| dbo:abstract
|
- Maien arkitektura Mundu Berriko arkitektura garrantzitsuenetarikoa da, bere konplexutasun eta barietate handiaren ondorioz. Maien eraikin ikusgarrienak bi motatakoak ziren: piramide formako tenpluak batetik, eta jauregiak bestetik. Baina bestelako eraikinak ere sortu zituzten, hala nola behatoki astronomikoak, plaza zeremonial handiak eta pilota jokorako jokalekuak. Maiek ez zuten metalezko tresnarik ezagutzen, ezta zamak eramateko abererik edo gurpilik ere, baina halere hirigune handiak eta dotoreak eraiki zituzten oihan eta mendi artean. Gehienetan hirigune bakoitza bertako topografiara egokitzen zen, eta modu organikoan hazten zen. Piramide, jauregi eta gisako eraikinak kareharriz egiten zituzten eta ondoren iztukuz estali. Iztukua apaingarri gisa erabiltzen zen, eta baita harrizko eraikinek izan zitzaketen diseinu akatsak estaltzeko ere. Eraikin maietan gaur egun ikusten dena eraikuntzaren azken fasea izaten da; baina errealitatean, ez da arraroa bost eraikuntza-fase baino gehiago izatea. Iztukuaren lehengaiak eta kareharria ugariak ziren maiak bizi ziren Yucatango penintsulan, bereziki Petén aldean. Maiek, beren eraikinen hormak egiteko, bi zutabe-bloke erabiltzen zituzten, gero harri txikiz eta beste materialez betetzen zituztenak. Tikal-en, -n, Wala-n, eta beste toki askotan aurkitu dira halakoak. Iztukua egiteko, kareharria egosi eta kola organiko batekin nahasten zuten. Kola hori Petén-en dagoen holol izeneko zuhaitz endemiko batetik ateratzen zen, eta hari izenekoa mineral natural bat nahasten zitzaion. Maien eraikinik ospetsuenetariko bat Tikalgo Jaguar Handiaren tenplua da (I Tenplua). Bertan ehortzi zuten Hasaw Chan K'awil izeneko buruzagi maia K.o. 734. urtean. Maien garai preklasikoan hasita, "konprexu triadikoak" garatu ziren beren hiriguneetan: piramide nagusi baten aurrean, ezker eta eskuin, beste bi eraikin txikiago kokatu ohi ziren, eta hiru eraikin horien artean plaza moduko bat sortzen zen. Eraikin maien beste ezaugarri bat, preklasikotik, mural koloretsuak izan ziren, eta n, Peténen ipar-ekialdean eta Floridan aurkitutakoak bezalakoak. Indusketa arkeologikoetan dokumentatu denez, tenpluak eta beste eraikin zeremonialak etengabe bilakatu ziren, eta egitura bakoitzaren baitan lau eraikuntza-fase edo gehiago aurkitu izan dira, haien kalitateak behera eginez garai klasikoaren amaieran. Maien hirietako beste ezaugarri bat "Chultunes" delakoa da, bertan ezkutaleku gisa erabiltzen ziren objektu garrantzitsuak edo janaria gordetzeko. Arkitektura maiak Mesoamerikako kulturen ezaugarri orokorrak partekatzen zituen, baina araubide bereziak ere izan zituen, bere estilo propioari zegozkionak: "arku faltsuak", maien ganga, armarriak, hilarriak eta aldareak. Maien zibilizazioan hainbat estilo arkitektoniko garatu ziren, hala nola, "Petén estiloa" Uxmalen, eta "Usumacinta estiloa" Palenque aldean, Uxmalen ere Puuc estiloko grabatuak zeuden, besteak beste. Maien zibilizazioa gainbehera erori zenean bere arkitektura monumentalak hondakin handiak sorrarazi zituen. Hondakin horietako asko, espainiar konkistaren ostean, oihanak estali eta erdi ahaztuta geratu ziren. Baina XIX-XX. mendeetan zehar, hainbat abenturazalek eta ikertzailek jo zuten maien hiri galduen bila. Hala aurkitu eta azaleratu ziren oihan artean ezkutuan zeuden maien aztarnak. Haietako asko arkeologoek aztertu dituzte eta behin garbitutakoan turismo gune garrantzitsu ere bihurtu dira, hala nola, Palenque, Uxmal, Tikal, eta Copán. (eu)
- La arquitectura maya es una serie de técnicas escultóricas y arquitectónicas empleadas por la antigua cultura maya mesoamericana para crear y decorar sus templos, palacios y pirámides, con técnicas que variaron a lo largo de cientos de años, adoptando cada región su estilo particular de arquitectura. Durante esta época, las personas empezaron a rezar y los centros del poder religioso, comercial y burocrático crecieron para convertirse en ciudades como la pre-clásica El Mirador, la mayor del clásico, y las post-clásicas Chichén Itzá y Uxmal. Debido a sus muchas semejanzas, los restos de la arquitectura maya son una clave importante para entender la evolución de su antigua civilización. Las características principales de la arquitectura maya es la forma de techar. Los edificios más comunes son: las pirámides (superposición de plataformas tronco piramidales), la cual sirve de basamento a los templos. (es)
