
Şu ýylyň fewral aýynda geçirilen gepleşiklerdir maslahatlar, işewürlik duşuşyklarydyr syýasy geňeşmeler «Açyk gapylar» syýasatyny üstünlikli durmuşa geçirýän Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň sebit we ählumumy gün tertibiniň möhüm meselelerini çözmekde eýeleýän ornunyň barha ýokarlanýandygyny aýdyňlygy bilen subut etdi.
Türkmenistanyň Demokratik partiýasynyň başlygynyň ýolbaşçylygyndaky türkmen wekiliýeti Efiopiýa Federal Demokratik Respublikasynyň dolandyryjy partiýasy bolan «Rowaçlyk partiýasynyň» ýolbaşçy düzüminiň çakylygy boýunça bu partiýanyň Addis-Abeba şäherinde geçirilen ikinji gurultaýyna gatnaşdy. Saparyň çäklerinde partiýanyň ýolbaşçylary, Efiopiýa Federal Demokratik Respublikasynyň Prezidenti, ýurduň daşary işler boýunça döwlet ministri bilen geçirilen duşuşyklaryň dowamynda dürli ugurlarda döwletara gatnaşyklary giňeltmegiň meseleleri barada pikir alşyldy.
3-nji fewralda Türkmenistanyň wekiliýeti Tähran şäherinde geçirilen Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza ýurtlaryň daşary işler ministrleriniň orunbasarlarynyň ýokary derejeli komitetiniň birinji mejlisine gatnaşdy. Onuň gün tertibine YHG-nyň çäklerinde maliýe-býujet ulgamynda hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek, “2025-nji ýyl üçin YHG-nyň garaýşynda” kesgitlenen maksatlaryň durmuşa geçirilişi, bu düzümiň işiniň gurallaryny kämilleşdirmegiň mümkinçilikleri bilen baglanyşykly meseleler girizildi. Mejlisiň çäklerinde Türkmenistanyň daşary işler ministriniň orunbasary Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary bilen duşuşdy. Duşuşykda köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.
Astana şäherinde Türkmenistanyň we Gazagystan Respublikasynyň daşary syýasat edaralarynyň arasynda syýasy geňeşmeler geçirildi. Taraplar dürli ugurlarda ösdürilýän türkmen-gazak gatnaşyklarynyň netijeli häsiýetini belläp, ozal gazanylan ylalaşyklaryň durmuşa geçirilişi, geljek üçin bilelikdäki hereketler, halkara guramalaryň, hususan-da, Birleşen Milletler Guramasynyň, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň çäklerindäki, şeýle hem «Merkezi Aziýa +» görnüşindäki hyzmatdaşlyk bilen baglanyşykly meseleleri ara alyp maslahatlaşdylar.
4-nji fewralda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri bilen Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýewiň arasynda geçirilen duşuşygyň dowamynda ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň ýokary derejesi bellenildi, BMG-niň çäklerinde halkara başlangyçlary durmuşa geçirmekde özara goldaw bermäge taýýarlyk tassyklanyldy.
5-nji fewralda Duşenbe şäherinde geçirilen «Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi» görnüşindäki Owganystan boýunça ýörite wekilleriň altynjy duşuşygynyň dowamynda sebit howpsuzlygy we ösüşi, Owganystanda durmuş-ykdysady infrastrukturany dikeltmek, bilelikdäki taslamalary amala aşyrmak boýunça özara hyzmatdaşlyk bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.
5-nji fewralda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow hem-de Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri bilen Ýaponiýanyň Premýer-ministriniň ýörite geňeşçisi Akihisa Nagaşimanyň arasynda geçirilen duşuşyklarda türkmen-ýapon gatnaşyklarynyň syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, durmuş, medeni-ynsanperwer ulgamlarda işjeň ösdürilýändigi nygtaldy.
6-njy fewralda Türkmenistanyň wekiliýeti Pekin jarnamasynyň we Hereketleriň platformasynyň 30 ýyllygy mynasybetli Astanada geçirilen «2030-njy ýyla çenli döwür üçin Gün tertibiniň ýerine ýetirilmegine çenli 5 ýyl: Merkezi Aziýanyň geljegi» atly ýokary derejedäki duşuşyga gatnaşdy. Onda “Pekin+30” sebit syny, Merkezi Aziýada Durnukly ösüş maksatlarynyň 5-njisi boýunça gazanylan ösüş, gender deňligini maliýeleşdirmek ýaly möhüm meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Saparyň çäklerinde Türkmenistanyň daşary işler ministriniň orunbasarynyň «BMG — Zenanlar» düzüminiň Ýewropa we Merkezi Aziýa üçin sebitleýin direktory Belen Sans Luke bilen duşuşygy geçirildi. Söhbetdeşler gender syýasatyny kämilleşdirmek, zenanlaryň hukuklaryny we mümkinçiliklerini giňeltmek boýunça hyzmatdaşlygy ösdürmek barada pikir alyşdylar.
10-njy fewralda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow bilen Eýran Yslam Respublikasynyň Prezidenti Masud Pezeşkianyň arasynda geçirilen telefon arkaly söhbetdeşligiň dowamynda hoşniýetli goňşuçylyk, dost-doganlyk ýörelgelerine esaslanýan ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň ýokary derejesi bellenildi.
Şol gün Hazar deňzi — Gara deňiz halkara ulag-üstaşyr geçelgesini döretmek we durmuşa geçirmek hakynda hökümetara Ylalaşygyň taslamasyny ara alyp maslahatlaşmak boýunça sanly ulgam arkaly geçirilen dörttaraplaýyn iş duşuşygyna Türkmenistanyň, Azerbaýjan Respublikasynyň, Gruziýanyň, Rumyniýanyň Daşary işler ministrlikleriniň, ugurdaş ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarydyr wekilleri gatnaşdylar. Duşuşykda Merkezi Aziýa bilen Ýewropanyň arasyndaky ýük daşamalary ösdürmegiň, ähli gyzyklanma bildirýän taraplar, şol sanda Ýewropa Bileleşigi bilen hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmegiň, sanly tehnologiýalardan netijeli peýdalanmagyň meselelerine üns çekildi.
10-njy fewralda ýurdumyzyň Daşary işler ministrliginde Gwatemala Respublikasynyň Türkmenistanda täze bellenen Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Eduardo Enrike Ernandes Resinos bilen duşuşyk geçirildi. Duşuşygyň barşynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda hyzmatdaşlygy ösdürmegiň, abraýly halkara guramalaryň çäklerinde özara gatnaşyklary ýola goýmagyň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.
11-nji fewralda geçirilen türkmen-awstriýa syýasy geňeşmeleriniň dowamynda döwletara gatnaşyklaryň ileri tutulýan ugurlaryna garaldy. Şunuň bilen bir hatarda, iki ýurduň arasynda halkara düzümleriň, hususan-da, BMG-niň, ÝHHG-niň, ÝB-niň çäklerinde alnyp barylýan hyzmatdaşlygyň ýokary derejesi bellenildi.
Şol gün Daşary işler ministrliginde Atom energiýasy boýunça halkara agentligiň Tehniki hyzmatdaşlyk departamentiniň Ýewropa bölüminiň direktory Ewe-Kýulli Kala bilen geçirilen duşuşygyň barşynda atom energiýasyny bütin dünýäde parahatçylygy we abadançylygy üpjün etmek üçin ulanmak maksady bilen bu agentlik bilen gatnaşyklary işjeňleşdirmek barada pikir alşyldy.
11-12-nji fewralda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministriniň ýolbaşçylygyndaky wekiliýetiň Tährana amala aşyran saparynyň çäklerinde Eýran Yslam Respublikasynyň Prezidenti Masud Pezeşkian, Eýranyň nebit ministri, energetika ministri, ýol we şäher gurluşygy ministriniň orunbasary, Ulag senagaty we ösüş kompaniýasynyň ýolbaşçysy, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary bilen duşuşyklar geçirildi. Olarda nebitgaz, elektroenergetika, ulag, suw hojalygy pudaklarynda hyzmatdaşlygyň gerimini giňeltmäge özara gyzyklanma bildirildi.
12-nji fewralda Tähranda türkmen-eýran syýasy geňeşmeleri geçirildi. Taraplar syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlardaky hyzmatdaşlygyň meseleleri boýunça pikir alyşdylar. Şeýle-de abraýly halkara we sebit guramalarynyň, hususan-da, Birleşen Milletler Guramasynyň, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň çäklerindäki gatnaşyklaryň möhüm ähmiýeti nygtaldy.
14-nji fewralda Daşary işler ministrliginde geçirilen Türkmenistanyň adam hukuklary babatda halkara borçnamalarynyň we halkara ynsanperwer hukugynyň ýerine ýetirilmegini üpjün etmek boýunça pudagara toparyň nobatdaky mejlisiniň gün tertibine toparyň 2024-nji ýylda ýerine ýetiren işleriniň netijelerini, Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda öňde goýlan wezipeleri ara alyp maslahatlaşmagyň meseleleri girizildi.
Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministriniň Mongoliýanyň, Russiýa Federasiýasynyň daşary syýasat edaralarynyň ýolbaşçylary bilen geçiren telefon arkaly söhbetdeşlikleriniň dowamynda ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşdäki, halkara guramalaryň, şol sanda BMG-niň çäklerindäki hyzmatdaşlygyň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.
15-nji fewralda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň tabşyrygy boýunça Daşary işler ministrliginde BMG-niň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasynyň (ÝUNESKO) işleri barada Türkmenistanyň milli toparynyň nobatdaky mejlisi geçirildi. Mejlisiň dowamynda BMG-niň bu ýöriteleşdirilen düzümi bilen özara gatnaşyklaryň meseleleriniň giň toplumyna garaldy hem-de milli toparyň geçen ýylda alyp baran işleriniň jemleri, 2025-nji ýylyň meýilnamasynda bellenilen wezipeler baradaky maglumatlar diňlenildi.
17-nji fewralda Türkmenistanyň adam hukuklaryny goramak we Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlykda halkara ynsanperwer hukugyny berjaý etmek ugrundaky işleri boýunça geçirilen brifingiň dowamynda adam hukuklaryny goramak babatda halkara borçnamalaryň ýerine ýetirilmegini üpjün etmek, gender deňligini goldamak ugrunda hyzmatdaşlygy giňeltmegiň meseleleri barada pikir alşyldy.
