Əfqanıstan müharibəsi (2001–2021)

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Əfqanıstan müharibəsi.
Əfqanıstan müharibəsi
ABŞ ordusunun Əfqanıstana hücumu
ABŞ ordusunun Əfqanıstana hücumu
Tarix 7 sentyabr 2001-30 avqust 2021
Yeri Əfqanıstan Əfqanıstan
Səbəbi 11 sentyabr terror aktları
Nəticəsi Talibanın qələbəsi
Münaqişə tərəfləri

Taliban
Əl-Qaidə
UMI
İslami Cihad Hərəkatı

ABŞ ABŞ 90,000
{{ {{{1}}} | alias = Böyük Britaniya | flag alias = Flag of the United Kingdom.svg | flag alias-1707 = Union flag 1606 (Kings Colors).svg | flag alias-1658 = Flag of the Commonwealth (1658-1660).svg | flag alias-1651 = Flag of The Commonwealth.svg | flag alias-1649 = Flag of the Commonwealth (1649-1651).svg | flag alias-1606 = Union flag 1606 (Kings Colors).svg | flag alias-HDQ = Naval Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-ticarət = Civil Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-HHQ = Air Force Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-diplomatik = Government Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-ordu = Flag of the British Army.svg | variant = | altlink = | miqyas = }} 9,500
Almaniya Almaniya 4,900
İtaliya İtaliya 3,816
Fransa Fransa 3,308
Polşa Polşa 2,457
Rumıniya Rumıniya 1,843
Avstraliya Avstraliya 1,550
İspaniya İspaniya 1,481
Türkiyə Türkiyə 1,327

  • Daha 40 ölkə
Komandan(lar)

Taliban

    • Məhəmməd Ömər
    • Obaidillah Axund
    • Molla Dadullah
    • Baht Məhəmməd
    • Cəlaləddin Xəqani
    • Siryəddin Xəqani
    • Təhrik-i Təliban
    • Əbül-Qani Bəradar
    • Mövlana Fəzullah

Əl-Qaidə

    • Usama bin Ladin
    • Saif al-Adel
    • Eymən əz-Zəvahiri
    • Said əl-Misiri
    • Məhəmməd Atıf
    • Əbu Latih əl-libi
    • Sabar lal Melma
    • Yunis əl-Mavritani
    • Cümə Namanqani
    • Tohir Yo'dosh
    • Əbu Osman Adil
    • Hacı Mali Xan
    • Gülbəddin Hikmətyar

ABŞ ABŞ

    • Barak Obama
    • Corc Buş
    • Con Allen
    • Devid Petrus
    • Stenli MCcreydi
    • Devid Makkierman
    • Karl Eikenberry
    • Devid Barno
    • Dan McNeil
    • Paul Mikolastok
    • Tomi Franks

{{ {{{1}}} | alias = Böyük Britaniya | flag alias = Flag of the United Kingdom.svg | flag alias-1707 = Union flag 1606 (Kings Colors).svg | flag alias-1658 = Flag of the Commonwealth (1658-1660).svg | flag alias-1651 = Flag of The Commonwealth.svg | flag alias-1649 = Flag of the Commonwealth (1649-1651).svg | flag alias-1606 = Union flag 1606 (Kings Colors).svg | flag alias-HDQ = Naval Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-ticarət = Civil Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-HHQ = Air Force Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-diplomatik = Government Ensign of the United Kingdom.svg | flag alias-ordu = Flag of the British Army.svg | variant = | altlink = | miqyas = }}

    • Peter Wall
    • Nik Parker
    • Devid Riçard
    • Con Makkel

Almaniya Almaniya

    • Angela Merkel
    • Gerhard Schörder
    • Tomas de Maizière
    • Goetz Gliemerot
    • Nober Vanheyt

Rumıniya Rumıniya

    • Ştefan Dânilâ
    • Gabriel İgnia

Fransa Fransa

Avstraliya Avstraliya

    • Stüard Smit
    • Aqnus Kampbell

İtaliya İtaliya

    • Macnodel Vecchio

İspaniya İspaniya

    • Gustavo Delgado

Türkiyə Türkiyə

    • Hilmi Akın Zorlu
    • Levent Çolak

Əfqanıstan Əfqanıstan

    • Həmid Kərzai
    • Bismillah Xan Məhəmmədi
Tərəflərin qüvvəsi
    • Əfqan Milli Qoruma Gücləri:352,000


    • Əfqanıstan İslam Respublikası Terror Təşkilatı ~17,000

Təliban:63,500 Əl-Qaidə:11,000
İraq Şam İslam Dövləti:4,000(2018)

Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əfqanıstan müharibəsi — 2001-ci ildə ABŞ-nin Əfqanıstana hücumundan sonra günümüzə qədər Əfqanıstanda davam edən münaqişələri əhatə edir.

Arxa plan

[redaktə | mənbəni redaktə et]

27 may 2014 tarixində ABŞ prezidenti Barak Obama, ABŞ qoşunlarının döyüş missiyasının il sonuna qədər başa çatacağını açıqlamışdır. Geriyə 9,800 nəfərlik bir qrup qalacaq, Əfqan qüvvələri maarifləndiriləcək və məsləhət veriləcək ancaq 2015 tarixindən etibarən koalisiya qüvvələri qara toqquşmalarına qoşulmayacaq. Obama həmçinin 2016-cı ilin sonuna qədər bütün Amerika qoşunlarının ölkədən çəkiləcəyini açıqlamışdır.[1]

Ortaq Xüsusi Hərəkat Komandanlığının Taliban və Əl-Qaidəyə qarşı mübarizə edəcəyi və qrupların özlərinə etibarlı bölgələr yaratmasının qarşısına keçiləcəyi bildirilmişdir.[2]

Münaqişələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2015 münaqişələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

NATO silahlı qüvvələrini geri çəkməsindən sonra Taliban, Əfqan təhlükəsizlik qüvvələrinə hücum etməyə davam etmişdir. 2015-ci ilin may ayında Künduz vilayətinin çöllüklərində toqquşmalar intensivləşib. Xalq köç etməyə başlamış və bu bölgəyə uçuşlar ləğv edilmişdir.[3] 22 İyunda Kabildə parlament binası hücuma məruz qalmışdır.[4] Avqust ayında isə biri amerikalı əsgər olmaqla cəmi 50 nəfər, təlim düşərgəsinə hücum nəticəsində həyatını itirmişdir.[5]

Sentyabr ayında Taliban Künduz vilayətinin mərkəzinə doğru irəliləməyə başlamışdır. Sentyabrın sonunda Taliban rayon mərkəzini ələ keçirmişdir. Beləliklə 2001-ci ildən bəri ilk dəfə böyük bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirmiş oldular. Bölgədə qarşıdurmalar davam etməkdədir.[6]

2016 münaqişələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mart

[redaktə | mənbəni redaktə et]

26 Martda, Hilmənd vilayətinin Nadali və Marce rayonlarında, ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinə aid pilotsuz uçuş aparatları ilə keçirilən iki ayrı əməliyyatda 30-u Nadali, 70-i Marce rayonundan olmaq üzrə 100 Taliban üzvü öldürüldü.

28 Martda, Əfqanıstan Daxili İşlər Naziri, Milli Təhlükəsizlik Rəisi və Baş Qərargah Rəisi kimi yüksək vəzifəlilərin çağrıldığı parlament binasına Taliban tərəfindən raketli hücum təşkil olunub. Ancaq raketin parlament binasının baxçasına düşməsi nəticəsində ölən və yaralanan olmadı.[7]

Sülh müqaviləsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2020-ci ilin fevralın 29-da ABŞ və "Taliban" hərəkatı arasında sülh sazişi imzalanıb. Sazişə əsasən, Birləşmiş Ştatlar və müttəfiqləri 14 ay ərzində öz qoşunlarını Əfqanıstandan çıxarmalıdır. "Taliban" hərəkatı isə öz növbəsində ölkə ərazisini Birləşmiş Ştatlar və müttəfiqlərinin təhlükəsizliyinə təhlükə törədəcək fəaliyyət üçün istifadə etməyəcəkləri barədə zəmanət verib. Sazişə əsasən, "Taliban" hərəkatı və Əfqanıstandakı digər tərəflər arasında danışıqlar və atəşkəs rejimi başlanmalıdır. Danışıqlardan öncə etimadın möhkəmlənməsi üzrə tədbirlər qismində hərəkatın həbsdə olan 5 min üzvü və Əfqanıstan ordusunun taliblərin əsirliyində saxlanılan minə yaxın əməkdaşı azad edilməlidir.[8]

Qalereya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "U.S. Troops to Leave Afghanistan by End of 2016". 2020-11-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-30.
  2. ↑ "United States Special Operations Command". 2015-10-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-30.
  3. ↑ "Flights to besieged Afghan city cancelled as Taliban, army clash". 2022-04-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-01.
  4. ↑ "Two killed and dozens wounded in attack on Afghan parliament". 2021-08-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-01.
  5. ↑ "U.S. service member among more than 50 killed in Afghanistan attacks". 2015-09-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-01.
  6. ↑ "Taliban capture key Afghan provincial capital Kunduz". 2021-08-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-01.
  7. ↑ Əfqanıstan parlamentinə raketlə hücum edilib. Arxivləşdirilib 2017-12-06 at the Wayback Machine 28 mart 2016 tarixində mənbəyindən Arxivləşdirilib 2017-12-06 at the Wayback Machine arxivləndi. Çıxış tarixiː 3 dekabr 2017.
  8. ↑ ABŞ Əfqanıstandakı kontingentinin sayını 4 minədək azaltmaq niyyətindədir [ölü keçid]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Əfqanıstan_müharibəsi_(2001–2021)&oldid=7746708"