Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μετα-αποικιοκρατία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 20/03/2018.

Η Μετα-αποικιοκρατία είναι ακαδημαϊκό πεδίο που έχει τις ρίζες του στα μέσα του 20ού αιώνα. Σκοπός της είναι η εξερεύνηση της ιστορίας της αποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού και η δημιουργία εποικοδομητικής δημόσιας συζήτησης για την κληρονομιά αυτών των δύο όρων που στιγμάτισαν το παγκόσμιο τοπίο κατά τους προηγούμενους αιώνες. Συνδέεται ως επιστημονικό ρεύμα με τον μεταδομισμό και περιγράφει μια «διαλεκτική έννοια»,[1] που από τη μία πλευρά υπερασπίζει την απο-αποικιοκρατία και την πολιτική ανεξαρτησία των πρώην αποικιών από τις μητροπόλεις και από την άλλη σκοπεύει να δημιουργήσει συνείδηση της συνέχισης με άλλα μέσα των ιμπεριαλιστικών-επεκτατικών δομών σε διάφορους τομείς, όπως η οικονομία και η πολιτική.[1]

Η μετα-αποικιοκρατική θεωρία έχει βρει απήχηση, μεταξύ άλλων, στη γεωγραφία, την επιστήμη της ιστορίας, τη λογοτεχνία, την πολιτική επιστήμη, την κοινωνιολογία, την θρησκειολογία και την θεολογία. Μετα-αποικιοκρατικές προσεγγίσεις εξετάζουν τον πολιτισμό και τη ταυτότητα των πληθυσμών των κρατών που σφυρηλατήθηκαν σε ένα αποικιοκρατικό πλαίσιο. Επιδιώκουν λοιπόν την χειραφέτηση των λαών και την ανασυγκρότηση της ανεξάρτητης πολιτιστικής συνείδησης μέσα από τη διαλεκτική επίδραση.

Αντικείμενο και τομείς ενδιαφέροντος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Θεμέλιο των μετα-αποικιακών προσεγγίσεων είναι η παραδοχή ότι οι αποικίες είχαν απελευθερωθεί μόνο πολιτικά, ενώ ακόμα βρίσκονταν κάτω από την επιρροή της ευρωπαϊκοκεντρικής κοσμοθεωρίας. Στη διαδικασία του αποικισμού, συγκρούστηκαν βίαια ξένοι πολιτισμοί, με προβλεπόμενα αποτελέσματα: Μια κουλτούρα κατέλαβε την άλλη, τη μετάλλαξε σύμφωνα με το πρότυπο της ίδιας, και εν τέλει την κατέστρεψε, προκειμένου να επικρατήσει.

Μέθοδοι επικράτησης των αποικιοκρατών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αυτή η αλλαγή δεν διενεργείται μόνο μέσω της στρατιωτικής βίας, αλλά και μέσα από τη Δύναμη της γλώσσας και της γνώσης. Η στρατιωτική βία ήταν το μέσο για την κατάκτηση εδαφών, δεν έφτανε όμως για τον έλεγχο των πληθυσμών. Η ευρωπαϊκή επιστήμη όρισε κατά τη διάρκεια της διείσδυσης σε ολόκληρη την υφήλιο τι, για παράδειγμα, σημαίνει ανατολικό ή ασιατικό, αλλά και τι δυτικό και ευρωπαϊκό.

Παγκόσμιος πολιτικός χάρτης αυτοκρατοριών και αποικιών του 1898 (το έτος του ισπανοαμερικανικού πολέμου, της εξέγερσης των Μπόξερς και του δευτέρου πολέμου των Μπόερς)
  Ηνωμένο Βασίλειο
  Γαλλία
  Ισπανία
  Πορτογαλία
  Κάτω Χώρες
  Γερμανία
  Οθωμανική Αυτοκρατορία
  Βέλγιο
  Τσαρική Ρωσία
  Ιαπωνία
  Αυτοκρατορία των Τσινγκ (Κίνα)
  Αυστρο-Ουγγαρία
  Δανία
  Σουηδία-Νορβηγία
  ΗΠΑ
  Ιταλία
  Λοιπά ανεξάρτητα κράτη

