Jump to content

Ջորջ Բեռնարդ Շոու

Փոխել հղումները
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջորջ Բեռնարդ Շոու
անգլ.՝ George Bernard Shaw
Ծննդյան անունանգլ.՝ George Bernard Shaw
Ծնվել էհուլիսի 26, 1856(1856-07-26)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԴուբլին, Իռլանդիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[4][5]
Վախճանվել էնոյեմբերի 2, 1950(1950-11-02)[4][1][6][…] (94 տարեկան)
Վախճանի վայրԱյոթ Սենթ Լորենս, Ուելին Հաթֆիլդ, Հարթֆորշիր, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն[7]
ԳերեզմանShaw's Corner[8]
Մասնագիտությունդրամատուրգ
Լեզուանգլերեն
Քաղաքացիություն Միացյալ Թագավորություն և  Իռլանդիա
ԿրթությունԴրամատիկական արվեստի թագավորական ակադեմիա
Ժանրերերգիծանք
Ուշագրավ աշխատանքներՊիգմալիոն, Սուրբ Իոհաննա, Mrs. Warren's Profession? և Կեսար և Կլեոպատրա
ԱնդամակցությունԹագավորական գրական ընկերություն
ԿուսակցությունԼեյբորիստական կուսակցություն
Պարգևներ
ԱմուսինՇառլոթ Փեյն Թաունսհենդ[11][7]
Изображение автографа
Ջորջ Բեռնարդ Շոու Վիքիքաղվածքում
 George Bernard Shaw Վիքիպահեստում

Ջորջ Բեռնարդ Շոու (անգլ.՝ George Bernard Shaw, հուլիսի 26, 1856(1856-07-26)[1][2][3][…], Դուբլին, Իռլանդիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[4][5] - նոյեմբերի 2, 1950(1950-11-02)[4][1][6][…], Այոթ Սենթ Լորենս, Ուելին Հաթֆիլդ, Հարթֆորշիր, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն[7]), իռլանդական ծագումով, անգլիացի դրամատուրգ։ Նոբելյան մրցանակակիր (1925)։ Դուբլինում դպրոցն ավարտելուց (1871) հետո 1876 թվականին տեղափոխվել է Լոնդոն, զբաղվել լրագրությամբ և գրականությամբ, եղել երաժշտական ու թատերական քննադատ։

Ստեղծագործություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

19-րդ դար

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստեղծագործական մեթոդի գերադասած ձևը պարադոքսն է։ Առաջին իսկ պիեսը («Այրի տղամարդու տները», 1892) աղմկոտ վիճաբանության առիթ է տվել և հաջողություն չի ունեցել այնպես, ինչպես և դրան հաջորդած «Սրտեր նվաճող տղամարդը» (1893) պիեսը։

«Տիկին Ուորնի մասնագիտությունը» (1894), որ քննարկման է դնում պոռնկության թեման, առաջին անգամ բեմադրվել է Անգլիայում, 1907 թվականին։ Բեմադրության հետ կապված դժվարությունները Շոուին հարկադրել են հրատարակելու իր պիեսները (մամուլը նախնական գրաքննության չէր ենթարկվում)։ Վերոհիշյալ գործերը կազմել են «Տհաճ պիեսներ» (1898) ժողովածուն, նույն թվականին լույս է տեսել երկրորդ շարքը՝ «Հաճելի պիեսները». «Զենք և մարդ» (1894), «Կանդիդա» (1894), «Ճակատագրի ընտրյալը» (1895), «Կապրենք՝ կտեսնենք» (1895)։ Հաջորդ շարքի վերնագիրն է «Երեք պիես՝ պուրիտանների համար» (1901), որի մեջ մտնում են «Սատանայի աշակերտը» (1896-1897), «Կեսարը և Կլեոպատրան» (1898), «Կապիտան Բրասբաունդի վարմունքը» (1899) պիեսները։

