Xem mã nguồn của Tân Đài tệ

{{Infobox Currency
| currency_name_in_local = 新臺幣 / 新台幣 <small>{{zh icon}}</small>
| image_1 = 
| image_2 =
| image_title_1 = NT$2000
| image_title_2 = NT$50
| iso_code = TWD
| using_countries = [[Trung Hoa Dân Quốc]]
| inflation_rate = 0.59%
| inflation_source_date = [http://www.cbc.gov.tw/EngHome/Esecretariat/PressRelease/mdate/news_inpage.asp?no=443 Central Bank of China], Jan-Nov 2006
| inflation_method = [[chỉ số giá tiêu dùng|CPI]]
| subunit_ratio_1 = 1/10
| subunit_name_1 = 角
| subunit_inline_note_1 = giác
| subunit_ratio_2 = 1/100
| subunit_name_2 = [[Cent (tiền tệ)|cent (分, phân)]]
| subunit_inline_note_2 = đơn vị con ít được dùng
| symbol = [[dấu hiệu dollar|$]] hoặc NT$
| nickname = khối (塊)
| nickname_subunit_1 = mao (毛)
| plural = dollars (chỉ tiếng Anh)
| plural_subunit_2 = cents (chỉ tiếng Anh)
| frequently_used_coins = $1, $5, $10, $50
| rarely_used_coins = $0.5, $20
| frequently_used_banknotes = $100, $500, $1000
| rarely_used_banknotes = $200, $2000
| issuing_authority = [[Ngân hàng Trung ương Trung Hoa]]
| issuing_authority_website = www.cbc.gov.tw
| printer = [[Xưởng in ấn và chế bản trung ương Trung Hoa Dân Quốc]]
| printer_website = www.cepp.gov.tw
| mint = [[Xưởng đúc tiền trung ương Trung Hoa Dân Quốc]]
| mint_website = www.cmc.gov.tw
}}

'''Tân Đài tệ''' ({{zh|c=新臺幣 hoặc 新台幣|p=Xīntáibì}}, nghĩa là ''Tiền Đài Loan mới'', [[mã tiền tệ]] '''TWD''' và viết tắt thông thường là '''NT$'''), hay '''Đô la Đài Loan''' hoặc đơn giản là '''Đài tệ''' (臺幣) là đơn vị [[tiền tệ]] chính thức của [[Trung Hoa Dân Quốc]], được sử dụng tại [[vùng lãnh thổ]] [[Đài Loan]] và các đảo [[Bành Hồ]], [[Kim Môn]], [[Quần đảo Mã Tổ|Mã Tổ]] kể từ năm [[1949]]. Ban đầu được phát hành bởi [[Ngân hàng Đài Loan]]. Hiện nay được phát hành  bởi [[Ngân hàng Trung ương Trung Hoa Dân Quốc]].

Dù tên tiếng Anh chính thức cho loại tiền tệ này là ''[[đô la|dollar]]'', trong [[tiếng Quan Thoại]] nó được gọi là ''[[yuan]]'' (như với các [[chữ số Trung Quốc]], [[chữ Hán|chữ viết]] của đơn vị tiền tệ này có hai cách viết — một cách viết không chính thức 元 (nguyên) và một cách viết chính thức 圓 (viên) để tránh sự thay đổi và các nhầm lẫn tính toán). Trong ngôn ngữ thông tục, nó được gọi là ''kuài'' (塊 "khối") trong tiếng Quan thoại hoặc ''kho{{Unicode|͘}}'' ({{linktext|箍}} "cô" - vòng, đai) trong [[tiếng Phúc Kiến Đài Loan|tiếng Phúc Kiến]] và  銀 (ngiùn,  "ngân" -bạc-) trong [[Tiếng Khách Gia Đài Loan|tiếng Khách gia]]. Nó thường được những kiều dân sinh sống và làm việc ở Đài Loan và bởi dân địa phương khi nói tiếng Anh gọi là "NT". Các đơn vị tiền tệ nhỏ hơn của yuan hiếm được sử dụng vì trên thực tế tất cả các sản phẩm trên thị trường tiêu dùng được bán với các đơn vị ''yuan'' nguyên.

