Vikipedi:Oy avcılığı
 | Bu sayfa Vikipedi için bir yönergedir. Sayfanın içeriği, uygulanması gereken bir standart olarak Vikipedistler tarafından benimsenmektedir. Ancak değiştirilmesi mümkündür ve sağduyuyla ele alınması gerekmektedir. Sayfada değişiklik yapmadan önce, bu değişikliklerin Vikipedistlerden onay aldığına emin olun. Uygun görmediğiniz bir madde varsa, tartışma sayfasında sebepleri ile açıkça belirtin. |
 | Ceviz kabuğuna sığacak şekilde bu sayfa: Tartışmalarla ilgili davetiye veya mesajları, sadece tartışma sonucunu sizin dilediğiniz şekilde etkileyeceğini düşündüğünüz kullanıcılara göndermeyin. Mesajların sayısının sınırlı ve içeriğinin tarafsız olmasına özen gösterin. |
Oy avcılığı, topluluk tarafından yapılan bir tartışmayı etkilemek amacıyla, çok sayıda kullanıcıya mesajlar yollama faaliyetidir. Bazı durumlarda, süregelen tartışmalar hakkında diğer kullanıcıları haberdar etmek, kabul edilebilir olmakla birlikte, tartışmanın kalitesini arttırmak yerine sonucunu etkilemek amacıyla yazılmış mesajlar, huzursuzluğa yol açıcı olarak nitelendirilir ve uygunsuzdur.
Aşağıdaki tablodan, bu tür mesajların hangi koşullarda kabul edilebilir ve uygun ("dostâne duyuru") veya kabul edilemez ("oy avcılığı") olduğu görülebilir.
| Mesaj adedi | Mesajın dili | Hedef kitle | Şeffaflık | ||||
| Dostâne duyuru | az sayıda mesaj | VE | nötr | VE | herkes | VE | açık |
| ↕ | ↕ | ↕ | ↕ | ||||
| Oy avcılığı | çok sayıda mesaj | VEYA | taraflı | VEYA | belirli bir grup | VEYA | gizli |
| Terim | Toplu mesaj (spam) | kampanya | oy istifçiliği | örtülü oy avcılığı |
Dostâne duyurular
[kaynağı değiştir]Belirli sayıda kullanıcıya gönderilen ve tarafsız bakış açısına sahip içerik taşıyan duyurular, belli bir tartışmayı etkilemek yerine o tartışmanın kalitesini arttırmayı hedefliyorsa "dostâne duyurular" olarak nitelendirilirler (ancak, aşağıdaki "toplu mesaj" maddesi gözönünde bulundurulmalıdır). Örneğin, tartışmanın söz konusu olduğu madde üzerinde önemli katkıları olan kullanıcılara, veya ilgili alanda uzman olarak kabul edilen ve tartışmada yer alma konusunda ilgi gösteren bir Vikipediste gönderilen mesajlar gibi. Bu tür duyuruları iletmede {{Ayrıca bakınız}} veya benzeri şablonlar yardımcı olabilir.
Mesajınızın içeriğinin tarafsız bir dile sahip olduğundan emin olun ve tartışma sayfasına da, bu tür dostâne mesajlar gönderdiğinizi belirten bir not eklemeyi unutmayın. Eğer diğer kullanıcılar, bilgilendirilmek istedikleri yönünde bir istekte bulunmuşlarsa bu durum, size durmalarını söylemelerine nazaran daha kabul edilebilirdir. Vikipedi'deki tartışmalardan haberdar edilmek isteyen kullanıcılar, kullanıcı sayfalarına "dostâne duyuru" türünden bir not ekleyebilirler.
Tartışmaya, konu hakkında bilgili olup da, tartışmaya -henüz- dahil olmamış daha fazla sayıda kullanıcıyı çekmek isteyen editörler, bu kullanıcılara az sayıda dostâne duyurular yollamak yerine, tarafsız bir dille yazılmış duyurularını, Vikiproje, Köy çeşmesi, veya tartışmanın ait olduğu konu ile alakalı bir tartışma sayfasına yerleştirebilirler.
Uygunsuz duyurular
[kaynağı değiştir]Uygunsuz duyuru gönderme, Vikipedi işleyişinde problem yaratabilir.
Toplu mesaj (spam)
[kaynağı değiştir]Bazen Vikipedi'nin ücra köşelerinde önemli tartışmalar yaşanır ve kullanıcılar bu tartışmaları diğer Vikipedistlere duyurmak için çok sayıda mesaj yollama yolunu seçebilirler. Tartışmanın sonucunu etkileme amacını taşımasa da, konu ile ilgisi olmayan kullanıcılara ayrım gözetmeksizin aşırı sayıda mesajlar göndermek "mesaj sayfası" veya "e-posta" spamı olarak değerlendirilir ve karışıklığa yol açabilir.
Kampanya
[kaynağı değiştir]Kampanya, tartışma ve oylamalardaki yorumlarında tarafsız olmayan bir dil ve üslup kullanarak, konuyu takip eden kişileri etkilemeye yönelik bir teşebbüstür. Bireysel tartışmalarda uygun görülebilirse de, bu tür mesajlar yoluyla oy avcılığı yapmak uygunsuzdur.
Oy istifçiliği
[kaynağı değiştir]Oy istifçiliği, belli bir konuda, daha önceden (diğer yollara ilaveten; kullanıcıların kendi sayfalarındaki kullanıcı kutuları, veya kullanıcı kategorilerine bakarak) hangi görüşe sahip olduğu bilinen kullanıcılara bilinçli olarak uyarı mesajları göndererek, söz konusu tartışmaya katılmaları yönünde cesaretlendirme ve fikir birliğini etkileme girişimidir.
