Drakunkulus zwyczajny

Drakunkulus zwyczajny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	obrazkowate
Podrodzina	Aroideae
Rodzaj	dracunculus
Gatunek	drakunkulus zwyczajny
	Nazwa systematyczna
	Dracunculus vulgaris Schott in Schott & Endl.; Melet. Bot.:17 (1832)
	Typ nomenklatoryczny
	Dracunculus
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Drakunkulus zwyczajny, smocza lilia (Dracunculus vulgaris Schott) – gatunek rośliny zielnej należący do rodziny obrazkowatych. Pochodzi z Bałkanów, Wysp Egejskich i południowo-zachodniej Turcji. Introdukowany w USA, w stanach Oregon, Kalifornia, Tennessee i na wyspie Portoryko^[4], a także we Włoszech, zachodniej Europie i północnej Afryce^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna o wysokości do 200 cm, przeciętnie lub bardzo rozrosła, rosnąca samotnie lub tworząca kępy.

Łodyga: Podziemna, spłaszczona bulwa pędowa o wymiarach około 85×45 mm. Roślina tworzy bulwy przybyszowe, z obrzeżnych, przypadkowych odrośli.

Liście: Pochwy liściowe długie, mocno skręcone w tzw. pseudo-łodygę o średnicy do 9 cm i długości do 150 cm, w kolorze zielonym z wieloma purpurowymi plamkami. Ogonki cylindryczne lub półcylindryczne w przekroju, zielone. Blaszki liści wachlarzowatopalczaste (pedate), o przeciętnych wymiarach 15×32 cm.

Kwiaty: Roślina jednopienna. Szypułka zielona, cylindryczna w przekroju, Kwiatostan typu pseudancjum, wydłużony, o wysokości od 25 do 135 cm, wyrasta z pseudo-łodygi. Składa się z wąskiej, spiczastej pochwy o zaostrzonym wierzchołku oraz krótszej od niej lub równej długości kolby. Kolba ma zwężający się wyrostek, odpowiedzialny za wydzielanie zapachu, którego długość ponad trzykrotnie przekracza odcinek pokryty kwiatami. Pochwa z zewnątrz jest koloru zielonego; wnętrze pochwy oraz kolba są w kolorze ciemnopurpurowym. Kwiaty są ukryte w komorze utworzonej przez mocno skręconą, dolną część pochwy. Kwiaty żeńskie położone w dolnej części kolby, na odcinku do 4 cm; zaraz po nich występuje 1–5 mm, kremowy obszar nagi lub pokryty jałowymi słupkami, po którym następuje odcinek o długości do 5 cm, pokryty kwiatami męskimi. Zarodnie kremowe lub żółtozielone, szyjki słupka purpurowe, znamiona kremowe. Główki pręcika ciemnożółte, pylniki purpurowe.

Owoce: Owocostan składa się z około 60–80 jasnoczerwonych, jajowatych jagód. Nasiona o średnicy 3–4 mm, ciemnobrązowe, spłaszczone, o pomarszczonej łupinie.

Rozwój: Bylina, geofit^[6]. Okres wegetacyjny rozpoczyna na przełomie kwietnia i maja. Wczesnym latem, w okresie kwitnienia, wydziela zapach zgniłego mięsa, przyciągający duże muchy, chrząszcze z rodziny kusakowatych i żuki, które wpadają na noc do kwiatostanu, jak do pułapki, który opuszczają następnego dnia, obciążone ładunkiem pyłku.

Siedlisko: Zarośla, gaje oliwne, nieużytki i tereny stepowe, do wysokości 450 m n.p.m.

Cechy fitochemiczne: Roślina trująca dla kręgowców^[7]. W kwiatach obecny jest szkodliwy indol^[8]. Korzenie powodują podrażnienie skóry^[9]. Nasiona roślin zawierają wielonienasycone kwasy tłuszczowe^[10]

Dracunculus major Garsault (opus utique oppr.)
Arum guttatum Salisb.
Dracunculus polyphyllus (nom. illeg.)
Dracunculus creticus Schott
Dracunculus vulgaris var. elongatus Engl. in A.L.P.de Candolle & A.C.P.de Candolle
Dracunculus vulgaris var. laevigatus Engl. in A.L.P.de Candolle & A.C.P.de Candolle
Dracunculus vulgaris var. creticus (Schott) Nyman
Dracunculus vulgaris subsp. creticus (Schott) K.Richt.

Roślina magiczna: Dawniej wierzono, że posiadanie korzenia lub liścia tej rośliny chroni przed wężami i żmijami, a umycie rąk w nalewce z tej rośliny pozwala bezkarnie obchodzić się z wężami^[11].

Roślina ozdobna: Roślina uprawiana ze względu na atrakcyjne liście oraz kwiatostan.

Wymagania: Wymaga bogatej, przepuszczalnej gleby oraz miejsca słonecznego lub półcienia. W okresie wzrostu należy podlewać obficie. Rośliny są umiarkowanie odporne na mróz, wymagają okrywania na zimę.
Rozmnażanie: Przez nasiona lub bulwy przybyszowe.

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-20] (ang.).
↑ Dracunculus vulgaris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Występowanie Dracunculus vulgaris w Ameryce Północnej
↑ Peter C. Boyce: The Genus Dracunculus. The Genera Dracunculus and Helicodiceros (Araceae: Aroideae). The Aroid Society. [dostęp 2010-05-27].
↑ ^a ^b ^c Govaerts R.: World Checklist of Dracunculus. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2006. [dostęp 2010-05-27]. (ang.).
↑ National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland: USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network – (GRIN). [dostęp 2010-05-27].
↑ Herbert Baxter, Gerard P. Moss: Phytochemical dictionary: a handbook of bioactive compounds from plants. London: Taylor Francis, 1999, s. 94. ISBN 0-7484-0620-4.
↑ BoDD – Botanical Dermatology Database. [dostęp 2020-01-10].
↑ Serap Saglik, Kerim Alpinar i Sedat Imre. Fatty acid composition of Dracunculus vulgaris Schott (Araceae) seed oil from Turkey. „Journal of Pharmacy & Pharmaceutical Sciences”. 5 (3), s. 231-233, 2002.
↑ The Poison Garden. [dostęp 2010-05-27].

Peter C. Boyce: The genus Dracunculus. The Genera Dracunculus and Helicodiceros (Araceae: Aroideae). The International Aroid Society. [dostęp 2010-05-27].
GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .