Wikipedysta:Julo/brudnopis: Różnice pomiędzy wersjami
+Jerzy Łętowski |
|||
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 259: | Linia 259: | ||
|} |
|} |
||
= Narzędzie do wyszukiwania książek i generowania szablonu "cytuj" = |
|||
= Kontrowersje związane z liczbą przeprowadzanych testów = |
|||
*[https://books.jcubic.pl/ Wyszukiwarka książek do Wikipedii] |
|||
W lutym i na początku marca 2020 roku laboratoria w Polsce nie dysponowały jeszcze dostateczną liczbą testów na obecność wirusa SARS-CoV-2, dlatego wykonywano stosunkowo niewiele testów. Sumaryczna ich liczba do dnia 3 marca wynosiła 559, a po następnych dziesięciu dniach przekroczyła tysiąc testów na dobę. 18 marca polskie laboratoria wykonywać mogły 3 tysiące testów na dobę, ale wykorzystywano tylko około połowy ich możliwości{{r|ANow}}. Na początku kwietnia wykonywano ponad pięć tysięcy testów dziennie, co jednak uznaje się za liczbę dalece niewystarczającą (liczba wykonanych do połowy kwietnia testów w Polsce wyniosła 4,12 na tysiąc mieszkańców, a np. w Czechach wykonano ich trzy razy więcej - 12,37 na tysiąc), co wpływa na liczbę wykrytych zarażeń. Mniej testów niż w Polsce wykonano - do połowy kwietnia - tylko w Grecji i Rumunii oraz na Węgrzech (odpowiednio: 3,36 i 3,62 oraz 3,72 testów na tysiąc mieszkańców){{r|DPaw|PPac}}. |
|||
=Problem einsteina= |
|||
Ministerstwo Zdrowia komunikowało w połowie kwietnia, że zdolność polskich laboratoriów sięga 20 tysięcy testów dziennie; 10 i 11 kwietnia wykorzystano te możliwości niespełna w połowie (wykonując po około 11 tysięcy testów w tych dwóch dniach), ale w kolejnych czterech dobach już znacznie mniej i znacząco poniżej możliwości laboratoriów (kolejno 8,4 tys., 5,6 tys. 4,7 tys. i 8,1 tys.){{r|DPaw|PPac}}. Rzecznik Ministerstwa, [[Wojciech Andrusewicz]] próbował wyjaśniać to niewykorzystanie zdolności laboratoriów faktem, iż to lekarze rzekomo nie zlecają dostatecznej liczby testów; wypowiedź ta jednak spotkała się z krytyką środowisk lekarskich{{r|KLur}}, które wskazywały z jednej strony na brak jasnych wytycznych zlecania badań na obecność koronawirusa{{r|MKos}}, ale ponadto także na braki w zaopatrzeniu w niezbędne do pobierania próbek narzędzia, tzw. „wymazówki”{{r|js/adso}}. |
|||
'''Problem einsteina''' w geometrii płaskiej pyta o istnienie pojedynczego kształtu, który mógłby posłużyć to [[parkietaż]], ale tylko w sposób nieokresowy. Taki kształt nazwano „''[[einstein]]”'' ([[gra słów]] ''ein Stein to'' po niemiecku „jeden kamień”)<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko=Klaassen|imię=Bernhard|tytuł=Forcing nonperiodic tilings with one tile using a seed|czasopismo=European Journal of Combinatorics|wolumin=100|wydanie=C|rok=2022|doi=10.1016/j.ejc.2021.103454|arxiv=2109.09384}}</ref>. W zależności od konkretnych definicji nieokresowości i specyfikacji tego, jakie zestawy można kwalifikować jako płytki i jakie typy reguł dopasowywania są dozwolone, problem jest albo otwarty, albo już rozwiązany. |
|||
{{Wykres |
|||
|width=800 |
|||
|height=250 |
|||
|type=rect |
|||
|xAxisTitle=Data |
|||
|xAxisAngle = -90 |
|||
|yAxisTitle=Liczba testów |
|||
|y1Title=dzienna liczba wykonanych testów |
|||
|x= do 3 mar, 4 mar, 5 mar, 6 mar, 7 mar, 8 mar, 9 mar, 10 mar, 11 mar, 12 mar, 13 mar, 14 mar, 15 mar, 16 mar, 17 mar, 18 mar, 19 mar, 20 mar, 21 mar, 22 mar, 23 mar, 24 mar, 25 mar, 26 mar, 27 mar, 28 mar, 29 mar, 30 mar, 31 mar, 1 kwi, 2 kwi, 3 kwi, 4 kwi, 5 kwi, 6 kwi, 7 kwi, 8 kwi, 9 kwi, 10 kwi, 11 kwi, 12 kwi, 13 kwi, 14 kwi, 15 kwi, 16 kwi |
|||
|y1= 559, 25, 92, 179, 0, 299, 230, 246, 394, 210, 655, 1525, 1079, 1206, 1200, 1616, 1681, 1876, 2012, 2523, 2520, 2771, 3326, 3340, 4503, 4307, 4409, 3824, 4812, 4382, 5377, 5760, 5963, 7856, 4710, 6748, 7069, 8313, 10698, 11265, 8447, 5623, 4691, 8172, 12578 |
|||
|colors=green |
|||
|xGrid=yes |
|||
|yGrid=yes |
|||
|showValues = offset:4,fontsize:12}} |
|||
== Proponowane rozwiązania == |
|||
[[Plik:Socolar-Taylor_tile.svg|prawo|mały| Płytka Socolar-Taylor jest proponowanym rozwiązaniem problemu einsteina.]] |
|||
[[Plik:Aperiodic_monotile_smith_2023.svg|prawo|mały| Jedna z nieskończonej rodziny płytek Smitha – Myersa – Kaplana – Goodmana – Straussa. Żółte kafelki to lustrzane odbicia niebieskich kafelków.]] |
|||
W 1988 roku Peter Schmitt odkrył pojedynczy aperiodyczny prototyl w trójwymiarowej [[Przestrzeń euklidesowa|przestrzeni euklidesowej]]. Chociaż żadne kafelkowanie tego prototylu nie dopuszcza [[Translacja (matematyka)|translacji]] jako symetrii, niektóre mają symetrię śrubową. Operacja śrubowa obejmuje kombinację translacji i obrotu o niewymierną wielokrotność [[Pi|π]], więc żadna liczba powtarzanych operacji nigdy nie daje czystego translacji. Konstrukcja ta została następnie rozszerzona przez [[John Horton Conway|Johna Hortona Conwaya]] i Ludwiga Danzera do [[Zbiór wypukły|wypukłego]] aperiodycznego prototylu, płytki Schmitt-Conway-Danzer Obecność symetrii śrubowej spowodowała ponowną ocenę wymagań dotyczących nieokresowości<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko=Radin|imię=Charles|tytuł=Aperiodic tilings in higher dimensions|czasopismo=[[Proceedings of the American Mathematical Society]]|wolumin=123|wydanie=11|strony=3543–3548|rok=1995|wydawca=American Mathematical Society|doi=10.2307/2161105|jstor=2161105}}</ref>. Chaim Goodman-Strauss zasugerował, że kafelki należy uważać za ''silnie aperiodyczne'', jeśli nie dopuszczają żadnej [[Grupa cykliczna|nieskończonej cyklicznej grupy]] ruchów euklidesowych jako symetrii, i że tylko zestawy kafelków, które wymuszają silną aperiodyczność, można nazwać silnie aperiodycznymi, podczas gdy inne zestawy należy nazwać ''słabo aperiodycznymi''<ref>{{Cytuj stronę|url=http://comp.uark.edu/~strauss/papers/survey.pdf|tytuł=Open Questions in Tiling|data dostępu=2007-03-24|nazwisko=Goodman-Strauss|imię=Chaim|data=2000-01-10|archiwum=https://web.archive.org/web/20070418084956/http://comp.uark.edu/~strauss/papers/survey.pdf|zarchiwizowano=18 April 2007}}</ref>. |
|||