==Lịch sử==
{|align="right" cellspacing="0" cellpadding="0"
|[[Tập tin:Taiwan 100 nt.jpg|nhỏ|250px|Một tờ tiền giấy Đài tệ mệnh giá 100 yuan thuộc loạt năm 1988 hiện không còn được lưu thông nữa.]]
|}
Tân Đài tệ đã được phát hành lần đầu bởi Ngân hàng Đài Loan vào ngày [[15 tháng 6]] năm [[1949]] để thay thế [[Cựu Đài tệ]] với tỷ lệ 40.000/1. Mục tiêu đầu tiên của Tân Đài tệ là chấm dứt [[lạm phát phi mã]] gây hại cho Đài Loan và [[Trung Quốc đại lục|Trung Hoa đại lục]] do [[nội chiến Trung Quốc|nội chiến]]. Một vài tháng sau, Trung Hoa Dân Quốc dưới sự lãnh đạo của [[Quốc Dân Đảng]] (KMT) đã bị [[Đảng Cộng sản Trung Quốc|những người Cộng sản Trung Quốc]] đánh bại và rút lui qua đảo Đài Loan.

Dù Đài tệ lúc đó là tiền tệ [[de facto]] của Đài Loan, trong nhiều năm, đồng tiền [[Yuan Trung Quốc|yuan]] Quốc dân Trung Quốc vẫn là tiền tệ quốc gia chính thức của Trung Hoa Dân Quốc. Yuan Quốc dân Trung Quốc vẫn là tiền tệ chính thức của Trung Hoa Dân Quốc. Yuan Quốc dân Trung quốc cũng được biết đến dưới tên gọi ''[[tiền tín dụng]]'' (法幣) (pháp tệ, định hóa tệ, tiền giấy không chuyển đổi, tiền quy ước) hay ''ngân [[yuan Trung Quốc|nguyên]]'' (銀元), dù nó đã được tách riêng ra khỏi giá trị của [[bạc]] trong [[Chiến tranh thế giới thứ nhất|Chiến tranh Thế giới thứ nhất]]. Nhiều [[đạo luật]] cũ của [[Trung Hoa Dân Quốc]] có các mức [[phạt vi cảnh]] và [[phí]] theo loại tiền này.

Theo ''[[s:Quy định hiện hành về tỷ suất giữa Tân Đài tệ và Định hóa tệ trong luật Trung Hoa Dân Quốc]]'' ([[s:zh:現行法規所定貨幣單位折算新台幣條例|現行法規所定貨幣單位折算新臺幣條例]]), tỷ giá trao đổi được cố định 3 TWD/1 yua bạc và đã không hề thay đổi dù trải qua nhiều thập kỷ lạm phát. Dù cho yuan bạc là [[tiền tệ chính thức]] đầu tiên, người ta không thể mua, bán hoặc sử dụng nó, do đó trên thực tế nó không tồn tại đối với công chúng.

Tháng 7 năm [[2000]], Tân Đài tệ đã chính thức trở thành tiền tệ chính thức của Trung Hoa Dân Quốc và nó không còn là đơn vị tiền tệ thứ cấp của yuan bạc nữa. Đồng thời, [[Ngân hàng Trung ương (Trung Hoa Dân Quốc)|Ngân hàng Trung ương]] đã bắt đầu phát hành tiền giấy Tân Đài tệ trực tiếp và giấy bạc cũ do Ngân hàng Đài Loan phát hành đã được rút khỏi lưu thông.

Trong lịch sử của đồng tiền này, tỷ giá hối đoái so với [[đô la Mỹ|dollar Mỹ]] (USD) đã biến thiên từ hơn 40 TWD/1 USD thập niên 1960 đến mức 25 TWD/1USD khoảng năm 1992. Trong những năm gần đây, tỷ giá này đã là 33 TWD/1USD.

==Tiền giấy==
Tiền giấy Đài tệ có các mệnh giá 100 yuan, 500 yuan, 1.000 yuan, và 2.000 yuan.

Cần lưu ý rằng những tờ giấy bạc mệnh giá 200 và 2000 không được sử dụng phổ biến. Nguyên nhân chính xác vẫn chưa rõ. Một cách giải thích có thể chấp nhận được là hai loại mệnh giá này mới ra và người dân cần có thời gian để làm quen với chúng. Một lý do mà người dân không sử dụng là do đồng tiền mệnh giá lớn không tiện cho việc chi tiêu.

