Myndos

Myndos

Tavşan Adası, Gümüşlük
Konum	Bodrum, Muğla
Bölge	İç Karya
Koordinatlar	37°3′10″K 27°13′59″D
Tür	Yerleşim
Tarihçe
Kuruluş	MÖ.5.yüzyıl
Kültür(ler)	Geç Klasik, Hellenistik Dönem
Buluntu(lar)	Sur, tapınak,

Myndos ya da Türkçede okunuşuyla Mindos, Antik yazarların sıkça sözünü ettiği, Mausolos'un kurmuş olduğu şehridir. Yerleşim Bodrum yarımadasının en batısına düşen, bugünkü Gümüşlük ilçesinin bulunduğu bölgede yer almıştır. Ege Denizi ile Akdeniz'in kesişme noktasında bulunan kent, MÖ 640 yılında Anadolu'nun en eski medeniyetlerinden Lelegler tarafından kurulmuştur.

Konumu ve Çevresel Özellikleri

Myndos, Strabon'un da tanımladığı gibi, Halikarnassos'un hemen yakınında, Kos'un Scandaria Burnu'nun karşısında, Termerium Burnu üzerindedir. Gümüşlük batı uzantısı yüksek bir yarımadadır ve bağlantıyı sağlayan dar boğaz, erken dönemlerde bir koridorla birbirinden ayrılmaktadır. Myndos'u Halikarnassos'a bağlayan alanda tepelerin arasında pek çok zengin ve verimli vadiler, bu vadilerdeki karşılıklı bayırlarda rüzgar değirmenleri ve yerleşimlerin olduğu tali alanlar bulunmaktadır. Myndos limanları, kentin kuruluşu ve gelişimi ile doğrudan bağlantılı olduğundan dolayı kent tarihine ve lokalizasyonuna değinilmesini gerekli kılmıştır. Karia denizinin önemli kıyı kentlerinden biri olan Myndos, Bodrum Yarımadası'nın batısında olup, Gümüşlük beldesi sınırları içerisinde almaktadır.

Tarihçe

Antik yerleşim hakkında yapılan araştırmalardaki antik kaynaklar, Lelegler'in yaşadığı Myndos'un MÖ 5. yüzyılda Attika-Delos Deniz Birliği'ne bağlı olduğu ve bir talentin on ikide biri kadar vergi ödediği bilinir. Her ne kadar Pausanias Myndos'un; Troizen Kralı Aetios'un sülalesinden gelen kişiler tarafından kurulmuş olduğunu bildirmişse de; Bean bunun bir hayal ürünü olduğu görüşündedir. MÖ 453-420 yılları arasında Attika-Delos Deniz Birliği'ne bir talentin on ikide biri kadar vergi ödediği bilinmektedir. Maussollos döneminde çevredeki diğer Leleg kentlerinin; Halikarnassos'a göç etmek zorunda bırakılmalarına karşın Myndos; Theangela ile beraber bu uygulamanın dışında tutulmuştur. MÖ 334'te İskender tarafından kuşatılan kent; bir yıl sonra İskender'in komutanı Orontobades tarafından ele geçirilmiştir. MÖ 308-275 yılları arasında Ptolemaioslar'ın elinde olan Myndos; MÖ 200 civarında Lysimakhos Hanedanlığı'nın egemenliği altına girmiştir. MÖ 197'de ise Rhodos'un koruması altında; ilk sikkelerini basmak suretiyle bağımsız bir kent olmuştur. Sonraki yıllarda Pergamon Krallığı'na dahil olup; MÖ 133'te Roma'nın hakimiyetini tanımıştır. MÖ 131'de; bir asi olan Aristonikos'un; kentin kontrolünü kısa bir süreliğine ele geçirdiği bilinmektedir. MÖ 43'te Cassius, filosunu Myndos'ta savaşa hazırlamıştır. Kos Adası'nda bulunan bir yazıta göre bu kenttte Apollon şenlikleri düzenlendiği bilinmektedir. Bizans Dönemi'nde Karia Eparchiası'na bağlıdır ve ismi Amyndos olarak geçer.