W 1996 roku Petra Gummelt skonstruowała dekorowaną dziesięciokątną płytkę i wykazała, że gdy dozwolone są dwa rodzaje nakładania się par płytek, płytki mogą zakrywać płaszczyznę, ale tylko nieokresowo<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko=Gummelt|imię=Petra|tytuł=Penrose Tilings as Coverings of Congruent Decagons|czasopismo=Geometriae Dedicata|wolumin=62|wydanie=1|strony=1–17|rok=1996|doi=10.1007/BF00239998}}</ref>. |
|||
{{Przypisy| |
|||
<ref name="PPac">{{Cytuj stronę | url = https://oko.press/jak-tak-bedziemy-testowac-epidemia-szybko-sie-skonczy/ | tytuł = Jak tak dalej będziemy testować, epidemia COVID-19 szybko się w Polsce skończy | autor = [[Piotr Pacewicz]] | data = 2020-04-14 | opublikowany = OKO.press | język = pl | data dostępu = 2020-04-16}}</ref> |
|||
<ref name="DPaw">{{Cytuj stronę | url = https://biqdata.wyborcza.pl/biqdata/7,159116,25871119,testy-na-koronawirusa-w-polsce-bylo-tapniecie-w-swieta-a-inni.html | tytuł = Testy na koronawirusa. W Polsce było tąpnięcie w święta, a inni wciąż testują więcej niż my | autor = Danuta Pawłowska | data = 2020-04-15 | opublikowany = [[wyborcza.pl]] | język = pl | data dostępu = 2020-04-16}}</ref> |
|||
<ref name="ANow">{{Cytuj stronę | url = https://natemat.pl/302817,wciaz-za-malo-testow-na-koronawirusa-w-polsce-w-porownaniu-z-krajami-ue | tytuł = Ministerstwo podało, ile w Polsce przeprowadzono testów na COVID-19. To nadal mało na tle innych | autor = Adam Nowiński | data = 2020-03-18 | opublikowany = naTemat | język = pl | data dostępu = 2020-04-16}}</ref> |
|||
<ref name="KLur">{{Cytuj stronę | url = https://www.termedia.pl/mz/Jankowski-Nieporozumieniem-jest-obarczanie-lekarzy-wina-za-to-ze-wykonywanych-jest-za-malo-testow,37527.html | tytuł = Jankowski: Nieporozumieniem jest obarczanie lekarzy winą za to, że wykonywanych jest za mało testów | autor = Krystian Lurka | data = 2020-04-15 | opublikowany = TerMedia | data dostępu = 2020-04-16}}</ref> |
|||
<ref name="MKos">{{Cytuj stronę | url = https://www.medonet.pl/koronawirus/koronawirus-w-polsce,nrl-apeluje-o-wytyczne-w-sprawie-zlecania-testow-na-koronawirusa,artykul,90962621.html | tytuł = NRL apeluje o wytyczne w sprawie zlecania testów na koronawirusa | autor = Marlena Kostyńska | data = 2020-04-15 | opublikowany = Medonet | język = pl | data dostępu = 2020-04-16}}</ref> |
|||
<ref name="js/adso">{{Cytuj stronę | url = https://tvn24.pl/polska/koronawirus-w-polsce-lukasz-jankowski-z-okregowej-izby-lekarskiej-o-testach-i-problemach-z-ich-dostepnoscia-4554574 | tytuł = Słowa płynące z Ministerstwa Zdrowia to "kosmiczne nieporozumienie". Lekarze "apelują od dawna" | autor = js/adso | data = 2020-04-14 | opublikowany = [[tvn24.pl]] | język = pl | data dostępu = 2020-04-16}}</ref> |
|||
}} |
|||
= Adam Dotzauer = |
|||
'''Adam Dotzauer''' (ur. 17 grudnia 1924 we Lwowie{{odn|Dotzauer|2000|s=IV okł.}}, zm. 21 czerwca 2003 we [[Wrocław]]iu{{r|wg}}) – lekkoatleta ([[Towarzystwo Sportowe Wisła Kraków|Wisła Kraków]]{{odn|Dotzauer|2000|s=49}} i [[KS AZS Wratislavia|AZS Wrocław]]{{odn|Dotzauer|2000|s=55–57}}) i trener lekkiej atletyki, szybownik; nauczyciel wychowania fizycznego, działacz społeczny{{odn|Dotzauer|2000|s=IV okł.}}. |
|||
W 2022 roku hobbysta David Smith odkrył płytkę w kształcie „kapelusza” utworzoną z ośmiu kopii [[Deltoid|latawca]] 60°–90°–120°–90°, sklejonych od krawędzi do krawędzi, która wydawała się pokrywać powierzchnię tylko aperiodycznie. Smith poprosił o pomoc matematyków Craiga S. Kaplana, Josepha Samuela Myersa i Chaima Goodmana-Straussa, a w 2023 roku grupa przedstawiła dowód, że „kapelusz”, rozpatrywany z jego lustrzanym odbiciem, tworzy aperiodyczny zestaw prototylów. Ponadto „kapelusz” można uogólnić na nieskończoną rodzinę płytek o tej samej aperiodycznej właściwości. Ich dowód czeka na recenzję i formalną publikację. |
|||
Urodzony w zamożnej rodzinie, syn Marii{{odn|Dotzauer|2000|s=101}} i Juliana ([[major]]a Wojska Polskiego, kawalera [[Virtuti Militari]]){{odn|Dotzauer|2000|s=97, 110}} Dotzauerów, w dzieciństwie i młodości mieszkał z rodzicami m.in. w [[Kowel|Kowlu]], [[Łomża|Łomży]], [[Grudziądz]]u i Lwowie. Po [[II wojna światowa|wojnie]] przez rok (rok akademicki 1945/46) studiował w [[Kraków|Krakowie]], w [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]] (na Studium Wychowania Fizycznego), a w 1946 przeniósł się do [[Wrocław]]ia, gdzie podjął studia na uczelni we [[Wrocław]]iu{{u|UW}}, na wydziale Medycyny Weterynaryjnej (równolegle na Wydziale Lekarskim Studium Wychowania Fizycznego). Studia ukończył w roku 1951 pracą magisterską pt. „Wpływ sportu na charakter” i zamieszkał we Wrocławiu do końca życia{{odn|Dotzauer|2000|s=IV okł.}}. |
|||
W 2023 roku ten sam zespół (Smith, Myers, Kaplan i Goodman-Strauss) opublikował nowy preprint<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko=Smith|imię=David|tytuł=A chiral aperiodic monotile|url=https://arxiv.org/abs/2305.17743|data=2023|doi=10.48550/ARXIV.2305.17743}}</ref> o rodzinie kształtów, zwanych ''spectres'' („widma”) i związanych z „kapeluszem”, z których każdy może układać samolot za pomocą tylko rotacje i translacje. Co więcej, kafelek „widmo” jest „ściśle chiralnym” aperiodycznym monotylem: nawet jeśli odbicia są dozwolone, każde kafelkowanie jest nieokresowe i wykorzystuje tylko jedną chiralność „widma”. Oznacza to, że nie ma pochyleń płaszczyzny, które wykorzystują zarówno „widmo”, jak i jego lustrzane odbicie. |
|||
We Wrocławiu jeszcze w czasie studiów uczył [[wychowanie fizyczne|wychowania fizycznego]] m.in. w Liceum Budowlanym, w Technikum Mechaniczno-Energetycznym. Później w latach 1952–1961 pracował w Studium Wychowania Fizycznego [[Politechnika Wrocławska|Politechniki Wrocławskiej]]. Następnie wrócił do szkolnictwa średniego, pracował jako nauczyciel [[wychowanie fizyczne|WF]] w [[II Liceum Ogólnokształcące im. Piastów Śląskich we Wrocławiu|II Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu]]{{u|2LO}}, w którym był też opiekunem [[Szkolny Klub Sportowy|SKS]]. Sukcesy sportowe uczniów i absolwentów tego liceum osiągane pod kierunkiem Adama Dotzauera zaowocowały w 1968 przyznaniem II LO miana szkoły sportowej (jednej trzech w Polsce szkół średnich, w których utworzono klasy z rozszerzonym programem WF). |
|||
Adam Dotzauer był nauczycielem m.in. [[Tadeusz Rut (lekkoatleta)|Tadeusza Ruta]]{{odn|Dotzauer|2000|s=62–63, 134}} (późniejszego medalisty olimpijskiego w [[rzut młotem|rzucie młotem]]), rekordzisty świata w [[pływanie (sport)|pływaniu]] [[Marek Petrusewicz|Marka Petrusewicza]]{{odn|Dotzauer|2000|s=74–75, 134}}, rekordzisty Polski w pływaniu i reprezentanta kraju na igrzyskach olimpijskich [[Jacek Krawczyk (pływak)|Jacka Krawczyka]]{{r|wpis10}}, rekordzistki Polski w [[skok wzwyż|skoku wzwyż]] Danuty Rączewskiej{{r|dł}}{{odn|Dotzauer|2000|s=134}}, rekordzisty Polski w skoku wzwyż [[Zbigniew Lewandowski (lekkoatleta)|Zbigniewa Lewandowskiego]]{{odn|Dotzauer|2000|s=134}}, rekordzisty Polski w [[skok o tyczce|skoku o tyczce]] [[Janusz Ignacy Gronowski|Janusza Gronowskiego]]{{odn|Dotzauer|2000|s=134}}, reprezentanta Polski w [[Koszykówka|koszykówce]] [[Jacek Kalinowski|Jacka Kalinowskiego]]{{r|wpis10}}. |
|||
== Przypisy == |
|||
Adam Dotzauer był także instruktorem [[szybownictwo|szybownictwa]] (wśród swoich podopiecznych wybrał i wyszkolił w podstawach tego sportu m.in. Andrzeja Moszczyńskiego{{u|marek?}} i Stanisława Witka, którzy uzyskali później złote odznaki z trzema diamentami{{r|wpis10}}{{odn|Dotzauer|2000|s=183–184}}) i instruktorem narciarstwa{{odn|Dotzauer|2000|s=IV okł.}}. |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Linki zewnętrzne == |
|||
W 1982 roku Adam Dotzauer został oddelegowany na stanowisko starszego wizytatora i metodyka sportu, do Kuratorium Oświaty i Wychowania. Pracował tam do emerytury, na którą przeszedł w styczniu 1983{{odn|Dotzauer|2000|s=91–92}}. |
|||
* [https://cs.uwaterloo.ca/~csk/hat/ Aperiodyczny monotyl] autorstwa Smitha, Myersa, Kaplana i Goodmana-Straussa |
|||
Po śmierci pochowany został na [[Cmentarz Grabiszyński|Cmentarzu Grabiszyńskim]] we Wrocławiu 27 czerwca 2003 (pole/grób/rząd: 20/1121/29{{u|cm}}) |
|||
* https://wyborcza.pl/7,75400,29829578,nazywam-sie-spectre-i-jestem-prawdziwym-einsteinem.html |
|||
=Jerzy Łętowski= |
|||
== Uwagi == |
|||
'''Jerzy Łętowski''' – [[dziennikarz]], związany zawodowo z [[Wrocław]]iem i [[Dolny Śląsk|Dolnym Śląskiem]]. |
|||
{{Uwagi |
|||
|2LO=W II LO pracował najdłużej, od roku 1961 do 1982{{odn|Dotzauer|2000|s=IV okł.}}. |
|||
Karierę zawodową rozpoczął w 1968 roku od stanowiska gońca w Biurze Ogłoszeń Wrocławskiego Wydawnictwa Prasowego. Po dwóch miesiącach został referentem, a po roku awansował na korektora wrocławskich dzienników. Od 1972 do 1975 roku był redaktorem depeszowym w „Wieczorze Wrocławia”. |
|||
|cm=Rząd 1. od pola 21. |
|||
|marek?=W swojej książce Adam Dotzauer wymienia Andrzeja Moszczyńskiego{{odn|Dotzauer|2000|s=184}}, tymczasem autor wpisu na stronie II LO wspomina szybownika Moszczyńskiego pod imieniem Marek{{r|wpis10}}. |
|||
|UW=24 sierpnia 1945 [[Krajowa Rada Narodowa]] powołała dekretem we Wrocławiu jedną wspólną uczelnię – Uniwersytet i Politechnikę z 10 wydziałami, w tym Wydziałem Medycyny Weterynaryjnej i Wydziałem Rolnictwa, z których w 1951 wydzielono samodzielną uczelnię – [[Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu|Wyższą Szkołę Rolniczą]] |
|||
}} |
|||
Przez kolejnych 15 lat piastował dziennikarskie stanowiska w „Słowie Polskim”, jako redaktor depeszowy i sekretarz redakcji. W latach 1990–1991 sprawdził się jako pełniący obowiązki redaktora naczelnego w „Dzienniku Dolnośląskim”, a od 1993 do 2005 roku jako zastępca redaktora naczelnego „Wieczoru Wrocławia”. |
|||
== Przypisy == |
|||
Wielką pasją Jurka było i jest wędkarstwo. To spowodowało, że w 1981 roku zaczął pisać cotygodniowe felietony o rybach i wędkarstwie, które pod pseudonimem Jerzy Sum zamieszczał na łamach „Słowa Polskiego”, „Wieczoru Wrocławia”, „EKOŚwiata”, „Wędkarza Polskiego”. Łącznie opublikował około 2100 felietonów. |
|||
W 2005 roku przeszedł na emeryturę. Rok później wyprowadził się z Wrocławia i zamieszkał w Joachimówce wśród milickich stawów na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Baryczy. Nie zerwał jednak z dziennikarstwem. W 2006 roku nawiązał współpracę z tygodnikiem „Głos Milicza”, na łamach którego zamieścił już 800 felietonów z Doliny Baryczy pod tytułem „Nad wodą”. Jest także głównym autorem plakatu o rybach oraz książki pt. „Ryby z Doliny Baryczy”. |
|||
Jurek od 1982 roku jest członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy RP. Wcześniej był członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Aktywnie działa również w Polskim Związku Wędkarskim. Za działalność zawodową i społeczną został uhonorowany Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Kilkakrotnie był laureatem nagród Dziennikarzy Depeszowych za szczególne wartości merytoryczne i graficzne stron informacyjnych „Słowa Polskiego”. Odznaczony został także Złotą Odznaką z Wieńcami Polskiego Związku Wędkarskiego oraz Złotą Odznaką „Za Zasługi dla Stowarzyszenia Dziennikarzy RP Dolny Śląsk”. |
|||
= do czywieszów = |
|||
Przykład dla strony [[Ulica Stanisława Dubois we Wrocławiu]]<br>Nie zapomnieć o tym, że nazwa hasła zaczyna się wielką literą. Nie przeoczyć żadnych nawiasów ani numeru sekcji (w tym przypadku była to liczba 3). |
|||
{{Czy wiesz - informacja o zgłoszeniu dla wikiprojektu |tytuł strony=[[Ulica Stanisława Dubois we Wrocławiu]]}} |
|||
= Po okoliczniku – nic albo myślnik (broń Boże przecinek!) = |
|||
Z „Bloga o poprawnej polszczyźnie” pt. „Obcy język polski”, prowadzonego przez językoznawcę dr. Macieja Malinowskiego. Wpis z 1 lipca 2015{{r|MM}}: |
|||
{{cytat|treść=Do niezwykle częstych (...) uchybień przeciwko regułom przestankowania należy stawianie przecinka po okolicznikach rozpoczynających wypowiedzenie.<br>Zwykle dotyczy to pojedynczych okoliczników rozbudowanych, ale zdarza się i tak, że przecinek pojawia się błędnie po okolicznikach krótkich<br>(np. ''Po intensywnym wysiłku, wziął prysznic i poszedł spać'').}} |
|||
Zdanie użyte wyżej jako przykład nie powinno zawierać przecinka: |
|||
{{cytat|treść='''''Po intensywnym wysiłku wziął prysznic i poszedł spać.'''''}} |
|||
{{Przypisy| |
{{Przypisy| |
||
<ref name="MM">{{Cytuj stronę | url = https://obcyjezykpolski.pl/po-okoliczniku-nic-albo-myslnik-bron-boze-przecinek/ | tytuł = Po okoliczniku – nic albo myślnik (broń Boże przecinek!) | autor = Maciej Malinowski | data = 2015-07-01 | język = pl | data dostępu = 2023-08-24 | archiwum = https://web.archive.org/web/20210923063851/https://obcyjezykpolski.pl/po-okoliczniku-nic-albo-myslnik-bron-boze-przecinek/ | zarchiwizowano = 2021-09-23}}</ref> |
|||
<ref name="dł">{{Cytuj pismo|autor=St. Mich.|tytuł=„Nożne hamulce" i inne ciekawostki z poznańskiej hali|czasopismo=Dziennik Łódzki|wydawca=[[Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”|„Czytelnik”]]|wolumin=Rok VII Nr 52 (2032)|strony=3|język=pl|data=1951-02-21|url=http://bc.wbp.lodz.pl/Content/57781/DziennikLodzki1951nr052.pdf}}</ref> |
|||
<ref name="wg">{{Cytuj stronę|url=https://groby.cui.wroclaw.pl/|tytuł=Wyszukiwarka grobów|opublikowany=Zarząd Cmentarzy Komunalnych we Wrocławiu|język=pl|data dostępu=2020-06-28}}</ref> |
|||
<ref name="wpis10">{{Cytuj stronę|autor=Tomasz Polak|url=http://www.lo2.wroc.pl/p,81,lata-1961-1980|tytuł=Historia szkoły. Lata 1961-1980. Wpis 10|opublikowany=II Liceum Ogólnokształcące we Wrocławiu|język=pl|data dostępu=2020-06-30}}</ref> |
|||
}} |
}} |
||
= Gary Anderson (projektant) = |
|||
[[Plik:Recycle001.svg|prawo|mały| Symbol recyklingu w wersji z czarnym konturem i zielonym wypełnieniem]] |
|||
== Bibliografia == |
|||
[[Plik:U+2672.svg|prawo|mały| Wersja konturowa (bez wypełnienia)]] |
|||
*{{Cytuj książkę|nazwisko=Dotzauer|imię=Adam|tytuł=Lwowskie wczesne dojrzewanie|wydawca=Sudety – Oficyna Wydawnicza Oddziału Wrocławskiego PTTK|miejsce=Wrocław|data=2000|isbn=83-87320-60-9|odn=tak}} |
|||
'''Gary Dean Anderson''' (ur. 1947) - amerykański projektant graficzny i architekt. Najbardziej znany jako twórca symbolu recyklingu, logo używanego powszechnie na całym świecie. |
|||
Wkład Andersona w rozwój nowoczesnego projektowania graficznego porównywany bywa do osiągnięć wczesnych pionierów modernistycznego projektowania graficznego, takich jak Herbert Bayer. Jego projekt symbolu recyklingu porównywano do kultowych znaków towarowych, takich jak znaki firm [[Coca-Cola]] i [[Nike (przedsiębiorstwo)|Nike]]. Został nazwany jedną z „najważniejszych ikon designu” w Ameryce, jest powszechnie rozpoznawalnym na świecie symboli graficznych i przyczynił się do promowania globalnego recyklingu. W niektórych krajach, na przykład w Wielkiej Brytanii, użycie tego symbolu na przeznaczonych do otwartej sprzedaży towarach musi być zaakceptowane przez agencję ochrony środowiska. |
|||
== Płyta nagrobna == |
|||
Napis na płycie<ref group="note" name="WM">Na płycie nazwa krzyża [[:w:pl:Order Virtuti Militari|Virtuti Militari]] napisana jest przez „W”: „Wirtuti Militari”.</ref>: |
|||
{|align=left |
|||
|<center> |
|||
:ŚP |
|||
:JULIAN |
|||
:<big>DOTZAUER</big> |
|||
:MJR WP KAWALER KRZYŻA WIRTUTI MILITARI |
|||
: ❇ 30.1.1892 † 28.10.1970 |
|||
:MARIA |
|||
:<big>DOTZAUER</big> |
|||
: ❇ 26.10.1894 † 22.8.1985 |
|||
:KRYSTYNA |
|||
:<big>JARA z d. DOTZAUER</big> |
|||
: ❇ 5.6.1922 † 15.9.1992 |
|||
:ADAM |
|||
:<big>DOTZAUER</big> |
|||
: ❇ 17.12.1924 † 21.6.2003 |
|||
</center> |
|||
|} |
|||
{{clear}} |
|||
<references group="note"/> |
|||
<!-- |
|||
[[Kategoria:urodzeni w 1924]] |
|||
[[Kategoria:ludzie związani ze Lwowem]] |
|||
[[Kategoria:ludzie związani z Wrocławiem]] |
|||
[[Kategoria:polscy lekkoatleci]] |
|||
[[Kategoria:polscy nauczyciele]] |
|||
--> |
|||
Symbol recyklingu jest najbardziej znanym osiągnięciem Andersona, ale oprócz tego wniósł on również istotny wkład w [[Urbanistyka|rozwój urbanistyki]] i [[Urbanistyka|rozwoju miast]] . |
|||
= Soter Jaxa-Małachowski = |
|||
(kopia z artykułu Moniki Nowakowskiej{{r|Jaxa}}, do wykorzystania wraz z iinymi źródłami) |
|||
Historia sztuki różnie obchodzi się z artystami, nawet tymi najwybitniejszymi w swojej dziedzinie. Jednych wynosi na piedestały i z ich dzieł czyni obiekty kultu, a o innych zaś zapomina lub latami uparcie milczy. Do tych drugich przez długi czas należał, związany z Krakowem malarz z Kresów, Soter Jaxa-Małachowski. |
|||
Popularny w międzywojniu marynista, ale też pejzażysta Krakowa i Tatr oraz interesujący portrecista, warsztatowo bliski artystom klasy tej co Alfons Karpiński, Feliks Michał Wygrzywalski czy Julian Fałat, także na polu rysunku i grafiki, bywa nazywany „polskim Ajwazowskim”. Dlaczego więc na ponad pół wieku zniknął z oczu |
|||
==Charakter łagodny acz niezależny== |
|||
Soter (imię pochodzenia greckiego oznaczające Zbawcę) wywodził się ze średniowiecznego, związanego z Wielkopolską, rodu Małachowskich, którzy w XVIII i XIX stuleciu kolonizowali tereny dzisiejszej Ukrainy, dokładnie zaś okolice Odessy i czarnomorskich stepów. Ta linia pieczętowała się herbem Gryf i stosowała przydomek Jaxa przed nazwiskiem. Małachowscy mieli duże i dobrze prosperujące majątki ziemskie nad limanem Dniestru, w których zajmowali się hodowlą koni arabskich. |
|||
== Rodzina == |
|||
W jednym z nich, Wolanowie, w 1867 roku urodził się przyszły artysta i wychowywał wraz ze starszym bratem i czterema siostrami w domu, w którym kultywowano polskie tradycje patriotyczne. Z zachowanych wspomnień Sotera wyłaniają się obrazy ze scenami batalistycznymi i mitologicznymi na ścianach salonu oraz fotografia obrazu Jana Matejki Batory pod Pskowem. Czy patrząc na nią mógł przypuszczać, że po latach będzie studiował w tej samej co Mistrz Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie? Zanim to jednak nastąpiło został oddany na naukę do szkoły średniej w Odessie, w której nieźle sobie radził za wyjątkiem języka rosyjskiego (w domu mówiono bowiem tylko po polsku), a po jej ukończeniu, na życzenie ojca, próbował wstąpić do służby wojskowej do której się, ku swojej wielkiej radości, nie zakwalifikował. |
|||
Anderson urodził się w [[Honolulu]] [[Hawaje|na Hawajach]], w rodzinie o korzeniach wiejskich w [[Niemcy|Niemczech]], [[Francja|Francji]], [[Skandynawia|Skandynawii]], [[Nebraska|Nebrasce]] i rolniczym [[Midwest|regionie Środkowego Zachodu]] USA. |
|||
Po śmierci ojca podjął decyzję o rozpoczęciu kariery artystycznej, Wolanowem gospodarował bowiem starszy brat Meliton. Pierwszym ku temu krokiem była odeska Szkoła Rysunkowa, porzucona jednak po dwóch latach (1890-1891) ze względu na skostniały i akademicki system nauki. |
|||
W 1892 roku Soter zapisał się do Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie i opuścił czarnomorskie stepy na zawsze, choć do wybuchu I wojny światowej odwiedzał rodzinne strony. Wielka szkoda, że nie zachowały się najwcześniejsze prace Jaxy z młodości spędzonej w Wolanowie i z okresu nauki w Odessie, domniemywać jedynie możemy, że były to pejzaże rodzinnych stron i widoki Morza Czarnego, które ukształtowały wrażliwość kolorystyczną przyszłego marynisty. Najstarszą zachowaną, znaną dziś pracą Sotera jest ołówkowe studium głowy antycznej z pierwszego roku nauki w Krakowie, wykonane zapewne na zajęciach u profesora Floriana Cynka — wycyzelowane w szczegółach, o subtelnym i miękkim modelunku światłocieniowym świadczy o dużych umiejętnościach warsztatowych adepta sztuki. |
|||
Niestety, w kolejnym semestrze trafił na kurs rysunku do, słynącego z uszczypliwości wobec studentów, Władysława Łuszczkiewicza i na skutek konfliktu z profesorem zrezygnował z nauki w szkole. Jak się okazuje nie bez powodu współcześni mu uważali, że ma „charakter łagodny acz niezależny”. |
|||
==Monachium== |
|||
Kolejnym przystankiem na artystycznej drodze Sotera było Monachium, gdzie studiowało wówczas wielu polskich artystów — pamiętajmy, że szkoła krakowska nie miała statusu akademii, a stolica Bawarii leżała stosunkowo blisko i działało w niej wiele szkół prywatnych. Jaxa wybrał bardzo popularną wśród Polaków Szkołę Malarstwa i Rysunku Stanisława Grocholskiego, w której kształcił się w latach 1894-1900, aktywnie uczestnicząc w polskim życiu artystycznym, czego potwierdzeniem jest zachowany egzemplarz „Jednodniówki Monachijskiej” z 1897 roku na łamach której pojawił się jego pejzaż morski Wśród burzy obok reprodukcji dzieł artystów tej klasy co Józef Brandt, Alfred Wierusz-Kowalski, Aleksander Gierymski czy Olga Boznańska. Mieszkając i tworząc w Monachium, Soter wystawia prace w kraju — w warszawskiej Zachęcie i Salonie Aleksandra Krywulta, w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie i Lwowie. |
|||
Ojciec Andersona, Glen, porzucił rolnictwo i został technikiem elektronikiem w [[United States Navy|marynarce wojennej USA]] . W związku z karierą wojskową ojca, Gary często się przeprowadzał do różnych miejsc na obszarze Pacyfiku. |
|||
Z tytułów wynika, że były to głównie ekspresyjne widoki Morza Czarnego, malowane zapewne z pamięci po kolejnych pobytach w rodzinnych stronach, wielkich rozmiarów pejzaż, prawdopodobnie czarnomorski, widnieje też na zachowanym zdjęciu z monachijskiej pracowni artysty — obok dwóch wizerunków kobiecych, które być może były także jego specjalnością w tym okresie. Niestety, ani malowane w Monachium portrety ani czarnomorskie mariny nie są nam dziś znane, choć cześć z nich musi znajdować się w zbiorach prywatnych, może zagranicznych. |
|||
Warto natomiast zwrócić uwagę na zachowany Półakt kobiety z 1898 roku — subtelnie malowane farbami olejnymi studium jasnego ciała kobiety na ciemnym tle. Poza doskonale oddanymi szczegółami anatomicznymi artysta skupił się na twarzy modelki, wymownie przewracającej w bok oczami, jakby nieobecnej duchem — taki psychologiczny sposób traktowania modela będzie charakteryzował także jego kolejne portrety, zazwyczaj członków rodziny. |
|||
Natomiast Wieśniaczka z wiązką siana z tego samego roku to przykład akademickiego, realistycznego studium, opartego na wnikliwej obserwacji natury, nauczanego w szkole Grocholskiego. Trwające sześć lat studia monachijskie ukształtowały warsztat i postawę twórczą Małachowskiego, który pozostał obojętny na tzw. rewolucje w sztuce, choć w kolejnych latach intensywnie badał efekty świetlne w malarstwie i uległ tak charakterystycznej dla młodopolskiego modernizmu wrażeniowości w uwiecznianiu zmienności natury i nadawaniu jej znaczeń symbolicznych. |
|||
==Krakowianin z wyboru== |
|||
Po zakończeniu nauki w Monachium artysta powrócił do Krakowa, z którym związał się na stałe i gdzie mieszkał, z przerwami na podróże i dwuletni pobyt w Zakopanem, do śmierci. Ważnym wydarzeniem w jego życiu było poślubienie Jadwigi Younga de Lenie — wiernej towarzyszki życia, modelki i muzy, która sama miała zdolności artystyczne i niewątpliwie była podporą dla kariery artystycznej męża. O łączącej Małachowskich głębokiej relacji duchowej świadczą zachowane portrety Jadwigi pędzla jej męża — kameralne i nastrojowe oleje na płótnach różnych formatów z których patrzy na widza zadumana, piękna kobieta o sugestywnym spojrzeniu. |
|||
Pod koniec lat 50. XX wieku rodzina ostatecznie osiedliła się w [[North Las Vegas]] [[Nevada|w stanie Nevada]], gdzie Glen stacjonował w [[Lake Mead Naval Base|bazie marynarki wojennej Lake Mead]] i zajmował się badaniami atomowymi na [[Poligon Nevada|poligonie w Nevadzie]]. W 1958 roku, wkrótce po dołączeniu do firmy elektronicznej EG&amp;G, Glen zmarł na skutek powikłań, prawdopodobnie będących skutkiem narażenia na promieniowanie, do którego doszło wiele lat wcześniej na poligonie nuklearnym [[Bikini (atol)|na atolu Bikini]] . |
|||
To dzieła z młodopolskie w klimacie, a przy tym doskonałe warsztatowo, Soter potrafił bowiem wydobyć maksimum niuansów w obrębie wąskich gam czerni i bieli, zieleni i brązów — widać tu wpływy edukacji monachijskiej przefiltrowanej przez doświadczenia postimpresjonizmu. |
|||
Mało znane i nieliczne portrety Jaxy można śmiało postawić obok dzieł Alfonsa Karpińskiego czy innych czołowych portrecistów Młodej Polski. Również na polu miejskiego pejzażu, zwłaszcza zaś tak cenionego przez młodopolskich modernistów nokturnu, ujawnił Małachowski niepośledni talent. Zafascynowany Krakowem już od pierwszego w nim pobytu, po powrocie z Monachium do tego arcypolskiego miasta, w którym na każdym kroku można było się natknąć na pamiątki narodowe, Soter z pasją dokumentalisty tropił i uwieczniał (farbami olejnymi, akwarelowymi, gwaszem a nawet w technice akwaforty) jego malownicze zakątki, nastrojowe zaułki, rozległe panoramy, także z akcentami wodnymi. Do jego ulubionych motywów należał Wawel od strony Wisły, most Podgórski, kościół Mariacki, widok kopca Kościuszki widziany z wawelskiego wzgórza. |
|||
Najciekawsze efekty uzyskiwał uwieczniając momenty zapadającego zmroku, czego pięknym przykładem jest Widok mostu Podgórskiego z 1911 roku, przez krytykę uznanego za „arcydzieło kolorystyczne”, choć gama barw jest tu wąska a głębia budowana walorowo. Wyjątkowy nastrój tajemniczego niedookreślenia, wręcz ciszy uśpionego miasta udało się artyście uzyskać w płótnach Kościół św. Jana z 1917 roku i Kraków nocą z 1922 roku, przywodzących na myśl paryskie nokturny Aleksandra Gierymskiego. |
|||
U Sotera skalę trudności podbija duży format podobrazia, z którym, dodajmy, poradził sobie doskonale, cyzelując szczegóły i stosując fotograficzny, skrócony kadr oraz miękki modelunek. W jego krakowskich pejzażach pojawia się sztafaż ludzki, tak rzadki w marinach — to ciemne, zazwyczaj odwrócone sylwetki anonimowych przechodniów, również budujące nastrój przedstawienia, jak w gwaszu Kraków nocą z 1917 roku. Młodopolskie w klimacie, choć inaczej malowane, są krajobrazy Tatr, uwieczniane w latach 1907-1909 kiedy to Małachowscy zamieszkali w willi Pyszna w Zakopanem — być może z powodów zdrowotnych lub też ulegając popularnej wówczas fascynacji folklorem i majestatem Tatr, przez inteligencję uważanych za ostoję polskości. Soter chłonął surowy klimat Podhala, z wielką wrażliwością uwieczniając Giewont, Dolinę Kościeliską, Morskie Oko i Czarny Staw. Zwłaszcza ten ostatni szczególnie intrygował wielbiciela motywów morskich, który musiał zmierzyć się tu z inną „jakością” wody. Jego olej na płótnie Czarny Staw II z 1909 roku zaskakuje efektownym spiętrzeniem planów, potraktowanych niemal równorzędnie, choć wrażenie głębi budują wyłaniające się zza mgły masywy górskie widoczne na horyzoncie. |
|||
== Wykształcenie akademickie == |
|||
Sposób wykadrowania tej kompozycji wskazuje też na znajomość drzeworytów japońskich, tak inspirujących modernistów. Kończąc wątek zakopiański warto przywołać jeszcze jedną, późniejszą kompozycję Potok zimą (Zima w Zakopanem) z lat 30. XX wieku — oparty na silnych kontrastach światłocieniowych gwasz, bliski pejzażom zimowym Juliana Fałata. Artysta wyciągnął tu ostateczne wnioski z doświadczeń postimpresjonizmu, wnikliwie badając efekty świetlne śniegu i wody a przy tym doskonale oddając majestat skąpanej w słońcu zimy. Tak jak większość artystów Młodej Polski pejzaż był dlań bowiem symbolicznym przedstawieniem natury a jej powaga była celem samym w sobie. |
|||
Anderson uczęszczał do szkół publicznych i ukończył szkołę średnią w Las Vegas Valley. |
|||
==Par exellence malarz morza== |
|||
Mieszkając w Krakowie artysta prezentował swoje prace we wspominkach już siedzibach TPSP ale też na wystawach powstałego w 1911 roku Związku Powszechnego Artystów Polskich, którego był członkiem-założycielem. W ZPAP w 1912 roku miał też pierwszą wystawę indywidualną na której pokazał 94 obrazy będące przeglądem jego dotychczasowej twórczości. Uwagę krytyki i zachwyt publiczności przyciągały wspomniane widoki Krakowa ale też studia i pejzaże morskie z południa Europy, gdyż Małachowscy od 1904 roku wyjeżdżali nad Adriatyk i Morze Śródziemnomorskie. |
|||
Zanim jednak przejdziemy do omówienia najciekawszych marin Jaxy z Włoch i Dalmacji, warto zatrzymać się przy nastrojowym oleju na płótnie zatytułowanym Cisza z 1911 roku, gdyż, zdaniem właściciela tego obrazu, może to być widok z rodzinnych stron artysty – może liman Dniestru lub Morze Czarne? |
|||
Tytułowa cisza rozlewa się tu subtelnością ciepłych kolorów miękko przechodzących jedne w drugie, woda stapia się z zamglonym niebem, na którym odbywa się nastrojowy zachód słońca, kompozycję porządkuje zaś wyłaniający się z prawej strony pas stojących w wodzie drzew lub sitowia. |
|||
Widz ma poczucie trwania w jakimś kosmicznym bezczasie i delektuje się bezkresem i majestatem uwiecznionej tu przyrody — tak metafizycznie naturę traktował również Józef Chełmoński w swoich późnych mazowieckich krajobrazach. |
|||
Zupełnie inaczej Soter uwieczniał Italię i Dalmację, oddając specyficzny klimat skąpanego w słońcu Południa Europy. Oczywiście najbardziej interesowało go morze choć pozostawił wiele interesujących wedut, do najwcześniejszych należą widoki Florencji, Wenecji i Werony jak Wenecja. Łódki w porcie — olej na tekturze malowany rozedrganymi plamami rozwibrowanego koloru, bardzo szkicowy, impresyjny w technice w przeciwieństwie do bardziej wymuskanych i realistycznych widoków chociażby urokliwej i intrygującej w tamtym czasie wielu europejskich artystów skalistej wyspy Capri położonej w Zatoce Neapolitańskiej. |
|||
W 1966 roku, po ukończeniu rocznego programu studiów inżynierskich na [[Uniwersytet Południowej Kalifornii|Uniwersytecie Południowej Kalifornii]], Anderson zmienił kierunek studiów i zapisał się na Wydział Architektury USC, gdzie studiował w latach 1966–1970. Opłacanie czesnego odbywało się dzięki różnym stypendiom, m.in. od Fundacji Grahama, [[Architectural Guild of Southern California]] i [[American Institute of Architects]]. W 1970 roku uzyskał tytuł licencjata architektury [[Cum laude|z wyróżnieniem]], a rok później tytuł magistra. |
|||
Wyspę tę malował o różnych porach dnia i nocy delektując się efektami zamglenia i refleksami świetlnymi na tafli wody, z której wynurzały się skały Faraglioni czy Monacone — kameralny w formacie olej z 1909 roku o takim tytule to jedna z najciekawszych warsztatowo kompozycji capryjskich Jaxy, który doskonale zróżnicował tu struktury skał i Morza Tyrreńskiego, mieniącego się odcieniami nasyconego granatu. |
|||
Równie efektowne, a przy tym nastrojowe i po młodopolsku tajemnicze jest wielkoformatowe płótno Dolce Capri z 1915 roku, pokazujące oryginalnie wykadrowany widok z wyspy po zapadnięciu zmroku. |
|||
Podróżując po Włoszech artysta portretował Rzym, Sienę, Mediolan, Weronę — także za pomocą akwaforty, znane są też kopie rzeźb włoskich jego autorstwa, świadczące o fascynacji nie tylko przyrodą ale i kulturą śródziemnomorską oraz liczne szkice np. kóz. Z południa Soter przywoził także nokturny, takie jak Raguza nocą z 1925 roku — widok dzisiejszego Dubrownika skąpanego w poświacie księżyca, efektownie odbijającej się także w wodach Adriatyku okalających cypel z oświetloną warownią. |
|||
W ramach programu studiów i pracy na uniwersytecie Anderson pracował jako asystent Crombiego Taylora, przygotowując wystawę zdobnictwa wczesnego modernistycznego architekta [[Louis Henry Sullivan|Louisa Sullivana]], łączącą w sobie elementy organiczne i geometryczne. Program nauczania w college'u obejmował liczne przedmioty fakultatywne, a administracja uczelni pozwalała studentom na dużą swobodę w wyborze kursów. Anderson zapisał się na liczne kursy spoza swojego kierunku, w tym na kursy z socjologii, ekonomii i biznesu. Wrócił też na studia inżynierskie na USC, aby wziąć udział w kursie [[Topologia|topologii]] matematycznej dla osób niebędących matematykami. W tym ostatnim kursie Anderson zetknął się z [[Wstęga Möbiusa|wstęgą Möbiusa]] jako fundamentalną koncepcją w badaniu topologii, która miała okazać się kluczowa w jego późniejszych pracach. |
|||
Małachowski portretował głównie współczesne mu widoki morza, skupiając się na oddaniu charakteru jego żywiołu, zazwyczaj bez sztafażu ani dodatkowej narracji. Wyjątkiem są dwie znane dziś kompozycje wskazujące na próby podejmowania tematyki historyczno-katastroficznej: Bitwa morska z lat 30. XX wieku — wielkoformatowy nokturn przedstawiający zatonięcie austro-węgierskiego pancernika Szent István, podczas walk w cieśninie Otranto w 1918 roku oraz równie ekspresyjne Finale z 1915 roku pokazujące dramatyczny moment podczas sztormu z topiącą się na pierwszym planie szalupą oraz majaczącym w oddali, wśród wzburzonych fal, okrętem. Obrazy te, warsztatowo i tematycznie wskazywać mogą na inspiracje twórczością wybitnego rosyjskiego marynisty Iwana Ajwazowskiego, urodzonego i mieszkającego w drugiej połowie XIX wieku na Krymie malarza Morza Czarnego, z którego twórczością Soter mógł się zetknąć w rodzinnych stronach. |
|||
== Wpływy społeczne i kulturowe == |
|||
Dodajmy jednak, że w okresie ich powstania nie jeździł już na Ukrainę gdyż po rewolucji 1917 roku majątek w Wolanowie przestał istnieć, a Jaxa musiał odtąd radzić sobie bez finansowej pomocy brata, utrzymując się z malowania. Kolejne źródło inspiracji odnalazł na wybrzeżach Bałtyku, gdzie jeździł po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i dostępu do morza przez cały okres międzywojenny. Małachowscy odwiedzali nowo powstające na Wybrzeżu Gdańskim i półwyspie Helskim kurorty, takie jak Orłowo czy Kamienna Góra, ale także sam Gdańsk i Gdynię — nowo budowane miasto będące symbolem odradzającej się Rzeczypospolitej. Malowane tam weduty i mariny bardzo szybko ugruntowały pozycję Jaxy jako jednego z czołowych rodzimych malarzy morza — obok Władysława Nałęcza, Mariana Mokwy czy Stefana Filipkiewicza. Krytycy uważali go za prawdziwego wirtuoza w uwiecznianiu niuansów walorowych i barwnych wody, ekspresji spienionych fal i dopowiadającego je nieba, choć artysta często dodawał do widoków Bałtyku sztafaż: porzucone kosze, klify, łódzki a nawet postacie rybaków czy wczasowiczów. Malował również nastrojowe nokturny — mniej dramatyczne od nocnych widoków mórz południowych, skąpane w ciszy i księżycowej poświacie klasyczne choć niesztampowe kompozycje. |
|||
[Ta sekcja wymaga rozwinięcia i uźródłowienia] |
|||
O popularności dzieł Sotera świadczy seria pocztówek z jego najbardziej popularnymi widokami morskimi wydana nakładem krakowskiego Salonu Malarzy Polskich w ramach serii Cuda Polskiego Morza w 1927 roku. Dodajmy, że artysta dużo wówczas wystawiał, zapewne także z powodów handlowych, co ciekawe — bliżej mu było do ugrupowań niezależnych, takich jak Towarzystwo Artystów Malarzy i Rzeźbiarzy „Sztuka Rodzima” założonego w 1921 roku i zrzeszającego twórców o poglądach konserwatywnych. Z kolei na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku prezentował prace jako artysta niezrzeszony ale już w latach 30. XX wieku odnowił współpracę z bojkotowanym po wojnie TPSP, które zorganizowało mu dużą wystawę indywidualną w krakowskim Pałacu Sztuki w 1938 roku. Krytyka podkreślała radość twórczą, subtelność i wielką kulturę malarską przebijającą z dzieł Jaxy — „pejzażysty czystej krwi” i „par excellence malarza morza”. |
|||
==Zapomniany ziemianin== |
|||
Nie zachowały się wprawdzie widoki z rodzinnych stron Małachowskiego ale znane są jego szkice i obrazy malowane podczas spotkań rodzinnych w majątkach ziemskich siostry Janiny w Uszkowicach i Kimirzu w dawnym województwie tarnopolskim oraz w posiadłościach rodziny żony w Miękiszu Starym i Rozbórzu Długim w dawnym powiecie jarosławskim. Urokliwe, realistyczne pejzaże z zatopionymi w bujnej zieleni dworami, ogrodami, polami, zabudowaniami gospodarczymi mają dziś walory archiwalne, obok oczywiście artystycznych. |
|||
== Konkurs na projekt recyklingu == |
|||
Kres ziemiańskiemu życiu przyniosła druga wojna światowa, którą Małachowscy spędzili w Krakowie. Z powstałych podczas okupacji obrazów warto wymienić piękny nokturn Gdańsk nocą, gwasz z 1941 roku z widokiem na stare miasto i spichlerz zwany Żurawiem (dziś oddział Muzeum Narodowego) pięknie odbijającymi się w wodzie oraz wydłużoną i zamkniętą łukiem efektowną malarsko panoramę Fala z mewami z 1945 roku — być może pokłosie ostatnich podróży artysty nad Bałtyk? Soter starał się być aktywny twórczo także po wojnie, pomimo poważnych problemów ze wzrokiem oraz pogorszenia warunków mieszkaniowych — nowa władza dokwaterowała bowiem lokatorów do krakowskiego mieszkania Małachowskich pozostawiając im dwa pokoje, z których jeden służył za pracownię i magazyn dzieł. Ponownie zapisał się do odrodzonego ZPAP w kwietniu 1945 roku, a dwa lata później miał ostatnią za życia wystawę indywidualną w Pałacu Sztuki w Krakowie. |
|||
W 1970 roku, gdy Anderson miał 23 lata i był studentem Uniwersytetu Południowej Kalifornii<ref name=":2">{{Cytuj stronę|url=https://www.fastcompany.com/1670164/how-a-student-designed-the-recycling-logo-and-got-a-measly-2500|tytuł=How A Student Designed The Recycling Logo, And Got A Measly $2,500|nazwisko=Wilson|imię=Mark|data=2012-07-06|data dostępu=2021-04-20|opublikowany=Fast Company|język=en-US}}</ref>, Container Corporation of America (CCA) wydała plakat, który został szeroko rozpowszechniony w szkołach wyższych i na uniwersytetach w Stanach Zjednoczonych. Pod kierownictwem Waltera Paepcke CCA ugruntowało swoją pozycję lidera w dziedzinie grafiki korporacyjnej i projektowania. Na plakacie informowano o konkursie na zaprojektowanie symbolu graficznego, który byłby używany na produktach z papieru pochodzącego z recyklingu i mógłby być wyrazem uznania dla zaangażowania firmy produkującej papier z recyklingiem w ochronę środowiska. Zwycięski symbol zostanie przekazany do [[Domena publiczna|domeny publicznej]]<ref name="A1" />. Konkurs miał również na celu uczczenie pierwszego [[Dzień Ziemi|Dnia Ziemi]], który przypadał w tym samym roku 22 kwietnia. |
