I tidak lama bersemanyam di [[Tanjung Baru]], [[Kuala Berang]], berpindah ke [[Kota Batang Mahang]], ke [[Bandar Langgar, Trengganu|Langgar]] dan ke [[Pulau Manis]]. Kemudian berpindah lagi ke Chabang Tiga, [[Kuala Terengganu]] dan akhirnya di kawasan berhampiran Bukit Keledang (kini dipanggil [[Kota Lama, Terengganu|Kota Lama]]).


Sultan Zainal Abidin I digantikan oleh putera baginda, Ku Tana Mansur dengan gelaran [[Sultan-sultan Terengganu#Sultan Mansur I|Sultan Mansur I]] pada tahun [[1733]], ketika berusia 7 tahun. Baginda memerintah Terengganu sehingga tahun [[1794]]. Pada tahun [[1739]], Sultan Mansur Shah I berkahwin dengan Raja Bulang anak Daeng Chelak, Yamtuan Muda Johor Kedua. Berikutnya, baginda berkahwin pula dengan Raja Bakul, puteri Sultan Sulaiman Badrul Alam Shah. Ketika menduduki takhta kerajaan Terengganu, Sultan Mansur I telah menghabiskan empat belas tahun ([[1746]]–[[1760]]) daripada masa pemerintahannya di [[Riau]], terlibat dalam persaingan di antara orang [[Melayu]] dengan orang [[Bugis]]. Apabila pulang ke Terengganu pada 1760, baginda terlibat pula dalam [[politik]] [[Kelantan]] membantu Long Yunus, Putera Long Sulaiman Ibni Long Bahar, Yang DiPertuan Kelantan menduduki takhta kerajaan Kelantan pada tahun [[1776]].

Sultan Mansur I digantikan oleh puteranya, Sultan Zainal Abidin II (1794–[[1808]]). Pada masa pemerintahan baginda, berlaku peperangan dengan Kelantan yang dipimpin oleh Long Mahammad Ibni Long Yunus, Raja Kelantan. Terengganu dikalahkan dan seterusnya Kelantan berjaya membebaskan diri daripada naungan Terengganu. Seterusnya takhta kerajaan Terengganu diduduki oleh beberapa sultan, termasuknya Baginda Omar.

Baginda Omar pernah menduduki takhta kerajaan Terengganu pada tahun [[1831]] mengantikan Sultan Daud. Tetapi baginda diturunkan daripada  takhta kerajaan oleh Tengku Mansur dan seterusnya sebagai Sultan Mansur II. Sultan Mansur II digantikan oleh putera baginda, Sultan Muhammad. Pada tahun [[1839]], Baginda Omar berjaya mengalahkan Sultan Muhammad dan seterusnya menduduki takhta kerajaan Terengganu. Ketika pemerintahan baginda, Terengganu berkembang maju.

[[Imej:National Museum KL 2008 (43).JPG|thumb|200px|Sultan Zainal Abidin III, Sultan Terengganu (1881 - 1918).]]
Apabila Baginda Omar mangkat, takhta kerajaan Terengganu diduduki oleh Sultan Ahmad Shah II ([[1876]]–[[1881]]). Sultan Ahmad Shah pula digantikan oleh putera baginda, Sultan Zainal Abidin III (1881–1918). Ketika pemerintahan baginda, [[British]] beberapa kali cuba melibatkan diri dalam kerajaan Terengganu. Pada tahun [[1911]], Sultan Zainal Abidin III meluluskan "Undang-Undang Bagi Diri Kerajaan Negeri Terengganu" yang di antara lain menyatakan Sultan Yang DiPertuan Besar Terengganu memiliki kuasa kerajaan dan jajahan serta adalah ketua tertinggi kerajaan Terengganu. Seterusnya takhta kerajaan digantikan oleh Sultan Muhammad Shah II ([[1918]]–[[1920]]) dan Sultan Sulaiman Badrul Alam Shah (1920–[[1942]]).
[[Imej:Tuanku Mizan 2011.jpg|thumb|200px|Sultan Mizan Zainal Abidin, Sultan Terengganu ke-16 yang memerintah sekarang.]]

Menurut "Warta Chahaya Timor No. 38" bertarikh [[29 September]] 1942, apabila Sultan Sulaiman Badrul Alam Shah telah mangkat pada [[26 September]] 1942, Tengku Ali, yang dirujuk sebagai putera sulung baginda telah dilantik sebagai "Pemangku Sultan Sementara" oleh pihak pentadbiran [[Jepun]] pada [[29 September]] 1942. Seterusnya Tengku Ali telah diberikan gelaran "Sultan" pada [[30 September]] 1942 oleh ''Syuckokan'' atau Gabenor Jepun. Walau bagaimanapun perlantikan ini dinyatakan tidak menurut "Undang-Undang Diri Bagi Negeri Terengganu" 1911.

