Zbór Panmonistyczny
| Klasyfikacja systematyczna wyznania | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Zbór Panmonistyczny (Zbór Wszechjednościowy) – zrzeszenie wolnoreligijne, niedogmatyczne i bezobrzędowe; deklarujące patriotyzm i pacyfizm. Zbór nie został zarejestrowany prawnie. W 2005 roku liczył 53 wiernych i 13 duchownych należących do jednego zboru w Warszawie[1].
Jego nazwa – Zbór (zbór – gr. ekklesia), Panmonistyczny, czyli wszechjednościowy – wyraża wiarę w jedność podstawowego Bytu (Boga – Absolutu) ogarniającego wszystko, a tym samym w jedność rodu ludzkiego i wszystkiego, co istnieje na naszym globie i poza naszym globem – w kosmosie.
Geneza i dzieje
Założony w 1921 r. pod nazwą wspólnoty twórczości przez Mariana Lubeckiego (zm. 11 kwietnia 1968), w wieku lat 80. W 1922 r. zbór przybrał nazwę Zboru Miłości „Agape” z organem w postaci miesięcznika „Wiara Twórcza” (1922 r.).
Od marca 1936 r. do 1939 r. Marian Lubecki był redaktorem miesięcznika „Sumienie Społeczne” pseudonim Mariusz i Agapit, czasopisma dążącego do „pogłębienia etycznego i religijnego w duchu wolności i powszechnego braterstwa”. Brat Lubecki utrzymywał stały kontakt z paryską Ligą dla zwalczania antysemityzmu i z angielskim Związkiem Pojednania wyznań. Propagował pacyfizm i walczył o pokój. Był jednym z pierwszych czynnych ekumenistów w Polsce.
Po wojnie, od 1951 r. Zbór działał pod nazwą Zboru Unitariańskiego. W 1961 r. ukonstytuował się pod nazwą „Zbór Panmonistyczny”. Po śmierci założyciela, Jego dzieło nadal kontynuują wyznawcy panmonizmu, i – chociaż Zbór jest niewielki – zainteresowanie ideą panmonizmu jest ogromne zarówno w kraju jak i za granicą.
Zbór Panmonistyczny w 1960 roku liczył 15 wyznawców, w roku 1970 - 12, a w roku 1980 - 13 wyznawców[2].
Doktryna
Zbór Panmonistyczny jest wyznaniem ekumenicznym, łączy różne idee wyznaniowe, należą tu ludzie z różnych wyznań, świeccy, a także duchowni. W zborze nie ma kapłanów, gdyż obowiązuje powszechne kapłaństwo. Nabożeństwa (anafora) odbywają się w modlitewnym skupieniu, przeplatanym wypowiedziami, które natchnęła uczestnikom obecność Boga. Horyzonty religijne rozszerza się za pomocą wykładów i dyskusji, cytatów z Biblii i różnych ksiąg natchnionych, wzniosłej poezji itp. Poziom etyczny podnosi się przez oddziaływanie własnym przykładem, sposobem bycia, uprzejmością, łagodnością, życzliwością, uśmiechem, tolerancją i przebaczeniem oraz miłosierdziem dla potrzebujących. Dzień bez dobrego uczynku, choćby najmniejszego, panmonista uważa za stracony. Dewizą członków zboru jest mało mówić, więcej czynić dobrego. Ogromna wagę przywiązuje się do modlitwy, cichej lub głośnej.
Celem Zboru jest pielęgnowanie samoistnej religijności na podstawie poczucia jedności wszystkiego. Religijność Zboru jest racjonalistyczna. Zbór jest uniwersalistyczny; uznaje, że we wszelkich systemach światopoglądowych jest część prawdy, a żaden system nie może sobie rościć pretensji do całej prawdy. Stąd wynika tolerancja wewnętrzna i zewnętrzna.
Zbór nawiązuje głównie do twórczych myśli Ewangelii, do reformacji XVI i XVII wieku, zwłaszcza do jej radykalnych kierunków, jak unitarianizm i kwakierstwo oraz do wszystkich twórczych myśli religijnych zarówno chrześcijańskich, jak i niechrześcijańskich.