Tại thời điểm cuối năm 2008, các tờ tiền mệnh giá 1.000 yuan chiếm tới 84,25% tổng giá trị Đài tệ đang lưu thông. Trong khi đó, các tờ mệnh giá 500 và 100 yuan chỉ chiếm 4,72% và 6,04%.<ref>[http://www.cbc.gov.tw/ct.asp?xItem=944&CtNode=503&mp=2 New Taiwan Dollar Notes and Coins]</ref>

{|class="wikitable" style="font-size: 90%"
!colspan="11"|Sê ri 1999
|-
!rowspan="2"| Hình ảnh !!rowspan="2"| Giá trị !!rowspan="2"| Kích thước !!rowspan="2"| Màu chủ đạo !!colspan="3"| Miêu tả !!colspan="3"| Ngày !!rowspan="2"| Chú thích
|-
! Mặt trước !! Mặt sau !! Ảnh mờ !! in ấn !! phát hành !! rút tiền
|- 
|
| NT$100
| 145 × 70&nbsp;mm
| Đỏ
| [[Tôn Trung Sơn]], "[[Đại đồng (tư tưởng)|Đại đồng chương]]" của [[Khổng Tử]]
| [[Tòa nhà Trung Sơn]]
| [[Mơ (cây)|Hoa mơ]] và chữ số 100
| 2000<br/>([[Lịch Dân quốc|Dân quốc]] năm 89)
| 02/07/2001
|
|
|- 
| [http://museum.cbc.gov.tw/en/P2_1_1.aspx?menu=1&id=10&Eid=50&sub=52]{{Liên kết hỏng|date=2022-12-20 |bot=InternetArchiveBot }}
| NT$200
| 150 × 70&nbsp;mm
| Xanh lá
| [[Tưởng Giới Thạch]], chủ đề của cải cách ruộng đất và giáo dục công cộng
| [[Dinh Tổng thống (Đài Loan)]]
| [[Họ Lan|Hoa Lan]] và chữ số 200
| 2001<br/>(Dân quốc năm 90)
| 02/01/2002
|
|
|-
|align="center"|
|rowspan="2"| NT$500
|rowspan="2"| 155 × 70&nbsp;mm
| rowspan="2" | Nâu
|rowspan="2"| Sân bóng chày thiếu niên
|rowspan="2"| [[Hươu sao Đài Loan]] và [[Núi Đại Bá Tiêm]]
|rowspan="2"| [[Phân họ Tre|Tre]] và chữ số 500
| 2000<br/>(Dân quốc năm 89)
| 2000-12-15
| 2007-08-01
| không có dãy [[ảnh toàn ký]]
|- 
|
| 2004<br />(Dân quốc năm 93)
| 20/07/2005
|
| có dãy ảnh toàn ký
|-
|
|rowspan="2"| NT$1000
|rowspan="2"| 160 × 70&nbsp;mm
|rowspan="2"| Xanh dương
|rowspan="2"| Giáo dục tiểu học<br>(năm 1999 bị lỗi<ref>[[Commons:Category:Taiwan $1000 banknote 1999 edition]]</ref><ref>[http://jidanni.org/geo/nt1000/ Năm 1999 $1000 của Đài Loan, quả địa cầu bị lật ngược]</ref>)
|rowspan="2"| [[Syrmaticus mikado]] và [[Ngọc Sơn (núi)|Núi Ngọc Sơn]]
|rowspan="2"| [[Chi Cúc]] và chữ số 1000
| 1999<br/>(Dân quốc năm 88)
| 03/07/2000
| 01/08/2007
| không có dãy ảnh toàn ký
|- 
|
| 2004<br/>(Dân quốc năm 93)
| 20/07/2005
|
| có dãy ảnh toàn ký
|-
| [http://museum.cbc.gov.tw/en/P2_1_1.aspx?menu=1&id=10&Eid=51&sub=52]{{Liên kết hỏng|date=2022-12-20 |bot=InternetArchiveBot }}
| NT$2000
| 165 × 70&nbsp;mm
| Tím
| [[FORMOSAT-1]], công nghệ
| [[Oncorhynchus masou formosanus|Cá hồi Đài Loan]] và [[Núi Nam Hồ]]
| [[Chi Thông|Thông]] và chữ số 2000
| 2001<br/>(Dân quốc năm 90)
| 01/07/2002
|
| có dãy ảnh toàn ký
|}

