Goideliese tale

Die Goideliese tale (Engels: Goidelic languages) of Gaeliese tale (Gaelic languages) is 'n groep Eiland-Keltiese tale wat histories 'n dialekkontinuum gevorm het wat van die suide van Ierland gestrek het, oor die eiland Man tot in die noorde van Skotland. Daar bestaan drie moderne Goideliese tale: Iers-Gaelies (Gaeilge), Skots-Gaelies (Gàidhlig) en Manx-Gaelies (Gaelg). Tot ongeveer 1700 het Iers-Gaelies en Skots-Gaelies egter dieselfde literêre taal gemeen gehad. Die divergensie tussen die tale het eers 'n aanvang geneem toe Engels ernstig in die tradisionele Gaeliese gebiede begin praat is. Manx-Gaelies was waarskynlik ook deel van dieselfde taal hoewel daar nie direkte getuienis van geskrewe gebruik van Manx-Gaelies bestaan nie.

Goideliese tale Gaeliese tale
Geografiese verspreiding:	Ierland  Skotland  Man (eiland)
Genetiese klassifikasie:	Indo-Europees  Kelties   Eiland-Kelties    Goideliese tale
Onderafdelings:	Iers-Gaelies Skots-Gaelies Manx-Gaelies
Groot-Brittanje en Ierland in die vroeë-middel 1ste Millenium voor die stigting van die Angel-Saksiese koninkryke:    Hoofsaaklik Britoniese gebiede    Hoofsaaklik Piktiese gebiede    Hoofsaaklik Goideliese gebiede

Verspreiding van tale in die 12de-eeuse Skotland:

   Goideliestalig

   Noors–Gaelies, gekenmerk deur die gebruik van albei tale

   Engelstalig

   Kumbries mag in hierdie sone oorleef het; meer realisties 'n mengsel van Kumbries, Gaelies (Wes) en Engels (ooste)

Die Goideliese tak bestaan ook as Q-Kelties bekend aangesien die Proto-Keltiese *kʷ oorspronklik in die tak behou is (dit het later sy labialisering verloor en 'n gewone [k] geword), teenoor Britonies, waar die *kʷ [p] geword het. Die klankverskuiwing word ook in Gallies aangetref wat daartoe lei dat Britonies en Gallies gesamentlik as "P-Kelties" bekend staan. In Keltiberies is *kʷ ook behou en die term "Q-Kelties" kan dus ook daarop toegepas word, hoewel dit nie 'n Goideliese taal is nie, net soos Gallies nie Britonies is nie.

Vroeë Moderne Iers-Gaelies was 'n literêre taal in Ierland tot die 17de eeu en Klassieke Gaelies was 'n literêre taal in Skotland tot die 18de eeu. Latere ortografiese divergensie is die resultaat van meer onlangse ortografiese hervormings. Manx-Gaelies-ortografie is gegrond op Engels en Wallies en is in 1610 ingevoer en is nooit algemeen gebruik nie. Alle Ierse en Skotse persone met 'n literêre agtergrond (bards, digters, seanchaidhe, ens.) is in die 1500's van die eiland Man af verban wat die literêre bande met Iers-Gaelies en Skots-Gaelies op daardie stadium verbreek het.

Goidelies is een van die twee hoof onderafdelings van die moderne Eiland-Keltiese tale. Die ander is die Britoniese tale wat Wallies, Kornies en Bretons insluit.

Eksterne skakels

• (en) "Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Goidelic". Ethnologue. Besoek op 30 Maart 2018.
• (en) "Goidelic languages". Encyclopædia Britannica. Besoek op 30 Maart 2018.