ද්වාරය:තාරකා

හැඳින්වීම

විශාල මැගලනික් වලාවෙහි තාරකා ඇතිවන කලාපය . NASA/ESA රූප සටහන

තාරකාවක් යනු, එහි ගුරුත්වය විසින්ම බැඳ තබා ගන්නාවූ දීප්ත ප්ලාස්මා ගෝලයකි. තරුවක ආයු කාලය අවසානයේ එය තුල පිරිහුණු පදාර්ථ ප්‍රමාණයක්ද අඩංගු වේ. පෘථිවියට ළඟම තාරකාව සූර්යයා වන අතර පෘථිවිය මත ඇති ශක්තියෙන් බොහෝ ප්‍රමාණයක මූලාශ්‍රය වනුයේ සූර්යයාය. අනෙකුත් තාරකා රාත්‍රි කාලයේදී පෘථිවියට දර්ශනය වන අතර සූර්යයා වඩා දීප්තියෙන් නොබබළන අවස්ථාවන්හිදී හෝ වායුගෝලීය සංසිද්ධි වලින් අවහිර නොවූ අවස්ථාවන්හිදී අචල දීප්තිමත් ලක්ෂ්‍ය සමූහයක් ලෙස බොහෝ විට දැක ගත හැක. ඉතිහාසයෙහි අහසේ වඩා හොඳින් මතු වී පෙනුනු තාරකා එකට එකතු කොට තාරකා රාශි සහ තාරකා මණ්ඩල වශයෙන් හඳුනාගත් අතර වඩාත්ම දීප්තිමත් තාරකා සුදුසු ලෙස නම් කරනු ලැබීය. තාරකා විද්‍යාඥයින් විසින් සකස් කරන ලද සවිස්තර තාරකාවන්ගේ නාමාවලිය සම්මත වූ තාරකාවන්ගේ තත්වයන් පිළිබඳ විස්තර අඩංගු වේ.

අවම වශයෙන් තරුවක ආයු කාලයෙහි එක් කොටසකදී හෝ එහි මධ්‍යයේ පවතින හයිඩ්‍රජන්, තාපන්‍යෂ්ටික විලයනයෙන් මුදා හරින ශක්තිය තරුවෙහි අභ්‍යන්තරය හරහා ගමන් කර පිටත අවකාශයට නිකුත් කිරීම නිසා එහි දීප්තිය විහිදීම සිදු වේ. තාරකාවක ජීවිත කාලය තුල සිදුවන තාරීය න්‍යෂ්ටිකසංස්ලේශණය හෝ තාරකා පිපිරීමට ලක් වන අවස්ථාවේදී සිදුවන අද්භූත තාරකා න්‍යෂ්ටිකසංස්ලේශණය මගින් ස්වභාවිකව පවතින හීලියම් වලට වඩා බරින් වැඩි මූලද්‍රව්‍ය සියල්ලක්ම පාහේ නිර්මාණය වීම සිදු වේ. තාරකා විද්‍යාඥයන් හට තාරකාවක වර්ණාවලිය, දීප්තිය සහ අභ්‍යවකාශය තුලින් චලිතය නිරීක්ෂණය කිරීම මගින් තාරකාවක ස්කන්ධය, වයස, රසයනික සංයෝජනය සහ තවත් අනෙකුත් ගුණාංග නිර්ණය කර ගත හැක. තාරකාවක සම්පූර්ණ ස්කන්ධය එහි පරිණාමයෙහි හා අවසාන ඉරණමෙහි ප්‍රධානතම නිර්ණායකය වේ. පරිණාමීය ඉතිහාසය, විශ්කම්භය, පරිභ්‍රමණය, සංචලනය සහ උෂ්ණත්වය මගින් තාරකාවක අනෙකුත් ලක්ෂණ නිර්ණය කරනු ලබයි. බොහෝ තාරකා වල උෂ්ණත්වය, එහි දීප්තියට එදිරිව අඳින ලද ප්‍රස්තාරය, හර්ට්ස්ප්‍රන්ග් - රසල් ප්‍රස්තාරය (H - R ප්‍රස්තාරය) ලෙස හඳුන්වන අතර එය තාරකාවක වයස සහ පරිණාමීය තත්වය නිර්ණය කිරීමට උපකාරී වේ.

