ھەژدەھەمین برومێری لویس ناپلیۆن
هەژدەهەمین برومێری لویس ناپلیۆن ( بە ئەڵمانی: Der 18te Brumaire des Louis Napoleon) وتارێکە کە لەلایەن کارل مارکسەوە لە نێوان کانوونی دووەمی ١٨٥١ و ئازاری ١٨٥٢ نووسراوە، لە سەرەتادا لە ساڵی ١٨٥٢ لە گۆڤاری Die Revolution بڵاوکراوەتەوە،[١] کە گۆڤارێکی مانگانەی ئەڵمانییە و لەلایەن مارکسیست جۆزێف وایدەمایەرەوە لە شاری نیویۆرک بڵاوکراوەتەوە. چاپە ئینگلیزییەکانی دواتر، وەک چاپی ١٨٦٩ی هامبۆرگ کە پێشەکییەکی مارکسی لەسەر بوو، بە ناوی هەژدەهەمین برومێری لویس بۆناپارت بوو. وتارەکە وەک بەکارهێنانێکی مێژوویی سەرەکی " چەمکی ماتریالیستی مێژوو "ی مارکس دەردەکەوێت.[٢]
برومێری هەژدەهەمین سەرنج دەخاتە سەر کودەتاکەی ساڵی ١٨٥١ی فەرەنسا ، کە بەهۆیەوە لویس ناپۆلیۆن بۆناپارت ، سەرۆکی کۆماری دووەم و کوڕەزای ناپۆلیۆن بۆناپارت ، بووە ئیمپراتۆری دووەمی ئیمپراتۆریەتی فەرەنسا وەک ناپلیۆنی سێیەم. مارکس هەوڵدەدات ڕوونی بکاتەوە کە چۆن سەرمایەداری و خەباتی چینایەتی هەلومەرجێکی دروستکردووە کە "کەسایەتییەکی گرۆتێسک (قێزەوەن) و مامناوەندی توانی ڕۆڵی پاڵەوانێک بگێڕێت". مارکس باسی دابەشبوون و هاوپەیمانییەکانی نێوان بۆرژوازی و بۆرژوازی بچووک و جووتیاران و شۆڕشگێڕان و سۆسیال دیموکراتەکان لە نێوان گروپەکانی دیکەدا دەکات و چۆن نەبوونی باڵادەستی هیچ کەسێک بووە هۆی سەرهەڵدانەوەی پاشایەتی، سەرەڕای شۆڕشی ساڵی ١٨٤٨ [٣]. مارکس ئیمپراتۆریەتی دووەم بە دەوڵەتێکی " بۆناپارتیستی " وەسف دەکات، ئیستسنایە لە چەمکی بنەڕەتی مارکسیستی دەوڵەت وەک ئامرازێکی حوکمڕانی چینایەتی بەو پێیەی دەوڵەتی بۆناپارتی دەبێتە نیمچە سەربەخۆ، نوێنەرایەتی بەرژەوەندی هیچ چینێک دەکات.
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ «18th Brumaire of Louis Bonaparte. Marx 1852». www.marxists.org. لە ٢٩ی ئابی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
- ^ «Marx does Historical Materialism: The 18th Brumaire of Louis Bonaparte». PRAXIS PRESS (بە ئینگلیزی). ٢١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠. لە ٢٩ی ئابی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
- ^ «Marx's 'Eighteenth Brumaire'». Pluto Press (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ٢٩ی ئابی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
بەستەری دەرەکییەکان
[دەستکاری]- برومێری هەژدەهەمی لویس ناپلیۆن (بەشەکانی یەکەم و حەوتەم کە لەلایەن ساول ک. پادۆڤەرەوە وەرگێڕدراوە لە چاپی ئەڵمانی ساڵی ١٨٦٩؛ بەشی دووەم تا شەشەم لەسەر بنەمای چاپی سێیەمە، کە لەلایەن فریدریش ئەنگڵس (١٨٨٥)ەوە ئامادەکراوە، وەک لەلایەن بڵاوکەرەوەی پێشکەوتنەوە وەرگێڕدراوە و بڵاوکراوەتەوە ، مۆسکۆ, ١٩٣٧. )
- پێشەکی چاپی دووەم (١٨٦٩)
- هەژدەهەمین برومێری لویس بۆناپارت ، چارڵز ئێچ کێر، شیکاگۆ ، ١٩٠٧.
- هەژدەهەمین برومێری لویس بۆناپارت ، بڵاوکەرەوە نێودەوڵەتییەکان، شاری نیویۆرک ، ١٩٦٣.
