1836

**1836. po kalendarima**
Gregorijanski	1836. (MDCCCXXXVI)
Ab urbe condita	2589.
Islamski	1251–1252.
Iranski	1214–1215.
Hebrejski	5596–5597.
Bizantski	7344–7345.
Koptski	1552–1553.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1891–1892.
• Shaka Samvat	1758–1759.
• Kali Yuga	4937–4938.
	Kineski
• Kontinualno	4472–4473.
• 60 godina	Yang Vatra Majmun; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11836.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija:	1800-e 1810-e 1820-e – 1830-e – 1840-e 1850-e 1860-e
Godine:	1833 1834 1835 – 1836 – 1837 1838 1839

Ovo je članak o godini 1836.

Godina 1836 (MDCCCXXXVI) bila je prijestupna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u srijedu po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

1. 1. - Ilirski pokret: Gajeve "Novine Horvatske" prelaze na štokavsko narečje i menjaju ime u "Ilirske narodne novine".
1. 1. - Portugalska kraljica Marija II se udala za princa od Saxe-Coburg i Gothe Ferdinanda.

februar - Pobuna protiv livanjskog muteselima Ibrahim-beg Firdusa prilikom prikupljanja nizama, koja se širi i na bihaćko područje^[1].
23. 2. - Teksaška revolucija: počinje Bitka za Alamo, meksički general Antonio López de Santa Anna napada malobrojne teksaške branitelje utvrđenja u San Antoniju.

25. 2. - Samuel Colt dobio američki patent za Colt Paterson - prvo oružje sa okretnim burencetom.

2. 3. - Proglašena Republika Teksas (separacija od Meksika, priključiće se SAD 1845/46); kasnije tokom meseca donesen ustav po ugledu na SAD, s tim što je legalizovano ropstvo i uskraćeno državljanstvo crncima i indijancima.
6. 3. - Izginuli svi branitelji Alamoa.
15. 3. - Počela izgradnja prvog ženskog zatvora u Srbiji.
17. 3. - Na podsticaj bolivijskog maršala Santa Cruza proglašena Republika Južni Peru (deo projekta Peruansko-bolivijske konfederacije, traje do 1839).
27. 3. - Goliadski masakr: po naređenju Santa Anne ubijena 342 teksaška zarobljenika na čelu sa generalom Fanninom.
28. 3. - Potpisan Washingtonski ugovor kojim su Ottawe i Ojibwe dale SAD 37% teritorije današnje države Mičigen.
mart - Izlazi prvi mesečni nastavak Dikensovog "Pikvikovog kluba" (The Pickwick Papers).

April/Travanj – Jun/Lipanj

21. 4. - Bitka na San Jacintu je odlučujuća teksaška pobeda nad meksičkom vojskom, general Santa Anna sutradan zarobljen (mesto bitke će 1939. biti označeno stubom visine 172 m).

15. 5. - Nakon pomračenja Sunca Francis Baily prvi egzaktno objašnjava pojavu nazvanu Bailyjeve perle (brojanica).
maj - Masakr u Fort Parkeru: Indijanci ubili i zarobili po pet članova porodice Parker, devojčica Cynthia Ann će kasnije roditi Quanu, poslednjeg poglavicu Komanča.
23. 5. - Ratifikovan Ugovor iz New Echote po kojem se Cherokeeji trebaju preseliti na zapad.
c. 29. 5. - Duhovska skupština u Kragujevcu - doneseno Načertanije o duhovnoj vlasti u Srbiji, prvi zakon o pravoslavnoj crkvi u Kneževini Srbiji.

6. 6. - Friedrich August II. je novi kralj Saksonije.
15. 6. - Arkansas postaje 25. država SAD.
18. 6. - U pijemontskoj vojsci formirani bersaljeri ("strelci"), prepoznatljivi po šeširu sa perjem.
28. 6. - Hiram Moore i John Hascall patentirali kombajn (žetelica + vršalica)^[2].