20-րդ դար

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շոուն, որ ժամանակակից «գաղափարների դրամայի» ստեղծողներից է, մտցրել է բանավեճ-պիեսի տեսակը, որտեղ կարծիքների, թշնամական գաղափարախոսությունների բախումն առաջադրում է հասարակական ու անձնական բարոյականության սուր խնդիրներ։ «Մարդը և գերմարդը» (1901-1903), որը, Շոուի բնորոշմամբ, «Կատակերգություն և փիլիսոփայություն է», փոխակերպում է Դոն Ժուանի ավանդական թեման, հերոսին հետապնդում է կինը։ «Դոն Ժուանը դժոխքում» դրվագում սատանայի բերանով խստորեն քննադատված են կապիտալիստական քաղաքակրթության արատները։

«Ջոն Բուլի մյուս կղզին» (1904) պիեսը երկու գլխավոր հերոսների կերպարով հակադրում է ոչ միայն ազգային տիպերը (իռլանդացուն և անգլիացուն), այլև համապատասխանաբար՝ «ռոմանտիկին» ու «ռեալիստին»։ «Մայոր Բարբարան» (1905) բուրժուական բարեգործության քննադատությունն է։ Հիշյալ պիեսում Շոուն հայտնում է այն միտքը, որ բուրժուական բռնությանը պետք է հակադրել սոցիալական առաջընթացին ու արդարությանը ծառայող ուժը։ Այս պիեսները Շոուի դրամատուրգիայի բարձրակետն են։ Նույնիսկ մասնավոր հարցերի լուծման մեջ Շոուն մնում է հույժ սոցիալական դրամատուրգ։ «Բժշկի երկընտրանքը» (1906) ցույց է տալիս, թե բուրժուական պայմաններում ինչպես է բժշկությունը կորցնում իր մարդասիրական բնույթը. «Անդրոկլեսն ու առյուծը» (1913) քննադատում է դոգմատիկ քրիստոնեությունը։ Ընտանիքի, ամուսնության, դաստիարակության հարցերին են նվիրված «Ամուսնություն» (1908), «Մեզալյանս» (1910), «Ֆաննիի առաջին պիեսը» (1911) դրամատիկական գործերը։ «Բլանկո Պոսնետի դիմակազերծումը» (1909) մերկացնում է քաղքենիների կեղծ բարեպաշտությունը։

«Պիգմալիոնը» (1913), դեմ առ դեմ հանելով խոսքի կուլտուրայի և հոգևոր ընդհանուր զարգացման խնդիրները, ի հայտ է բերում ցածր խավի աղջկա բարոյական գերազանցությունը արտաքուստ բարեկիրթ, հնչյունաբանության արիստոկրատ պրոֆեսորի նկատմամբ։

1917 թվականի Հոկտեմբերյան հեղափոխությանը Շոուն արձագանքել է «Աննայանսկան, բոլշևիկյան կայսրուհին» (1918) գրոտեսկային ֆարսով, որտեղ ամենայն որոշակիությամբ արտահայտվել է հասարակությունը վերափոխելու նպատակով բռնության միջոցներ գործադրելու օգտին։ Անտոն Չեխովի ազդեցությամբ գրված «Տուն, որտեղ սրտեր են փշրվում» (1913-1919) պիեսում Շոուն բացահայտում է տիրապետող դասակարգի պորտաբուծությունը, ցույց տալիս, որ նա կորցրել է հոգևոր արժեքները, որ ջնջվել է նրա խառնվածքի անհատականությունը։ «Ետ դեպի Մաֆուսաիլը» (1918-1920)՝ միասնական ֆաբուլայով չշաղկապված «մետաբիոլոգիական» այդ հնգամաս դրաման երկարակյացների աշխարհի արտասովոր երազանքն է։

