Aung San Suu Kyi

Aung San Suu Kyi အောင်ဆန်းစုကြည်
Aung San Suu Kyi in 2013
Staatsraad van Mianmar
Ampstermyn 6 April 2016 – 1 Februarie 2021
President	Htin Kyaw (2016–2018) Win Myint (2018–2021)
Voorafgegaan deur	Thein Sein (as Eerste Minister)
Opgevolg deur	Min Aung Hlaing (as Staatsleier)
Minister van Buitelandse Sake
Ampstermyn 30 Maart 2016 – 1 Februarie 2021
President	Htin Kyaw (2016–2018) Win Myint (2018–2021)
Voorafgegaan deur	Wunna Maung Lwin
Opgevolg deur	Wunna Maung Lwin
Minister van die Presidensie
Ampstermyn 30 Maart 2016 – 1 Februarie 2021
President	Htin Kyaw (2016–2018) Win Myint (2018–2021)
Voorafgegaan deur	Thein Nyunt Soe Maung Soe Thein Aung Min Hla Tun
President van die Nasionale Liga vir Demokrasie
Ampsbekleër
Termynaanvang 18 November 2011
Voorafgegaan deur	Aung Shwe
Leier van die Opposisie
Ampstermyn 2 Mei 2012 – 29 Januarie 2016
President	Thein Sein
Voorafgegaan deur	Sai Hla Kyaw
Opgevolg deur	Khin Aung Myint
Uitvoerende hoof van die Nasionale Liga vir Demokrasie
Ampstermyn 27 September 1988 – 18 November 2011
Voorafgegaan deur	Nuwe amp
Opgevolg deur	Amp afgeskaf
LP van die Birmaanse Huis van Verteenwoordigers vir Kawhmu
Ampstermyn 2 Mei 2012 – 30 Maart 2016
Voorafgegaan deur	Soe Tint
Persoonlike besonderhede
Gebore	19 Junie 1945 (1945-06-19) Rangoen, Brits-Burma (nou Mianmar)
Politieke party	Nasionale Liga vir Demokrasie
Eggenoot/-note	Michael Aris (1971–1999)
Kind(ers)	Alexander Kim
Alma mater	University of Delhi St Hugh's College, Oxford SOAS, University of London
Religie	Theravada-Boeddhisme
Handtekening
Toekennings	Rafto Prize Sakharov Prize (1991) Nobelprys vir Vrede (1991) Jawaharlal Nehru Award International Simón Bolívar Prize Olof Palme Prize Bhagwan Mahavir World Peace Congressional Gold Medal

Daw Aung San Suu Kyi (Birmaans: အောင်ဆန်းစုကြည် IFA: [àunsʰánsṵtʃì]) (gebore: 19 Junie 1945 in Yangon) is 'n Mianmarese politikus, leier van 'n nie-geweldadige beweging vir menseregte en demokrasie in Mianmar (Birma) en ontvanger van die 1991 Nobelprys vir Vrede, naas verskeie ander internasionale toekennings. In 2019 het Aung San Suu Kyi voor die Internasionale Geregshof in Den Haag verskyn en die Birmaanse weermag se optrede teen die Rohingiaminderheid verdedig.

Vroeë lewe

Daw Aung San Suu Kyi is gebore in Rangoen. Haar vader, U Aung San, was 'n prominente ondersteuner van Birmaanse onafhanklikheid en is deur politieke teenstanders kort na die onafhanklikheid van Birma vermoor. Aung San Suu Kyi was twee jaar oud op daardie tydstip. Haar moeder, Daw Khin Kyi het ook as ambassadeur van Birma in Indië gedien.

Aung San Suu Kyi studeer tussen 1964 en 1967 in die filosofie, politieke wetenskappe en ekonomie aan die St. Hugh Kollege, Universiteit van Oxford. Van 1969 tot 1971 was sy 'n assistent-sekretaris van die advieskommissie vir administratiewe- en begrotingsaangeleenthede by die Sekretariaat van die Verenigde Nasies in New York.

In 1972 word sy navorsingsbeampte by die Ministerie van Buitelandse Sake in Bhutan en trou met Dr. Michael Aris, 'n Britse vakkundige op die gebied van Tibetaanse kultuur wat in Bhoetan woonagtig was. In 1973 en in 1979 is haar seuns gebore. In 1988 keer sy terug na Birma om haar siek moeder by te staan.

