Neusilber

Gedenkmünzè uss Neusilber

Neusilber isch d Bezeichnig für è Kupfer-Nickel-Zink-Legyrig mit hocher Korrosionsbeschtändigkeit, Feschtigkeit un silberäänlichèm Uussää. Neusilber wörd besunders für Dafelgräät (Èssbschtegg, Servicebschtegg un Korpuswarè), Bschlääg, Schmugg und Blõsinschtrumänt vowendèt.

Für Neusilber git s au d Bezeichnig Alpaka/Alpacca (gschütztes Warèzeichè), Argentan, Minargent, diè französischè Bezeichnigè Cuivre blanc un Maillechort sowiè diè uss èm Chinesischè stammendi Bezeichnig Packfong. Au d Bezeichnig Hotelsilber wörd vowendèt. Im Spanischè isch Neusilber au als plata alemana un im Ènglischè als German silver (beides dütsches Silber) bekannt. Galvanisch vosilbertes Neusilber wörd als Chinasilber bezeichnèt.

Luèg au: Lischtè vo dè Legyrigè

Eigèschaftè

Neusilber isch è silberwyß glänzendi Legyrig uss 47–64 % Kupfer, 10–25 % Nickel, 15–42 % Zink, eventuèll mit Beimischigè vo Elemènt wiè Blei, Zinn, Mangan odder Iisè. Es zeichnèt sich gegèübber Kupfer wegè m Nickelghalt durch größeri Härti un Korrosionsbeschtändigkeit uus. S amtlichi Erkennigszeichè isch dè Gwichtszaalèschtempel.

• Schmelzpunkt: ab ca. 900 °C, je nõch Legyrig aaschtygend
• Dichti: 8,1 bis 8,7 g·cm^-3 (je nõch Mischig)
• Elegtrischi Leitfähigkeit: ca. 3·10⁶ bis 5·10⁶ Ω⁻¹·m⁻¹
• Wärmeleitfähigkeit: ca. 25 bis 35 W·m⁻¹·K⁻¹
• Wärmeuusdeenigskoeffiziènt: 16·10^-6 bis 17·10⁻⁶ K⁻¹

Wiè vill Kupferlegyrigè ka Neusilber durch Kaltumformig ghärtet (Oberflächenverfestigung|Obberflächèvofeschtigung) wörrè, byschpillswys durch Schmydè, Walzè odder Durrèziè. È Erwärmig (Glüè) übber ca. 500 °C erzüügt neui Metallkörner (Rekrischtallisation), s Material wörd widder weich.

Gschicht

Schu im Lauf vom 17. Johrhundert sin erschti Metallwarè us èrè Packfong benamstè Legyrig uss èm Kaiserreich China nõch Europa. Doch erscht im 18. Johrhundert hèt mò gmerkt, dass Packfong uss Kupfer, Zink un Nickel bschtòt. I dè Metallwärch vo Suhl isch es schu öppè 1770 glungè, eini im Packfong äänlichi Legyrig z erzüügè. Si isch bald als Suhler Wyßkupfer bekannt worrè. Das Suhler Wyßkupfer hèt allerdings Arsen enthaltè un isch dõher toxisch gsi.

Diè induschtrièll Erzüügig vo Kupfer-Zink-Nickel-Legyrigè isch 1823 durch è Prysuusschrybè vom Vorein für d Förderig vom Gewerbefleiß initiyrt worrè. Gforderèt isch d Hèrschtellig von èrè wyßè Legyrig worrè, welli im Uussää dem Silber 750/000 (fyn) glichè un au für Speisegerätschaftè geeignet sy sött. Zuèdèmm hèt s nu 1/6 vom dòmõligè Silberprys koschtè söllè. Selli Uffgaab hèn fascht zu dè glychè Zit dè Dr. Ernscht Auguscht Geitner, wo 1823 z Auerhammer bi Aue d Legyrig Argentan entwicklet hèt, un 1824 d Gebrüèder Henniger z Bèrlin mit dè äänlichè Legyrig Neusilber lösè könnè. Dõmit hèt s vorher benutzte arsenhaltige Wyßkupfer ersetzt wörrè könnè.

Vowendig

Nõch dè Patentaameldig vo dè Löffelwalzè im Johr 1838 durch dè Alfred Krupp isch Neusilber für diè induschtrièlle Fertigung vo Èssbschtegg vowendet worrè. Au hüt isch es s Basismatriaal für obberflächèvosilbertes Bschtegg. Es wörd ygsetzt für feinmechanischi un elegtrotechnischi Gräät, medizinischi Gräät, Ryßvoschlüss, Schmugg, Trensègebiss, Deile vo Blõsinschtrumänt un Brûllè sowiè als Matriaal für Bundschtääb bi Sitèinschtrumänt. D Schinnèbrofyl vo Modèllysebaanè, feinmechanischi Fedèrè un Steggvobinder i dè Elegtrotechnig bschtònn mitunter uss Neusilber, well s Oxid elegtrisch leitend isch. Bi Hyb- un Stichwaffè isch Neusilber è gängigs Matriaal für d Paryrschtangè, bi Schusswaffè für s Korn vo dè Visyrig, well d Farb vom Metall èn guètè Kontrascht zu schwarz bûètet. Zaalrychi Gedenkmünzè vo dè DDR sin uss Neusilber hèrgschtellt worrè. Au Schlüssel, bsunders söttigi für hochwèrtigi Schlièßzilinder un Schlièßsischteem, wörred oft wegèm gringè Voschleiß uss Neusilber gmacht. Einigi Hèrschteller füüred èn Zilinderkèrn au in Neusilber uus (Bezeichnig „voschleißarmè Kèrn“).

Als Neusilberlòt wörd i dè Praxis oftmals als Hartlòt bezeichnet, wo uss jewyls ca. 50 % Kupfer, 10 % Nickel, 40 % Zink un jewyls ca. 0,2 % Silicium, Mangan un Zinn bschtòt. Dè Schmelzberych isch 890–920 °C.

Literadur

• Deutsches Kupfer-Institut (Hrsg.): Kupfer-Nickel-Zink-Legierungen. Bèrlin 1980.
• Dieter Bialas: Röntgenographische Strukturbestimmung mit Hilfe der anomalen Dispersion an ordnungsfähigen Neusilber-Legierungen. Bèrlin (Dissertation, Freii Universidät Bèrlin, Math.-naturwiss. Fakultät). 
• Forschungsgesellschaft Blechverarbeitung Düsseldorf (Hrsg.): Chemisches Glänzen von Messing und Neusilber. Köln. 

Weblinggs

• Neusilber ist eine Legierung aus Kupfer, Nickel und Zink. In: Schmuckwissen. BeyArs GmbH, archiviert vom Original am 11. Oktober 2008; abgruefen am 24. November 2008. 

Einzelnõchwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Neusilber“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.