Edukira joan

Azido propanoiko

Wikipedia, Entziklopedia askea
Azido propanoiko
Formula kimikoaC3H6O2
SMILES kanonikoa2D eredua
MolView3D eredua
Konposizioaoxigeno eta karbono
Base konjokatuapropionate (en) Itzuli
Motaazido karboxiliko, straight chain fatty acids (en) Itzuli eta short-chain fatty acid (en) Itzuli
Ezaugarriak
Dentsitatea
0,99 g/cm³ (20 ℃)
Momentu dipolarra1,75 D
Fusio-puntua−15 ℃
−21 ℃
−20,7 ℃
Irakite-puntua141 ℃ (760 Torr)
141,15 ℃ (101,325 kPa)
Fusio-entalpia1,75 D
Lurrun-presioa3 mmHg (20 ℃)
Masa molekularra74,037 Da
Erabilera
ElkarrekintzaFree fatty acid receptor 2 (en) Itzuli eta Free fatty acid receptor 3 (en) Itzuli
Rolaprimary metabolite (en) Itzuli
Arriskuak
NFPA 704
2
3
0
Lehergarritasunaren beheko muga2,9 % (V/V)
Lehergarritasunaren goiko muga12,1 % (V/V)
Denboran ponderatutako esposizio muga30 mg/m³ (10 h, baliorik ez)
Denbora laburreko esposizio muga45 mg/m³ (baliorik ez)
Flash-puntua52 ℃
Eragin dezakepropanoic acid exposure (en) Itzuli
Identifikatzaileak
InChlKeyXBDQKXXYIPTUBI-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia79-09-4
ChemSpider1005
PubChem1032
Reaxys506071
Gmelin30768
ChEBI1821
ChEMBLCHEMBL14021
RTECS zenbakiaUE5950000
ZVG12590
DSSTox zenbakiaUE5950000
EC zenbakia201-176-3
ECHA100.001.070
CosIng37261
RxNorm34658
Human Metabolome DatabaseHMDB0000237
KNApSAcKC00044287
UNIIJHU490RVYR
NDF-RTN0000147394
KEGGD02310 eta C00163
PDB LigandPPI

Azido propanoikoa edo propionikoa konposatu organikoa da, CH3CH2CO2H formula duena, azido karboxilikoen familiakoa. Usain txarreko likidoa da, uretan disolbatzen dena[1]. Bere gatz eta esterrei propionato edo propanoato esaten zaie.

Amida, ester, anhidrido eta halogenoekin deribatuak eratzen ditu.

Industriakl azido propanoikoa nagusiki etilenoaren hidrokarboxilazioz egiten da nikel karboniloa katalizatzaile moduan usatuz[2].

Propanalaren oxidazioz ere lor daiteke kobalto- edo manganeso-gatzak katalizatzaile modan erabiliz.

Azido propionikoa bioteknologikoki ere presta daiteke Propionibacterium generoko bakterioak usatuz[3].

Azido propanonikoak erabilera zabala du kontserbagarri gisa, lizuna eta hainbat bakterio haztea eragozten duelako. Animalien pentsuetan zein giza elikagaietan erabiltzen da. Pentsuetan azidoa zuzenean edo bere amonio-gatza baliatzen da da. Giza elikagaietan sodio edo kaltzio propionatoa usatzen dira. Europar Batasunak onartuta ditu azido propanoikoa eta bere gatzak elikagaien kontserbagarri gisa[4].

kontserbagarria E zenbakia
Azido propanoikoa E280
Sodio propanoatoa E281
Kaltzio propoanoatoa E282
Potasio propanoatoa E283

Azido propionikoaren esterretako batzuk fruta-usaina dute eta aromatizatzaile moduan erabiltzen dira. Industria kimikoan nitxoko erabilera batzuk ere baditu.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. (Ingelesez) PubChem. «Propionic Acid» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2023-01-09).
  2. (Ingelesez) Samel, Ulf-Rainer; Kohler, Walter; Gamer, Armin Otto; Keuser, Ullrich; Yang, Shang-Tian; Jin, Ying; Lin, Meng; Wang, Zhongqiang et al.. (2018-01-31). «Propionic Acid and Derivatives» Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA): 1–20.  doi:10.1002/14356007.a22_223.pub4. ISBN 978-3-527-30673-2. (Noiz kontsultatua: 2023-01-09).
  3. (Ingelesez) Piwowarek, Kamil; Lipińska, Edyta; Hać-Szymańczuk, Elżbieta; Kieliszek, Marek; Ścibisz, Iwona. (2018-01-01). «Propionibacterium spp.—source of propionic acid, vitamin B12, and other metabolites important for the industry» Applied Microbiology and Biotechnology 102 (2): 515–538.  doi:10.1007/s00253-017-8616-7. ISSN 1432-0614. PMID 29167919. PMC PMC5756557. (Noiz kontsultatua: 2023-01-09).
  4. (Ingelesez) «Approved additives and E numbers» Food Standards Agency (Noiz kontsultatua: 2023-01-09).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]