Յունական Յեղափոխութիւն

Յունական Յեղափոխութիւնը (1821) Յույներուն զինուած ապստամբութիւնն էր օսմանեան կայսրութեան դէմ, միակ նպատակով աւերել օսմանեան գերիշխանութիւնը եւ ստեղծել ազատ ազքային պետութիւն:

Յունական ազքային զինուորական շարժումի սկիզբը կը կատարուի հասուն նորայունական լուսաւորութեան ժամանակ (մոտ 1800): Այդ շրջանին, դաստիարակութեան տարածութեան հետեւեցաւ ազնուագոյն մասը Յունական ազգի գոյութեան քաղափարի տարածութիւնը որ կը կապուեր հին Յունաստանի հետ եւ արժանի էր զատ քաղաքականութեան գոյութիւն ունենալ: Մէկ հատ կազմակերպութիւն որ ստեղծուեցաւ աս գաղափարախօսական եւ քաղաքական կլիմայի մեջ բարեկամական ընկերութիւնն էր, որ հաստատուեցաւ 1814-ին Օտէսային մեջ 3 յույն վաճառականներու կողմէ պատրաստելու Յունական Յեղափոխութեան նպատակով: Սկիզբը ընկէրականնէրը բաւական յաջողութիւն չ՛ունեցան, բայց ցցնելով որ ցարական Ռուսաստանի հոգատարութիւնը ունին, կրցան ծովային վաճարականութեան տագնապի միջոցաւ, 1815-էն հետոյ, իրենց կողմը քաշել աւանդական Յունաուղափառ մարդոց:

Ընկերութեան գլխաւորը, Ալէքսանտրոս Իբսիլատիս, յարձակեցաւ Փետրուար 1821-ին Մօլտովլախիաի վրայ, մինչ յաջորդ ամիս ընկէրականնէրը ստեղծեցին յեղափոխական վառարաններ Մակեդոնիաէն մինչեւ Կրետէ: Յեղափոխականները աքսորուեցան Պոլիսի պատրիարքութեան ատեանէն, բայց օսմանեան իշխանութիւնը սկսաւ անմեղ քակաքացիներ եւ նշանաւոր մարդոց սպանել, նաեւ անոնց մեջ պատրիարք Ղրիղորիոս հինգերորդը: Գլխաւորին ռազմական գործողութիւնքը ձախողեցաւ եւ կարճ ժամանակի անթացքի մը մեջ օսմանեան զօրքերը աւերեցին գրեթէ բոլոր յեղափոխական վառարանները որ կը գտնուէին արեւմտեան Յունաստան, բայց յեղափոխականները կրցան գրաւել Բէլոբոնիսոն, կեդրոնական Յունաստան եւ շատ Եգէական կղզիներ: