میمون
میمون یا بوزینه و به فارسی افغانستان شادی، نامی عمومی برای اشاره به گونه‌ها یا گروه‌هایی از پستانداران راستهٔ نخستی‌سانان است. میمون‌مانندهای نخستی در آمریکای جنوبی در گذار نود میلیون سال به ردهٔ پَخ‌بینیان (مارموست‌ها، میمون‌های عنکبوتی) تکامل و فرگشت یافته‌اند. میمون‌های جهان قدیم مسیر متفاوت و پرثمرتری را پیموده‌اند که نخستین گام آن پیدایش ردهٔ راست‌بینیان از جمله ماکاک‌ها و بابون‌ها بود.
| میمون Fossil range: Late Eocene تا Present[۱] |
|---|
_Photograph_By_Shantanu_Kuveskar.jpg) ماکاک بونت Macaca radiata در ماهاراشترا، هند
|
| آرایه‌شناسی (زیست‌شناسی) |
|
|
| Included groups |
| شاخه‌بندی included but traditionally excluded groups |
بسیاری از میمون‌ها درخت‌پیما هستند و برخی از آن‌ها مانند انتر دم‌کوتاه (بابون‌ها) در بیشتر زمان‌ها روی زمین هستند. میمون‌های راست‌بینی از باهوش‌ترین جانوران هستند. بیشتر میمون‌ها روزگرد هستند ولی برخی گونه‌ها نیز شب‌گرد بوده و شب‌ها به فعالیت می‌پردازند.[۲] لمورها، چشم‌گردها و شب دوست‌ها گرچه جزو نخستی‌ها هستند اما میمون نبوده و تفاوت‌های زیادی با آن‌ها دارند.[۳]
ویژگی‌ها
میمون‌ها از نظر اندازه و وزن تفاوت‌های زیادی دارند. مارموست کوتوله طولی در حدود ۱۲ سانتی‌متر و وزنی معادل ۱۰۰ گرم دارد. در حالی که مندریل‌ها حدود یک متر طول و ۳۶ کیلوگرم وزن دارد.[۴] نوع تغذیه در گونه‌های مختلف تفاوت داشته اما معمولاً شامل میوه‌ها، دانه‌ها، برگ درختان و سایر مواد گیاهی و همچنین تخم و گوشت سایر جانداران و حشرات است. بیشتر میمون‌های جهان جدید دم‌های بلندی دارند اما میمون‌های جهان قدیم دم‌های کوتاهی داشته یا بدون دم هستند.
میمون‌های جهان قدیم دید رنگی دارند و در مقابل میمون‌های جهان جدید توان تفکیک سه یا دو رنگ را داشته و میمون‌های شب تنها یک رنگ را تشخیص می‌دهند. برخلاف لمورها، تمامی میمون‌ها بدون سبیلک بوده و دارای یک نوک پستان هستند. چشم‌ها در جلوی چهره قرار دارد اما حالت چهره در گروه‌های مختلف میمون‌ها کاملاً متفاوت است.[۵]
طبقه‌بندی
تمامی میمون‌ها در کنار لمورها عضو راستۀ بزرگ نخستی‌سانان هستند و به همراه شبگردان هندی و کپی‌ها زیرراستهٔ خشک‌بینیان را تشکیل می‌دهند. فروردۀ میمونان دربر گیرندۀ دو گروه پخ‌بینیان یا میمون‌های بر جدید و راست‌بینیان می‌باشد.
میمون‌های جهان جدید
این گروه از میمون‌ها شامل ۵ خانواده هستند.
- میمون‌های پنجه‌ای: دارای ۴۲ گونه بوده و شامل تامارین‌ها و مارموست‌ها هستند.
- میمون‌های شنل‌پوش: دارای ۱۴ گونه بوده و شامل شنل‌پوشیان و خزمیمون‌ها هستند.
- میمون‌های شب: دارای ۱۱ گونه هستند.
- لخت‌صورتان: دارای ۴۱ گونه بوده و شامل میمون تی‌تی، ساکی‌ها و یوآکاری‌ها هستند.
- عنکبوتی‌میمونان: دارای ۲۴ گونه بوده و شامل میمون‌های جیغ‌کش، میمون‌های عنکبوتی و میمون‌های پشمالو هستند.
میمون در فضانوردی
نخستین میمونی که به فضا پرتاب شد، در سال ۱۹۴۹ توسط ایالات متحده آمریکا و بر روی موشک V-2 به ارتفاع ۱۳۴ کیلومتر از سطح زمین رسید. این میمون در مسیر بازگشت، به دلیل باز نشدن چتر نجات کشته شد.
تا کنون پنج دولت ایالات متحده آمریکا، اتحاد شوروی، فرانسه، آرژانتین و ایران میمون به فضا پرتاب کرده‌اند.[۶]
پیوند به بیرون
منابع
مک ایودی، کالین. اطلس تاریخی آفریقا. ترجمه فریدون فاطمی. تهران، ۱۳۶۵. ص ۱۳.
- ↑ Fleagle, J.; Gilbert, C. Rowe, N.; Myers, M. (eds.). "Primate Evolution: John Fleagle and Chris Gilbert". All the World's Primates. Primate Conservation, Inc. Retrieved 18 December 2014.
- ↑ Gabbatiss, Josh. "The monkeys that sailed across the Atlantic to South America". www.bbc.com (به انگلیسی). Retrieved 2020-12-04.
- ↑ Melchionna, Marina (2018-12-10). "Macroevolutionary analysis of Primates with special reference to the genus Homo". www.fedoa.unina.it (به ایتالیایی). Retrieved 2020-12-06.
- ↑ «Arkive closure». Wildscreen. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۰۶.
- ↑ Williams, Blythe A.; Kay, Richard F.; Kirk, E. Christopher (2010-03-16). "New perspectives on anthropoid origins". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 107 (11): 4797–4804. doi:10.1073/pnas.0908320107. ISSN 0027-8424. PMC 2841917. PMID 20212104.
- ↑ BBC فارسی - ایران - موشک کاوشگر ۵ ایران با یک میمون ماه آینده به فضا پرتاب خواهد شد