Aung San Suu Kyi
Aung San Suu Kyi (19 junio 1945) esas burmana politikisto, diplomacisto ed autoro elqua esas la unesma e nuna prima ministro di Myanmar e duktero di la Nacionala Ligo por Demokratio.
El esas anke la unesma muliero qua servis kom Ministro di Exterlandala Aferi di Myanmar, la Ministro dil Kontoro dil Prezidanto, la Ministro di Elektrala Povo ed Energio, e Ministro di Eduko en la guvernerio di prezidanto Htin Kyaw, e de 2012 til 2016 esis parlamentano por Kawhmu Township.
La maxim yuna filiino di Aung San, Patro di la Naciono di moderna Myanmar, e Khin Kyi, Aung San Suu Kyi naskis en Rangoon, Britana Burma. Pos gradizo del Universitato di Delhi en 1964 e la Universitato di Oxford en 1968, el laboris che la Unionita Nacioni dum tri yari. El mariajesis kun Michael Aris en 1972, e genitis du filii.
Aung San Suu Kyi salieskis dum la Sedicii di 1988, e divenis Generala Sekretario di la nova Nacionala Ligo por Demokratio (NLD). En la elekto di 1990, NLD ganis 81% del sideyi en la parlamento, ma la rezulti anulesis, nam la armeo refuzis cedar povo, di quo la rezulto esis internaciona klamo. El ja, tamen, ditenesabis sub dom-aresteso ante la elekto. El restis sub dom-aresteso dum preske 15 ek la 21 yari de 1989 til 2010, diveninte un ek la maxim konocata politikala karcerani dil mondo.
Elua partiso boikotis la elekto di 2010, to quo duktis a decidiva vinko por la armeo-apogita Partiso dil Uniono, Solidareso e Developo. Aung San Suu Kyi divenis parlamentano ed elua partiso ganis 43 ek la 45 havebla sideyi en la elekto di 2012. En la elekto di 205, elua partiso vinkegis, preninte 86% del sideyi en la Asemblo dil Uniono - multe plu kam la 67 procento- supermajoritato bezonita por certigar, ke lia preferata kandidati elektesis prezidanto e duesma vice-prezidanto.
Malgre ke el ne darfis divenar prezidanto pro klauzo en la konstituco - elua spozulo e filii esas stranjera - el asumis la nova rolo Stato-Konsilisto, rolo simila kam prima ministro.
La honori recevita da Aung San Suu Kyi inkluzas la Nobel-Paco-Premio, quan el ganis en 1991.
Nomo
[redaktar | redaktar fonto]
Aung San Suu Kyi, quale altra burmana nomi, inkluzas nula familio-nomo, ma esas tote personal nomo, eluakaze derivita de tri parenti: "Aung San" de elua patro, "Suu" de elua patrala avino, e "Kyi" de elua matro Khin Kyi.
La burmani referas el kom Daw Aung San Suu Kyi. Daw, literale "onklino", ne esas parto di elua nomo, ma burmese honoro-nomo por olda o veneracata muliero, simila kam "Madame". Burmani kelkafoye referas el kom Daw Suu od Amay Suu ("Matro Suu").
Personala vivo
[redaktar | redaktar fonto]Aung San Suu Kyi naskis ye 19ma junio 1945 en Rangoon (nun Yangon), britana Burma. Segun Peter Popham, el naskis en mikra vilajo exter Rangoon Hmway Saung. Elua patro, Aung San, fondis la moderna burmana armeo e negociis la nedependo di Burma de la Britana Imperio en 1947; il asasinesis da sua rivali en la sam yaro. El kreskis kun sua matro, Khin Kyi, e du fratuli, Aung San Lin ed Aung San Oo, en Rangoon. Aung San Lin mortis evinte ok, pro dronesar en ornamentala lago en la tereno dil domo. Elua plu-olda fratulo ekmigris a San Diego, Kalifornia, diveninte usano. Pos la morto di Aung San Lin, la familio translojis a domo apud Lago Inya ube Aung San Suu Kyi renkontris homi di diversa fundi, politikal opinioni e religii. El edukesis che Methodist English High School (nun Basic Education High School No. 1 Dagon) dum granda parto di sua puereso en Burma, ube on remarkis elua talento pri lernar lingui. El parolas quar lingui: burmana, angla, franca e japoniana. El esas Teravada-Budisto.
Suu Kyi studiis che Convent of Jesus and Mary-Skolo en Nov-Delhi, e gradizis de Lady Shri Ram-Kolegio en Nov-Delhi kun politiko-grado en 1964. Suu Kyi duris sua eduko che St Hugh's College, Oxford, Anglia, obteninte grado di filozofio, politiko ed ekonomiko en 1967, e recevis grado en politiko en 1968. Pos gradizo, el habitis New York-urbo kun familio-amiko Ma Than E, olim populara burmana kantisto. El laboris che la UN dum tri yari, precipue pri budjetal aferi, e skribis diaie a sua futura spozulo, Dr. Michael Aris.
Yen 1ma januaro 1972, Aung San Suu Kyi ed Aris, experto pri tibetana kulturo ilqua habitis Butan, mariajesis. Sequanta-yare el genitis lia unesma filiulo, Alexander Aris, en London; lia duesma filiulo, Kim, naskis en 1977. Inter 1985 e 1987, Suu Kyi laboris vers M.Phil-grado pri burmana literaturo kom resercho-studento che SOAS, la Skolo di Oriental ed Afrikan Studii, en London.
En 1988, Suu Kyi retroiris a Burma, unesme por sorgar sua malada matro e pose por duktar la por-demokratia movado. Aris diagnozesis ye kancero en 1997. Malgre apeli da famoza figuri ed organizuri, inkluzanta Usa, Sekretario-Generala dil UN Kofi Annan e Papo Ioannes Paulus II, la burmana guvernerio refuzis grantar ad Aris visto.
Aris mortis ye sua 53ma naskodio ye 27ma marto 1999. Depos 1989, kande Suu Kyi dom-arestesis, il vidabis el nur kinfoye, la lasta esis kristnasko 1995. El separesis de sua filii, qui habitas Britania, ma de 2011, li vizitis el en Myanmar.