Daha önce fikir birliği sağlanamayan, SAS oylamaları benzeri bir tartışmanın tekrar açılması durumunda, önceki tartışmada sadece "Kalsın" veya sadece "Silinsin" oyu veren kullanıcılara yığın iletiler gönderme faaliyetine de hoş gözle bakılmaz.
Önceki SAS tartışmasının tüm taraflarının mesaj sayfalarına, bilgilendirme amacıyla dostâne duyurular göndermek, yalnızca bazı durumlara özel olmak üzere, uygun görülebilir.
Örtülü oy avcılığı
[kaynağı değiştir]Vikipedi üzerinden haberleşmeye göre daha az saydam olması nedeniyle, e-posta veya diğer Vikipedi-dışı iletişim metotları kullanarak kullanıcıları haberdar etmek, mesaj sayfasını kullanmamak için çok geçerli bir neden olmadığı sürece, tavsiye edilmez. Durumun özelliğine göre, aynı mesajı aynı grubun Vikipedi'deki mesaj sayfalarına bırakmak yerine, mesajın editörler grubunun e-postalarına yollanmasına pek iyi gözle bakılmaz.
Diğer ebeveyne sorma
[kaynağı değiştir]"Diğer ebeveyne sorma" kavramı, bir çocuğun bir şey yapmasına annesi izin vermediğinde babasına gitmesine (ya da tam tersi) olayına gönderme yapar. Vikipedi kullanımında bu kavram, sizin beğendiğiniz bir sonuç çıkana kadar, sürekli olarak yeniden görüş istemeyi / beklemeyi tanımlar. Örneğin, eğer engellenmişseniz, bu engelleme ile ilgili olarak dışarıdan görüş isteyebilirsiniz. Bu gözden geçirme süreci de, engelin doğru verilmiş olduğu sonucunu verirse ve siz hâlâ başka kullanıcıların görüşlerini istemeye devam ederseniz bu uygun olmayan bir davranıştır.
Bu davranış tarzına, ilk tartışma sizin istediğiniz yönde sonuçlanmadı diye aynı konuyu peşpeşe, köy çeşmesi, silinme tartışmaları, vb. farklı ortamlarda dile getirmek, veya aynı ortamda pek çok defa gündeme getirmek (kısa bir süre önce korumaya alınma talebi bir hizmetli tarafından reddedilmiş bir maddenin korumaya alınmasını istemek, veya bir hizmetli tarafından reddedildikten kısa bir süre sonra, bir maddenin tekrar hızlı silinmesini istemek gibi) veya bir hizmetlinin kısa bir süre önce yapmayı reddettiği bir görevi, başka hizmetlilerden istemek de dahildir.
Diğer yöntemler
[kaynağı değiştir]Doğrudan mesaj göndermek yerine, herhangi bir tartışma veya oylama esnasında belirli bir görüşü desteklediğini belli eden imzalar kullanmak gibi yöntemler de oy avcılığı olarak kabul edilir.
Duyuru yapma niyetindeyseniz
[kaynağı değiştir]Dostâne duyuruların birden fazla kullanıcıya yollanmasına ilişkin aşağıdaki tavsiyeler, Vikipedistlerce genel olarak kabul görmektedir:
- Açık olun. Başlangıçta bireysel gibi görünen bir mesajı, birden fazla kişiye atmayın.
- Nazik olun. Eğer mesaj birden fazla kişi tarafından okunacaksa nezaket konusu çok daha önemli hale gelir.
- Tekrardan kaçının. Beş sayfalık bir yazıyı yirmi kişinin mesaj sayfasına kopyalamak yerine, en ilgili olduğu yere bir kez yazın ve oraya bağlantı verin.
- Bot kullanmayın. Tek tek mesaj yollayarak zaman kaybetmek istemiyorsanız, bizleri de mesajlarınızı okumak veya doğrudan silmek için zaman harcamaya zorlamayın. Bu arada, onay almaksızın bot kullanmanın, hem sizin hem de bot hesabınızın engellenmesine yol açabileceğini unutmayın.
Genellikle oy avcılığından daha iyi yollar mevcuttur. Örneğin, yeni bir madde açtınız ve bu maddeyi diğer kullanıcıların görmesini istiyorsunuz. İlgili diğer maddelerden bu maddeye bağlantı verin ve/veya maddeye uygun kategoriler ekleyin. Bunlar hem maddenin görünürlüğünü arttıracak hem de diğer kullanıcıları doğrudan bilgilendirmeye gerek bırakmaksızın ansiklopedi için yararlı olacaktır.
Huzursuzluğa yol açan oy avcılığına karşı nasıl davranılmalı
[kaynağı değiştir]Böyle bir durumda ortaya çıkacak olan huzursuzluk, mesajın yollandığı kullanıcı sayısıyla doğru orantılı olarak artar ve bu davranış büyük ihtimalle uyarılara ve/veya yaptırımlara neden olur. Huzursuzluğa yol açtığı bariz olan böyle bir durumun yaşanması durumunda, oy avcılığı yapan kullanıcı "mesaj göndermeye bir son vermesi" yönünde nazik bir dille uyarılmalıdır. Buna rağmen devam edecek olursa, daha fazla mesaj göndermesini önlemek için engellemek en etkili yoldur.
Geçmişte huzursuzluğa yol açan oy avcılığı yaptığı bilinen ve bu faaliyetlerini durdurmaları istenmiş kullanıcılar, gerekli görüldüğü takdirde başka bir uyarı verilmeksizin engellenebilirler.