Οίκος των Μποργκέζε

Ο θυρεός των Μποργκέζε.

Ο Οίκος των Μποργκέζε (ιτ. Borghese) υπήρξε αριστοκρατική οικογένεια ηγεμόνων της Ιταλίας. Ήλκε την καταγωγή της από την ομώνυμη οικογένεια με έδρα τη Σιένα, η οποία περί τον 13ο μ.Χ. αιώνα ανέλαβε την ηγεσία της τότε κομμούνας. Ο επικεφαλής του οίκου, Μαρκαντόνιο, εγκαταστάθηκε τον 16ο αιώνα στη Ρώμη, όπου ο υιός του Καμίλλο εξελέγη πάπας το 1605 με το επίσημο όνομα Πάπας Παύλος Ε΄· έκτοτε, ο οίκος γνώρισε ημέρες μεγάλης δόξας και πλούτου, γεγονός που επισκιάστηκε από τις σχέσεις αδιαφάνειας με το Βατικανό και τη λεγόμενη Μαύρη Αριστοκρατία.

Οι Μποργκέζε της Σιένας

Η απαρχή του οίκου εντοπίζεται στο όνομα του Τιέτσο ντα Μοντιτσιάνο (Tiezzo da Monticiano), ενός εμπόρου μαλλιού από τη Σιένα. Ο ανηψιός του, με επώνυμο Μποργκέζε, υπήρξε έκτοτε ο ονοματοδότης της οικογείεας, τα σπουδαιότερα μέλη της οποίας ήταν τα εξής:

• Αυγουστίνος (1390-1462), στρατιωτικός, με σημαντική δράση στους πολέμους Σιένας-Φλωρεντίας. Τιμήθηκε με τον τίτλο του παλατινού κόμη (comes palatinus) από τον Πάπα Πίο Β΄, καθώς και τον τίτλο του κόμη από τον Σιγισμούνδο της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
• Νικκολό (1432-1500), λόγιος και φιλόσοφος· αποτέλεσε σημαντική πολιτική φυσιογνωμία στη Δημοκρατία της Σιένας.
• Πέτρος (1469-1527), βαθμοφορήθηκε γερουσιαστής Ρώμης από τον Πάπα Λέοντα Ι΄· σκοτώθηκε στην Άλωση της Ρώμης (1527).
• Μαρκαντόνιο (1504-1574), πολιτικός και νομικός του Βατικανού.

Οι Μποργκέζε της Ρώμης

Ο επικεφαλής της οικογενείας, Μαρκαντόνιο, εγκαταστάθηκε το 1541 στη Ρώμη, συνάπτοντας γρήγορα δεσμούς με την άρχουσα τάξη. Το 1605, η εκλογή του υιού του Καμίλλο στο παπικό αξίωμα ως Πάπας Παύλος Ε΄, αποτέλεσε αφετηρία της μακρόχρονης ηγεμονίας του οίκου. Ο Πάπας Παύλος Ε΄, ο οποίος δεν είχε ηθικούς φραγμούς ως προς την πρακτική του νεποτισμού, διόρισε τον αδελφό του Φραντσέσκο (1556-1620) Δούκα του Ρινιάνο και γενικό επιτελάρχη του παπικού στρατού, και τον άλλο του αδελφό Τζιαμπαττίστα (1554-1609) Κυβερνήτη του Μπόργκο και Πυργοδεσπότη (castellano) του Καστέλ Σαντ' Άντζελο· ο δε ανηψιός του (από την αδελφή του, Ορτενσία) Σιπιόνε Καφαρέλλι (1577-1633) εξελίχθηκε –τῇ παπικῇ βεβαίως χάριτι– στον ονομαστό καρδινάλιο Σιπιόνε Μποργκέζε, ο οποίος τιτλοφορήθηκε επίσης Πρίγκιπας του Βίβερο (1609). Οι Μποργκέζε σύντομα έγιναν οι μεγαλύτεροι γαιοκτήμονες του Ρωμαϊκού Κάμπου, ελέγχοντας τεράστιες εκτάσεις και αποκομίζοντας μεγάλα κέρδη από το μονοπώλιο στην αλευροπαραγωγή και τη λειτουργία πανδοχείων.

Με τα χρόνια οι Μποργκέζε αύξαναν σε δύναμη και πλούτο· μάλιστα, πολλές επίσημες αναφορές στο όνομα του Πάπα Παύλου φέρουν το επωνύμιο ROMANUS (Ρωμαίος), παγιώνοντας έτσι την επιρροή τους στην ευρύτερη περιοχή της Ρώμης. Ο Καρδινάλιος Σιπιόνε υπήρξε σπουδαίος μαικήνας των τεχνών, συγκεντρώνοντας στην κατοχή του πλήθος σημαντικών έργων τέχνης: η συλλογή στεγαζόταν μέχρι το 1903 στην έδρα της οικογενείας, το Ανάκτορο των Μποργκέζε· έκτοτε αποτελεί την περίφημη Πινακοθήκη Μποργκέζε, η οποία στεγάζεται στο αρχικό ανάκτορο της οικογενείας, τη γνωστή Βίλα Μποργκέζε (αμφότερα τα ανάκτορα στη Ρώμη).

Ο Μαρκαντόνιο Β΄ (1598-1658), υιος του Τζιαμπαττίστα, ονομάστηκε το 1610 Πρίγκιπας της Σουλμώνης, χάρις στις διασυνδέσεις του Πάπα Παύλου με τον Βασιλέα της Ισπανίας Φίλιππο Γ΄. Ο Μαρκαντόνιο νυμφεύεται το 1619 την Ολυμπία Ορσίνι, κληρονομώντας έτσι και τις δύο παντοδύναμες οικογένειες. Ο υιός του, Πάολο (1624-1646), νυμφεύτηκε τη Ολυμπία Αλντομπραντίνι, πριγκίπισσα του Ροσσάνο, γεγονός που του έδωσε έρρεισμα για την διεκδίκηση της περιουσίας των Αλντομπραντίνι, αν και κάτι τέτοιο δεν έλαβε χώρα πριν το 1769, έχοντας προηγηθεί έντονες αυλικές διαμάχες. Το τέκνο του ζεύγους, ονόματι Μαρκαντόνιο Γ΄ (1660-1729), κληρονόμησε πάντως τους πριγκιπικούς τίτλους αμφότερων των γονέων και αργότερα ονομάστηκε Αντιβασιλέας της Νάπολης.

Στη συνέχεια, ο Μαρκαντόνιο Δ΄ (1730-1800), πρίγκιπας της Σουλμώνης και του Ροσσάνο, έγινε γερουσιαστής της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας. Ο υιος του, Καμίλλο Φίλιππο Λουντοβίκο (1775-1832), υπηρέτησε στα στρατεύματα του Ναπολέοντα, φτάνοντας στο αξίωμα του στρατηγού. Το 1803 νυμφέυεται την αδελφή του Ναπολέοντα, Πωλίν, χήρα του Στρατηγού Λεκλέρκ και το 1806 τιτλοφορείται Δούκας της Γκουαστάλλα, καθώς και κυβερνήτης του Πεδεμόντιου (1807-1814). Με την πτώση του Ναπολέοντα πήρε διαζύγιο από την Πωλίν και αποσύρθηκε στη Φλωρεντία· θα μείνει στην Ιστορία για την πώληση της οικογενειακής συλλογής έργων τέχνης στο νεοσύστατο τότε Μουσείο του Λούβρου.

Ο δευτερότοκος υιος του Μαρκαντόνιο Δ΄, πρίγκιπας Φραντσέσκο Μποργκέζε-Αλντομπραντίνι (1776-1839), διετέλεσε επίσης στρατιωτικός του Ναπολεόντειου στρατού και κληρονόμησε όλη την περιουσία του αδελφού του Καμίλλο.

Ο πρίγκιπας Σιπιόνε Μποργκέζε (1871-1927) ήταν βιομήχανος και ερασιτέχνης αθλητής, με πιο αξιοσημείωτη τη συμμετοχή του στον Αυτοκινητιστικό Αγώνα Πεκίνου-Παρισίων (1907), έχοντας στο πλευρό του τον φιλοφασιστικό δημοσιογράφο Λουίτζι Μπαρτσίνι.

Στη νεότερη εποχή, ο Τζούνιο Βαλέριο Μποργκέζε (1906-1974), υπήρξε αξιωματικός του ναυτικού και παρασημοφορήθηκε με το Χρυσό Μετάλιο της Στρατιωτικής Τιμής. Το 1967 ίδρυσε την ακροδεξιά οργάνωση Fronte Nazionale (Εθνικό Μέτωπο), δραπετεύοντας το 1970 στην Ισπανία, μετά από κατηγορίες για διενέργειες πραξικοπήματος.

Επί του παρόντος υπάρχουν τέσσερις κλάδοι της οικογένειας Μποργκέζε:

• οι Μποργκέζε, με καταγωγή από τον Μαρκαντόνιο Ε΄, υιο του Φραντσέσκο
• οι Μποργκέζε-Αλντομπραντίνι, με καταγωγή από τον Καμίλλο, υιο του Φραντσέσκο
• οι Μποργκέζε-Σαλβιάτι, με καταγωγή από τον Σιπιόνε, υιο του Φραντσέσκο
• και ο Τζούλιο Μποργκέζε-Τορλόνια (1847-1914), εγγονός του Φραντσέσκο, νυμφευμένος με την Άννα Μαρία Τορλόνια.

Γενεαλογία των Μποργκέζε της Ρώμης

Μαρκαντόνιo πατρίκος της Σιένα

(Καμίλλο) Παύλος Ε΄ πάπας

Τζοβάννι-Μπατίστα κυβερνήτης του Μπόργκο καστελάνος του Σαντ' Άντζελο

Ορτέντσια

Φραντσέσκο δούκας του Ρινιάνο στρατηγός παπικού στρατού

Καμίλα Ορσίνι

Μαρκαντόνιο Α΄ 1ος πρίγκιπας της Σουλμόνα

Σκιπιόνε Καφφαρέλλι καρδινάλιος πρίγκιπας του Βιβέρο

Ολυμπία Αλντομπραντίνι πριγκίπισσα του Ροσάνο

Πάολο 2ος πρίγκιπας της Σουλμόνα

Τζοβάννι-Μπατίστα 3ος πρίγκιπας της Σουλμόνα & Ροσάνο

Μαρκαντόνιο Β΄ αντιβασιλιάς της Νάπολης

Φραντσέσκο Σκιπιόνε Μαρία καρδινάλιος

Καμίλλο 4ος πρίγκιπας της Σουλμόνα & Ροσάνο

Μαρκαντόνιο Γ΄ 5ος πρίγκιπας της Σουλμόνα & Ροσάνο συγκλητικός της Ρώμης

Ναπολέων Α΄ αυτ. της Γαλλίας ΟΙΚΟΣ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗ

Πωλίνα Βοναπάρτη

Καμίλλο στρατηγός της Γαλλίας δούκας της Γκουαστάλλα 6ος πρίγκπας της Σουλμόνα

Φραντσέσκο στρατηγός της Γαλλίας 7ος πρίγκιπας της Σουλμόνα

Μαρκαντόνιο πρίγκιπας της Σουλμόνα & Ροσάνο

Πάολο πρίγκιπας της Σουλμόνα & Ροσάνο

Σκιπιόνε πρίγκιπας της Σουλμόνα & Ροσάνο

Λίβιο πρίγκιπας της Σουλμόνα & Ροσάνο

Καμίλλο πρίγκιπας της Σουλμόνα & Ροσάνο

Ιούνιο-Βαλέριο αξιωματικός του Ναυτικού

Πηγές

• Encyclopædia Britannica 1911 Λήμμα Borghese
• Λήμμα για τους Μποργκέζε από το αυθεντικό Αλμανάκ του Γκότα (1922), με γεννεαλογικές αναφορές και τιμητικούς τίτλους.