«Սուրբ Իոհաննան» (1923) Շոուի միակ ողբերգությունն է։ «Խնձորով լի սայլակը» (1929), «Վատ է, բայց ճիշտ է» (1931), «Միամիտը՝ եկած անակնկալ կղզիներից» (1934), «Ժնև» (1938), «Բարի Կառլոս թագավորի երջանիկ օրերին» (1939), «Միլիոնատիրուհին» (1936) պիեսներում հայտնվում է այն միտքը, որ կապիտալիստական հասարակարգը մտել է փակուղի և բուրժուական դեմոկրատիան սուր ճգնաժամ է ապրում, դատապարտվում է ֆաշիզմը («Ժնև»)։

1931 թվականին Շոուն այցելել է ՍՍՀՄ։ Հրապարակախոսի մարտական ոգին նրա ելույթներում զգացվել է մինչև խոր ծերություն։ Շոուի վերջին պիեսներն են «Բայանթի միլիարդները» (1948) և «Հորինված հեքիաթները» (1950)։

Բեմականացումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անգլիական բեմերում դժվարությամբ ընդունված Շոուի դրամատուրգիան լայն ճանաչում է գտել աշխարհում և դարձել 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի առաջին կեսի գրականության կենտրոնական երևույթներից մեկը։ Շոուի պիեսները ընդգրկվել են աշխարհի շատ թատրոնների խաղացանկերում։

Հայ թատրոն Շոուի պիեսները մուտք են գործել 20-րդ դարի սկզբներից։ Հայաստանի բեմերում բազմիցս ներկայացվել են «Սատանայի աշակերտը», «Զենք և մարդ» («Շոկոլադ ուտող զինվորը» վերտառությամբ), «Պիգմալիոն», հայկական հեռուստատեսությամբ՝ «Սոնետների թուխ տիկինը» պիեսները։

Մրցանակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բեռնարդ Շոուն միակ մարդն է, որ արժանացել է և՛ Նոբելյան մրցանակի (1925 թվականին, «Սստեղծագործության համար, որը տոգորված է մարդասիրությամբ և իդեալիզմով, ցայտուն երգիծանքով, որը հաճախ զուգորդվում բացառիկ բանաստեղծական գեղեցկությամբ»), և՛ Օսկար կինոմրցանակի (1938 թվականին) Պիգմալիոն կինոնկարի սցենարի համար։

Շոուն հրաժարվել է Նոբելյան մրցանակի դրամական մասից, թեև դափնեկրի մեդալը ընդունել է։

Երկեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Bernard Shaw (նիդերլ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 Internet Broadway Database — 2000.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Шоу Джордж Бернард // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 RKDartists (նիդերլ.)
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
  8. ↑ Find A Grave — 1996.
  9. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1925/
  10. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  11. ↑ Kindred Britain

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 Ջորջ Բեռնարդ Շոու
էջը Վիքիպահեստում
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
1901-1925

Սյուլի-Պրյուդոմ (1901) • Թեոդոր Մոմզեն (1902) • Բյոռնստեռնե Բյոռնսոն (1903) • Ֆրեդերիկ Միստրալ / Խոսե Էչեգարայ (1904) • Հենրիկ Սենկևիչ (1905) • Ջոզուե Կարդուչչի (1906) • Ռեդյարդ Կիպլինգ (1907) • Ռուդոլֆ Քրիստոֆ Էյքեն (1908) • Սելմա Լագերլյոֆ (1909) • Պաուլ Հեյզե (1910) • Մորիս Մետերլինկ (1911) • Գերհարդ Հաուպտման (1912) • Ռաբինդրանաթ Թագոր (1913) • Ռոմեն Ռոլան (1915) • Վերներ Ֆոն Հեյդենստամ (1916) • Կարլ Գյելլերուպ / Հենրիկ Պոնթոպիդան (1917) • Կարլ Շպիտելեր (1919) • Կնուտ Համսուն (1920) • Անատոլ Ֆրանս (1921) • Խասինտո Բենավենտե ի Մարտինես (1922) • Ուիլյամ Բաթլեր Եյթս (1923) • Վլադիսլավ Ստանիսլավ Ռայմոնտ (1924) • Ջորջ Բեռնարդ Շոու (1925)