17-18-nji fewralda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarynyň ýolbaşçylygyndaky ýurdumyzyň wekiliýeti Tähran şäherinde geçirilen üçünji Hazar ykdysady forumyna gatnaşdy. Forumda söwda-ykdysady, ulag infrastrukturasy, energetika, Hazaryň deňiz gurşawyny goramak ýaly ugurlarda bäştaraplaýyn hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek bilen baglanyşykly meseleleriň giň toplumy ara alnyp maslahatlaşyldy. Onuň jemleri boýunça Bilelikdäki Teswirnama kabul edildi. Şeýle-de Eýran Yslam Respublikasynyň Prezidenti Masud Pezeşkian, bu ýurduň birinji wise-prezidenti Mohammad Reza Aref bilen duşuşyklar geçirildi.
18-nji fewralda Türkmenistanyň diplomatik işgärleriniň güni mynasybetli, Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly: halkara gatnaşyklary berkitmekde diplomatiýanyň orny” atly halkara ylmy maslahat we sergi geçirildi. Forumyň çäklerinde Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministriniň BMG-niň Adam hukuklary boýunça Ýokary komissarynyň wekiliýeti bilen duşuşygy boldy. Duşuşygyň dowamynda adam hukuklary babatda milli meýilnamalary we maksatnamalary işläp taýýarlamak, Türkmenistanda demokratik institutlary kämilleşdirmek, halkara şertnamalara goşulyşmak boýunça bilelikdäki konsultatiw işleriň wajyp ähmiýeti nygtaldy.
Şol gün türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyza iş sapary bilen gelen Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Baştutany Rustam Minnihanow bilen duşuşdy. Bu sapar türkmen-tatar gatnaşyklaryny mundan beýläk-de berkitmekde nobatdaky möhüm ädim boldy.
19-njy fewralda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň daşary işler ministrleriniň orunbasarlarynyň we Ýewropa Bileleşiginiň wekilleriniň sanly ulgam arkaly iş duşuşygy geçirildi. Duşuşykda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň wajyp meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.
21-nji fewralda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Birleşen Arap Emirlikleriniň wise-prezidenti, Premýer-ministriniň orunbasary, Prezidentiň iş dolandyryş ministri Şeýh Mansur bin Zaýed Al Nahaýýan bilen duşuşygy boldy. Onuň dowamynda BAE bilen hyzmatdaşlygyň gerimini has-da giňeltmegiň ugurlaryna garaldy.
23-nji fewralda Daşary işler ministrliginde geçirilen Türkmenistanyň Hazar deňziniň meseleleri boýunça pudagara toparynyň nobatdaky mejlisinde Hazar meselesi boýunça deňagramly çözgütleri işläp taýýarlamakda ýurdumyzyň ençeme ýyllaryň dowamynda alyp barýan işiniň, halkara hukugyň çäginde Hazarýaka ýurtlar bilen hyzmatdaşlygyň şertnama-hukuk binýadyny pugtalandyrmagyň ähmiýeti nygtaldy. Mejlisde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň 2023-nji ýylyň sentýabrynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynda öňe süren «Hazar ekologik başlangyjynyň» durmuşa geçirilmegi boýunça alnyp barylýan işlere aýratyn üns çekildi.
24-nji fewralda BMG-niň Baş sekretarynyň orunbasary Rabab Fatimanyň ýolbaşçylygyndaky wekiliýet bilen geçirilen duşuşygyň barşynda Milletler Bileleşigi we onuň dürli ugurlar boýunça ýöriteleşen edaralarynyň arasyndaky strategik hyzmatdaşlygyň oňyn tejribesi bellenildi.
25-nji fewralda Daşary işler ministrliginde Hytaý Halk Respublikasynyň Gansu welaýatynyň Halk hökümetiniň Daşary işler boýunça edarasynyň direktorynyň orunbasary Çžao Szýun bilen duşuşyk geçirildi. Onuň dowamynda medeni-ynsanperwer ulgamda hyzmatdaşlygy ösdürmek barada pikir alşyldy.
Şol gün Türkmenistanyň Mejlisinde geçirilen «Türkmenistan — Ýewropa Bileleşigi» parlamentara dialogynyň 8-nji mejlisinde we Daşary işler ministrliginde Ýewropa parlamentiniň wekiliýeti bilen geçirilen duşuşykda Ýewropa Bileleşigi bilen, şeýle hem «ÝB — Merkezi Aziýa» formatynyň çäklerindäki köpugurly hyzmatdaşlygyň meselelerine garaldy. Adam hukuklaryny goramak, gender deňligi, raýat jemgyýeti guramalaryna goldaw bermek ýaly ugurlarda ýurdumyz tarapyndan durmuşa geçirilýän özgertmelere aýratyn üns çekildi.
24-25-nji fewralda Mejlisiň Başlygynyň ýolbaşçylygyndaky ýurdumyzyň parlament wekiliýeti Türkiýäniň Ankara şäherinde iş saparynda boldy. Saparyň çäklerinde Türkiýe Respublikasynyň Beýik Millet Mejlisiniň Başlygy Numan Kurtulmuş bilen duşuşyk geçirildi. Onda Türkmenistanyň Mejlisine Türki döwletleriň Parlament Assambleýasyna agza bolmak teklip edildi. Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Rejep Taýyp Ärdogan bilen geçirilen duşuşygyň barşynda doganlyk döwletiň Prezidentine Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň 30 ýyllygy hem-de Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly mynasybetli şu ýylyň dekabrynda geçiriljek halkara foruma gatnaşmak üçin Gahryman Arkadagymyzyň adyndan çakylyk haty gowşuryldy.
25-nji fewralda Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-türk toparynyň sekizinji mejlisi geçirildi. Mejlisiň dowamynda dürli ugurlar boýunça döwletara gatnaşyklaryň, şol sanda nebitgaz, energetika, söwda, maýa goýum, ulag-logistika, şäher gurluşygy, oba hojalygy, ylym-bilim, saglygy goraýyş, syýahatçylyk, daşky gurşawy goramak ýaly ulgamlarda hyzmatdaşlygyň häzirki ýagdaýyna ýokary baha berildi. Onuň netijeleri boýunça degişli Teswirnama gol çekildi. Saparyň çäklerinde Türkiýe Respublikasynyň wise-prezidenti Jewdet Ýylmaz bilen duşuşyk geçirildi.
25-nji fewralda ýurdumyzyň bilim ministriniň ýolbaşçylygyndaky wekiliýet Ankara şäherinde geçirilen Türkmenistan bilen Türkiýäniň arasyndaky Bilim ulgamynda hyzmatdaşlyk boýunça geňeşiň dördünji mejlisine gatnaşdy. Onuň barşynda özara saparlary guramaga, ýokary okuw mekdeplerinde bilelikdäki maslahatlary, okuw we ussatlyk sapaklaryny geçirmäge gyzyklanma bildirildi. Şeýle hem Türkiýe Respublikasynyň ýokary okuw mekdeplerinde türkmen talyplarynyň bilim almagy bilen baglanyşykly meselelere garaldy.
26-njy fewralda Bişkekde Türkmenistanyň we Gyrgyz Respublikasynyň daşary syýasat edaralarynyň arasynda syýasy geňeşmeler geçirildi. Taraplar syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda türkmen-gyrgyz gatnaşyklarynyň, halkara guramalaryň, hususan-da, BMG-niň, ÝHHG-niň, YHG-nyň, “Merkezi Aziýa +” formatynyň çäklerinde hyzmatdaşlygyň netijeli häsiýetini bellediler. Duşuşygyň netijeleri boýunça Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi bilen Gyrgyz Respublikasynyň Daşary işler ministrliginiň arasynda 2025-2026-njy ýyllarda hyzmatdaşlyk etmegiň Maksatnamasyna gol çekildi.
Şol gün Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti Sadyr Žaparow bilen geçirilen duşuşykda dostlukly döwletiň Prezidentine şu ýylyň 12-nji dekabrynda Aşgabatda geçirilmegi meýilleşdirilýän halkara foruma gatnaşmak üçin türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň adyndan çakylyk haty gowşuryldy.
27-nji fewralda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň, şeýle hem ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynyň ýolbaşçysynyň «Euronews» telekompaniýasynyň direktorlar geňeşiniň başlygy Pedro Wargas Dawid bilen geçiren duşuşyklarynyň dowamynda bu telekompaniýa bilen ýola goýlan hyzmatdaşlygyň oňyn tejribesi nygtaldy.
Şol gün Daşary işler ministrliginde Halkara Zähmet Guramasynyň Baş direktorynyň kömekçisi, sebitleýin direktory Beata Andres bilen geçirilen duşuşygyň barşynda parahatçylygy, durnuklylygy, özara düşünişmegi berkitmek babatda özara gatnaşyklaryň mümkinçilikleri, şu ýylda bilelikde geçiriljek çäreleriň meýilnamasy ara alnyp maslahatlaşyldy.
27-nji fewralda Konsullyk, serhet we gümrük meseleleri boýunça hökümetara türkmen-eýran toparynyň 17-nji mejlisi geçirildi. Mejlisde taraplar ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň häzirki ýagdaýy we geljegi barada pikir alyşdylar. Onuň netijeleri boýunça degişli Teswirnama gol çekildi.
28-nji fewralda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Bütindünýä bankynyň Ýewropa we Merkezi Aziýa boýunça wise-prezidenti hanym Antonella Bassani, bankyň Merkezi Aziýa boýunça sebitleýin direktory hanym Tatýana Proskurýakowa, Halkara maliýe korporasiýasynyň Merkezi Aziýa we Türkiýe boýunça sebitleýin direktory hanym Wibke Şlýomer bilen geçiren duşuşygynda Bütindünýä banky bilen ýola goýlan hyzmatdaşlygyň netijeli häsiýeti bellenildi.
Daşary işler ministrliginde ýurdumyzda diplomatik işini tamamlaýan Indoneziýa Respublikasynyň hem-de Saud Arabystany Patyşalygynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçileri bilen geçirilen duşuşyklarda netijeli döwletara hyzmatdaşlygyň ikitaraplaýyn görnüşde, şeýle-de halkara we sebit guramalarynyň çäklerinde mundan beýläk-de dowam etdiriljekdigine ynam bildirildi.
Şeýlelikde, fewral aýynda ýurdumyzyň ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň daşary ýurtly hyzmatdaşlardyr abraýly halkara guramalar bilen bilelikde geçiren köpugurly çäreleri Türkmenistanyň hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda rowaçlygyň we gülläp ösüşiň ýoly bilen ynamly öňe barýandygynyň aýdyň beýany boldy.
(TDH)
Beýleki habarlar
- Halkara zenanlar güni dabaraly bellenilip geçildi
43 minut öň
- Bilimli nesil — kuwwatly Watan
43 minut öň
- Ýaşlaryň arasynda maslahat geçirildi
44 minut öň
- Çeper elli nowçalar
45 minut öň
- Arkadagly Serdarymyzyň ynsanperwer ýollary
2 sagat öň
- Iň eýjejik gyzjagaz
2 sagat öň
- Watanymyzyň abraýy arşa galýar
2 sagat öň
- Gyzykly geçen ýaryşlar
2 sagat öň
- Ýaryşda güýçlüler öňe saýlandy
3 sagat öň
- Saz-söhbede beslenen dabara
3 sagat öň
- Okuwçy gyzlaryň sport ussatlygy
3 sagat öň
- Woleýbol ýaryşy
3 sagat öň
- Gatnaşyklar täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýar
4 sagat öň
- Garaşsyz döwletimiz depginli ösmegini dowam etdirýär
4 sagat öň
- Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň enelerine, ähli gelin-gyzlaryna
4 sagat öň
- Gahryman Arkadagymyzyň “Euronews” teleýaýlymyna interwýusy
4 sagat öň
- Türkmenistanyň Prezidentiniň PERMANY
4 sagat öň
- Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň mejlisi
4 sagat öň
- Türkmenistanyň Prezidenti bilen Gruziýanyň Premýer-ministriniň arasynda gepleşikler geçirildi
4 sagat öň
- Halkara zenanlar güni mynasybetli baýramçylyk dabarasy
4 sagat öň

Aşgabat, 5-nji mart (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Serdar Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň mejlisini geçirdi. Onda harby we hukuk goraýjy edaralaryň şu ýylyň geçen iki aýynda ýerine ýetiren işleriniň jemleri jemlenildi, şeýle hem Garaşsyz döwletimizde howpsuzlygy, asudalygy üpjün etmek, harby we hukuk goraýjy edaralaryň maddy-enjamlaýyn binýadyny berkitmek bilen baglanyşykly meselelere garaldy.
Ilki bilen, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, goranmak ministri B.Gündogdyýew Watanymyzyň goranyş ukybyny pugtalandyrmak, ýolbaşçylyk edýän düzümlerine sanly ulgamy, öňdebaryjy tejribäni ornaşdyrmak boýunça ýylyň başyndan bäri alnyp barlan işler barada hasabat berdi. Şeýle hem ýurdumyzyň Ýaragly Güýçlerini ösdürmegiň maksatnamasynyň ýerine ýetirilişi, serkerdeleriň, olaryň maşgala agzalarynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmak babatda amala aşyrylan işler barada aýdyldy.
Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, Bitarap Türkmenistanyň durmuşa geçirýän Harby doktrinasynyň ýurdumyzda parahat we abadan durmuşyň ygtybarly kepilidigini nygtady. Döwlet Baştutanymyz Ýaragly Güýçlerimizi mundan beýläk-de döwrebap tehnikalar bilen üpjün etmegiň, Goranmak ministrliginiň, onuň garamagyndaky düzümleriň işini kämilleşdirmegiň wajypdygyna ünsi çekip, serkerdeleriň hünär derejesini yzygiderli ýokarlandyrmaga, ýaş esgerleri watançylyk ruhunda terbiýelemäge aýratyn ähmiýet bermegiň, Ýaragly Güýçlerimizi kämilleşdirmek boýunça maksatnamalaýyn işleri dowam etdirmegiň zerurdygyny belledi we Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, goranmak ministrine birnäçe tabşyryklary berdi.
Baş prokuror B.Muhamedow kadalaşdyryjy hukuk namalarynyň berjaý edilişine prokuror gözegçiligini amala aşyrmak, sanly ulgamy işjeň ulanmak, ýolbaşçylyk edýän düzüminiň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak maksady bilen şu ýylyň geçen iki aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi. Şunda sanly ulgamy has giňden ornaşdyrmaga, işgärleriň hünär derejesini ýokarlandyrmaga, prokuratura edaralarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmaga zerur ähmiýet berilýändigi bellenildi. Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysynyň ozal beren tabşyryklarynyň ýerine ýetirilişi barada-da aýdyldy.
Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, döwletimizde kanunlaryň ýerine ýetirilişine, hukuk namalarynyň kanunylygyna yzygiderli prokuror gözegçiligini amala aşyrmak, ýokary hünärli işgärleri taýýarlamak boýunça netijeli çäreleri görmegiň wajypdygyna ünsi çekdi we bu babatda birnäçe görkezmeleri berdi.
Içeri işler ministri M.Hydyrow ýol-ulag hadysalarynyň öňüni almak, ýangyn howpsuzlygynyň kadalaryny berjaý etmek, hukuk tertibini üpjün etmek boýunça şu ýylyň ýanwar-fewral aýlarynda ýerine ýetirilen işler barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, ösüş maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde degişli düzümleri döwrebap enjamlardyr tehnikalar bilen üpjün etmek boýunça netijeli işler amala aşyrylýar, sanly ulgam işjeň ulanylýar. Şeýle hem hasabat döwründe Watan goragçylarynyň güni mynasybetli birnäçe desgalaryň açylyp ulanmaga berlendigi barada aýdyldy.
Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, ýurdumyzda jemgyýetçilik tertibini ýokary derejede üpjün etmek, jenaýatçylygyň, beýleki hukuk bozulmalarynyň öňüni almak boýunça alnyp barylýan işleri dowam etdirmegiň, ýol hereketiniň howpsuzlygyny üpjün etmegiň, ýangyn howpsuzlygy kadalarynyň berjaý edilişine gözegçilik etmegiň zerurdygyny belledi. Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy öňde goýlan wezipeleri üstünlikli çözmek üçin içeri işler edaralaryna sanly ulgamy we işiň täze usullaryny işjeň ornaşdyrmagyň, öňdebaryjy tehnologiýalaryň mümkinçiliklerinden has doly peýdalanmagyň wajypdygyna ünsi çekip, degişli görkezmeleri berdi.
Ýokary kazyýetiň başlygy B.Hojamgulyýew şu ýylyň iki aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri, degişli düzümlere sanly ulgamyň ornaşdyrylyşy, kazyýet işiniň netijeliligini ýokarlandyrmak, işgärler kuwwatyny pugtalandyrmak maksady bilen görlen çäreler barada hasabat berdi. Şeýle hem bu düzümi ösdürmegiň maksatnamasynyň durmuşa geçirilişi, döwlet Baştutanymyzyň ozal beren tabşyryklarynyň ýerine ýetirilişi barada hasabat berildi.
Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, «Türkmenistanyň kazyýetleriniň kazylaryny wezipä bellemek we wezipeden boşatmak hem-de olara hünär derejelerini bermek hakynda» Permana gol çekip, kanunylygyň we hukuk tertibiniň berjaý edilişine yzygiderli gözegçilik etmegiň wajypdygyny aýtdy. Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy düzgün bozulmalary ýüze çykarmaga, olary döredýän sebäpleri we şertleri aradan aýyrmaga, kazyýet edaralarynyň işiniň hilini, kazyýet ulgamyny we kazyýet önümçiligini has-da ýokarlandyrmaga gönükdirilen çäreleri netijeli dowam etdirmegiň möhümdigini belläp, Ýokary kazyýetiň ýolbaşçysyna birnäçe anyk tabşyryklary berdi.
Soňra milli howpsuzlyk ministri N.Atagaraýew hasabat döwründe ýerine ýetirilen işler, Watanymyzda parahatçylygy üpjün etmek, işgärleriň hünär derejesini ýokarlandyrmak boýunça görlen çäreler barada hasabat berdi.
Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ýurdumyzyň milli howpsuzlygyny ygtybarly üpjün etmek boýunça alnyp barylýan işleri yzygiderli kämilleşdirmegiň möhümdigini nygtady we birnäçe görkezmeleri berdi.
Döwlet serhet gullugynyň başlygy Ý.Nuryýew Watanymyzyň serhetleriniň ygtybarly goralmagyny üpjün etmek, serhet goşunlarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak, serkerdeleriň hünär derejesini ýokarlandyrmak, ýaş serhetçileri watançylyk ruhunda terbiýelemek boýunça geçen iki aýda ýerine ýetirilen işler barada hasabat berdi.
Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy hasabaty diňläp, Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň serhetleriniň goňşy döwletler bilen dostlukly gatnaşyklaryň binýady bolup durýandygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, degişli düzümleri täze tehnikalar bilen üpjün etmek, serhet goşunlaryny ösdürmegiň Maksatnamasynda kesgitlenen çäreleri öz wagtynda ýerine ýetirmek bilen bagly meselelere hemişe üns bermegiň zerurdygyny aýdyp, döwlet Baştutanymyz gullugyň ýolbaşçysyna serhetlerimiziň ygtybarly goragyny üpjün etmek boýunça alnyp barylýan işleri netijeli dowam etdirmek babatda birnäçe görkezmeleri berdi.
Adalat ministri M.Taganow şu ýylyň ýanwar-fewral aýlarynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri, hususan-da, milli kanunçylyk işini kämilleşdirmek, ýolbaşçylyk edýän düzümlerine sanly ulgamy ornaşdyrmak üçin degişli teklipleriň taýýarlanylyşy, hormatly Prezidentimiziň ozal beren tabşyryklarynyň ýerine ýetirilişi barada hasabat berdi.
Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, kanun çykaryjylyk işini mundan beýläk-de kämilleşdirmegiň öňde durýan esasy wezipeleriň biridigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, daşary ýurtlaryň bu ulgamdaky öňdebaryjy tejribesini öwrenmek zerurdyr diýip, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy aýtdy we kanun taslamalaryny taýýarlamak, taslamalara hukuk taýdan netijenama bermek boýunça alnyp barylýan işleri netijeli dowam etdirmek, edara-kärhanalarda, raýatlaryň arasynda kanunçylygy düşündirmek bilen bagly çäreleri yzygiderli geçirmek barada birnäçe tabşyryklary berdi.
Döwlet gümrük gullugynyň başlygy M.Hudaýkulyýew ýolbaşçylyk edýän düzümlerini täze tehnikalar bilen üpjün etmek, olaryň işiniň netijeliligini ýokarlandyrmak, gullugy ösdürmegiň Maksatnamasyny durmuşa geçirmek boýunça ýylyň başyndan bäri amala aşyrylan işler barada hasabat berdi.
Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy hasabaty diňläp, Döwlet gümrük gullugynyň maddy-enjamlaýyn binýadynyň döwrebaplaşdyrylýandygyny nazara almak bilen, harby gullukçylaryň hünär derejesini ýokarlandyrmak boýunça ýörite okuwlary yzygiderli guramagyň wajypdygyny nygtady. Ylmy-tehniki ösüşiň öňdebaryjy gazananlaryny işjeň ulanmak döwletimiziň serhedinden geçirilýän harytlaryň we ýükleriň talabalaýyk gözden geçirilmegini üpjün edýär diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy we gümrük nokatlarynda ygtybarly gümrük gözegçiligini alyp barmagy, bu düzümiň maglumat-aragatnaşyk ulgamyny ösdürmek işini dowam etdirmegi tabşyrdy.
Döwlet migrasiýa gullugynyň başlygy A.Sazakow ýolbaşçylyk edýän düzümini ösdürmegiň maksatnamasynda kesgitlenen wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek maksady bilen, şu ýylyň iki aýynda görlen çäreler barada hasabat berdi. Hasabatda işgärleriň netijeli işlemegi üçin amatly şertleri döretmek boýunça geçirilýän işleriň çäklerinde döwrebap desgalaryň ulanmaga berlendigi aýdyldy. Şeýle hem migrasiýa hyzmatlarynyň hilini ýokarlandyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada habar berildi.
Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, bu düzümiň işini döwrüň talabyna laýyklykda guramagyň işgärleriň hünär derejesiniň yzygiderli ýokarlandyrylmagyny talap edýändigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz ýurdumyzda migrasiýa ýagdaýlaryna ygtybarly gözegçilik etmek, raýatlara migrasiýa babatda ýokary hilli hyzmatlary ýerine ýetirmek boýunça alnyp barylýan işleri dowam etdirmek babatda degişli tabşyryklary berdi.
Hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň diňe goranyş häsiýetine eýe bolan Harby doktrinasyna laýyklykda, ýurdumyzyň goranyş ukybyny pugtalandyrmak, Watan goragçylarynyň, olaryň maşgala agzalarynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmak boýunça netijeli çäreleriň görülýändigini belledi. Şunda bu ugurdaky işleriň mundan beýläk-de dowam etdiriljekdigi nygtaldy.
Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Serdar Berdimuhamedow mejlisi jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, halkymyzyň asuda hem-de bagtyýar durmuşda ýaşamagy ugrunda alyp barýan jogapkärli gulluklarynda uly üstünlikleri arzuw etdi.
Beýleki habarlar
- Halkara zenanlar güni dabaraly bellenilip geçildi
42 minut öň
- Bilimli nesil — kuwwatly Watan
42 minut öň
- Ýaşlaryň arasynda maslahat geçirildi
43 minut öň
- Çeper elli nowçalar
44 minut öň
- Arkadagly Serdarymyzyň ynsanperwer ýollary
2 sagat öň
- Iň eýjejik gyzjagaz
2 sagat öň
- Watanymyzyň abraýy arşa galýar
2 sagat öň
- Gyzykly geçen ýaryşlar
2 sagat öň
- Ýaryşda güýçlüler öňe saýlandy
3 sagat öň
- Saz-söhbede beslenen dabara
3 sagat öň
- Okuwçy gyzlaryň sport ussatlygy
3 sagat öň
- Woleýbol ýaryşy
3 sagat öň
- Gatnaşyklar täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýar
3 sagat öň
- Garaşsyz döwletimiz depginli ösmegini dowam etdirýär
4 sagat öň
- Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň enelerine, ähli gelin-gyzlaryna
4 sagat öň
- Gahryman Arkadagymyzyň “Euronews” teleýaýlymyna interwýusy
4 sagat öň
- Türkmenistanyň Prezidentiniň PERMANY
4 sagat öň
- Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň mejlisi
4 sagat öň
- Türkmenistanyň Prezidenti bilen Gruziýanyň Premýer-ministriniň arasynda gepleşikler geçirildi
4 sagat öň
- Halkara zenanlar güni mynasybetli baýramçylyk dabarasy
4 sagat öň

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi
Germaniýanyň Ykdysadyýet we howany goramak federal ministrligi bilen bilelikde «Partnering in Business with Germany (Germaniýa bilen işewür hyzmatdaşlygy)» maksatnamasynyň 2025-nji ýyl tapgyrynyň çäklerinde «Umumy ykdysady hyzmatdaşlyk» toparyna gatnaşjak döwlete dahylsyz taraplaryň arasyndan dalaşgär seçip almak üçin söhbetdeşligi yglan edýär
Söhbetdeşliklere gatnaşmaga isleg bildirýänler 2025-nji ýylyň 12-nji martyna çenli zerur resminamalary Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligine tabşyrmaly.
Türkmen hem-de german telekeçileriň arasynda ikitaraplaýyn söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen taslamalary taýýarlan dalaşgärlere wideoaragatnaşyk arkaly geçiriljek okuwlara gatnaşmak we 2025-nji ýylyň dowamynda Germaniýa Federatiw Respublikasynda 3 hepdelik tejribe geçmek mümkinçiligi döredilýär.
Dalaşgärler iňlis ýa-da rus dilleriniň haýsy hem bolsa birini ýeterlik derejede bilmelidirler.
Dalaşgärlere bildirilýän esasy talaplar:
Ýokary bilimli bolmaly.
Telekeçi ýuridiki şahslaryň ýolbaşçysy, düzüm birliginiň ýolbaşçysy ýa-da hususy telekeçi bolmaly (Aşgabat we Arkadag şäherleri hem-de welaýatlar).
Dalaşgäriň azyndan 5 ýyl iş tejribesi, şol sanda ýolbaşçylyk wezipesinde iş tejribesi azyndan 2 ýyl bolmaly.