Tengku Seri Paduka Raja, Tengku Ismail diisytiharkan sebagai Sultan Terengganu pada Ahad, [[16 Disember]] [[1945]]. Baginda seterusnya ditabalkan pada tahun [[1949]] dengan gelaran "Sultan Ismail Nasaruddin Shah". Sultan Ismail Nasaruddin dilantik sebagai Seri Paduka Baginda Yang DiPertuan Agong ke–6 dari [[21 September]] [[1965]] hingga [[20 September]] [[1970]]. Dalam tempoh itu, Duli Yang Amat Mulia Tengku Mahmud dilantik sebagai Pemangku Raja Terengganu. Apabila Sultan Ismail Nasaruddin Shah mangkat pada tahun [[1979]], takhta kerajaan Terengganu digantikan oleh putera baginda, Duli Yang Teramat Mulia Yang Dipertuan Muda Tengku Mahmud. Baginda menduduki takhta kerajaan Terengganu dengan gelaran [[Sultan Mahmud Al-Muktafi Billah Shah]]. Sultan Mahmud mangkat pada [[15 Mei]] [[1998]] di [[Singapura]]. Dengan itu, takhta kerajaan Terengganu digantikan oleh putera baginda, [[Sultan Mizan Zainal Abidin]].

=== Terengganu Menuju Zaman Kemajuan. ===

==== 1945 hingga 1981 ====
Pemecatan Sultan Ali dari takhta kerajaan Terengganu yang telah dilakukan oleh beberapa orang raja dan orang besar Terengganu itu, pendapat ramai mempercayai itu adalah anjuran kerajaan British walaupun perkara itu telah dinafikan oleh pihak yang menjalankan kuasa pemecatan itu.<ref>{{Cite book|title=Sejarah TRENGGANU|first=Haji Buyung Adil|publisher=Dewan Bahasa Dan Pustaka|year=1982|isbn=791-11660102}}</ref>

== Senarai sultan yang memerintah ==

* [[1708]] - [[1733]] : [[Sultan Zainal Abidin I|Sultan Zainal Abidin Ibni Tun Habib Abdul Majid]]
* [[1733]] - [[1794]] : [[Sultan Mansur I|Sultan Manshurr Shah I Ibni Abidin Shah I]]
* [[1794]] – [[1808]] : Sultan Zainal Abidin Shah II, Putera ke 4 Sultan Mansur I 
* 1808– 30 Jan [[1830]]: Sultan Ahmad Muazzam Shah I, Putera Sultan Zainal II
* 30 Jan -  1 April 1830: Sultan Abdul Rahman Shah, Putera Sultan Zainal II
* 1830 – [[1831]]: Sultan Daud, Putera ke 1 Sultan Ahmad I 
* 1831 – [[1837]]: Sultan Mansur Riayat Shah II, Putera ke 7 Sultan Zainal II
* 1837–[[1839]]: Sultan Muhammad Muazzam Shah I, Putera I Sultan Mansur II
* 1839–[[1876]]: Baginda Omar
* 1876–[[1881]]: Sultan Ahmad Muazzam Shah II 
* 1881–[[1918]]: Sultan Zainal Abidin Shah III, putera Sultan Ahmad II 
* 1918–[[1920]]: Sultan Muhammad Muazzam Shah II, Putera Sultan Zainal III
* 1920–[[1942]]: Sultan Sulaiman Badrul Alam Shah 
* 1942-[[1945]]: Sultan Ali, putera Sultan Sulaiman  
* 1945-[[1979]]: Sultan Ismail Nasaruddin Shah, Putera Sultan Zainal III
* 1979-[[1998]]: Sultan Mahmud Al-Muktafi Billah Shah
*1998-[[kini]]: Sultan Mizan Zainal Abidin

==Rujukan==
{{reflist|2}}

==Pautan luar==
{{Portal|Malaysia}}
* http://www.trglib.gov.my/jaringan/trg/Sejarah_Terengganu.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050419063512/http://www.trglib.gov.my/jaringan/trg/Sejarah_Terengganu.htm |date=2005-04-19 }}
* http://www.naga-pelangi.de/Naga_2/malay/history_my.htm

{{Terengganu}}
{{Sejarah negeri dan wilayah persekutuan Malaysia}}

[[Kategori:Sejarah Terengganu| ]]
[[Kategori:Sejarah Malaysia|Terengganu]]