- L'architecture maya, à l'époque préhispanique, et plus particulièrement à l'Époque classique (300-900), est intimement liée à l'idée qu'ils se faisaient du cosmos, dont leurs cités étaient l'image, ainsi que du rôle socio-religieux que ces bâtiments jouaient: ils étaient la scène sur laquelle se déroulaient les rituels de ce que le mayaniste américain Arthur Demarest a appelé « l'État-théâtre » et par lesquels le souverain affirmait sa légitimité. Cette architecture présente tout au long de l'Époque classique un ensemble de caractéristiques qui plongent profondément leurs racines dans l'Époque préclassique, dont l'unité est évidente, tout en présentant des styles régionaux tout aussi indéniables. L'agencement des bâtiments est tel que l'on peut se demander si l'on a affaire à une cité, le sens occidental du terme ne correspondant pas à une telle urbanisation. Au cœur de la «cité» maya se trouve un centre cérémoniel composé d'un ensemble de structures parfois difficiles à identifier, qui peuvent être des places, des plates-formes, des temples, des palais et des terrains de jeu de balle ; ce centre cérémoniel est entouré d'une zone périphérique où l'on rencontre un grand nombre de petites structures en matériaux périssables dressées sur des plates-formes où habitaient les gens du commun. Ce dernier type de structures a perduré dans la population maya contemporaine. (fr)
- Maya architecture spans several thousands of years, several eras of political change, and architectural innovation before the Spanish colonization of the Americas. Often, the buildings most dramatic and easily recognizable as creations of the Maya peoples are the step pyramids of the Terminal Preclassic Maya period and beyond. Based in general Mesoamerican architectural traditions, the Maya utilized geometric proportions and intricate carving to build everything from simple houses to ornate temples. This article focuses on the more well-known pre-classic and classic examples of Maya architecture. The temples like the ones at Palenque, Tikal, and Uxmal represent a zenith of Maya art and architecture. Through the observation of numerous elements and stylistic distinctions, remnants of Maya architecture have become an important key to understanding their religious beliefs and culture as a whole. (en)
- Arsitektur Maya pada zaman pra-Kolumbus sangat terkait dengan pandangan orang-orang Maya mengenai alam semesta, sehingga kota-kota mereka menjadi citra dari pandangan tersebut. Selain itu, kuil-kuil besar Maya di pusat kota (khususnya piramida-piramida bertingkatnya) berperan penting dari segi keagamaan dan sosial: di kuil-kuil tersebut diadakan ritual-ritual yang melegitimasi kekuasaan penguasa. Tradisi arsitektur Maya sendiri pernah ada selama ribuan tahun dari zaman Praklasik hingga Pascaklasik dalam kronologi Mesoamerika. (in)
- L'architettura maya abbraccia diverse migliaia di anni, diverse epoche di cambiamento politico e innovazione architettonica prima della colonizzazione spagnola delle Americhe. Spesso, gli edifici più imponenti e facilmente riconoscibili come creazioni dei popoli Maya sono le piramidi a gradoni del periodo Maya preclassico terminale e oltre. Basandosi sulle tradizioni architettoniche mesoamericane generali, i Maya utilizzavano proporzioni geometriche e intagli intricati per costruire di tutto, dalle semplici case ai templi decorati. Questa voce si concentra sugli esempi preclassici e classici più noti dell'architettura Maya. I templi come quelli di Palenque, Tikal e Uxmal rappresentano l'apice dell'arte e dell'architettura Maya. Attraverso l'osservazione di numerosi elementi e distinzioni stilistiche, i resti dell'architettura Maya sono diventati una chiave importante per comprendere le loro credenze religiose e la cultura nel suo insieme. (it)
- A abarca vários milênios; ainda assim, mais dramática e facilmente reconhecíveis como maias são as fantásticas pirâmides escalonadas do final do período pré-clássico em diante. Durante este período da cultura maia, os centros de poder religioso, comercial e burocrático cresceram para se tornarem incríveis cidades como Chichén Itzá, Tikal e Uxmal. Devido às suas muitas semelhanças assim como diferenças estilísticas, os restos da arquitetura maia são uma chave importante para o entendimento da evolução de sua antiga civilização. (pt)
- Архитектура майя — важная часть культуры мезоамериканской цивилизации майя. Архитектура майя отличалась по городам и временным периодам. Стены зданий, как правило, окрашивались в красный цвет. Важной частью зданий был так называемый «», делавшийся с помощью сужения потолка. (ru)
- Архітектура мая — сукупність різних стилів із зведення будівель різного призначення, що застосовувалися протягом існування міст-держав цивілізації мая. Обмежений вплив на неї мала архітектура тольтеків, ольмеків, Теотіуакана. Маянська архітектура має низку специфічних характеристик залежно від регіону, періоду і зовнішнього впливу. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Arsitektur Maya pada zaman pra-Kolumbus sangat terkait dengan pandangan orang-orang Maya mengenai alam semesta, sehingga kota-kota mereka menjadi citra dari pandangan tersebut. Selain itu, kuil-kuil besar Maya di pusat kota (khususnya piramida-piramida bertingkatnya) berperan penting dari segi keagamaan dan sosial: di kuil-kuil tersebut diadakan ritual-ritual yang melegitimasi kekuasaan penguasa. Tradisi arsitektur Maya sendiri pernah ada selama ribuan tahun dari zaman Praklasik hingga Pascaklasik dalam kronologi Mesoamerika. (in)
