Kanadese Frans
| Kanadese Frans français canadien | ||
|---|---|---|
| Gepraat in: | .svg){kind=small} Kanada
| |
| Gebied: | Noord-Amerika | |
| Totale sprekers: | 6 817 655 | |
| Taalfamilie: | Indo-Europees Romaans Wes-Romaans Galloiberies Galloromaans Gallorhaeties Oïl Frans Kanadese Frans | |
| Skrifstelsel: | Latyns (Franse alfabet) | |
| Amptelike status | ||
| Amptelike taal in: | Kanada
| |
| Gereguleer deur: | Office québécois de la langue française | |
| Taalkodes | ||
| ISO 639-1: | fr
| |
| ISO 639-2: | fre/fra
| |
| ISO 639-3: | fra
| |
| ||
| Nota: Hierdie bladsy kan IFA fonetiese simbole in Unicode bevat. | ||
Frans (Frans: français canadien) is een van Kanada se twee amptelike tale; die ander is Engels (sien Kanadese Engels). Volgens die sensus van 2001 het die aantal Franstaliges buite Kanada se enige Frankofone provinsie Quebec toegeneem; tans praat 4,4 persent van die bevolking in die Anglofone provinsies Frans as hulle huistaal.[1]
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Alhoewel Frans vanaf die 17de eeu die verkeerstaal van Nieu-Frankryk word, praat die Franse setlaars in die kolonie – met uitsondering van die koloniste wat uit die gebied van Île-de-France afkomstig is – die dialekte van hulle provinsies (Normandië, Bretagne, Poitou, Guyenne, Saintonge en Aunis).
Met die inlywing van Nieu-Frankryk in die Britse Ryk begin die afsonderlike ontwikkeling van die Kanadese Frans, wat ten opsigte van uitspraak en woordeskat talle besonderhede van die 17de eeuse Frans bewaar het, maar ook invloede van sy anglofone omgewing toon.
Die Kanadese omgangstaal verskil soms sterk van dié wat in Frankryk gepraat word, tog is daar net een Franse standaardtaal. Franstalige televisieprogramme uit Frankryk, Kanada, België en Switserland word deur die gemeenskaplike internasionale kanaal TV5 wêreldwyd uitgesaai.
Quebec
[wysig | wysig bron]Quebec is die enige provinsie waar slegs Frans die ampstaal is. Sowat 81,4 persent van die bevolking is Franstalig. Die Frans van Quebec toon sommige afwykings aangaande uitspraak en woordeskat, vergeleke met die standaardtaal van die Académie française. Die Québecois se Frans is meer of minder 'n weergawe van die taal soos dit in die tydperk van die Ancien régime, voor die Franse Rewolusie met sy taalstandaardisering op basis van die Paryse streektaal, in Frankryk gepraat word. In die algemeen het Europese Franstaliges egter hoegenaamd geen probleem om die Frans van die provinsie te verstaan nie.
Atlantiese provinsies
[wysig | wysig bron]Frans is een van die twee ampstale van die provinsie van Nouveau-Brunswick (Engels: New Brunswick). Die Akadiese dialek van Frans, waaruit die Cajun-Frans van Louisiana ontwikkel, word in die maritieme provinsies nog steeds gepraat. Nouveau-Brunswick het die grootste aantal Akadiese Franstaliges en is die enige provinsie wat amptelik tweetalig is. Sowat een derde van sy bevolking praat Frans, en Moncton is die eerste Kanadese stad wat tweetalig verklaar is. Die Franse taal in Terre-Neuve (Newfoundland) is deur uitwissing bedreig.
Ontario
[wysig | wysig bron]Frans is die moedertaal van sowat 'n half miljoen mense in Ontario, veral in die noordooste en ooste van die provinsie. Sowat 'n derde van hulle praat Frans nie meer as hulle huistaal nie.
Alhoewel die provinsie geen amptelike taal het nie, is dit oorwegend Engelstalig. Die owerhede gebruik die Franse taal sodra daar 'n groot minderheid Franstaliges is, byvoorbeeld in die federale regering.
Prairie-provinsies
[wysig | wysig bron]Michif, 'n unieke taal met elemente van Frans en die inheemse Cree-taal word deur 'n klein aantal Métis in die provinsie van Manitoba gepraat. Manitoba het ook 'n beduidende minderheid Franstaliges in die gebied van Saint-Boniface naby Winnipeg. Ook die provinsie van Saskatchewan het 'n groot Frankofone gemeenskap, die sogenaamde Fransaskois.
Noordelike gebiede
[wysig | wysig bron]Frans is een van die ampstale in al drie noordelike gebiede: Yukon, Noordwestelike gebiede (Northwest Territories) en Nunavut.