පහත නව තේරීම් සමඟ නැවත පෙන්වන්න (විරේචනය)

තෝරාගත් ලිපි

• 

  

  Image of Sirius A and Sirius B taken by the Hubble Space Telescope. Sirius B, which is a white dwarf, can be seen as a faint point of light to the lower left of the much brighter Sirius A.

  
  
  අපගේ සූර්යයාගේ ස්කන්ධයට ඉතා ආසන්න තරු විනාශ වී යාමේ දී අවසානයේදී ඉතිරිවන්නේ සුදු වාමන තරු වේ. තරු වල ඇති පරමාණු සංකෝචනයකට ලක් වී අරය කුඩා වී හැකිලෙයි. අපගේ හිරු සුදු වාමනයක් බවට පත් වූ විට එහි අරය තරමට කුඩා වේ. දීප්තිය අඩු වේ. උෂ්ණත්වය ඉහල යයි. ඝනත්වය අධික වේ. අවසානයේ එහි දීප්තිය නැති වී ගොස් සුදු වාමන තරුව නොපෙනී යයි. එවිට එම සුදු වාමන තරුව කලු වාමන තරුවක් බවට පත්වී ඇතයි කියනු ලැබේ. (තව දුරටත්...)
• 

  

  ඉතා වේගයෙන් භ්‍රමණය වන නියුට්‍රෝන තරුවක් වන  PSR B1509-58 පල්සාර් තරුවේ විකිරණ කදම්භ අවට තිබෙන වායු X-කිරණයෙන් (රන් පැහැ ප්‍රදේශ: චන්ද්‍රා දුරේක්ෂයෙන් ලබාගෙන ඇත) දිලිසුවමින් ඉතිරි නෙබියුලාව ම ආලෝකමත් කරන අයුරු; මෙහි පෙන්වා ඇත්තේ අධෝරක්ත කිරණයෙන් ආලෝකමත් වන අයුරු ය (නිල සහ රතු පැහැ ප්‍රදේශ: WISE දුරේක්ෂයෙන් ලබාගෙන ඇත).

  
  
  නියුට්‍රෝන තරුවක් යනු අභිපාතය වීමට පෙර සූර්ය ස්කන්ධ 10 - 29 අතර වූ විශාල තාරකාවක අභිපාතය වූ හරය යි. ක්වාර්ක් තරු සහ ස්ට්‍රේන්ජ් තරු හැරුණු විට ඇති කුඩාම හා ඝනත්වය වැඩිම තරු මේවා වේ. නියුට්‍රෝන තරුවක අරය කි.මී. 10ක් (සැතපුම් 6.2ක්) පමණ වන අතර සූර්ය ස්කන්ධ 1.4 - 2.16 බරකින් එය සමන්විත වේ. එය විශාල තරුවක සුපර්නෝවා පිපුරුමකින්, හා එහි ගුරුත්ව අභිපාතය නිසා ඇති වේ. මෙම ගුරුත්ව බිඳවැටීමෙන් මෙහි හරය සුදු වාමනයෙකුගේ ඝනත්වයටත් එහා යමින් පරමාණුක න්‍යෂ්ටියක ඝනත්වයට සම්පීඩනය කරයි.
  
  මෙය සෑදුනායින් පසු මෙය තවදුරටත් සක්‍රීය ලෙස තාපය පිට නොකරන අතර ටික කලකට පසු සීතල වී යයි. කෙසේවෙතත් මෙය තවදුරටත් ඝට්ටනයෙන් හෝ අධිවර්ධනය විය හැකි යි. මේවායේ අනුරූප බොහෝමයක මේවා සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ නියුට්‍රෝනවලින් සෑදී ඇත (මුළු විද්‍යුත් ආරෝපනයක් නැති ප්‍රෝටෝනවලට වඩා ඉතා ස්වල්ප වශයෙන්  තරමක් විශාල අනු පරමාණුක අංශු). සාමාන්‍ය පදාර්ථයේ ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝන හා ප්‍රෝටෝන නියුට්‍රෝන තරුවක ඇති ස්වාභාවය නිසා එකතු වී නියුට්‍රෝන සාදයි. පෝලීගේ බහිෂ්කරණ න්‍යායට අනුව නියුට්‍රෝන තරු නියුට්‍රෝන පිරිහීමේ පීඩනය නිසා තවදුරටත් අභිපාතය වීම නවතී; කෙසේද යත්: සුදු වාමනයන් ඉලෙක්ට්‍රෝන පිරිහීමේ පීඩනය නිසා අභිපාතය වීම නවතින සේ ම ය. කෙසේවෙතත් අවශේෂ තරුව සූර්ය ස්කන්ධ 3කට වඩා වැඩිනම් එය කළු කුහරයක් දක්වා ම අභිපාතය වෙයි. (තව දුරටත්...)
• 
  හර්ට්ස්ප්‍රන්-රසල් සටහන ප්‍රකාර, රතු වාමන තරුවක් යනු, ප්‍රධාන පරම්පරාවෙහි, එක්කෝ අවසාන භාග K හෝ M වර්ණාවලි මාදිලියේ, කුඩා සහ සාපේක්ෂ ලෙසින් සිසිල් තරුවකි.
  
  

  

  රතු වාමන තරුවක් සිත්තරුවෙකුගේ සංකල්පනාවක් අනුව. සමස්ත තරු අතුරින් බහුතරය සමන්විත වන්නේ රතු වාමන තරු වලිනි

  (තව දුරටත්...)
• 

  

  අපගේ සූර්‍යයාට ආසන්නතම තරුව වන Proxima Centauri, රතු වාමන තරුවකි

  
  වාමන තාරකා (ඉංග්‍රීසි:  dwarf star) යනු සාපේක්ෂව කුඩා ප්‍රමාණයේ සහ අඩු දීප්තියකින් යුත් තාරකා වේ. බොහෝ main sequence stars, වාමන තරු වේ. "වාමන" (dwarf) යන වචනයේ අර්ථය පසුව තාරකා නොවන, සමහර තාරකා ප්‍රමාණයේ වස්තූන් (star-sized objects) සහ තවදුරටත් තාරකා නොවන සංයුක්ත තාරකා අවශේෂ (compact stellar remnants) වෙත ව්‍යාප්ත විය. (තව දුරටත්...)
• 
  ඇල්ෆා ක්‍රියාවලිය යනු න්‍යෂ්ටි සංස්ලේෂණ ක්‍රියාවලියකි. (තව දුරටත්...)
• 
  හර්ට්ස්ප්‍රන්-රසල් සටහන ප්‍රකාර, රතු වාමන තරුවක් යනු, ප්‍රධාන පරම්පරාවෙහි, එක්කෝ අවසාන භාග K හෝ M වර්ණාවලි මාදිලියේ, කුඩා සහ සාපේක්ෂ ලෙසින් සිසිල් තරුවකි.
  
  

  

  රතු වාමන තරුවක් සිත්තරුවෙකුගේ සංකල්පනාවක් අනුව. සමස්ත තරු අතුරින් බහුතරය සමන්විත වන්නේ රතු වාමන තරු වලිනි

  (තව දුරටත්...)
• 
  ග්‍රහයෝ සමග වරදවා වටහා ගැනීමෙන් වළකින්න.

  ග්‍රහලෝකයක්]] යනු තාරකාවක් හෝ තාරකා අවශේෂයක් වටා පරිභ්‍රමණය වන සහ තම ගුරුත්වාකර්ෂණය මඟින් ගෝලීය හැඩයක් ගත හැකි, භ්‍රමණය වීමට තරම් විශාලවන “තාප න්‍යෂ්ටික වියලනය” ඇති කිරීමට තරම් විශාල නොවූ අසල්වැසි ග්‍රහවස්තු සිය කලාපෙන් ඉවත් කරළීමට සමත් අභ්‍යවකාශ වස්තුවකි.
  
  ග්‍රහලෝකය යන පදය ඉතිහාසය, ජ්‍යෝතිෂය, විද්‍යාව, මිථ්‍යා කථා සහ ආගම සමඟ බැඳී ඇත. සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ ග්‍රහලෝක පහක් පියවි ඇසට පෙනේ. මේවා බොහෝ මුල් සංස්කෘතීන් විසින් දිව්‍යමය හෝ දේවතාවන්ගේ දූතයන් ලෙස සලකනු ලැබීය. විද්‍යාත්මක දැනුම දියුණු වෙත්ම, ග්‍රහලෝක පිළිබඳ මානව සංජානනය වෙනස් වූ අතර, අසමාන වස්තූන් ගණනාවක් ඇතුළත් විය. 2006 දී ජාත්‍යන්තර තාරකා විද්‍යා සංගමය (the International Astronomical Union)(IAU) සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය තුළ ග්‍රහලෝක නිර්වචනය කිරීමේ යෝජනාවක් නිල වශයෙන් සම්මත කළේය. මෙම අර්ථ දැක්වීම මතභේදාත්මක වන්නේ එය “ග්‍රහ ස්කන්ධය” බොහෝ වස්තූන් ඒවා කක්‍ෂගත වන්නේ කොතැනද යන්න මත පදනම්ව බැහැර කරන බැවිනි. 1950 ට පෙර සොයාගත් ග්‍රහ වස්තූන් අටක් වර්තමාන අර්ථ දැක්වීම යටතේ “ග්‍රහලෝක” ලෙස පැවතුනද, සෙරස් (Ceres), පල්ලස් (Pallas ), ජූනෝ (Juno) සහ වෙස්ටා (Vesta) (සූර්ය ග්‍රහක පටියේ ඇති සෑම වස්තුවක්ම) සහ ප්ලූටෝ කලක් විද්‍යාත්මක ප්‍රජාව විසින් ග්‍රහලෝක ලෙස සලකනු ලැබූ වස්තූන් ග්‍රහලෝකයේ වර්තමාන අර්ථ දැක්වීම යටතේ තවදුරටත් ග්‍රහලෝක ලෙස නොසලකයි. (තව දුරටත්...)

R-process යනු න්‍යෂ්ටි සංස්ලේෂණ ක්‍රියාවලියකි. (තව දුරටත්...)

ඔබට යමක් සම්බන්ධයෙන් උදව් අවශ්‍ය ද?

ඔබට Star සම්බන්ධයෙන් පිළිතුරු සොයාගැනීමට අපහසු පැණයක් තිබේ ද?

සමහර විට විකිපීඩියා නිර්දේශ කවුලුව වෙත යොමුවීම, ඉක්මන් පිළිතුරක් සොයාගැනීමට මාර්ගයක් විය හැක.

තෝරාගත් සේයාරු

උප ප්‍රවර්ග

Category puzzle

උප ප්‍රවර්ග නැරඹීම සඳහා [►] තෝරන්න

තරු

Stars by luminosity class

Stars by spectral type

Stars by type

තරු ලැයිස්තු

Star types

Astronomical catalogues of stars

Star clusters

Hypothetical stars

Sun

උප මාතෘකා

ආශ්‍රිත විකිමීඩියා

 · ද්වාර යනු මොනවාද? · ද්වාර ලැයිස්තුව ·