Sumatra
| Sumatra | |
|---|---|
 | |
 | |
| Coğrafya | |
| Bölge | Güneydoğu Asya |
| Koordinatlar | 0°00′K 102°00′D / 0.000°K 102.000°D |
| Takımadası | Büyük Sunda Adaları |
| Yüzölçümü | 470,000 km2 |
| Sıralama | 6 |
| Zirve | Kerinci |
| Siyasi | |
| Adadaki ülke(ler) | |
| Yerleşim yerleri | |
| Demografi | |
| Nüfus | 45,000,000 |
| Nüfus yoğunluğu | 96 kişi/km2 |
| Etnik grup(lar) | Açeler, Bataklar, Minangkabaular, Malaylar |
Sumatra (bazen Sumatera), Endonezya'ya ait bir adadır. Sunda Adaları'nın en batıda olanıdır. Yüzölçümü açısından dünyanın en büyük altıncı adasıdır. Ayrıca tamamıyla Endonezya'ya ait en büyük ada unvanına da sahiptir (diğer iki ada, Borneo ve Yeni Gine, kısmen Endonezya'da yer almaktadırlar). En büyük şehri 2.400.000 nüfusuyla Medan'dır.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Sumatra eski çağlarda adada bulunan bol miktarda altın kaynaklarından ötürü[1] Sanskritçe Swarnadwīpa ("Altın Adası") ve Swarnabhūmi ("Altın Toprak") isimleriyle biliniyordu. Sumatra adını ilk olarak 1017 yılında Çin'e elçi gönderen Srivijaya kralı Sumatrabhumi ("Sumatra topraklarının kralı") kullandı. 10-13. yüzyıllarda Arap coğrafyacılar Açe'ye yakın bir krallık olan Lamri'ye ithafen Sumatra adası için Lamri (Lamuri, Lambri veya Ramni) adlarını kullandılar. 14. yüzyılın sonlarında Samudra krallığının yükselişiyle adanın da ismi Sumatra olarak yaygın bir şekilde kullanılmaya başlandı.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Milattan önce 500 yılında adaya gelenler Avustronezya dillerini kullandılar. Adada bilinen ilk krallık Kantoli Krallığıdır. Kantoli Krallığı 5. yüzyıla kadar Güney Sumatra'da gelişti. Ardından yerini Srivijaya İmparatorluğuna ve daha sonra da Sumadra Krallığına bırakmıştır. Srivijaya din olarak budistliği benimsemiş ve merkezi de Palembang'tır. 7. ve 9. yıllarda ticaret ve fetih sayesinde bölgeye hakim oldular. İmparatorluk Malay kültürü ile Nusantara'ya kadar genişledi. İmparatorluk denizcilik faaliyetleri veya deniz gücü ile adadan adaya yayıldı. Palembang imparatorluğun bilimsel merkeziydi ve Çinli budistler I Ching'ten Sanskritçe burada ders alıyordu. I Ching Çin'e yaptığı seferlerle buraya getirdiği buist mesajları ve 2 el yazmasını 4 yıl harcayarak çevirmiştir. Srivijaya etkisini 11. yüzyıldan sonra kaybedip yerini Chola İmparatorluğuna bıraktı. Aynı zamanda İslam Dini Sumatra'da 6. ve 7. yüzyıllarda Arap ve Hindular sayesinde giriş yaptıktan sonra yayılmaya başladı. 13 yüzyıldan önce Sumatra Krallığı'da İslamı kabul etti. Adayı ilk kez Marco Polo 1292 yılında ziyaret etti. Ondan sonra da Ibn Battuta iki kez biri 1345 ikincisi 1346 da adayı ziyaret etti. Daha sonra Sumatra Krallığı yerini Açe Sultanlığına bıraktı ve Açe sultanlığı 20. yüzyıla kadar etkisini sürdürdü. Hollanda ise yavaş yavaş Sumatra soylularının kontrolünü ele geçirdi. Daha sonra da kontrolü Hollanda şirketi olan Dutch East İndia Company ele geçirdi. Erken dönemlerde Endonezya bağımsızlık savaşının önemli kahramanları Sumatralı akademisyenler ve liderlerdir. Örnek olarak Mohammed Hatta ve Sultan Sjahrir'dir.
Yönetim
[değiştir | kaynağı değiştir]Sumatra'nın vilayetleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Açe (başkent: Açe)
- Bangka-Belitung (başkent: Pangkalpinang)
- Bengkulu (başkent: Bengkulu)
- Jambi (başkent: Jambi)
- Lampung (başkent: Bandar Lampung)
- Riau (başkent: Pekanbaru)
- Riau Adaları (başkent: Tanjung Pinang)
- Batı Sumatra (başkent: Padang)
- Güney Sumatra (başkent: Palembang)
- Kuzey Sumatra (başkent: Medan)
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]
Adanın en uzun ekseni, merkeze yakın ekvatoru geçerek yaklaşık 1.790 km (1.110 mil) kuzeybatı-güneydoğu yönünde uzanır. En geniş noktasında, ada 435 km (270 mil) uzunluğundadır. Adanın iç kısımlarına iki coğrafi bölge hakimdir: batıda Barış Dağları ve doğuda bataklık ovalar. Sumatra, Asya ana karasına en yakın Endonezya adasıdır.
Güneydoğuda Sunda Boğazı ile ayrılan Cava adası vardır. Kuzeyde, Malakka Boğazı ile ayrılan Malay Yarımadası (Asya anakarasında yer almaktadır), doğuda Karimata Boğazı'nın karşısında Borneo var. Adanın batısı Hint Okyanusu'dur.
Büyük şehirleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Sumatra adasının en büyük yerleşim birimleri The World Gazetteer tarafından 2009 yılında yapılan araştırmaya göre:[2]
| Siralama | Şehir, vilayet | Nüfus |
|---|---|---|
| 1 | Medan, Kuzey Sumatra | 3.418.645 |
| 2 | Palembang, Güney Sumatra | 1.271.855 |
| 3 | Padang, Batı Sumatra | 960.184 |
| 4 | Bandar Lampung, Lampung | 916.561 |
| 5 | Pekanbaru, Riau | 763.275 |
| 6 | Jambi, Jambi | 454.686 |
| 7 | Bengkulu, Bengkulu | 373.243 |
| 8 | Açe, Açe | 287.769 |
| 9 | Pematang Siantar, Kuzey Sumatra | 209.568 |
| 10 | Lubuklinggau, Güney Sumatra | 189.371 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ A Kingdom of Words: Language and Power in Sumatra, Oxford University Press, 1999, isbn=983560035X
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2010.