Goşmaça maglumatlary we doldurylmaly zerur resminamalaryň sanawyny www.fineconomic.gov.tm saýtynda görmek bolar. Maglumatlary almak üçin şu ýere basyň.
Ähli soraglar boýunça aşakdaky telefon belgileri boýunça ýüz tutup bilersiňiz:
(99312) 39 43 55
Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi
Germaniýanyň Ykdysadyýet we howany goramak federal ministrligi bilen bilelikde «Partnering in Business with Germany (Germaniýa bilen işewür hyzmatdaşlygy)» maksatnamasynyň 2025-nji ýyl tapgyrynyň çäklerinde «Akylly» oba hojalygy we azyk synagaty» halkara toparyna gatnaşjak döwlete dahylsyz taraplaryň arasyndan dalaşgär seçip almak üçin söhbetdeşligi yglan edýär
Söhbetdeşliklere gatnaşmaga isleg bildirýänler 2025-nji ýylyň 12-nji martyna çenli zerur resminamalary Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligine tabşyrmaly.
Türkmen hem-de german telekeçileriň arasynda oba hojalygy we azyk senagaty ulgamynda ikitaraplaýyn söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen taslamalary taýýarlan dalaşgärlere wideoaragatnaşyk arkaly geçiriljek okuwlara gatnaşmak we 2025-nji ýylyň dowamynda Germaniýa Federatiw Respublikasynda 3 hepdelik tejribe geçmek mümkinçiligi döredilýär.
Dalaşgärler iňlis ýa-da rus dilleriniň haýsy hem bolsa birini ýeterlik derejede bilmelidirler.
Dalaşgärlere bildirilýän esasy talaplar:
- Ýokary bilimli bolmaly.
Telekeçi ýuridiki şahslaryň ýolbaşçysy, düzüm birliginiň ýolbaşçysy ýa-da hususy telekeçi bolmaly (Aşgabat we Arkadag şäherleri hem-de welaýatlar).
Dalaşgäriň azyndan 5 ýyl iş tejribesi, şol sanda ýolbaşçylyk wezipesinde iş tejribesi azyndan 2 ýyl bolmaly.
Goşmaça maglumatlary we doldurylmaly zerur resminamalaryň sanawyny www.fineconomic.gov.tm saýtynda görmek bolar. Maglumatlary almak üçin şu ýere basyň.
Ähli soraglar boýunça aşakdaky telefon belgileri boýunça ýüz tutup bilersiňiz:
(99312) 39 43 55

Türkmenistanyň Bütindünýä söwda guramasyna agza bolmak ugrunda hususy pudagyň taýýarlygyny ýokarlandyrmak
Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi halkara guramalary bilen hyzmatdaşlykda, ýurdumyzda halk köpçüliginiň arasynda, hususan-da, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, ýokary okuw jaýlarynyň hem-de hususy pudagyň Bütindünýä Söwda Guramasy (BSG) barada, BSG-na agza bolmagyň artykmaçlyklary we netijeleri barada habardarlygyny ýokarlandyrmak üçin möhüm işleri alyp barýar. Halkara söwda merkezi (ITC) “Türkmenistan: Söwda durnuklylygy we integrasiýa” atly taslamasynyň çäginde Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi bilen degişli işleri geçirýär.
Bu taslamanyň çäginde, hususy pudagyň wekillerini BSG-y we bu guramanyň dünýä söwdasyndaky möhüm orny barada habardar etmek üçin wajyp işler amala aşyrýar. Hususan-da, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň başlangyjy bilen, türkmen, rus we iňlis dillerinde ýazmaça işewürlik gollanmalary taýýarlanyldy. Bu işewürlik gollanmalary, hususy pudagyň wekillerini gyzyklandyryp biljek esasy meseleleri öwrenmek üçin peýdaly bolar. Bu gollanmalarda BSG-y barada gysgaça maglumatlar, guramanyň esasy ylalaşyklary, agza bolmak ýoly we agza bolmagyň önüm öndürjilere, oba-hojalyk harytlaryny öndürüjilere we hyzmat berijilere ýetirjek täsiri barada şeýle hem, BSG-na agza bolmagyň harytlary eksport edýänlere nähili kömek edip biljekdigi we söwdada intellektual eýeçiligiň orny barada maglumatlary jemleýär. Gollanmanyň elektron görnüşini Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň resmi web sahypasynda ýükläp alyp bilersiňiz (https://fineconomic.gov.tm/).
BSG-yň hukuk ulgamynyň esasy düzgünlerini we ýörelgelerini, olaryň ýurduň milli söwda syýasatyna ýetirjek täsiri bilen baglanyşykly meseleleri hemme taraplaýyn öwrenmek häzirki gün tertibiniň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar, sebäbi häzirki döwürde Türkmenistan BSG-na agza bolmak ugrunda işjeň işleýär. Bu işiň 2022-nji ýylyň fewralynda, ýagny Türkmenistanyň BSG-dan “goşulýan ýurt” atly resmi statusyny alandan soň başlandygyny belläp geçmeli. Bu işde jogapkär edara hökmünde, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi, ýurdumyz üçin şeýle möhüm ugurda başarnykly çemeleşmegi üpjün etmek üçin köp sanly halkara guramalar bilen ýokary derejeli hyzmatdaşlygy dowam etdirýär.