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

2. 7. - Austrijanci napadaju turski Izačić, iz odmazde za ubistvo austrijskog graničara 9/10. juna^[3].
3. 7. - Formirana Teritorija Viskonsin (izdvojena iz Teritorije Mičigen).
7. 7. - Francusko osvajanje Alžira: gen. Thomas Robert Bugeaud odneo pobedu nad Alžircima.
29. 7. - Inaugurirana Trijumfalna kapija u Parizu.

4. 8. - Saborski zaključak o osnutku "društva za uzgajanje narodnog jezika i literature u Zagrebu"^[4]; pokrovitelj biskup Alagović.
6. 8. - Napad Ali-paše Rizvanbegovića i Smail-age Čengića na Grahovo koje je otkazalo poslušnost (vojvoda Jakov Daković odbio plaćanje harača^[5]). Poginulo devet Njegoševih rođaka i Crnogorci koji su došli u pomoć. Ove godine je i velika glad u Crnoj Gori^[6]^[7]. Ovom događaju je posvećena pesma "Prvi udarac Turski na Grahovo" (текст Arhivirano 2015-01-06 na Wayback Machine-u)
11. 8. - Valija Mehmed Vedžihi-paša pogubio banjalučkog muteselima Hifzi-efendiju i Mustafa-bega iz Travnika - strah među bosanskim prvacima^[8].
17. 8. - Zakon o braku omogućava građanski brak u Engleskoj i Velsu od sledećeg 1. januara.
30. 8. - Osnovan Houston u Texasu.

5. 9. - Sam Houston izabran za prvog predsednika Teksasa (služi od 22. oktobra).
9. 9. - Septembarska revolucija u Portugalu, puč "septembrista", levih liberala.
11. 9. - Farraposki rat: u brazilskoj državi Rio Grande do Sul proglašena Riograndenska republika (traje do 1845).
13. 9. (1. 9. po j.k.) - U Beogradu počela s radom Bogoslovija^[9].
14. 9. - Otvoren austrijski konzulat u Srbiji, prvi konzul Antun Mihanović.
16. 9. - Posavska buna Bošnjaka: Ali-paša Fidahić krenuo prema Travniku protiv valije. Pobuna ugušena već posle 12 dana^[10].
23. 9. - Umro karlovački mitropolit Stefan Stratimirović.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

2. 10. - Završeno Drugo putovanje HMS Beagle, Charles Darwin se vratio u Englesku.
13. 10. - Knez Miloš šalje pismo vladici Radu, zamera mu zbog ortografije koja se koristi u crnogorskoj štampariji^[11].
oktobar - Prva državna apoteka u Kragujevcu - Knjažesko-pridvorna apoteka, tj. Praviteljstvena apoteka^[12].
25. 10. - Luksorski obelisk postavljen na pariskom trgu Concorde.
28. 10. - Proglašena Peruansko-bolivijska konfederacija na čelu sa Andrés de Santa Cruzom. Ubrzo dolazi do rata sa Argentinom i Čileom koji se završava raspuštanjem konfederacije 1839.

7. 12. - Izbori za predsednika SAD: demokrata Martin Van Buren pobedio whigovca W. H. Harrisona.
9. 12. - Praizvedba Glinkine opere "Život za cara" u Sankt Petersburgu.
28. 12. - Osnovana britanska Kolonija Južna Australija, glavni grad je novoosnovana Adelaide.
28. 12. - Španija priznala nezavisnost Meksika.
decembar - Prvi slučajevi kuge na jugu današnje Srbije^[13].

Kroz godinu

Jernej Kopitar koristi izraz "srpskohrvatski" ("ilirski dijalekat, tačnije srpskohrvatski ili hrvatskosrpski")^[14].
Slovnica (gramatika) Vjekoslava Babukića.
Vuk Karadžić napisao studiju "Srbi svi i svuda" (objavljena 1849).
Cetinjsko izdanje "Narodnih srpskih poslovica" - Vuk dodao slovo "h" ("х") u azbuku.
Epidemija kolere u Bosni i Hercegovini, Srbiji i Vojvodini.^[15]
U beogradskoj Savamali osnovan "Soldatski špitalj", preteča današnje VMA.
Porta izdala ferman o prenosu prava pomoćne đumrukane (carine) u Nišu na novi srpski đumruk u Aleksincu^[16].
Misija ruskog carskog emisara Rikmana u Srbiji (zahteva se ograničenje kneževog apsolutizma)^[17].
Knežev ukaz po kome svi zatečeni strani žitelji Srbije mogu dobiti srpsko podanstvo^[18].
Pirotska, berkovačka i belogradčička buna, Miloš kod prve dve posreduje na Porti^[19]^[20].
Suša u Crnoj Gori, slaba letina, glad i nezadovoljstvo u narodu. Nekadašnji predsednik Senata Ivan Vukotić vodi kampanju protiv Njegoša u Rusiji^[21].
Porta preko Hismet-paše smiruje nepokorne arbanaške paše u Prizrenu, Peći i Prištini^[22].
Osnovan Narodni muzej u Zagrebu, otvoren za javnost 1846.
Prvi broj "Srpsko-dalmatinskog magazina" u Boki.
Božidar Petranović pokrenuo "Srpski dalmatinski almanah" u Šibeniku.
Proširena zgrada Magistrata u Zemunu.
Theodor Schwann otkrio enzim pepsin.
Nemački emigranti u Parizu osnovali Savez pravednih (otcepljeni od Saveza odmetnika).
Na Kipru pronađena Chatsworthska glava.
Sukob Creekova i belih uljeza u Alabami.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1836.

27. 1. - Leopold von Sacher-Masoch, austrijski pisac († 1895)
21. 2. - Léo Delibes, kompozitor († 1891)
9. 3. - Stephan von Millenkovich, književnik († 1915)
27. 4. - Sara Karađorđević, rođ. Anastasijević († 1931)
14. 5. - Wilhelm Steinitz, šahista († 1900)
27. 5. - Jay Gould, finansijer († 1892)
12. 7. - Dimitrije Karadžić, Vukov sin († 1883)
13. 8. - Nikolaj Japanski, svetac († 1912)
20. 10. - Dimitrije Nešić, srpski matematičar († 1904)
? - Aćim Čumić, profesor prava, političar († 1901)
? - David Štrbac, Kočićev junak († 1906)^[23]

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1836.

2. 2. - Letizia Ramolino, Napoleonova majka (* 1750)
6. 3. - Davy Crockett, američki narodni junak (* 1786)
16. 3. - Nathaniel Bowditch, matematičar (* 1773)
17. 3. - Nikola Koca Marković, srpski trgovac, političar (* 1795)
7. 4. - William Godwin, književnik anarhista (* 1756)
10. 6. - André-Marie Ampère, francuski fizičar i matematičar (* 1775)
20. 6. - Emmanuel Joseph Sieyès, francuski političar (* 1748)
26. 6. - Claude Joseph Rouget de Lisle, kompozitor Marseljeze (* 1760)
28. 6. - James Madison, bivši predsednik SAD (* 1751)
28. 7. - Nathan Mayer Rothschild, londonski bankar (* 1777)
21. 8. - Claude-Louis Navier, francuski fizičar (* 1785)
14. 9. - Aaron Burr, bivši potpredsednik SAD (* 1756)
23. 9. - Stefan Stratimirović, mitropolit karlovački (* 1757)
6. 11. - Šarl X, bivši francuski kralj (* 1757)
novembar - Tenskwatawa, indijanski verski i politički lider (* 1768)
26. 11. - John Loudon McAdam, graditelj puteva (* 1756)
27. 12. - Stephen F. Austin, kolonizator Teksasa (* 1793)
? - Jakov Nenadović, vojvoda (* ca. 1765)

Reference

↑ Rastoder, Šabotić, PDF p. 10
↑ Coin, Larry L., The Grain Harvester and the Kalamazoo Connection, kalamazooshow.com
↑ Kulturno naslijeđe USK
↑ Dobrica, Ladislav (2007). Izvori za proučavanje Janka Draškovića u Hrvatskome državnome arhivu Arhivirano 2015-01-09 na Wayback Machine-u, matica.hr
↑ Istorija s. n. V-1, 194
↑ Drašković, Bojan (23. jul 2013). Vreme gladi i pobuna. Večernje novosti
↑ Ćorović, Vladimir. Crna Gora kao svetovna država, rastko.rs
↑ Rastoder, Šabotić, PDF p. 11
↑ Marković, monah Ignatije, Končarević, dr Ksenija. Sto sedamdeset pet godina delovanja obnovljene beogradske Bogoslovije^{[mrtav link]}, pravoslavlje.spc.rs
↑ Rastoder, Šabotić, PDF p. 12-13
↑ Njegoš - Izabrana pisma, rastko.rs
↑ Apoteka Kragujevac - Istorijat, apotekakg.rs
↑ Ćirić, Dejan. Здравствене прилике и хигијенске навике у Пироту у 19. и почетком 20. века, rastko.rs
↑ Odbor za standardizaciju srpskog jezika (1998). U odbranu dostojanstva srpske jezičke nauke, rastko.rs
↑ "Politika", 17. mart 1921
↑ Istorija s. n. V-1, 125
↑ Istorija s. n. V-1, 132
↑ Istorija s. n. V-1, 137
↑ Istorija s. n. V-1, 145
↑ Istorija s. n. V-1, 240
↑ Istorija s. n. V-1, 198
↑ Istorija s. n. V-1, 238
↑ Kočić, Petar. Jazavac pred sudom, rastko.rs

Literatura

Rastoder, Šabotić Posavska buna iz 1836. godine^{[mrtav link]}, arhivtk.com
Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (V-1)

[1] Rastoder, Šabotić, PDF p. 10

[2] Coin, Larry L., The Grain Harvester and the Kalamazoo Connection, kalamazooshow.com

[3] Kulturno naslijeđe USK

[4] Dobrica, Ladislav (2007). Izvori za proučavanje Janka Draškovića u Hrvatskome državnome arhivu Arhivirano 2015-01-09 na Wayback Machine-u, matica.hr

[5] Istorija s. n. V-1, 194

[6] Drašković, Bojan (23. jul 2013). Vreme gladi i pobuna. Večernje novosti

[7] Ćorović, Vladimir. Crna Gora kao svetovna država, rastko.rs

[8] Rastoder, Šabotić, PDF p. 11

[9] Marković, monah Ignatije, Končarević, dr Ksenija. Sto sedamdeset pet godina delovanja obnovljene beogradske Bogoslovije^{[mrtav link]}, pravoslavlje.spc.rs

[10] Rastoder, Šabotić, PDF p. 12-13

[njegpisma-11] Njegoš - Izabrana pisma, rastko.rs

[12] Apoteka Kragujevac - Istorijat, apotekakg.rs

[13] Ćirić, Dejan. Здравствене прилике и хигијенске навике у Пироту у 19. и почетком 20. века, rastko.rs

[14] Odbor za standardizaciju srpskog jezika (1998). U odbranu dostojanstva srpske jezičke nauke, rastko.rs

[15] "Politika", 17. mart 1921

[16] Istorija s. n. V-1, 125

[17] Istorija s. n. V-1, 132

[18] Istorija s. n. V-1, 137

[19] Istorija s. n. V-1, 145

[20] Istorija s. n. V-1, 240

[21] Istorija s. n. V-1, 198

[22] Istorija s. n. V-1, 238

[23] Kočić, Petar. Jazavac pred sudom, rastko.rs

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]