Kent Tarihi ve Lokalizasyonu

Kentin lokalizasyonu ile ilgili ilk bilgileri Antik Çağ tarihçisi ve coğrafyacısı Strabon'dan almaktayız. Strabon, Geographumena Geographika (Coğrafya) adlı eserinde Myndos Antik Kentinin konumunu, Bundan sonra Myndoslulara ait Termerion Burnu’na gelinir. Kıtanın kıyısında Myndos topraklarında Astypalai ve Zephyrion Bur-nu’na gelinir ondan sonra bir limanı olan Myndos’a ve Myndos’dan sonra da Bargy-lia kentine gelinir sözleriyle ifade etmektedir. 1811-1812 yıllarında bölgede araştırma yapan İngiliz Kaptan Francis Beaufort Ka-ramania adlı eserinde limanda gözlemlediği mendirek ve rıhtım kalıntılarına istinaden Gümüşlük Limanı ve çevresinin Myndos Antik kenti olması gerektiğini düşünmüştür. 2005 yılında Prof. Dr.Mustafa Şahin' başkanlığında yürütülen Myndos kazıları sırasında tespit edilen yazıt Myndos'un lokalizasyon sorununu ortadan kaldırmıştır. Yazıtta, Stratonikeia ve Alabanda kentleri arasındaki bir anlaşmazlığı çözmek amacıyla Myndos’tan hakimler gönderildiğini ve yapılan davada Myndos’lu hakimlerin adil davranarak davayı sonuçlandırdıklarından bahsedilmektedir.

Araştırma ve Kazılar

Antik yazarların sözünü ettiği stadyum ve tiyatrodan hiçbir iz kalmamıştır. Bizans Çağı kilisesi, birkaç sur duvarı, tepe üzerinde yanlışlıkla Leleg duvarı diye tanınan su kalıntısı ile su içinde kalan dalgakıran ve kule kalıntısının dışında toprak üstünde görülen hemen hiçbir şey yoktur. Ancak iyi gözlendiği takdirde, toprak altında yarı örtülü sütunlar, mozaik izleri, seramik parçaları hemen her yerde görülür. İskender'in kuşatıp da almadığı bu şehir, bugün bir balıkçı köyüdür.

Myndos Limanı ve Yapıları

Karia Bölgesi'nin önemli kıyı yerleşmelerinden birisi olan Myndos, sahip olduğu büyük ve koru-naklı limanları sayesinde her dönemde önemini korumuştur. Bodrum Yarımadası'ndaki sekiz Leleg yerleşiminden birisi olan kent, daha sonra Attik Delos Deniz Birliği üyesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Mausolos Dönemi'nde ise, bölgede önemli bir toplanma yerleşimi olduğu görülmektedir. Yapılan sualtı araştırmalarında doğu limanında farklı çağlara ait birçok liman yapısı tespit edilmiştir. Mendirek, ayazmalar ve rıhtımlar liman yapıları arasında öne çıkan arkeolojik kalıntılar arasındadır. Sualtı araştırmaları ve kazılarda elde edilen bulgular kentin, Antik Çağlar'dan günümüze kadar kesintisiz liman faaliyetlerinin olduğunu göstermektedir.

Doğu Limanı

Antik Liman, güneybatı tarafında yer alan ve yüksekçe bir tepe olan Kocadağ 484 metre ve güneydoğusunda küçük bir ada olan Asar Adası (halk arasında Tavşan Adası) ile çevrilidir. Myndos Limanları'nın bulunduğu kıyı hattı, Halikarnassos Blackman örneklerinde olduğu gibi bir tombolo oluşumudur. Tombolo iç ve dış liman oluşturmak üzere Myndos'un fonksiyonunun gelişmesinde doğal ortam şartlarını hazırlamıştır. Birçok antik kent limanlarında görülebileceği gibi, tombolo-nun vermiş olduğu kolaylaştırıcı etken sayesinde topoğrafyaya uygun bir liman yapılmıştır. (Benzer liman örnekleri için bkz. Erel vd. 2005: 542-545; Ceylan 2011: 352-372). Doğu limanının batısında yer alan Kocadağ, Karayel ve İmbat rüzgarlarına karşı doğal bir koruma sağlamaktadır. Limanın doğusunda yer alan Asar Adası ve ana karadan Asar Adası'na uzanan surlar ise; Lodos ve Gündoğusu rüzgarlarının li-manı ve limanda yer alan gemileri etkilemesini engellemektedir. Kentin doğusunda yer alan surların, Asar Adası'nı içine alacak şekilde uzatılması ile hem liman şiddetli fırtınalardan korunmuş, bütün kenti içine alan bir savunma hattı oluşturulmuştur. Myndos'un Halikarnassos'a benzeyen topoğrafîk yapısı ve stratejik konumu Mausolos'un, Synoikismos Politikası gereği kentleri boşaltırken Myndos'u olduğu gibi bırakması ve korunaklı bir liman yapmak istemesinde etkili olmuştur.

Pergamon Kralı Aristonikos döneminde sikke yapımı bu kentte yapılmıştır. Uzun süre Perslerin, Rodosluların ve Halikarnassosluların egemenliği altında kalmıştır. Büyük bir deprem sonucunda antik kentin büyük bir bölümü sular altında kalmıştır.

Ayrıca bakınız

• Mindos Kapısı

Dış bağlantılar

• Gelarabul Myndos Antik Kenti Sayfası