Begin van politieke aktivisme

Suu Kyi vergader in 1995 met Edgardo Boeninger van die Nasionale Demokratiese Instituut vir Internasionale Aangeleenthede

In 1988, het die langdienende leier van die regerende Sosialiste Party, General Ne Win, afgetree. Dit lei tot massa betogings ten gunste van demokratisering, wat geweldadig onderdruk is. 'n Nuwe militêre junta neem die mag oor in Birma.

Sterk beïnvloed deur Mahatma Gandhi se filosofie van nie-geweldadige verset het Aung San Suu Kyi die politiek toegetree en haar beywer vir demokratisering. Sy help om die 'National League for Democracy' (NLD) op 4 September 1988 te stig en word aangestel as die algemene sekretaris van die beweging. 'n Aantal konfrontasies volg waartydens sy onbevrees in situaties waarin sy persoonlik in lewensgevaar verkeer het, opgetree.

Arrestasie en vrylating

Aung San Suu Kyi gee 'n toespraak aan die ondersteuners tydens die 2012-verkiesing-veldtog in haar kiesafdeling op 22 Maart 2012

Aung San Suu Kyi ontmoet Barack Obama in die Withuis in 2012

Op 20 Julie 1989 plaas die militêre regime haar onder huisarres in Rangoon ingevolge die reëls van die militêre noodtoestand, wat arres en gevangenskap sonder enige vorm van regsprosedure vir tot drie jaar moontlik maak. Sy begin 'n hongerstaking toe studente in haar huis gearresteer word om deur die militêre inligtingsdiens ondervra te word. Sy word deur Amnesty International as politieke gevangene erken.

Op 27 Mei 1990 word sy, ondanks die feit dat sy nog steeds onder huisarres was, met 'n oorweldige meerderheid verkies tot Eerste Minister tydens 'n algemene verkiesing waarby haar party 82 present van die setels moes verkry. Die militêre junta (State Law and Order Restoration Council, afgekort SLORC) weier egter om die verkiesingsuitslag te aanvaar.

In 1991 word die Nobelprys vir Vrede aan haar toegeken. Sy gebruik die geld (1,3 miljoen dollar) om 'n fonds vir gesondheid en ontwikkeling vir die Birmaanse volk op te rig.

Toe haar man, wat haar sedert 1995 nie meer gesien het nie, in Maart 1999 in Engeland aan prostaatkanker sterf, kon sy hom nie op sy laaste siekbed besoek of na sy begrafnis gaan nie, uit vrees dat sy nie weer toegelaat sou word nie om na Mianmar terug te keer nie. (Hierdie vrees is gebaseer op die feit dat die junta herhaaldelik aangebied het om haar vry te laat as sy die land sou verlaat).

Sedert 2003 stry sy nog steeds onversetlik teen die militêre junta wat haar bewegingsvryheid bly beperk. Sy het intussen verskeie jare in huisarres deurgebring. Die junta het nog nie gehoor gegee aan tallose oproepe van wêreldleiders, politici en nobelpryswenners om haar vry te laat nie. Haar status as martelaar vir die vryheid en haar simboliese rol as fokus vir die verset teen die junta in Mianmar is soortgelyk aan die rol wat Nelson Mandela in Suid-Afrika gespeel het.

Op 25 Mei 2007 is Aung San Suu Kyi se aanhouding, wat op 27 Mei sou verstryk het, verder verleng. In 2010 is sy uiteindelik vrygelaat, maar haar party het die verkiesings van 2010 geboikot. In die verkiesings van 2015 het haar party, die Nasionale Liga vir Demokrasie, 'n oorweldigende oorwinning behaal en 86% van die setels in die Vergadering van die Unie gewen. Hoewel sy verbied is om President te word weens 'n klousule in die grondwet – haar oorlede man en kinders is buitelandse burgers – aanvaar sy die nuutgeskepte amp van Staatsraad, 'n rol wat verwant is aan dié van 'n eerste minister. Gelyktydig het sy die twee ampte van minister van buitelandse sake en minister van die presidensie beklee. Tydens die algemene verkiesings op 8 November 2020 het haar party, die Nasionale Liga vir Demokrasie, 396 van 476 setels in die parlement gewen, terwyl die militêr se Unie Solidariteits- en Ontwikkelingsparty net 33 setels gewen het. Sy is sy tydens 'n staatsgreep op 1 Februarie 2021, toe die nuwe wetgewingstydperk moes begin het, uit haar poste verwyder en in hegtenis geneem.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Aung San Suu Kyi.
• (en) Aung San Suu Kyi se webtuiste Geargiveer 6 Junie 2005 op Wayback Machine