Planowanie (wojsko)

Planowanie (wojsko) – to element dowodzenia polegający na decydowaniu o racjonalnym wykorzystaniu wojsk na polu walki.

Uwzględnia ono procedury planowania sojuszniczego i odgrywa szczególną rolę w procesie dowodzenia oraz kierowania wojskami. Zapewnia zachowanie elastyczności działania oraz umożliwia efektywne wykorzystanie będących w dyspozycji sił i środków.

Czynniki uwzględniane w planowaniu:

• społeczne
• polityczne
• kulturowe
• ekonomiczne
• środowiskowe
• humanitarne
• współpraca władz i organizacji cywilnych

Etapy procesu planowania

• Wprowadzenie - rozpoczyna się zazwyczaj po otrzymaniu zadania ze szczebla nadrzędnego lub z własnej inicjatywy dowódcy danego szczebla dowodzenia. Ma na celu zgromadzenie informacji dotyczących:
  • aktualnego położenia przeciwnika
  • aktualnego położenia pododdziałów wojsk własnych oraz, położenia sąsiadów oraz pododdziałów przydzielonych na okres realizacji określonego zadania
  • innych informacji dotyczących obszaru prowadzonych działań

Wprowadzenie operacyjne kończy się wydaniem zarządzenia przygotowawczego (Warning Order) mającego na celu wprowadzenie podległych sztabów w treść nowo otrzymanego zadania(przygotowanie ich do rozpoczęcia nowego cyklu planowania).

• Orientowanie - rozpoczyna się w momencie przystąpienia dowódcy oraz wyznaczonych osób funkcyjnych (zazwyczaj szef sztabu oraz szefowie poszczególnych komórek i zespołów danego SD) do pracy koncepcyjnej mającej na celu udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
  • Jaki jest zamiar i cel działania przełożonego?
  • Jaka jest rola naszych wojsk w osiągnięciu celu przełożonego?
  • Jakie główne zadania muszą być zrealizowane, aby osiągnąć cel (zamiar) przełożonego?
  • czy i jakie istnieją zagrożenia i ograniczenia swobody działania?
  • czy nastąpiły znaczące zmiany od momentu podpisania rozkazu przez przełożonego, jeżeli tak to czy przełożony postawiłby to samo zadanie dla naszych wojsk?

Kluczowym przedsięwzięciem tego etapu jest odprawa informacyjna. Jej organizatorem oraz prowadzącym jest szef sztabu lub szef komórki operacyjnej stanowisko dowodzenia|stanowiska dowodzenia. Zasadniczym celem odprawy informacyjnej jest: przedstawienie wniosków z analizy zadania oraz sprecyzowanie zadania własnego, myśl przewodnią dowódcy. Następnie dowódca przystępuje do wydania wytycznych do dalszego planowania. Na zakończenie szef sztabu przedstawia plan pracy sztabu, w którym zawiera terminy zakończenia poszczególnych etapów procesu decyzyjnego oraz zakres zaangażowania w nich poszczególnych osób funkcyjnych.

• Wypracowanie decyzji (koncepcji działania) - to jeden z najważniejszych etapów planowania, w którym na podstawie wniosków z analizy zadania i oceny sytuacji przygotowywane są wszystkie niezbędne dane dla dowódcy, do podjęcia racjonalnej decyzji, która następnie będzie podstawą do opracowania koncepcji działania (Concept of Opertions - CONOPS) będącej wynikiem rozważania, porównania i testowania możliwych wariantów działania (Course of Action - COA). Wariant działania to jedno z możliwych rozwiązań działania oraz użycia sił i środków, dzięki którym zadanie może być wykonane. Wariant działania zazwyczaj ograniczony jest warunkami określonymi podczas oceny sytuacji i analizy zadania. Liczba wypracowanych wariantów może być różna. Optymalnym rozwiązaniem jest wypracowanie trzech wariantów działania wojsk własnych w stosunku do najbardziej prawdopodobnego wariantu działania przeciwnika. Należy rozpatrywać tylko te warianty, które dają nam możliwość osiągnięcia sukcesu i skutecznego przeciwstawienia się siłom przeciwnika. Każdy wariant powinien zawierać następujące elementy:
  • cel działania
  • siły przewidziane do wykonania zadania
  • sposób i kolejność wykonania zadania
  • miejsce i sposób skupienia głównego wysiłku
  • zasadnicze terminy

Podczas rozważania wariantów działania należy szczegółowo porównać poszczególne składowe każdego wariantu z najbardziej prawdopodobnym wariantem działania przeciwnika. Na tej podstawie generuje się elementy wyróżniające poszczególne warianty oraz ich wady i zalety. Sposób przeprowadzenia rozważenia wariantów zależy przede wszystkim od ilości czasu jakim dysponuje dany sztab. Najefektywniejszym są tzw. gry wojenne wspomagane komputerowymi modelami symulacji pola walki.

Porównanie wariantów działania prowadzi się w celu dokonania wyboru wariantu rekomendowanego przez sztab dowódcy. W ramach porównania poszczególnych wariantów należy przeanalizować ich zalety i wady, wyniki gry wojennej każdego wariantu oraz uaktualnione oceny sztabowe. Następnie po uwzględnieniu przyjętych kryteriów porównawczych sztab dokonuje wyboru wariantu rekomendowanego dowódcy na odprawie decyzyjnej. Celem odprawy decyzyjnej jest dokonanie przez dowódcę wyboru jednego z przedstawionych mu wariantów działania i ogłoszenie go jako swojej decyzji. Na tej podstawie sztab przystępuje do opracowania koncepcji działania (CONOPS).

• Opracowanie planu działania -po podjęciu przez dowódcę decyzji oraz wydaniu wytycznych do dalszego planowania, sztab przystępuje do opracowania planu działania (Operation Plan – OPLAN) oraz rozkazu operacyjnego (bojowego). Układ i treść planu działania i rozkazu operacyjnego (bojowego) są takie same. Jedną różnicą pomiędzy tymi dokumentami jest ich forma i tak plan działania jest opracowywany w formie graficznej, a rozkaz w formie pisemnej. Plan działania i rozkaz operacyjny (bojowy) dostarczany jest do dowódcy celem podpisania, a następnie do szefa sztabu, który decyduje do jakich komórek mają być dostarczone.

• Aktualizacja planu- realizowana jest stosownie do zmian sytuacji. Zmiany sytuacji wymuszać będą podjęcie decyzji, czy istniejący plan powinien być jedynie zrewidowany, czy też niezbędne będzie opracowanie nowego planu. W przypadku występujących ograniczeń czasowych, dalsze czynności wznowionego planowania należy skrócić do niezbędnego minimum.

Zobacz też

• planowanie
• dowodzenie

Bibliografia

• Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 304-305. ISBN 83-11-06229-3.