Latynizm: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Rozbudowa i uźródłowienie |
Zostawiono po dyskusji: Wikipedia:Poczekalnia/artykuły/2020:08:07:Latynizm |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DNU|artykuł|podstrona=2020:08:07:Latynizm}} |
|||
'''Latynizm''' (od {{w języku|la|latinus}} „łaciński”{{odn|Polański|1999}}) – [[Zapożyczenia językowe|zapożyczenie]] z [[łacina|łaciny]], zwykle w postaci [[wyraz]]u, [[Fraza (językoznawstwo)|frazy]] lub konstrukcji [[Syntaktyka (językoznawstwo)|składniowej]]{{odn|Polański|1999}}{{odn|Pisarek|Reczek|1991}}, rzadziej innego elementu (np. przyrostków typu ''-acja'', ''-tor''){{odn|Pisarek|Reczek|1991}}. |
'''Latynizm''' (od {{w języku|la|latinus}} „łaciński”{{odn|Polański|1999}}) – [[Zapożyczenia językowe|zapożyczenie]] z [[łacina|łaciny]], zwykle w postaci [[wyraz]]u, [[Fraza (językoznawstwo)|frazy]] lub konstrukcji [[Syntaktyka (językoznawstwo)|składniowej]]{{odn|Polański|1999}}{{odn|Pisarek|Reczek|1991}}, rzadziej innego elementu (np. przyrostków typu ''-acja'', ''-tor''){{odn|Pisarek|Reczek|1991}}. |
||
Wersja z 18:49, 14 sie 2020
Latynizm (od łac. latinus „łaciński”[1]) – zapożyczenie z łaciny, zwykle w postaci wyrazu, frazy lub konstrukcji składniowej[1][2], rzadziej innego elementu (np. przyrostków typu -acja, -tor)[2].
W językach współczesnych latynizmy i pseudolatynizmy (czyli wyrazy tworzone obecnie z wykorzystaniem morfemów łacińskich) są bardzo liczne i cechują się dużą produktywnością w międzynarodowej terminologii naukowej i technicznej[2].
Latynizmy w języku polskim
Najwcześniejsze latynizmy polskie odnosiły się do terminologii kościelnej. Zapożyczenia spoza tego obszaru pojawiają się dopiero w XIV i XV wieku i są to przede wszystkim określenia lekarskie i botaniczne (np. kryształ, migdały), jak również związane ze szkołą i pracą umysłową (np. atrament, rejestr)[2].
W XV i XVI wieku pojawiają się latynizmy z zakresu ustroju państwowego (np. akt), sądownictwa (np. apelacja), architektury (np. kolumna)[2]. Liczne nowe zapożyczenia tego typu – zarówno wyrazowe, jak i składniowe – zaobserwować można w XVII i XVIII wieku, co ma związek z rozpowszechnieniem się nauki szkolnej wśród młodzieży szlacheckiej[2]. Mimo późniejszych prób usuwania latynizmów z języka polskiego ich liczbę ocenia się na wiele setek[2].
Przykładowe latynizmy występujące we współczesnym języku polskim[1]:
- wyrazy: akcja, edukacja, mandat
- frazy: (warunek) sine qua non
- konstrukcje składniowe: wydaje się odgrywać ważną rolę (zamiast: wydaje się, że odgrywa ważną rolę), pod wpływem łacińskiej konstrukcji nominativus cum infinitivo.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Kazimierz Polański: Latynizm. W: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Red. Kazimierz Polański. Wyd. drugie, poprawione i uzupełnione. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1999, s. 329‒330. ISBN 83-04-04445-5.
- Walery Pisarek, Józef Reczek: Latynizm. W: Encyklopedia języka polskiego. Red. Stanisław Urbańczyk. Wyd. drugie, poprawione i uzupełnione. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 179. ISBN 83-04-029-94-4.