basic-syntax.xml

<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<!-- EN-Revision: 6b09bb638aa64d1fad5f4a630a8da9a2692ce733 Maintainer: nilgun Status: ready -->
<!-- CREDITS: tpug, sezer -->
 <chapter xml:id="language.basic-syntax" xmlns="http://docbook.org/ns/docbook">
  <title>Temel Sözdizimi</title>
  <sect1 xml:id="language.basic-syntax.phptags">
   <title>PHP etiketleri</title>
   <para>
    PHP bir dosyayı çözümlerken, hangi bölümü yorumlayıp hangi bölümü
    yorumlamadan geçeceğine karar vermek için <literal>&lt;?php</literal> ve
    <literal>?&gt;</literal> açılış ve kapanış etiketlerine bakar. Bu şekilde
    çözümleme PHP'nin her çeşit farklı belgeye gömülmesini sağlar, çünkü bir
    çift açılış ve kapanış etiketinin dışındaki her şey PHP çözümleyicisi
    tarafından gözardı edilir.
   </para>

   <para>
    PHP daha açıklayıcı olan <code>&lt;?php echo</code> etiketine bir kısaltma olarak
    <literal>&lt;?=</literal> kısa echo etiketini içerir.
   </para>

   <para>
    <example>
     <title>- PHP Açılış ve Kapanış Etiketleri</title>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
1.  <?php echo 'XHTML veya XML belgelerde PHP kodu sunmak isterseniz,
                bu etiketleri kullanın'; ?>

2.  Kısa echo etiketi kullanabilirsiniz: <?= 'print this string' ?>.
    <?php echo 'print this string' ?> koduna eşdeğerdir.

3.  <? echo 'bu kod kısa etiketler arasında olmakla birlikte sadece,'.
            'short_open_tag etkinse çalışır.'; ?>
]]>
     </programlisting>
    </example>
   </para>

   <para>
    PHP ayrıca kısa başlangıç etiketine de <literal>&lt;?</literal> izin verir.
    Bu sadece, PHP <option>--enable-short-tags</option> yapılandırma seçeneği ile
    derlenerek veya &php.ini; yapılandırma dosyası yönergesi <link
    linkend="ini.short-open-tag">short_open_tag</link> kullanılarak
    etkinleştirilebilir.
   </para>

   <para>
    <note>
     <para>
      Kısa etiketler iptal edilebileceğinden uyumluluk adına sadece normal etiketlerin
      (<code>&lt;?php ?&gt;</code> ve <code>&lt;?= ?&gt;</code>) kullanılması önerilir.
     </para>
    </note>
   </para>

   <para>
    Bir dosya sadece PHP kodu içeriyorsa, dosyanın sonunda PHP kapanış etiketini koymamak
    tercih edilir. Yazılımcıdan herhangi bir çıktı gönderme isteği gelmezse PHP
    betiğin bu noktasında çıktı tamponlamasını başlatacağından kapama etiketinden
    sonra istenmeyen etkilere neden olabilecek boşluk veya yeni satırların
    yanlışlıkla eklenmesi böylece engellenmiş olur.
    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
<?php
echo "Merhaba Dünya";

// ... daha kod

echo "İletişimin sonu";

// PHP kapama etiketi olmadan betik burada biter
]]>
     </programlisting>
    </informalexample>
   </para>
  </sect1>

  <sect1 xml:id="language.basic-syntax.phpmode">
   <title>HTML'den Kaçmak</title>
   <para>
    Başlangıç ve bitiş etiketlerinin dışında kalan her şey PHP çözümleyicisi
    tarafından gözardı edilerek PHP dosyalarının karışık içeriğe sahip olabilmesi
    sağlanır. Çoğu zaman, bu örnekte olduğu gibi PHP'nin HTML içine gömülmüş
    olduğunu göreceksiniz.
    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
<p>Bu bölüm PHP tarafından gözardı edilecek ve tarayıcıda gösterilecektir.</p>
<?php echo 'Bu bölüm PHP tarafından çözümlenecektir.'; ?>
<p>Bu bölüm de PHP tarafından gözardı edilecek ve tarayıcıda gösterilecektir.</p>
]]>
     </programlisting>
    </informalexample>
     Bu beklendiği gibi çalışır, çünkü PHP çözümleyicisi ?&gt; kapanış etiketine
     rastlayınca  (hemen ardından bir satırsonu karakteri gelmesi durumu hariç -
     bak: <link linkend="language.basic-syntax.instruction-separation">deyim
     ayırma</link>) başka bir açılış etiketine rastlayıncaya kadar (etiketin koşullu
     bir ifadenin ortasında olması durumu hariç - bu durumda çözümleyici neyin
     atlanacağına karar vermek için ifadenin sonucun saptamaya çalışacaktır) herşeyi
     çıktılamaya başlar. Aşağıdaki örneğe bakınız:
   </para>
   <para>
    Yapıların koşullu kullanımı
    <example>
     <title>- Koşul kullanan gelişmiş önceleme</title>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
<?php if (ifade == true): ?>
  İfade doğruysa bu gösterilir.
<?php else: ?>
  İfade doğru değilse bu gösterilir.
<?php endif; ?>
?>
]]>
     </programlisting>
    </example>
    Bu örnekte PHP, açılış/kapanış etiketlerinin dışında olsa bile koşulun
    karşılanmadığı blokları atlayacaktır, çünkü PHP yorumlayıcısı koşulun
    karşılanmadığı durumda koşulun içinde bulunan blokları atlar.
   </para>
   <para>
    Büyük metin bloklarını görüntülemek istediğimizde PHP'yi çözümleme
    kipinden çıkartmak çoğu zaman tüm metni <function>echo</function> ya da
    <function>print</function> ile görüntülemekten daha verimlidir.
   </para>
   <para>
    <note>
     <para>
      PHP'yi XML ya da XHTML içine gömmek istiyorsanız standartlarla uyumlu
      kalabilmek için normal PHP <code>&lt;?php ?&gt;</code> etiketlerini
      kullanmalısınız.
     </para>
    </note>
   </para>
  </sect1>