==Tiền kim loại==
Tiền kim loại Đài tệ có các mệnh giá: 1, 5, 10, 20, 50 yuan

{|class="wikitable" style="font-size: 90%"
!colspan="9"|Tiền xu hiện đang lưu hành
|- 
!rowspan="2"| Hình ảnh !!rowspan="2"| Giá trị !!colspan="3"| Thông số kỹ thuật !!colspan="2"| Mô tả !!colspan="2"| Ngày
|-
! Đường kính !! Cân nặng !! Thành phần !! Mặt trước !! Mặt sau !! đúc lần đầu !! phát hành
|- {{Coin-copper-color}}
| {{Coin-silver-color}} | [http://museum.cbc.gov.tw/en/P2_3_1.aspx?menu=2&id=11&Eid=512&sub=54]{{Liên kết hỏng|date=2022-12-20 |bot=InternetArchiveBot }}
| NT${{frac|2}}|| 18&nbsp;mm || 3 g
| 97% [[Đồng]]<br/> 2.5% [[Kẽm]]<br/>0.5% [[Thiếc]]
| [[Mơ (cây)|Hoa Mơ]], "{{abbr|中華民國XX年|Trung Hoa Dân Quốc XX năm}}"<ref>"zhonghua minguo XX", {{lang|zh-tw|"中華民國"}} cũng là danh hiệu nhà nước "Trung Hoa Dân Quốc", tên triều đại của [[Lịch Dân quốc]].</ref>
|rowspan="2"| Giá trị
|rowspan="2"| 1981<br/>([[Lịch Dân quốc|Dân quốc]] năm 70)
|08/12/1981<ref name="中央銀行發行之貨幣及偵偽鈔辨識">{{chú thích web |url=http://www.cbc.gov.tw/issue/money/tb1.htm |title=Archived copy |access-date = ngày 30 tháng 1 năm 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081217152239/http://www.cbc.gov.tw/issue/money/tb1.htm |archive-date = ngày 17 tháng 12 năm 2008}} 中央銀行發行之貨幣及偵偽鈔辨識</ref>
|- {{Coin-copper-color}}
| {{Coin-silver-color}}|
| NT$1 || 20&nbsp;mm || 3.8 g
|92% [[Đồng]]<br/>6% [[Niken]]<br/>2% [[Nhôm]]
| [[Tưởng Giới Thạch]], {{lang|zh-tw|"中華民國XX年"}}
|1981-12-08<ref name="中央銀行發行之貨幣及偵偽鈔辨識"/>
|- {{Coin-silver-color}}
|  
| NT$5 || 22&nbsp;mm || 4.4 g
|rowspan="3"| [[Đồng niken]]<br/>75% [[Đồng]]<br/>25% [[Niken]]
|rowspan="2"| [[Tưởng Giới Thạch]], {{lang|zh-tw|"中華民國XX年"}}
|rowspan="2"| Giá trị
|rowspan="2"| 1981<br/>(Dân quốc năm 70)
|rowspan="2"|08/12/1981<ref name="中央銀行發行之貨幣及偵偽鈔辨識"/>
|- {{Coin-silver-color}}
|
|rowspan="2"|NT$10 
|rowspan="2"|26&nbsp;mm 
|rowspan="2"|7.5 g
|- {{Coin-silver-color}}
|  [http://museum.cbc.gov.tw/en/P2_3_1.aspx?menu=2&id=11&Eid=316&sub=54]{{Liên kết hỏng|date=2022-12-20 |bot=InternetArchiveBot }}
| [[Tôn Trung Sơn]], {{lang|zh-tw|"中華民國XX年"}}
| Giá trị, cùng với dòng chữ ẩn {{lang|zh-tw|"國泰"}} (Quốc Thái), {{lang|zh-tw|"民安"}} (Dân An), cùng với đảo Đài Loan và [[Mơ (cây)|hoa Mơ]] ẩn trong số "0"
|2011<br/>(Dân quốc năm 100)
|11/01/2011<ref name="中央銀行發行之貨幣及偵偽鈔辨識"/>
|- {{Coin-silver-color}}
|[http://museum.cbc.gov.tw/en/P2_3_1.aspx?menu=2&id=11&Eid=62&sub=54]{{Liên kết hỏng|date=2022-12-20 |bot=InternetArchiveBot }}
| NT$20 || 26.85&nbsp;mm || 8.5 g
| '''Vòng ngoài:''' Đồng nhôm (như $50)<br/>'''Phần giữa:''' [[Đồng niken]] (như $10)
| [[Mạc Na Lỗ Đạo]], "{{abbr|莫那魯道|Mạc Na Lỗ Đạo}}",<ref>[[Mạc Na Lỗ Đạo]], lãnh đạo chống Nhật.</ref> {{lang|zh-tw|"中華民國XX年"}}
| Ghe truyền thống của [[Người Yami]]
| 2001<br/>(Dân quốc năm 90)
| 09/07/2001<ref>{{chú thích báo | script-title=zh:20元新硬幣亮相！ | url=http://www.epochtimes.com/b5/1/7/5/n106577.htm | publisher=大紀元 | date = ngày 5 tháng 7 năm 2001 | access-date = ngày 26 tháng 11 năm 2006 | language=zh}}</ref>
|- {{Coin-yellow-color}}
|   
| NT$50 || 28&nbsp;mm || 10 g
| Đồng nhôm<br/>92% [[Đồng]]<br/>6% [[Nhôm]]<br/>2% [[Niken]]
| [[Tôn Trung Sơn]], {{lang|zh-tw|"中華民國XX年"}}
| Hình số 50 bằng [[Tiếng Trung Quốc|tiếng Trung]] và [[Chữ số Ả Rập]]
| 2002<br/>(Dân quốc năm 91)
| 26/04/2002<ref>{{chú thích báo | author=郭文平 | script-title=zh:新版50元硬幣 明發行 | url=http://www.libertytimes.com.tw/2007/new/apl/25/today-c4.htm | publisher=自由時報 | date = ngày 25 tháng 4 năm 2007 | access-date = ngày 26 tháng 11 năm 2007 | language=zh | archive-date = ngày 27 tháng 3 năm 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200327030320/https://www.ltn.com.tw/2007/new/apl/25/today-c4.htm | url-status=dead }}</ref>
|-
|}

==Tỉ giá hối đoái hiện thời của đồng TWD==
{{tỷ giá hối đoái|TWD}}

==Xem thêm==

<!--{{ChineseText}}-->
* [[Lịch sử Đài Loan]]
* [[Lịch sử Trung Hoa Dân Quốc]]
* [[Kinh tế Đài Loan]]

==Tham khảo==
{{Tham khảo}}

== Liên kết ngoài ==
{{thể loại Commons|Money of Taiwan|Tiền Đài Loan}}
*{{zh icon}} {{en icon}} [http://www.sinobanknote.net/ SinoBanknote]
<!--{{Standard numismatics external links
| world_coin_gallery_1_url = China
| world_coin_gallery_1_name = China, Republic: (Taiwan)
| world_coin_gallery_1_anchor = Taiwan
| banknote_world_1_url = taiwan
| banknote_world_1_name = Taiwan
| dollarization_1_url = asia
| dollarization_1_name = Asia
| gfd_1_url = Taiwan
| gfd_1_name = Taiwan
| gfd_data_1_url = 5133
| gfd_data_1_name = Taiwan Dollar
| show_gfd_excel = Y
}}-->
* Virginia Sheng, [http://publish.gio.gov.tw/PSUser/psrecord.htm?NS_doc_offset=1&NS_doc_returned=2&NS_adv_search=1&NS_search_set=vkaa0aq0a7c5cf28090d8fe&NS_template_dir=&NS_initial_frm=1 "Notes from a Small Island"]{{Liên kết hỏng|date = ngày 1 tháng 4 năm 2021 |bot=InternetArchiveBot }}, ''Taipei Review'', [[September 1]], [[2000]]
* [http://www.allbusiness.com/finance-insurance/credit-intermediation-related-activities/105100-1.html The Taiwanese hyperinflation and stabilization of 1945 - 1952]
*[http://member.giga.net.tw/taiwannote/newpage6.htm Banknotes of Matsu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060217153210/http://member.giga.net.tw/taiwannote/newpage6.htm |date = ngày 17 tháng 2 năm 2006}}, [http://member.giga.net.tw/taiwannote/newpage7.htm Quemoy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060217153217/http://member.giga.net.tw/taiwannote/newpage7.htm |date = ngày 17 tháng 2 năm 2006}} and [http://member.giga.net.tw/taiwannote/newpage8.htm Tachen] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050417235118/http://member.giga.net.tw/taiwannote/newpage8.htm |date = ngày 17 tháng 4 năm 2005}}

{{Lịch sử tiền tệ Đài Loan}}
{{đô la}}
{{tiền châu Á}}

__KHÔNG_CHỈ_MỤC__


[[Thể loại:Kinh tế Đài Loan]]
[[Thể loại:Tiền tệ châu Á]]
[[Thể loại:Đô la]]
[[Thể loại:Đơn vị tiền tệ Đài Loan]]