Муса Җәлил һәйкәле (Казан, 1966)

Муса Җәлилгә һәйкәл
	Һәйкәл
	Муса Җәлилгә һәйкәл
	; Муса Җәлилгә һәйкәл
Урын	Казан, Беренче май мәйданы
Сынчы	В.Е. Цигаль, Л.Г. Голубовский
Төзелеш датасы	1966 ел
Халәт	Калып:Культурное наследие РФ 4
Материал	монолит гранит
	[[:commons:Category: Musa Dzhalil monument (Kazan) Викиҗыентыкта\|Муса Җәлилгә һәйкәл]] Викиҗыентыкта

Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Муса Җәлил һәйкәле битенә күчегез.

Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Муса Җәлил һәйкәле (Казан) битенә күчегез.

Муса Җәлил һәйкәле - Татарстанның Казан шәһәре Беренче май мәйданында урнашкан, татар шагыйре Муса Җәлилгә багышланган һәйкәл.

Һәйкәл скульпторы — В.Е.Цигаль, архитекторы — Л.Г.Голубовский. Куелу вакыты - 1966 ел.

Тарих

1966 елның 3 ноябренда Казанның 1 Май мәйданында (Казан кирмәненең Спас манарасы алдында уң якта, ТР милли музее каршында) каһарман-шагыйрьнең 60 еллыгына урнаштырылган. Скульптор В.Е. Цигаль, архитектор Л.Г. Голубовский.

Сыйфатлама

Һәйкәл 3 төп өлештән торучы архитектура — киңлек комплексыннан тора: мәйдан (стилобат), скульптура һәм гранит дивар. Скульптура аслыктан 8 метрга өскә күтәртелгән. Көнбатыш яктан һәйкәлгә киң гранит баскыч илтә. Композиция үзәгендә мәйданның кечерәйтелгән күчермәсе булган чәчәклек утыртылган. Ян-якта ялтыратылган (полировкаланган) граниттан эскәмияләр куелган. Монументның трапеция формасында эшләнгән гранит мәйданчыгы җир өслегеннән күтәртелгән.

Скульптура белән бербөтен хасил итүче бронза аслыкта факсимиле култамгасы «М. Җәлил» ясалган.

Җәлил фигурасында тыелгысыз ашкыну сурәтләнгән. Көрәшче шагыйрь үзен чорнаган тышаулардан котылырга тели. Горур чөелгән баш, киерелгән иңбашлар, буйсынмас ихтыярлы күз карашы батырлык, әхлакый көч, каһарманлык турында сөйли.

Скульптура артында мәйданчыкта гранит блоклардан дивар күтәртелгән. Анда стильләштерелгән карлыгачлар сурәте һәм Җәлил шигырьләреннән русча һәм татарча 3 өзек бирелгән. Беренчесе — «Пел я, весеннюю свежесть почуя, Пел я, вступая за Родину в бой». Икенчесе — «Лишь в свободе жизни красота! Лишь в отважном сердце вечность есть!». Өченчесе — «Жизнь моя песней звенела в народе, Смерть моя песней борьбы прозвучит».

Барельефлар

1995 елда гранит диварда Кормашев-Җәлил төркеме әгъзаларының (җәлилчеләр) барельефлары эшләп куела. Авторы – В. Цигаль.

Елга ике мәртәбә һәйкәл янында шагыйрьне һәм аның көрәштәшләрен исә алалар^[1].

Искәрмәләр

↑ Памятник поэту Мусе Джалилю(үле сылтама)

Чыганаклар

Сылтамалар

Моны да карагыз

Казанның истәлекле урыннары

[1] Памятник поэту Мусе Джалилю(үле сылтама)

[1]

к·б·ү Муса Җәлил
Урыннар	• Мостафа • «Хөсәения» • Ксения гимназиясе • Горький урамы, 17 • Ершов урамы, 2/1 • «Татарстан» гәҗите мөхәрририяте бинасы • Матбугат йорты • Татар опера студиясе • Мәскәү хәрби-сәяси училищесы • Моабит төрмәсе • Плетцензее төрмәсе
Басмалар	• Кызыл йолдыз • Кечкенә иптәшләр • Октябрь баласы • «Кызыл Татарстан» • Коммунист • Отвага
Әсәрләр	• Хат ташучы • Илдар • Алтынчәч • Моабит дәфтәре
Даирәсе	Төхфәт Ченәкәй (остазы, дусты) • Хәдичә Җәлил (сеңлесе) • Рауза Хисмәтуллина (язылышмаган хатыны) • Альберт Җәлилов (улы) • Зәкия Садыйкова (язылышмаган хатыны) • Люция Җәлилова (кызы) • Әминә Җәлилова (хатыны) • Чулпан Җәлилова (кызы) • Маһинур Фәйзуллина (биограф) • Лилиан Наврозашвили (оныгы) • Җәлилчеләр Моабит дәфтәре: Нигъмәт Терегулов • Андре Тиммерманс • Габбас Шарипов • Касыйм Миршан
Хәтер	Урамнар (Казан • Чаллы • Минзәлә • Бөгелмә • Белорет • Ишембай • Алабуга • Күмертау • Стәрлетамак • Учалы) • Һәйкәлләр (Казан (1960) • Казан (1966) • Чаллы • Түбән Кама • Мәскәү (2008) • Мәскәү (2012) • Санкт-Петербург • Тосно • Үләнкүл • Чиләбе • Ырынбур • Мостафа • Әсәкәй • Екатеринбург • Серов • Күкчәтау • Үскәмән • Якутск • Симәй • Барда • Курган • Бишкәк • Минзәлә • Маляевка • Әстерхан • Җәлил • Бәгәрәктамак) • Музейлар ( Казан • Минзәлә • Мостафа • Карадуган • Җәлил • ) Башкалар ( бистә • театр • опера • көллият • премия)

