Апоцентр және перицентр

Перицентр и апоцентр (көне грекше: περί «пери» — қасында, көне грекше: από «апо» — қашықтағандықты білдіреді, лат. centrum — орталық) — астрономиялық дененің орбитасының сол дененің центрінен ең жақын және ең қашық нүктелері.

«Центр» деген сөздің орнына әр астрономиялық денеде өзіне сәйкес атаулары қолданады. Мысалы, гелиос — Күн, гея — Жер, астра — Жұлдыз т.б.

Сондай-ақ, Ай жасанды серігінің орбитасының Ай центрінен ең жақын нүктесін периселений, ал ең қашық нүктесін апоселений деп атайды.

Күн төңірегінде айналатын ғаламшарлардың, астероидтардың, кометалардың апоцентрі мен перицентрін - апогелий мен перигелий деп атайды.

Шолпанның орбаталарындағыларды - перигесперий мен апогесперий дейді.

Жұлдыздардың төңірегіндегі орбиталырының нүктелері - периастр мен апоастр деп аталады.

Апоцентр тек эллипс тәрізді орбиталарда болады. Парабола немесе гипербола тәрізді орбиталарда тек перицентр болады.

Астрономиялық дене	Перицентрі	Апоцентрі
General	Periapsis/Pericenter	Apoapsis/Apocenter
Галактика	Перигалактика^[1]	Апогалактика
Жұлдыз	Периастр	Апоастр
Күн	Перигелий	Апогелий
Меркурий	Перигермион	Апогермион
Шолпан	Перигесперий	Апогесперий
Жер	Перигей	Апогей
Ай	Периселений	Апоселенй
Марс	Периарион	Апоарион
Юпитер	Перизен	Апозен
Сатурн	Перисатурн	Апосатурн
Уран	Периуран	Апоуран
Нептун	Перипосейдон	Апопосейдон

Перигелий мен апогелий

Кестеде ғаламшарлардың Күн төңірегіндегі орбиталарының перицентрлері мен апоцентрлері берілген^[2]:

Ғаламшар	Перигелий дистанциясы	Апогелий дистанциясы
Меркурий	46001009 км	69817445 км
Шолпан	107476170 км	108942780 км
Жер	147098291 км	152098233 км
Марс	206655215 км	249232432 км
Юпитер	740679835 км	816001807 км
Сатурн	1349823615 км	1503509229 км
Уран	2734998229 км	3006318143 км
Нептун	4459753056 км	4537039826 км
Церера (астероидтар белбеуіндегі ергежейлі ғаламшар)	380951528 км	446428973 км
Плутон	4436756954 км	7376124302 км

Дереккөздер

↑ The Alchemy of the Heavens — Anchor Books, 1995. — ISBN 0-385-47214-5.
↑ NASA planetary comparison chart http://solarsystem.nasa.gov/planets/compchart.cfm Мұрағатталған 14 қаңтардың 2015 жылы.

“Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998

[alchemy-1] The Alchemy of the Heavens — Anchor Books, 1995. — ISBN 0-385-47214-5.

[2] NASA planetary comparison chart http://solarsystem.nasa.gov/planets/compchart.cfm Мұрағатталған 14 қаңтардың 2015 жылы.

[1]

[2]