Akçadağ
| Akçadağ | |
|---|---|
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Malatya |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Adem Topaca |
| • Belediye başkanı | Hasan Ulutaş (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1192 km² |
| Rakım | 1050 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 35.359 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 28.709 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 422 |
| İl plaka kodu | 44 |
Akçadağ, Malatya'nın bir ilçesidir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Erken dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihi eski dönemlere uzanan ilçede ilk yerleşim MÖ 111'de Tunç Çağı devrinde başlamış, Geç Hitit, Roma ve Bizans devirlerinde devam etmiştir. Bu devirlerin yörede yaşandığı, Akçadağ ilçe merkezinde yer alan Akçadağ Höyük ve Akçadağ kasabasında yer alan Ören Höyük ile Akçadağ Ören Kasabası yolu üzerinde bulunan İkinciler Höyük'te yapılan yüzey çalışmalarıyla belirlenmiştir. İlçe Müslüman-Arap devletlerinin kendilerini güvenlik altına alarak Bizans saldırılarından korunmak için paralı askerler ve Türkmen ailelerin yerleştirilmesiyle Anadolu'da Türklerle tanışan ilk yerleşim yerlerinden biridir.
Osmanlı Dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe Osmanlı döneminde de yerini korumuş ve Kürne ve Kürecik bölgelerinde çıkan isyanlar nedeniyle Osmanlı Devleti hükümdarı 2. Abdülhamit tarafından Hamidiye Kışlası kurulmuş Sultan Abdülhamit'in Doğu Anadolu'da meydana getirdiği bu alaylar çerçevesinde köy Osmanlı ordusuna at ve zahire yetiştirmiştir.
Akçadağ, Osmanlı devrinde tahminen 1850 yıllarında bugünkü Levent bucağında teşkilatlandırılmış, 1858 yılında da ilçe merkezi şimdiki yerine Arga'ya nakledilmiştir.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Akçadağ'ın Malatya'ya uzaklığı 35 km'dir. İlçenin deniz seviyesinden yüksekliği 925 metredir. İlçe dağlık ve ovalık bir konumda olup karasal iklim etkisindedir.
İlçenin batı ve kuzeybatısında 850 ile 1660 rakımları arasında, ilçenin doğusunda Malatya merkez ilçesi, güneyinde Yeşilyurt ve Doğanşehir ilçeleri, batısında Kahramanmaraş iline bağlı Elbistan ilçesi kuzeyinde Darende ve Hekimhan ilçeleri bulunmaktadır.
Nüfus ve idari yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[3] | 37.294 | 1.770 | 35.524 |
| 1935[4] | 41.390 | 2.049 | 39.341 |
| 1940[5] | 45.724 | 2.689 | 43.035 |
| 1945[6] | 48.111 | 3.540 | 44.571 |
| 1950[7][a] | 32.630 | 2.858 | 29.772 |
| 1955[8] | 37.316 | 4.552 | 32.764 |
| 1960[9] | 42.235 | 5.121 | 37.114 |
| 1965[10] | 47.036 | 5.995 | 41.041 |
| 1970[11] | 53.439 | 7.540 | 45.899 |
| 1975[12] | 54.463 | 7.366 | 47.097 |
| 1980[13] | 57.463 | 9.548 | 47.915 |
| 1985[14] | 57.638 | 10.285 | 47.353 |
| 1990[15] | 51.226 | 10.839 | 40.387 |
| 2000[16] | 48.670 | 13.432 | 35.238 |
| 2007[17] | 29.940 | 8.427 | 21.513 |
| 2008[18] | 33.431 | 8.948 | 24.483 |
| 2009[19] | 31.983 | 7.762 | 24.221 |
| 2010[20] | 30.114 | 7.564 | 22.550 |
| 2011[21] | 29.858 | 8.081 | 21.777 |
| 2012[22] | 28.206 | 7.055 | 21.151 |
| 2013[23] | 32.260 | 32.260 | veri yok |
| 2014[24] | 29.573 | 29.573 | veri yok |
| 2015[25] | 27.437 | 27.437 | veri yok |
| 2016[25] | 26.561 | 26.561 | veri yok |
| 2017[25] | 26.058 | 26.058 | veri yok |
| 2018[25] | 35.359 | 35.359 | veri yok |
| 2019[25] | 29.064 | 29.064 | veri yok |
| 2020[25] | 28.709 | 28.709 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Bağlı köy ve bucaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçenin Kürecik ve Levent olmak üzere 2 bucağı; Merkez, Bahri, Ören ve Yukarı Kozluca olmak üzere 4 belediyesi, 9 mahallesi, 72 köyü ve 169 mezrası vardır.
Eğitim ve kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Eğitim ve kültürel faaliyetler ile halkın büyük şehirlerle fazla ilişki kurması, çok sayıda vatandaşın Avrupa ülkelerine işçi olarak gitmesi, ilçenin kısıtlı olan sosyal hayatını modern hale getirmiştir. Okuma yazma oranı %98 gibi yüksek bir rakama ulaşmıştır.
Tarihi yerler
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe, tarihî eser bakımından, eski konaklama merkezleri olan han kalıntıları açısında zengindir. Bunlardan Sarıhacı, Bekiruşağı ve Esenbey köylerinde, yine Kürecik bucağına bağlı Düvencik Köyü (güneşli) civarındaki Hititler devrinden kalma Ferik Kalesi ve kaya manzaraları sayılabilir.
Gezilebilecek yerler
[değiştir | kaynağı değiştir]Başpınar, Akpınar, Karadağ eteklerinde Yaylımlı Köyü Humarağılı Mezrası yakınlarında yaklaşık 3 metre çapındaki yapay mağara (yerel halk arasında "Gâvur Kayası" olarak bilinir) ile Sultansuyu gezilebilecek yerler arasında sayılabilir.
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe sınırları içerisinde TİGEM'e bağlı Sultan Suyu üretme Çiftliği mevcut olup, bu çiftlikte tarım ve meyvecilikle birlikte hayvancılık yapılmaktadır. Türkiye'nin ünlü yarış atları burada yetiştirilmektedir. Çiftçiliğin her türlüsüyle uğraşılmaktadır ve aile ekonomisi genellikte tarıma dayanmaktadır. Burada çalışan insanlar dışında yerli halkın %75,3'ü geçimini kayısıdan temin etmektedir. Dünya kayısı üretiminin %80'i Türkiye'den ve bu üretimin tamamı Malatya'dan sağlanmaktadır. Malatya'da yetişen kayısının hem şeker oranı hem kilo bazındaki değeri açısından hem de her sene Malatya ilinde düzenlenen kayısı festivalinde 1. olmasından dolayı ilçe ekonomisi için büyük önem arz etmektedir.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Doğanşehir ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "8/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Akçadağ Nüfusu - Malatya". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Malatya Akçadağ Nüfusu". nufusune.com.