к б ү Татарстан Республикасының шәһәр округлары һәм муниципаль районнарындагы һәйкәлләр (төркем)
Казан (төркем)	• Вахитов районы: Александр Пушкин • Владимир Ленин (Ирек мәйд.) • Габдулла Тукай (Пушкин ур.) • Габдулла Тукай (Театр ур.) • Державин • Казан Кирмәне төзүчеләре • Карл Фукс • Конфуций • Лев Толстой (Толстой ур.) • Лев Толстой (КФУ) • Николай Лобачевский (КФУ) • Муса Җәлил (Кремль) • Рудольф Нуриев • Тайказан • Хәйрияче • Хөррият • Фёдор Шаляпин • Шиһабетдин Мәрҗани • Һади Такташ • Авиатөзелеш районы: Муса Җәлил • Идел буе районы: Мостай Кәрим • Киров районы: • Мәскәү районы: Андрей Туполев • Совет районы: • Яңа Савин районы: Артём Айдинов • Петр белән Феврония
Чаллы (төркем)	• Үзәк район: • Автозавод районы: Габдулла Тукай • Дмитрий Бәдретдинов • Комсомол районы: Ватан-ана • Владимир Высоцкий • Муса Җәлил
Азнакай районы (төркем)	• Азнакай: • башка ТПлар:
Аксубай районы (төркем)	• Аксубай: • башка ТПлар:
Актаныш районы (төркем)	• Актаныш: • башка ТПлар: Минтимер Шәймиев (Әнәк)
Алабуга районы (төркем)	• Алабуга: Дмитрий Стахеев • Япон хәрби әсирләре • башка ТПлар:
Алексеевск районы (төркем)	• Алексеевское: • Биләр: • башка ТПлар:
Апас районы (төркем)	• Апас: • башка ТПлар:
Арча районы (төркем)	• Арча: • башка ТПлар:
Әгерҗе районы (төркем)	• Әгерҗе: • башка ТПлар:
Әлки районы (төркем)	• Базарлы Матак: • башка ТПлар:
Әлмәт районы (төркем)	• Әлмәт: • башка ТПлар:
Әтнә районы (төркем)	• Олы Әтнә: • башка ТПлар:
Балтач районы (төркем)	• Балтач: • башка ТПлар:
Балык Бистәсе районы (төркем)	• Балык Бистәсе: • башка ТПлар:
Баулы районы (төркем)	• Баулы: • башка ТПлар:
Биектау районы (төркем)	• Биектау тимер юл станциясе бистәсе: • башка ТПлар:
Бөгелмә районы (төркем)	• Бөгелмә: Бөгелмә колхозчысы • Гаяр солдат Швейк • башка ТПлар:
Буа районы (төркем)	• Буа: • башка ТПлар:
Зәй районы (төркем)	• Зәй: • башка ТПлар:
Кайбыч районы (төркем)	• Олы Кайбыч: • Иске Чәчкаб: Бөек Ватан сугышы геройлары • Бөек Ватан сугышы геройлары (яңа) • Казан каймасы • башка ТПлар:
Кама Тамагы районы (төркем)	• Кама Тамагы: • башка ТПлар:
Кукмара районы (төркем)	• Кукмара: • башка ТПлар:
Лаеш районы (төркем)	• Лаеш: • башка ТПлар:
Лениногорск районы (төркем)	• Лениногорск: • башка ТПлар:
Мамадыш районы (төркем)	• Мамадыш: • башка ТПлар:
Менделеевск районы (төркем)	• Менделеевск: Тыл хезмәтчәннәре һәм сугыш чоры балалары • башка ТПлар:
Минзәлә районы (төркем)	• Минзәлә: • башка ТПлар:
Мөслим районы (төркем)	• Мөслим: • башка ТПлар:
Норлат районы (төркем)	• Норлат: • башка ТПлар:
Питрәч районы (төркем)	• Питрәч: • башка ТПлар:
Саба районы (төркем)	• Байлар Сабасы: • башка ТПлар:
Сарман районы (төркем)	• Сарман: • башка ТПлар:
Спас районы (төркем)	• Болгар: • башка ТПлар:
Теләче районы (төркем)	• Теләче: • башка ТПлар:
Түбән Кама районы (төркем)	• Түбән Кама: Габдулла Тукай (Тукай ур.) • Габдулла Тукай (Актүбә ур.) • Муса Җәлил • Тыл хезмәтчәннәре һәм сугыш чоры балалары • башка ТПлар:
Тәтеш районы (төркем)	• Тәтеш: • башка ТПлар:
Чирмешән районы (төркем)	• Чирмешән: • башка ТПлар:
Чистай районы (төркем)	• Чистай: Тыл хезмәтчәннәре һәм сугыш чоры балалары • башка ТПлар:
Чүпрәле районы (төркем)	• Иске Чүпрәле: • башка ТПлар:
Югары Ослан районы (төркем)	• Югары Ослан: • башка ТПлар:
Ютазы районы (төркем)	• Ютазы: • башка ТПлар:
Яшел Үзән районы (төркем)	• Яшел Үзән: • башка ТПлар: Сәяси золым корбаннары (Зөя)
Яңа Чишмә районы (төркем)	• Яңа Чишмә: • башка ТПлар:
Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы Татарстан Республикасы Дәүләт Советының Мәгариф, мәдәният, фән һәм милли мәсьәләләр комитеты Россия Федерациясе мәдәният министрлыгы РФ Федераль Җыелышының Дәүләт Думасындагы Мәдәният комитеты РФ Федераль Җыелышының Федерация Советындагы Фән, мәгариф һәм мәдәният комитеты Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы