Gaan na inhoud

Franse

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Hierdie artikel handel oor die etniese groep. Vir die taal, sien Frans.
Franse

Totale bevolking: ca. 113 miljoen
Belangrike bevolkings  in: Vlag van Frankryk Frankryk ~67 miljoen[1]

Vlag van Verenigde State van Amerika Verenigde State ~8,5 miljoen[2]
Vlag van Argentinië Argentinië 6,8 miljoen[3]
Vlag van Kanada Kanada 5,1 miljoen[4]
Vlag van Chili Chili 700 000[5]
Vlag van Brasilië Brasilië 500 000[6]
Vlag van Suid-Afrika Suid-Afrika 380 000[7][8]:18[9]
Vlag van Uruguay Uruguay 300 000[10]
Vlag van Peru Peru 255 000[11]
Vlag van Italië Italië 250 000[12]
Vlag van Switserland Switserland 158 862[13][14]
Vlag van Verenigde Koninkryk Verenigde Koninkryk 126 049[13]
Vlag van Madagaskar Madagaskar 124 000[15]
Vlag van Duitsland Duitsland 123 281[16][17]
Vlag van België België 123 076[18]
Vlag van Australië Australië 118 000[19][20]
Vlag van Marokko Marokko 100 000
Vlag van Spanje Spanje 92 000[13][21]
Vlag van Israel Israel 85 000[22]
Vlag van Meksiko Meksiko 60 000[23]
Vlag van Algerië Algerië 32 000[13]
Vlag van die Volksrepubliek China Volksrepubliek China 31 000[13]
Vlag van Luxemburg Luxemburg 31 000[13][24]
Vlag van Nederland Nederland 23 000[13]
Vlag van Senegal Senegal 20 000[13]
Vlag van Mauritius Mauritius 15 000[25]
Vlag van Hongkong Hongkong 10 000[26][27]
Vlag van Monaco Monaco 10 000[28]
Vlag van Oostenryk Oostenryk 8 246[29]
Flag of the Czech Republic Tsjeggië 5 503
Vlag van Dominikaanse Republiek Dominikaanse Republiek 3 434

Taal: Frans en ander tale (Langues d'oïl • Oksitaans • Auvergnat • Korsikaans • Katalaans • Arpitaans • Bretons • Baskies)
Geloofsoortuiging: Hoofsaaklik Rooms-Katolieke Kerk of
ongebonde (Ateïsme • Agnostisisme • Deïsme)
Minderhede Islam • Protestantisme • Boeddhisme • Judaïsme
Verwante etniese groepe: Ander Romaanse volke soos Italianers, Katalane, Portugese, Roemene en Spanjaarde; Bretonners

Die Franse (enkelvoud: Fransman, Frans: Français) is 'n nasie en etniese groep inheems aan Frankryk. Hulle deel 'n gemeenskaplike Franse geskiedenis, kultuur, afkoms en praat Frans of 'n ander Romaanse taal as moedertaal. Franse vorm die titulêre nasie van Frankryk, waar hulle 90% van die bevolking uitmaak, terwyl volgens die wetlike sin die hele bevolking van Frankryk Franse is.

Marianne, nasionale personifikasie van Frankryk

Wêreldwyd leef sowat 113 miljoen Franse, waarvan omtrent 67 miljoen in Frankryk, 8,5 miljoen in die Verenigde State, 6,8 miljoen in Argentinië en 5 miljoen in Kanada. Behalwe vir Franse leef nog etniese minderhede soos Baske (239 000) en Bretonners (6–7 miljoen) in Frankryk. In onlangse tye het nog etniese groepe soos Arabiere (5,9 miljoen), Berbers (1,5 miljoen), Italianers (1,5 miljoen), Portugese (1,2 miljoen), Duitsers (1,1 miljoen), Nederlanders (~1 miljoen) en Pole (~1 miljoen) in Frankryk gevestig. Daar is sowat 380 000 Blanke Suid-Afrikaners van Franse afkoms aan die Kaap.

Met die uitbreiding van die Franse koloniale ryk het Franse in lande en gebiede soos Nieu-Frankryk, Algerië, Haïti, Madagaskar en Marokko gevestig. Daarbenewens leef Franse nog in Franse oorsese gebiede soos Guadeloupe, Martinique, Frans-Guyana en Frans-Polinesië. Etniese groepe van Franse afkoms sluit in die Cajuns in Louisiana, Franko-Kanadiërs (Québécois) in Quebec en die Hugenote wat weens hul vervolging onder Lodewyk XIV van Frankryk na Pruise en die Nederlandse Kaapkolonie gevlug het.

Burgerskap en wettige verblyf

[wysig | wysig bron]

Om Frans te wees, volgens die eerste artikel van die Franse Grondwet, is om 'n burger van Frankryk te wees, ongeag 'n mens se herkoms, ras of godsdiens (sans distinction d'origine, de race ou de religion).[30] Volgens sy beginsels het Frankryk hom gewy aan die lot van 'n voorstel nasie, 'n generiese gebied waar mense slegs begrens word deur die Franse taal en die veronderstelde bereidwilligheid om saam te leef, soos gedefinieer deur Ernest Renan se "plébiscite de tous les jours" ('alledaagse volksstemming') oor die bereidwilligheid om saam te lewe, in Renan se 1882-opstel "Qu'est-ce qu'une nation?").

Die Franse sien hulself as 'n inklusiewe nasie met universele waardes, en het altyd assimilasie waardeer en sterk voorgestaan. Die sukses van sulke assimilasie is egter onlangs in twyfel getrek. Daar is toenemende ontevredenheid met, en binne, groeiende etno-kulturele enklaves (kommunautarisme). Die Franse onluste van 2005 in sommige moeilike en verarmde voorstede (les quartiers sensibles) was 'n voorbeeld van sulke spanning. Dit moet egter nie geïnterpreteer word as etniese konflikte nie (soos voorheen in ander lande soos die VSA en die VK voorgekom het), maar as sosiale konflikte gebore uit sosio-ekonomiese probleme wat volle integrasie in gevaar stel.[31]

Die moderne Franse is die afstammelinge van mengsels insluitend Romeine, Kelte, Iberiërs, Liguriërs en Grieke in Suid-Frankryk,[32][33] Germaanse volke wat aan die einde van die Romeinse Ryk aankom soos die Franke en die Boergondiërs,[34][35][36] en 'n paar Wikings wat met die Normandiërs gemeng het en hulle meestal in Normandië in die 9de eeu gevestig het.[37]

Genetika

[wysig | wysig bron]

Geslagte setlaars het oor die eeue heen na Frankryk gemigreer, wat 'n bont groepering van mense geskep het. Die historikus John F. Drinkwater sê: "The French are, paradoxically, strongly conscious of belonging to a single nation, but they hardly constitute a unified ethnic group by any scientific gauge."[38]

Frankryk sit aan die rand van die Europese skiereiland en het golwe van migrasie gesien van groepe wat dikwels gevestig is as gevolg van die teenwoordigheid van fisiese hindernisse wat voortgaande migrasie verhoed. Dit het gelei tot taal- en streekkulturele variegasie, maar die mate waarin hierdie patroon van migrasies in bevolkingsgenetika-studies verskyn het, was onduidelik tot die publikasie van 'n studie in 2019 wat genoomwye data gebruik het. Die studie het ses verskillende genetiese trosse geïdentifiseer wat oor populasies onderskei kan word. Die studie het tot die gevolgtrekking gekom dat die bevolkingsgenetiese trosse korreleer met linguistiese en historiese verdelings in Frankryk en met die teenwoordigheid van geografiese hindernisse soos berge en groot riviere. 'n Bevolkingsknelnek is ook in die veertiende eeu geïdentifiseer, in ooreenstemming met die tydsberekening vir die Swart Dood in Europa.[39]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "Insee – Population – Évolution de la population jusqu'en 2015" (in Frans). INSEE (Institut National de la Statistique et des Études Économiques – French National Institute for Statistics and Economic Studies. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 September 2018. Besoek op 21 April 2016.
  2. ↑ (en) "Total Ancestry Reported". United States Census Bureau. 2012. Besoek op 21 April 2016.
  3. ↑ "Les merveilleux francophiles argentins" (in Frans). Canalacademie.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 April 2020. Besoek op 21 April 2016.
  4. ↑ (en) Statistics Canada. "2011 National Household Survey: Data tables". Besoek op 21 April 2016.
  5. ↑ "La influencia francesa en la vida social de Chile de la segunda mitad del siglo XIX" (PDF) (in Spaans). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 15 Desember 2017. Besoek op 21 April 2016.
  6. ↑ "Vivre à l'étranger" (in Frans). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2016.
  7. ↑ (en) Census 2011: Census in brief (PDF). Pretoria: Statistics South Africa. 2012. p. 26. ISBN 978-0-621-41388-5.
  8. ↑ (en) Giliomee, Hermann (2003). The Afrikaners (1ste uitg.). London: C. Hurst & Co. ISBN 978-1-85065-714-9.
  9. ↑ (en) Greeff, Jaco Maree (2007). "Deconstructing Jaco: Genetic Heritage of an Afrikaner" (PDF). Annals of Human Genetics. 71 (5): 674–688. doi:10.1111/j.1469-1809.2007.00363.x. PMID 17521310. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 5 Maart 2012. Besoek op 23 Augustus 2010.
  10. ↑ http://www.nationsencyclopedia.com/Americas/Uruguay-MIGRATION.html
  11. ↑ Erwin Dopf. "Inmigración francesa al Perú" (in Spaans). Espejodelperu.com.pe. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Oktober 2019. Besoek op 21 April 2016.
  12. ↑ "French Ethnic People in all Countries" (in Engels). Joshua Project. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Mei 2020. Besoek op 21 April 2016.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 "Les Français établis hors de France" (in Frans). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Julie 2014.
  14. ↑ "État et structure de la population – Données détaillées, Population résidante selon le sexe et la nationalité par pays, (su-f-01.01.01.03), Office fédéral de la statistique OFS" (in Frans). Bfs.admin.ch. 29 Januarie 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Augustus 2016. Besoek op 21 April 2016.
  15. ↑ (en) Kevin Shillington, Encyclopedia of African History, CRC Press, 2005, bl. 878-883
  16. ↑ "Anzahl der Ausländer in Deutschland nach Herkunftsland (Stand: 31. Dezember 2014)" (in Duits). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 April 2020. Besoek op 21 April 2016.
  17. ↑ "Federal Statistical Office Germany" (in Engels). Genesis.destatis.de. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Mei 2020. Besoek op 21 April 2016.
  18. ↑ (en) SPF Intérieur – Office des Étrangers Geargiveer 7 Februarie 2009 op Wayback Machine
  19. ↑ (en) "20680-Ancestry (full classification list) by Sex – Australia". 2006 Census. Australian Bureau of Statistics. Geargiveer vanaf die oorspronklike (Microsoft Excel download) op 10 Maart 2008. Besoek op 19 Mei 2008.
  20. ↑ (en) "20680-Country of Birth of Person (full classification list) by Sex – Australia". 2006 Census. Australian Bureau of Statistics. Geargiveer vanaf die oorspronklike (Microsoft Excel download) op 25 Desember 2018. Besoek op 27 Mei 2008.
  21. ↑ (es) "Población por nacionalidad y país de nacimiento. 2007. INE". Ine.es. Besoek op 21 April 2016.
  22. ↑ "Jew, French Speaking Ethnic People in all Countries" (in Engels). Joshua Project. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Mei 2020. Besoek op 21 April 2016.
  23. ↑ "Les Barcelonnettes au Mexique" (in Frans). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Maart 2015. Besoek op 21 April 2016.
  24. ↑ "État de la population (x1000) 1981, 1991, 2001–2007" (in Frans). Statistiques.public.lu. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Mei 2020. Besoek op 12 November 2011.
  25. ↑ (fr) "Présidentielle française 2012 – À Maurice, Sarkozy l'emporte devant Hollande". Le Défi Media Group. 23 April 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Julie 2014. Besoek op 11 Julie 2014.
  26. ↑ Bettina Wassener (27 Februarie 2012). "French Expatriates Flocking to Hong Kong" (in Engels). The New York Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Februarie 2015. Besoek op 21 April 2016.
  27. ↑ (zh) "法國牧師發現紫荊花開始港法結緣一百五十年". Hkej.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 November 2013. Besoek op 21 April 2016.
  28. ↑ (fr) "General Population Census 2008: Population Recensee et Population Estimee" (PDF). Government of the Principality of Monaco. 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 14 Junie 2011. Besoek op 7 Oktober 2011.
  29. ↑ "Bevölkerung nach Staatsangehörigkeit und Geburtsland" (in Duits). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 November 2019. Besoek op 21 April 2016.
  30. ↑ "France shall be an indivisible, secular, democratic and social Republic. It shall ensure the equality of all citizens before the law, without distinction of origin, race or religion", Constitution of 4 October 1958 Geargiveer 13 Maart 2013 op Wayback Machine
  31. ↑ Hughes LAGRANGES, Emeutes, renovation urbaine et alienation politique, Observatoire sociologique du changement, Paris, 2007 [1] Geargiveer 26 April 2012 op Wayback Machine
  32. ↑ Éric Gailledrat, Les Ibères de l'Èbre à l'Hérault (VIe-IVe s. avant J.-C.), Lattes, Sociétés de la Protohistoire et de l'Antiquité en France Méditerranéenne, Monographies d'Archéologie Méditerranéenne – 1, 1997
  33. ↑ Dominique Garcia: Entre Ibères et Ligures. Lodévois et moyenne vallée de l'Hérault protohistoriques. Paris, CNRS éd., 1993; Les Ibères dans le midi de la France. L'Archéologue, n°32, 1997, pp. 38–40
  34. ↑ "Les Gaulois figurent seulement parmi d'autres dans la multitude de couches de peuplement fort divers (Ligures, Ibères, Latins, Francs et Alamans, Nordiques, Sarrasins...) qui aboutissent à la population du pays à un moment donné ", Jean-Louis Brunaux, Nos ancêtres les Gaulois, éd. Seuil, 2008, p. 261
  35. ↑ "Notre Midi a sa pinte de sang sarrasin", Fernand Braudel, L'identité de la France – Les Hommes et les Choses (1986), Flammarion, 1990, p. 215
  36. ↑ "Les premiers musulmans arrivèrent en France à la suite de l'occupation de l'Espagne par les Maures, il y a plus d'un millénaire, et s'installèrent dans les environs de Toulouse – et jusqu'en Bourgogne. À Narbonne, les traces d'une mosquée datant du VIIIe siècle sont le témoignage de l'ancienneté de ce passé. Lors de la célèbre, et en partie mythologique, bataille de Poitiers en 732, dont les historiens reconsidèrent aujourd'hui l'importance, Charles Martel aurait stoppé la progression des envahisseurs arabes. Des réfugiés musulmans qui fuyaient la Reconquista espagnole, et plus tard l'Inquisition, firent souche en Languedoc-Roussillon et dans le Pays basque français, ainsi que dans le Béarn", Justin Vaïsse, Intégrer l'Islam, Odile Jacob, 2007, pp. 32–33
  37. ↑ The normans Geargiveer 26 Maart 2009 op Wayback Machine Jersey heritage trust
  38. ↑ Drinkwater, John F. (2013). "People". France (Britannica Guide to Countries of the European Union). Rosen Educational Services. ISBN 978-1615309641. 
  39. ↑ Saint Pierre, Aude; Giemza, Joanna; Karakachoff, Matilde; Alves, Isabel; Amouyel, Philippe; Dartigues, Jean-Francois; Tzourio, Christophe; Monteil, Martial; Galan, Pilar; Hercberg, Serge; Redon, Richard; Genin, Emmanuelle; Dina, Christian (23 Julie 2019). The Genetic History of France.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Franse&oldid=2641856"