Օրնիթոլոգիա

Օրնիթոլոգիա, թռչնաբանություն, գիտություն թռչունների սաղմնաբանության, մորֆոլոգիայի, ֆիզիոլոգիայի, էկոլոգիայի, կարգաբանության և աշխարհագրական տարածման մասին։ Կենդանաբանության ամենամշակված բաժիններից մեկը։

Պատմություն

«Օրնիթոլոգիա» տերմինն առաջարկել է իտալացի բնագետ Ու․ Ալդրովանդին, XVI դարի վերջերին։ Օրնիթոլոգիաի վերաբերյալ առաջին աշխատանքը պատկանում է Արիստոտելին (մ․թ․ա․ IV դար), որի «Կենդանիների պատմություն» աշխատությունում խոսվում է 170 տեսակ թռչունների մասին։ Այնուհետև (XVI դարի վերջին, XVII դարի սկզբներին), ֆրանսիացի բնագետ Պ․ Բելոն, շվեյցարացի Կ․ Դեսները, իտալացի Ու․ Ալդրովանդին ի մի են բերել օրնիթոլոգիաի մասին տեղեկությունները։ Թըռչունների ժամանակակից դասակարգման հիմունքները մշակել է Կ․ Լիննեյը (1735)։ Ժ․ Բյուֆոնն առաջինն է հրատարակել աշխարհի թռչունների տարածվածության ընդհանուր տեսությունը (10 հ․, 1770–1786)։ 19–րդ դարXIX դարի կեսերից նկարագրական աշխատանքներին զուգընթաց սկսում են հրատարակվել թռչունների համեմատական մորֆոլոգիայի և ֆիլոգենիայի վերաբերյալ տեղեկություններ (անգլիացի Թ․ Հեքսլի, ռուս Ա․ Մենզբիր, գերմանացի Մ․ Ֆյուրբրինգեր և ուրիշներ)։ Ցամաքի ժամանակակից կենդանաաշխարհագրական բաժանումը հիմնվում է հիմնականում թռչունների տարածման տվյալների վրա։ Հետազոտությունների ժամանակակից մեթոդների (ռադիոիզոտոպային, կենսաքիմ․, ռադարներ ևն) հետ մեկտեղ կարևոր է օրնիթոլոգիական հավաքածուների դերը կարգաբանության, մորֆոլոգիայի և տարածվածության բնագավառներում։ Ստեղծվում են օրնիթոլոգիական արգելոցներ, «Կարմիր գիրք»։ Զարգանում է օրնիթոլոգիաի նոր ճյուղը՝ թռչունների վարքի կառավարումը, որի նպատակն է այն մարդու պահանջներին ծառայեցնելը։ Օրնիթոլոգիան սերտորեն կապված է կենսաբանական մյուս գիտությունների հետ։

Ամսագրեր

Աշխարհում հրատարակվում է հարյուրից ավել ամսագրեր օրնիթոլոգիայի մասին՝

• Օրնիթոլոգիա (1958 թվականից, Ռուսաստան)[1] Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine
• Ռուսական Օրնիթլոգիական ամսագիր — The Russian Journal of Ornithology ISSN 0869-4362 (с 1992 года, Россия).
  На свободном доступе — http://www.elibrary.ru Արխիվացված 2022-02-25 Wayback Machine
• Audubon Magazine (ԱՄՆ) — [2] Արխիվացված 2007-03-22 Wayback Machine;
• The Auk, American Ornithologists' Union (ԱՄՆ) — [3] Արխիվացված 2009-06-16 Wayback Machine; 1884-
• Bulletin of the British Ornithologists' Club (Մեծ Բրիտանիա) — [4] Արխիվացված 2007-02-04 Wayback Machine; 1892-
• The Condor — Cooper Ornithological Society (ԱՄՆ) — [5]; 1899-
• Emu (журнал) — Royal Australasian Ornithologists Union, (с 1901, Մելբրուն, Ավտրալիա) — [6]
• Ibis — British Ornithologists Union (1859, Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիա) — [7] Արխիվացված 2006-01-26 Wayback Machine
• Wilson Journal of Ornithology Wilson Ornithological Society (ԱՄՆ); 1889-

Գրականություն

• Второв П. П., Дроздов Н. Н. Определитель птиц фауны СССР. М.: Просвещение, 1980. 254 с.
• Даревский И. С., Лоскот В. М. Лаборатория орнитологии и герпетологии. В кн.: Зоологический институт. 150 лет. — Л., «Наука». 1982. С. 68-83.
• Дементьев Г. П., Птицы, М. — Л., 1940 (Руководство по зоологии, т. 6)
• Дементьев Г. П., Орнитология, в сборнике: Развитие биологии в СССР, — М., 1967
• Ильичев В. Д., Н. Н. Карташов, И. А. Шилов. Общая орнитология. — М., Высшая школа, 1982. 464 с.
• Ильичев В. Д. (ред.). Фауна мира. Птицы. — М., Агропромиздат. 1991. 311 с.
• Карташев Н. Н. Систематика птиц. — М., Высшая школа. 1974. 368 с.
• Михеев А. В. Биология птиц. — М.: «Цитадель». 1996. 256 с.
• Паевский В. А. Птицеловы от науки. — СПб. 2001. 147 с.
• Рахилин В. К. Орнитогеография России. М., 1997
• Птицы СССР. Библиографический указатель, 1881—1917, в. 1, Л., 1972
• Чельцов-Бебутов А. М. Экология птиц. — М.: Изд-во МГУ. 1982. 128 с.
• Шульпин Л. М., Орнитология. — Л.: Изд-во ЛГУ. 1940. 555 с.
• Gill F.B. Ornithology. — N.Y.: W.H. Freeman and Company. 1990. 661 p.
• Stresemann E., Die Entwicklung der Ornithologie. Von Aristoteles bis zur Gegenwart, Aachen, 1951.

Արտաքին հղումներ

Գիտություն

• Отделение орнитологии Зоологического института РАН
• Официальный сайт Мензбировского орнитологического общества.
• Союз охраны птиц России
• Журнал British Birds(անգլ.)
• www.ornithology.com(անգլ.)

Այլ

• Электронная библиотека орнитологической литературы
• Ссылки на орнитологические журналы
• Программа «Птицы Москвы и Подмосковья»

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օրնիթոլոգիա» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 215)։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 12, էջ 601)։