Dla Zboru podniesienie poziomu postępowania człowieka stanowi najważniejsze zadanie. Zbór stara się wprowadzić w życie dobroć i łagodność, miłość bliźniego bez względu na jego pochodzenie i wyznanie, umiłowanie przyrody, życzliwość wobec zwierząt, szczerość i uczciwość. Popiera wyzwalanie się od nałogów i namiętności, jak alkoholizm, narkomania, gry hazardowe i wszelka rozwiązłość. Zaleca proste życie i unikanie zbytku.
Zbór zajmuje stanowisko pacyfistyczne i socjalistyczne. Występuje przeciw upośledzeniu kobiety i rasistowskim uprzedzeniom oraz wojnie. Wymaga od członków starannego wypełniania obowiązków obywatelskich i patriotycznych – wobec państwa i społeczeństwa.
Etykę pojmuje nie formalistycznie i statystycznie – jako zestaw przepisów, lecz dynamicznie – jako ewolucyjne dążenie do wszechstronnej doskonałości. Nabożeństwa Zboru polegają na milczącym skupieniu i na krótkich, wolnych wypowiedziach, będących modlitwą, medytacją, wezwaniem etycznym – w uświadomieniu obecności niewysłowionego Majestatu. Nabożeństwa wprowadzają Boga w nasze życie i – nasze życie w Boga. Zbór zbliża i stanowi rozwojowe współżycie braci i sióstr, w którym każdy uczestnik zachowuje pełną samodzielność.
Członkostwo
Członkiem zboru może zostać osoba pełnoletnia, podzielająca zasady Zboru. Przyjęcia dokonuje Rada Zborowa albo zebranie nadzorcze. Obowiązkiem członka jest realizacja celów Zboru, stosowanie się do Statutu i Uchwał Zboru, krytyka zauważonych zjawisk ujemnych, inicjatywa i poparcie działań dodatnich.
Miejsce spotkań
Zebrania urządza się w mieszkaniu prywatnym. Zbór uważa za niewłaściwe wznoszenie osobnych budynków kultowych, które nie służą innym celom użyteczności społecznej.
Skład Rady Zboru
Rada Zboru ma następujący skład:
- Pisarz, pełniący czynności sekretarza i kierownika narad
- Przedmówca, czyli predykant, ustalający treść nabożeństwa i wykładów, odpowiadający pastorowi wyznań ewangelickich
- Doradca obyczajowy, czyli korektor, który godzi spory i dba o podnoszenie poziomu moralnego
- Skarbnik i bibliotekarz
Finansowanie
Członkowie pokrywają zbiorowe wydatki bieżące, jak: używanie lokalu, papier, korespondencja, książki czasopisma itd. Dobrowolnymi składkami, których wysokość każdy dla siebie określa. Wszelkie zbieranie datków w czasie nabożeństwa uważa się za nielicujące z powagą chwili.
- ↑ a b c d Paweł Ciecieląg, dr Mikołaj Haponiuk, Olga Lewandowska, Małgorzata Krzysztofik: Wyznania religijne. Stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2009-2011. Warszawa: GUS, 2013, s. 160. ISBN 978-83-7027-519-8.
- ↑ Jan Kozłowski, Janusz Langer, Tadeusz Zagajewski: Atlas Wyznań w Polsce. Warszawa: KAW, 1989, s. 51. ISBN 83-03-02411-6.
Bibliografia
- Wyznania protestanckie i sekty religijne w Polsce współczesnej, S. Gralewski, Lublin 1937
- Pawo wewnętrzne kościołów i wyznań nierzymskokatolickich w PRL, W. Wysoczański, Warszawa 1971
- Zbór Panmonistyczny, L. Wątróbski, "Novum", 1980, 2
- Słownik biograficzny, C.Lechicki, Warszawa 1972
- Biuletyn Ekumeniczny "Charis", 1983, nr 18-19
- Wolnomysliciel Polski, 1929, nr 17,22
- Wieczór Warszawski, 1935, Przegląd Ewangelicki 1939 nr 21
- Pielgrzym Polski, 1948, nr 5
- Mapa Ośrodka Ruchu Religijnego w Polsce, 1984