Η δύναμη του ονομάζειν

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πέραν τούτου, η ευρωπαϊκή δύναμη να ονομάζει και ως εκ τούτου να εξουσιάζει το μυαλό των ηττημένων είναι εμφανής στις πάμπολλες ονομασίες νησιών και περιοχών που φέρουν ευρωπαϊκά ονόματα, αγίων, ηγετών κτλ, για παράδειγμα το αρχιπέλαγος του Μπίσμαρκ στον Ειρηνικό Ωκεανό, η Αγία Λουσία στην Καραϊβική, η Κολομβία στην Λατινική Αμερική, οι Φιλιππίνες κτλ. (Αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι πολλές ευρωπαϊκές ονομασίες στην Αφρική που δόθηκαν κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας αντικαταστάθηκαν με τοπικές στο πλαίσιο της χειραφέτησης, όμως ένας τεράστιος αριθμός παραμένει). Ακόμα, δεν πρέπει να παραλειφθεί η αναφορά στο γεγονός ότι όλες οι ήπειροι του κόσμου φέρουν ονόματα δοσμένα από τους Ευρωπαίους, τα οποία προέρχονταν από την Αρχαία Ρώμη (με εξαίρεση την ονομασία της Αμερικής, που βαφτίστηκε έτσι προς τιμήν του Αμέριγκο Βεσπούτσι, Ιταλού εξερευνητή που διατύπωσε τη θεωρία ότι η Αμερική είναι καινούργια ήπειρος και όχι κομμάτι της Ασίας).

Αποικιακή κληρονομιά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λόγω της δεσπόζουσας θέσης της αποικιακής εξουσίας σε διάφορους τομείς της ζωής, ιδιαίτερα της δικαιοσύνης και πολύ χαρακτηριστικά της θρησκείας (εισαγωγή του ευρωπαϊκού Δικαίου στις αποικίες, προσηλυτισμός των αυτοχθόνων στις μονοθεϊστικές θρησκείες) ο τοπικός πολιτισμός κατακρεουργούταν σταδιακά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι φόνοι του μαύρων σαμάνων και ασκητών βουντού την εποχή του εμπορίου σκλάβων στην Αφρική ή το κάψιμο των παγανιστικών εικόνων και γραπτών από Χριστιανούς ιεραποστόλους στη Νότια Αμερική. Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο μόνο η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο παρέμειναν αποικιακές δυνάμεις, ενώ σταδιακά όλο και περισσότερες αποικίες αποκτούσαν πολιτική ανεξαρτησία.

Μετα-αποικιοκρατικές μέθοδοι επικράτησης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διανοητικά παρέμειναν όμως οι λαοί των πρώην αποικιών αποικημένοι: στον ψυχρό πόλεμο έπρεπε να διαλέξουν ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις. Επίσης στον αθλητισμό είναι οφθαλμοφανής η μετα-αποικιακή κληρονομιά, αφού τόσο οι Ολυμπιακοί Αγώνες, όσο και τα παγκόσμια πρωταθλήματα κυριαρχούνται από εκπροσώπους της Ευρώπης και τη Βόρειας Αμερικής.[2] Ακόμη και το νέο εθνικό σπορ της Ινδίας και χωρών της Καραϊβικής, το Κρίκετ, είναι κληρονομιά της αποικιοκρατίας (για το ποδόσφαιρο δεν γίνεται καν λόγος).[3] Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κάλυψη των γεγονότων από τα ΜΜΕ, τα οποία ασχολούνται υπερβολικά με τα τεκταινόμενα στη Μέση Ανατολή (ονομάζεται έτσι επειδή είναι ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ινδία), ενώ αδιαφορούν πλήρως για τις φρικαλεότητες που γίνονται σε χώρες της Αφρικής, χαρακτηριστικά στο Κονγκό ή σε χώρες της Κεντρικής Αμερικής.

Η μαρξιστική κριτική στην μετα-αποικιοκρατία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μαρξιστική κριτική στην μετα-αποικιοκρατίας έχει στόχο να εξασφαλίσει με την εστίαση πάνω σε πολιτισμικά θέματα δεν θα παραλειφθεί η μελέτη των οικονομικών αιτιών της αποικιοκρατίας. Δεν παρέχει καμία εξήγηση στο γιατί οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις στο πλαίσιο της πολιτισμικής επαφής είχαν ενδιαφέρον να επιβληθούν πολιτισμικά στο «Άλλο/Ξένο». Εάν θέλει κανείς να εξηγήσει και να μάθει, πώς αναδιαρθρώνονται και διαιωνίζονται οι σχέσεις εξάρτησης στο πλαίσιο της Παγκοσμιοποίησης σήμερα, δε γίνεται να μην ασχοληθεί με τις ιμπεριαλιστικές θεωρίες και άλλες οικονομικές εξηγήσεις. Με λίγα λόγια, η μαρξιστική κριτική επικεντρώνεται στο ότι το κράτος και το κεφάλαιο παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αποικιοκρατία, πέρα από τον πολιτισμό.

H μετα-αποικιακή κριτική στον Μαρξισμό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από την άποψη της μετα-αποικιοκρατικής θεωρίας συνιστά η οικουμενική αυτοσυνείδηση του Μαρξισμού στην πραγματικότητα μια ευρωποκεντρική ιδεολογία, καθώς μιλά για ενιαία ανάπτυξη του καπιταλισμού, αδιαφορώντας έτσι για επιμέρους πολιτισμικά χαρακτηριστικά στις διαφορετικές περιπτώσεις. Οι υποστηρικτές της μετα-αποικιοκρατικής θεωρίας θέτουν στο επίκεντρο τους πολιτιστικούς λόγους που οδήγησαν σε διαφορετική ανάπτυξη του μετα-αποικιακού καπιταλισμού στις πρώην αποικίες. Οι τοπικές παραδόσεις και οι συνήθειες των λαών της υπαίθρου είναοι καθοριστικές παράμετροι για την εξήγηση της εξέλιξης του καπιταλισμού. Ο Ραναζίτ Γκούχα (Ranajit Guha) υποστηρίζει ότι τα ινδικά λαϊκά στρώματα ουδέποτε υιοθέτησαν φιλελεύθερες αξίες, σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους. Η δημοκρατία και η κεντρική κυβέρνηση δεν υπήρξαν αποδεκτές από τα κατώτερα στρώματα, τα οποία δεν θεωρούσαν τον εαυτό τους προμαχώνες της δημοκρατίας.

Θεωρητικοί της μετα-αποικιοκρατίας (ορισμένοι)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Αποαποικιοποίηση
  • Αντι-αποικιοκρατία
  • Νεο-αποικιοκρατία
  • Μετα-Αποικιακός Κινηματογράφος

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 . ISBN 0631200703.  Missing or empty |title= (βοήθεια)
  2. ↑ Arnd Krüger: Cui bono?
  3. ↑ Hilary M. Beckles: Liberation cricket West Indies cricket culture.

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Bill Ashcroft, Gareth Griffiths, Helen Tiffin: The Empire Writes Back. Theory and Practice in Post-Colonial Literatures. 2nd edition. Routledge, London u. a. 2002, ISBN 0-415-28020-6.
  • Iman Attia (Hrsg.): Orient- und IslamBilder. Interdisziplinäre Beiträge zu Orientalismus und antimuslimischem Rassismus. Unrast, Münster 2007, ISBN 978-3-89771-466-3.
  • Doris Bachmann-Medick: Cultural Turns. Neuorientierungen in den Kulturwissenschaften (= Rororo 55675 Rowohlts Enzyklopädie). 3., neu bearbeitete Auflage. Rowohlt-Taschenbuch-Verlag, Reinbek bei Hamburg 2009, ISBN 978-3-499-55675-3 (darin Postcolonial Turn. S. 184–237).
  • María do Mar Castro Varela, Nikita Dhawan: Postkoloniale Theorie. Eine kritische Einführung (= Cultural Studies. 36). 2., komplett überarbeitete Auflage. transcript, Bielefeld 2015, ISBN 978-3-8376-1148-9.
  • Nikita Dhawan: Can the Subaltern Speak German?And Other Risky Questions.Migrant Hybridism versus Subalternity. 2007.
  • Tobias Döring, Uwe Schäfer, Mark Stein (Hrsg.): Can „The Subaltern“ be read? The Role of the Critic in Postcolonial Studies (= Acolit. Sonderheft Nr. 2, ISSN 0943-738X). Johann-Wolfgang-Goethe-Universität – Institut für England- und Amerikastudien, Frankfurt am Main 1996.
  • Jochen Dubiel: Dialektik der postkolonialen Hybridität. Die intrakulturelle Überwindung des kolonialen Blicks in der Literatur. Aisthesis-Verlag, Bielefeld 2007, ISBN 978-3-89528-609-4 (Zugleich: Mainz, Universität, Dissertation, 2006).
  • Axel Dunker: Kontrapunktische Lektüren. Koloniale Strukturen in der deutschsprachigen Literatur des 19. Jahrhunderts. Wilhelm Fink, Paderborn u. a. 2008, ISBN 978-3-7705-4497-4.
  • Maureen Maisha Eggers, Grada Kilomba, Peggy Piesche, Susan Arndt (Hrsg.): Mythen, Masken und Subjekte. Kritische Weißseinsforschung in Deutschland. Unrast, Münster 2005, ISBN 3-89771-440-X.
  • Harald Fischer-Tiné: Postkoloniale Studien. In: Europäische Geschichte Online. 2011, Zugriff am: 26. Oktober 2015.
  • Kien Nghi Ha: Ethnizität und Migration Reloaded. Kulturelle Identität, Differenz und Hybridität im postkolonialen Diskurs. Überarbeitete und erweiterte Neuauflage. wvb – Wissenschaftlicher Verlag Berlin, Berlin 2004, ISBN 3-86573-009-4 (Zugleich überarbeitete und erweiterte Fassung von: Berlin, Freie Universität, Diplomarbeit, 1998).
  • Kien Nghi Ha, Nicola Lauré al-Samarai, Sheila Mysorekar (Hrsg.): re/visionen. Postkoloniale Perspektiven von People of Color auf Rassismus, Kulturpolitik und Widerstand in Deutschland. Unrast, Münster 2007, ISBN 978-3-89771-458-8.
  • Ina Kerner: Postkoloniale Theorien zur Einführung (= Zur Einführung. 365). Junius, Hamburg 2012, ISBN 978-3-88506-665-1.
  • Kuan-wu Lin: Westlicher Geist im östlichen Körper? „Medea“ im interkulturellen Theater Chinas und Taiwans. Zur Universalisierung der griechischen Antike (= Theater. 17). Transcript, Bielefeld 2010, ISBN 978-3-8376-1350-6 (Zugleich: Berlin, Freie Universität, Dissertation, 2009: Wiederbelebung des antiken Geistes im asiatischen Körper?).
  • Ulrike Lindner, Maren Moehring, Mark Stein, Silke Stroh (Hrsg.): Hybrid Cultures – Nervous States. Britain and Germany in a (Post)Colonial World (= Cross Cultures. 129). Rodopi, Amsterdam 2010, ISBN 978-90-420-3228-6.
  • Ania Loomba, Suvir Kaul, Matti Bunzl, Antoinette Burton, Jed Esty (Hrsg.): Postcolonial Studies and Beyond. Duke University Press, Durham u. a. 2005, ISBN 0-8223-3523-9.
  • Anshuman A. Mondal: Nationalism and Post-Colonial Identity. Culture and Ideology in India and Egypt. RoutledgeCurzon, London u. a. 2003, ISBN 0-415-31415-1.
  • Prem Poddar, David Johnson (Hrsg.): A Historical Companion to Postcolonial Literatures in English. Edinburgh University Press, Edinburgh 2005, ISBN 0-7486-1855-4.
  • Patricia Purtschert: Postkoloniale Diskurse in der Schweiz. „De Schorsch Gaggo reist uf Afrika“. In: Widerspruch. Bd. 28, Nr. 54, 2008, S. 169–180, Digitalisat (PDF; 779,52)[νεκρός σύνδεσμος].
  • Patricia Purtschert, Barbara Lüthi, Francesca Falk (Hrsg.): Postkoloniale Schweiz. Formen und Folgen eines Kolonialismus ohne Kolonien (= Postcolonial Studies. Bd. 10). transcript, Bielefeld 2012, ISBN 978-3-8376-1799-3.
  • Patricia Purtschert, Harald Fischer-Tiné (Hrsg.): Colonial Switzerland. Rethinking Colonialism from the Margins. Palgrave Macmillan, Basingstoke u. a. 2015, ISBN 978-1-137-44273-4.
  • Markus Schmitz: Kulturkritik ohne Zentrum. Edward W. Said und die Kontrapunkte kritischer Dekolonisation (= Postcolonial Studies. Bd. 1). transcript, Bielefeld 2008, ISBN 978-3-89942-975-6 (Zugleich: Münster, Universität, Dissertation, 2007).
  • Gayatri Chakravorty Spivak: Can the Subaltern Speak? Postkolonialität und subalterne Artikulation (= Es kommt darauf an. Bd. 6). Turia + Kant, Wien 2008, ISBN 978-3-85132-506-5.
  • Hito Steyerl, Encarnación Gutiérrez Rodriguez (Hrsg.): Spricht die Subalterne deutsch? Migration und postkoloniale Kritik. Unrast, Münster 2003, ISBN 3-89771-425-6.
  • Udo Wolter: Das obskure Subjekt der Begierde. Frantz Fanon und die Fallstricke des Subjekts der Befreiung. Unrast, Münster 2001, ISBN 3-89771-005-6.
  • Robert J. C. Young: Postcolonialism. An Historical Introduction. Blackwell, Oxford u. a. 2001, ISBN 0-631-20071-1.
  • Pramod K. Najar: The Postcolonial Studies Dictionary. Wiley, Malden MA u. a. 2015, ISBN 978-1-118-78104-3.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μετα-αποικιοκρατία&oldid=10659560"