- A abarca vários milênios; ainda assim, mais dramática e facilmente reconhecíveis como maias são as fantásticas pirâmides escalonadas do final do período pré-clássico em diante. Durante este período da cultura maia, os centros de poder religioso, comercial e burocrático cresceram para se tornarem incríveis cidades como Chichén Itzá, Tikal e Uxmal. Devido às suas muitas semelhanças assim como diferenças estilísticas, os restos da arquitetura maia são uma chave importante para o entendimento da evolução de sua antiga civilização. (pt)
- Архитектура майя — важная часть культуры мезоамериканской цивилизации майя. Архитектура майя отличалась по городам и временным периодам. Стены зданий, как правило, окрашивались в красный цвет. Важной частью зданий был так называемый «», делавшийся с помощью сужения потолка. (ru)
- Архітектура мая — сукупність різних стилів із зведення будівель різного призначення, що застосовувалися протягом існування міст-держав цивілізації мая. Обмежений вплив на неї мала архітектура тольтеків, ольмеків, Теотіуакана. Маянська архітектура має низку специфічних характеристик залежно від регіону, періоду і зовнішнього впливу. (uk)
- La arquitectura maya es una serie de técnicas escultóricas y arquitectónicas empleadas por la antigua cultura maya mesoamericana para crear y decorar sus templos, palacios y pirámides, con técnicas que variaron a lo largo de cientos de años, adoptando cada región su estilo particular de arquitectura. Durante esta época, las personas empezaron a rezar y los centros del poder religioso, comercial y burocrático crecieron para convertirse en ciudades como la pre-clásica El Mirador, la mayor del clásico, y las post-clásicas Chichén Itzá y Uxmal. Debido a sus muchas semejanzas, los restos de la arquitectura maya son una clave importante para entender la evolución de su antigua civilización. (es)
- Maien arkitektura Mundu Berriko arkitektura garrantzitsuenetarikoa da, bere konplexutasun eta barietate handiaren ondorioz. Maien eraikin ikusgarrienak bi motatakoak ziren: piramide formako tenpluak batetik, eta jauregiak bestetik. Baina bestelako eraikinak ere sortu zituzten, hala nola behatoki astronomikoak, plaza zeremonial handiak eta pilota jokorako jokalekuak. Maien eraikinik ospetsuenetariko bat Tikalgo Jaguar Handiaren tenplua da (I Tenplua). Bertan ehortzi zuten Hasaw Chan K'awil izeneko buruzagi maia K.o. 734. urtean. (eu)
- Maya architecture spans several thousands of years, several eras of political change, and architectural innovation before the Spanish colonization of the Americas. Often, the buildings most dramatic and easily recognizable as creations of the Maya peoples are the step pyramids of the Terminal Preclassic Maya period and beyond. Based in general Mesoamerican architectural traditions, the Maya utilized geometric proportions and intricate carving to build everything from simple houses to ornate temples. This article focuses on the more well-known pre-classic and classic examples of Maya architecture. The temples like the ones at Palenque, Tikal, and Uxmal represent a zenith of Maya art and architecture. Through the observation of numerous elements and stylistic distinctions, remnants of Maya a (en)
- L'architecture maya, à l'époque préhispanique, et plus particulièrement à l'Époque classique (300-900), est intimement liée à l'idée qu'ils se faisaient du cosmos, dont leurs cités étaient l'image, ainsi que du rôle socio-religieux que ces bâtiments jouaient: ils étaient la scène sur laquelle se déroulaient les rituels de ce que le mayaniste américain Arthur Demarest a appelé « l'État-théâtre » et par lesquels le souverain affirmait sa légitimité. Ce dernier type de structures a perduré dans la population maya contemporaine. (fr)
- L'architettura maya abbraccia diverse migliaia di anni, diverse epoche di cambiamento politico e innovazione architettonica prima della colonizzazione spagnola delle Americhe. Spesso, gli edifici più imponenti e facilmente riconoscibili come creazioni dei popoli Maya sono le piramidi a gradoni del periodo Maya preclassico terminale e oltre. Basandosi sulle tradizioni architettoniche mesoamericane generali, i Maya utilizzavano proporzioni geometriche e intagli intricati per costruire di tutto, dalle semplici case ai templi decorati. Questa voce si concentra sugli esempi preclassici e classici più noti dell'architettura Maya. I templi come quelli di Palenque, Tikal e Uxmal rappresentano l'apice dell'arte e dell'architettura Maya. Attraverso l'osservazione di numerosi elementi e distinzioni s (it)
|