  <sect1 xml:id="language.basic-syntax.instruction-separation">
   <title>Deyim Ayrımı</title>
   <para>
    C ya da Perl'de olduğu gibi, PHP de deyimlerin birbirlerinden her bir
    deyimin sonuna konulacak noktalı virgülle ayrılmasını gerektirir. Bir PHP
    kod bloğunun sonunda yer alan kapanış etiketi kendinden önceki deyim için
    noktalı virgül işlevi görür; yani, bir PHP bloğunun son satırının sonuna
    noktalı virgül koymak zorunda değilsiniz. Kapanış etiketi aynı zamanda
    satırsonu karakterini de kendisi ekleyecektir.
   </para>

   <para>
    <example>
     <title>-  Sondaki satırsonu karakterini kapsayan kapanış etiketini gösteren örnek</title>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
Satırsonu karakteri yok
<?= "Ama şimdi var" ?>
]]>
     </programlisting>
     &example.outputs;
     <screen>
<![CDATA[
Some textSatırsonu karakteri yok
Ama şimdi var
]]>
     </screen>
    </example>
   </para>

   <para>
    PHP ayrıştırıcısına girme ve çıkma örnekleri:
    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
<?php
    echo 'Bu bir denemedir';
?>

<?php echo 'Bu bir denemedir' ?>

<?php echo 'Son kapanış etiketini koymadık';
]]>
     </programlisting>
    </informalexample>
    <note>
     <para>
      Dosya sonunda PHP kapanış etiketini kullanmak isteğe bağlıdır, hatta
      dosya sonlarında istemdışı boş satırlar oluşması gibi durumlarda
      <function>include</function>, <function>require</function> gibi
      işlevlerin kullanımında yararlı bile olabilir, dahası sonradan yanıta
      başlık eklemeye devam edebilirsiniz. Bu özellik ayrıca, çıktı
      tamponlama kullanıyorsanız ve betiğe <function>include</function> ile
      eklediğiniz dosyalar tarafından üretilen kısımların sonunda gereksiz
      boş satırların oluşmasını istemediğinizde de işe yarar.
     </para>
    </note>
   </para>
  </sect1>

  <sect1 xml:id="language.basic-syntax.comments">
   <title>Açıklamalar</title>
   <para>
    PHP, 'C', 'C++' ve Unix kabuk tarzı (Perl tarzı) açıklamaların hepsini destekler. Örnegin:

    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
<?php
    echo 'Bu bir denemedir'; // Bu tek satırlık c++ tarzı açıklamadır
    /* Bu, C tarzı çok satırlı
       bir açıklamadır */
    echo 'Bir deneme daha';
    echo 'Bu da sonuncusu'; # Bu tek satırlık kabuk tarzı açıklamadır
?>
]]>
     </programlisting>
    </informalexample>
   </para>
   <simpara>
    "Tek satırlık" bir açıklamanın etki alanı yalnızca satır sonuna ya da PHP
    kod bloğunun sonuna kadardır.  Yani, <literal>// ... ?&gt;</literal> ya da
    <literal># ...  ?&gt;</literal> kullanımından sonra gelecek HTML kodu
    YAZDIRILACAKTIR: <code>?&gt;</code> etiketi PHP kipinden çıkılmasına ve
    HTML kipine dönülmesini sağlar, <literal>//</literal> ya da
    <literal>#</literal> kullanımı bunu etkileyemez.
   </simpara>
   <para>
    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
<h1>Bu <?php # echo 'basit';?> bir örnektir.</h1>
<p>Yukarıdaki başlık 'Bu bir örnektir' diye gösterilecektir.</p>
]]>
     </programlisting>
    </informalexample>
   </para>
   <simpara>
    Bir 'C' tarzı açıklama ilk <literal>*/</literal> ile karşılaşıldığı
    noktada sona erer. 'C' tarzı açıklamaları iç içe kullanmamalısınız. Büyük
    miktarda kod bloğunu açıklama haline getirirken bu yanlış genellikle
    yapılır.
   </simpara>
   <para>
    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
<?php
 /*
    echo 'Bu bir denemedir'; /* Bu açıklama sorun çıkaracak. */
 */
?>
]]>
     </programlisting>
    </informalexample>
   </para>
  </sect1>
 </chapter>

<!-- Keep this comment at the end of the file
Local variables:
mode: sgml
sgml-omittag:t
sgml-shorttag:t
sgml-minimize-attributes:nil
sgml-always-quote-attributes:t
sgml-indent-step:1
sgml-indent-data:t
indent-tabs-mode:nil
sgml-parent-document:nil
sgml-default-dtd-file:"~/.phpdoc/manual.ced"
sgml-exposed-tags:nil
sgml-local-catalogs:nil
sgml-local-ecat-files:nil
End:
vim600: syn=xml fen fdm=syntax fdl=2 si
vim: et tw=78 syn=sgml
vi: ts=1 sw=1
-->