Skerpioen (sterrebeeld)
- Vir ’n artikel oor die sterreteken, sien Skerpioen (sterreteken).
| Skerpioen | ||||
| ||||
| Latynse naam | Scorpius | |||
| Genitief | Scorpii | |||
| Afkorting | Sco | |||
| Waarnemingsdata (Epog J2000) | ||||
| Regte klimming | 16h | |||
| Deklinasie | -30º | |||
| Grootte | 497 vk. grade (33ste) | |||
| Kwadrant | SQ3 | |||
| Besonderhede | ||||
| Hoofsterre | 18 | |||
| Helderste ster | Antares (Alfa Scorpii) | |||
| Naaste ster | Gliese 682 | |||
| Sterre helderder as 3 m | 13 | |||
| Sterre met planete | 3 | |||
| Messier-voorwerpe | 4 | |||
| Bayer-/Flamsteed-sterre | 47 | |||
| Meteoorreëns | Alpha Scorpiids, Omega Scorpiids | |||
| Aangrensende sterrebeelde | ||||
| Boogskutter, Slangdraer, Weegskaal, Wolf, Winkelhaak, Altaar, Suidelike Kroon | ||||
| ||||
Die Skerpioen (Latyn: Scorpius) is ’n groot sterrebeeld in die suidelike hemelruim en is deel van die diereriem. Dit is een van die 48 konstellasies wat deur die 2de-eeuse sterrekundige Ptolemeus beskryf is en is steeds een van die 88 moderne sterrebeelde. Dit lê naby aan die middelpunt van die Melkweg.
Die sterrebeeld Weegskaal is in Antieke Griekeland beskou as die kloue van die Skerpioen (Chelae Scorpionis). Latere Grieke het ’n weegskaal gevorm uit hierdie mees westelike sterre wat vasgehou is deur die godin Astraia (die aangrensende Maagd). Die Weegskaal het eers in die tyd van Antieke Rome ’n afsonderlike sterrebeeld geword.
Ruimtevoorwerpe
[wysig | wysig bron]
Die Skerpioen bevat baie helder sterre, onder meer Alfa Scorpii (Antares), Beta Scorpii (Graffias), Delta Scorpii (Dschubba), Teta Scorpii (Sargas), Lambda Scorpii (Shaula), Nu Scorpii (Jabbah), Xi Scorpii (Girtab), Pi Scorpii (Iclil), Sigma Scorpii (Alniyat), Tau Scorpii (Alniyat) en Upsilon Scorpii (Lesath). Die meeste van die helder sterre is massiewe lede van Scorpius-Centaurus, die naaste OB-verbinding (’n los swerm met sterre van spektraaltipes O en B).[1]
Die ster δ Sco het, nadat dit ’n stabiele ster met ’n helderheid van 2,3 mag was, in Julie 2000 binne weke opgevlam tot 1,9 mag. Dit het sedertdien ’n veranderlike ster geword wat wissel tussen 2 en 1,6 mag.[2] Op sy helderste is hy dus die Skerpioen se tweede helderste ster.
U Scorpii is die vinnigste bekende nova met ’n periode van sowat 10 jaar.[3] Omega Scorpii (ω¹ Scorpii en ω² Scorpii) is twee sterre wat so na aan mekaar lê dat dit soos een ster lyk. λ Sco en υ Sco, twee sterre wat op die punt van die Skerpioen se stert lê en ook lyk of hulle baie na aan mekaar is, word soms die Katoë genoem.
Vanweë die sterrebeeld se ligging in die Melkweg bevat dit baie sterreswerms soos die Skoenlapper-sterreswerm (Messier 6), die Ptolemaeus-sterreswerm (Messier 7) en die bolswerms Messier 4 en Messier 80. Laasgenoemde, wat ook bekend is as NGC 6093, het ’n magnitude van 7,3 en is 33 000 ligjare van die Aarde af. Dit is ’n kompakte swerm met ’n hoë konsentrasie en digtheid in die middel. Dit is in 1781 deur Charles Messier ontdek. ’n Seldsame ontdekking is in 1860 hier gedoen toe Arthur von Auwers die nova T Scorpii ontdek het.[4]
Geskiedenis en mitologie
[wysig | wysig bron]Die Babiloniese sterrekundiges se naam vir dié sterrebeeld was MUL.GIR.TAB – die Skerpioen (letterlik: die dier met ’n steek wat brand).
In die Griekse mitologie het die mites oor die Skerpioen feitlik altyd ’n verwysing na die jagter Orion. Volgens een van die mites het Orion teenoor die godin Artemis en haar ma, Leto, gespog dat hy alle diere op aarde sou doodmaak. Hoewel Artemis ook ’n jagter was, het sy diere ook beskerm. Sy en haar ma het toe ’n skerpioen gevra om met Orion af te reken. Die twee het geveg en die skerpioen het Orion doodgemaak. Die koning van die gode, Zeus, het van die geveg uitgevind en die skerpioen in die lug geplaas. Hy het dit later ook met Orion gedoen as waarskuwing aan sterflikes op aarde om hul trots in toom te hou.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Preibisch, T., Mamajek, E. (2009). "The Nearest OB Association: Scorpius-Centaurus (Sco OB2)". Handbook of Star-Forming Regions. 2: 0. arXiv:0809.0407. Bibcode:2008hsf2.book..235P.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link) - ↑ "Delta Scorpii Still Showing Off". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Junie 2007. Besoek op 9 Junie 2012.
- ↑ AAVSO: Variable Star of the Season: U Scorpii
- ↑ Levy 2005, pp. 166-167.
- Ian Ridpath en Wil Tirion (2007). Stars and Planets Guide, Collins, Londen. ISBN 978-0-00-725120-9. Princeton University Press, Princeton. ISBN 978-0-691-13556-4.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- The Deep Photographic Guide to the Constellations: Scorpius
- The clickable Scorpius
- Star Tales – Scorpius
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Skerpioen.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