1926-1950
1951-1975

Պեր Լագերքվիստ (1951) • Ֆրանսուա Մորիակ (1952) • Ուինսթոն Չերչիլ (1953) • Էռնեստ Հեմինգուեյ (1954) • Հալդոր Լաքսնես (1955) • Խուան Ռամոն Խիմենես (1956) • Ալբեր Կամյու (1957) • Բորիս Պաստեռնակ (1958) • Սալվատորե Քվազիմոդո (1959) • Սեն-Ժոն Պերս (1960) • Իվո Անդրիչ (1961) • Ջոն Ստայնբեք (1962) • Յորգոս Սեֆերիս (1963) • Ժան Պոլ Սարտր (1964) • Միխայիլ Շոլոխով (1965) • Շմուել Ագնոն / Նելլի Զաքս (1966) • Միգել Անխել Աստուրիաս (1967) • Յասունարի Կավաբատա (1968) • Սեմյուել Բեքեթ (1969) • Ալեքսանդր Սոլժենիցին (1970) • Պաբլո Ներուդա (1971) • Հայնրիխ Բյոլ (1972) • Պատրիկ Ուայթ (1973) • Հարրի Մարտինսոն / Էյվինդ Յոնսոն (1974) • Էուջենիո Մոնտալե (1975)

1976-2000

Սոլ Բելլոու (1976) • Վիսենտե Ալեյքսանդրե (1977) • Իսահակ Բաշևիս Զինգեր (1978) • Օդիսեաս Էլիտիս (1979) • Չեսլավ Միլոշ (1980) • Էլիաս Քանետտի (1981) • Գաբրիել Գարսիա Մարկես (1982) • Վիլյամ Գոլդինգ (1983) • Յարոսլավ Սեյֆերտ (1984) • Կլոդ Սիմոն (1985) • Վոլե Շոյինկա (1986) • Իոսիֆ Բրոդսկի (1987) • Նագիբ Մահֆուզ (1988) • Կամիլո Խոսե Սելա (1989) • Օկտավիո Պաս (1990) • Նադին Գորդիմեր (1991) • Դերեկ Ուոլկոտ (1992) • Թոնի Մորիսոն (1993) • Կենձաբուրո Օէ (1994) • Շեյմաս Հինի (1995) • Վիսլավա Շիմբորսկա (1996) • Դարիո Ֆո (1997) • Ժոզե Սարամագո (1998) • Գյունտեր Գրաս (1999) • Գաո Սինցզյան (2000)

2001-2025

Վիդիադհար Սուրաջպրասադ Նայփոլ (2001) • Իմրե Կերտես (2002) • Ջոն Մաքսվելլ Կուտզե (2003) • Էլֆրիդե Ելինեկ (2004) • Հարոլդ Փինթեր (2005) • Օրհան Փամուկ (2006) • Դորիս Լեսինգ (2007) • Ժան-Մարի Լեկլեզիո (2008) • Հերտա Մյուլլեր (2009) • Մարիո Վարգաս Լյոսա (2010) • Թոմաս Թրանսթրյոմեր (2011) • Մո Յան (2012) • Ալիս Մանրո (2013) • Պատրիկ Մոդիանո (2014) • Սվետլանա Ալեքսիևիչ (2015) • Բոբ Դիլան (2016) • Կաձուո Իսիգուրո (2017) • Օլգա Տոկարչուկ (2018) • Փեթեր Հանդքե (2019) • Լուիզա Գլյուկ (2020) • Աբդուլռազաք Գուրնա (2021) • Աննի Էռնո (2022) • Յուն Ֆոսե (2023) • Հան Կան (2024)

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջորջ Բեռնարդ Շոու» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջորջ Բեռնարդ Շոու» հոդվածին։
 ⛭ 
  Ֆոտո, վիդեո և աուդիո
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 549)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջորջ_Բեռնարդ_Շոու&oldid=9134783» էջից