|||
Anderson zaprojektował symbol i zgłosił do konkursu trzy jego wersje. Alternatywy w rzeczywistości stanowiły stopniowe udoskonalanie przez Andersona<ref name="GaryFound">{{Cytuj pismo|nazwisko=Jones|imię=Penny|tytuł=Gary Anderson has been found!|url=http://logoblink.com/wp-content/uploads/2008/03/recycling_symbol_garyanderson.pdf|czasopismo=Resource Recycling: North America's Recycling and Composting Journal|strony=1–2|data=May 1999|autor2=Jerry Powell}}</ref> podstawowego pomysłu obejmującego trzy strzałki – od bardziej wyszukanego projektu wykorzystującego różne odcienie i słowo „recykling” do prostego czarno-białego rysunku liniowego bez żadnych słów. Anderson stwierdził, że stworzenie projektu zajęło mu „dzień lub dwa”<ref name=":0">{{Cytuj stronę|url=https://www.itsnicethat.com/features/response-and-responsibility-gary-anderson-two-degrees-graphic-design-100719|tytuł=A few lines, one world: Gary Anderson and the Universal Recycling Symbol|nazwisko=Baines|imię=Josh|data=2019-07-10|data dostępu=2021-03-05|opublikowany=www.itsnicethat.com|język=en}}</ref>. Strzałki były płaskie, przypominające paski papieru, ale wyginały się i zawijały, jakby zostały uchwycone w procesie produkcji przemysłowej; wszystkie trzy strzałki traktowane razem jako ciągły pas tworzyły figurę topologiczną znaną jako [[wstęga Möbiusa]] . |
|||
Niestety, pogarszające się zdrowie oraz choroba Jadwigi nie pozwoliły na dalsze malowanie, Soter zmarł w 1952 roku, Jadwiga rok później. Spuściznę artystyczną Jaxy przejęła dalsza rodzina, Małachowscy nie mieli bowiem dzieci, i na długie lata twórczość Sotera uległa zapomnieniu — być może z powodu szlacheckiego pochodzenia i tradycyjnego warsztatu, deprecjonowanego w latach powojennych przez oficjalną krytykę. |
|||
Oceny 500 prac zgłoszonych do konkursu dokonali projektanci uznawani za światowych liderów w dziedzinie grafiki i sztuki przemysłowej, m.in. [[Saul Bass]], Herbert Bayer, [[James Miho]], [[Herbert Pinzke]] i Eliot Noyes<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko=Thompson|imię=Claudia G|rozdział=The Recycling Symbol|tytuł=Recycled Papers: The Essential Guide|wydawca=MIT Press|miejsce=Cambridge|data=1992}}</ref>. W 1970 roku nagrodę ogłoszono na Międzynarodowej Konferencji Projektowej w Aspen (IDCA) pod auspicjami Instytutu Aspen. Anderson otrzymał stypendium na udział w konferencji oraz stypendium w wysokości 2500 USD (równowartość {{Inflacja|US|2500|1970|fmt=eq}})<ref name=":2">{{Cytuj stronę|url=https://www.fastcompany.com/1670164/how-a-student-designed-the-recycling-logo-and-got-a-measly-2500|tytuł=How A Student Designed The Recycling Logo, And Got A Measly $2,500|nazwisko=Wilson|imię=Mark|data=2012-07-06|data dostępu=2021-04-20|opublikowany=Fast Company|język=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWilson2012">Wilson, Mark (2012-07-06). [https://www.fastcompany.com/1670164/how-a-student-designed-the-recycling-logo-and-got-a-measly-2500 "How A Student Designed The Recycling Logo, And Got A Measly $2,500"]. ''Fast Company''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2021-04-20</span></span>.</cite></ref><ref name="bhasin">{{Cytuj stronę|url=https://www.businessinsider.com/gary-anderson-the-man-who-created-the-recycling-logo-2012-7|tytuł=This 23-Year-Old USC Student Created One Of The Most Recognizable Logos Of All Time|nazwisko=Bhasin|imię=Kim|data=2012-07-09|data dostępu=2019-10-31|opublikowany=Business Insider}}</ref><ref name="grist">{{Cytuj stronę|url=https://grist.org/culture/recycling-symbol-logo-plastic-design/|tytuł=How the recycling symbol lost its meaning|nazwisko=Yoder|imię=Kate|data=2024-06-12|data dostępu=2024-06-17|opublikowany=Grist}}</ref>. |
|||
Dopiero w ostatnich latach, dzięki inicjatywie Grzegorza Kudelskiego, prywatnego kolekcjonera posiadającego największy zbiór dzieł Sotera Jaxy-Małachowskiego, odbyło się kilka wystaw przypominających tę interesującą i wartą ponownego doceniania sztukę. zorganizowanych m.in. w Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku (2014), Muzeum Kresów w Lubaczowie (2016), Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy (2016/2017) czy Muzeum Historycznym Miasta Krakowa (2017). Również z inicjatywy tego kolekcjonera w 2014 roku wydana została pierwsza profesjonalna monografia krakowskiego artysty, przygotowana przez krakowską historyczkę sztuki Katarzynę Łomnicką, przypominająca jego życie i twórczość. |
|||
== Przypisy== |
|||
{{przypisy| |
|||
<ref name="Jaxa">[https://niezlasztuka.net/o-sztuce/soter-jaxa-malachowski-marynista-polski-ajwazowski/ Monika Nowakowska, ''Soter Jaxa-Małachowski – wybitny marynista, zwany „polskim Ajwazowskim”''], 28 lipca 2019</ref> |
|||
}} |
|||
= Park Mamuta we Wrocławiu = |
|||
{{lokalizacja|51.08111369565069N 16.97535007534423E|umieść=w tekście|type:city|dokładność=sek}} |
|||
[[File:Park Mamuta - zjeżdżalnia Mamut.jpg|thumb|zjeżdżalnia w Parku Mamuta]] |
|||
[[File:Park Mamuta - rzeźba Rodzina.jpg|thumb|rzeźba "Rodzina" we Wrocławiu]] |
|||
'''Park Mamuta''' – obszar na [[wrocław]]skim osiedlu [[Oporów (Wrocław)|Oporów]], położony wzdłuż przeciwpowodziowego wału na lewym (południowym) brzegu rzeki [[Ślęza|Ślęzy]] oraz wzdłuż ul. Bukowskiego. |
|||
Anderson przyznał, że nie zdawał sobie sprawy, jak ważny jest jego projekt dotyczący recyklingu, dopóki nie zauważył go na pojemniku na odpady do recyklingu w Amsterdamie. W czasie projektowania logo nie był jeszcze grafikiem, zajmował się architekturą. Dodał, że stworzenie projektu zajęło mu „jeden lub dwa dni”<ref name=":0">{{Cytuj stronę|url=https://www.itsnicethat.com/features/response-and-responsibility-gary-anderson-two-degrees-graphic-design-100719|tytuł=A few lines, one world: Gary Anderson and the Universal Recycling Symbol|nazwisko=Baines|imię=Josh|data=2019-07-10|data dostępu=2021-03-05|opublikowany=www.itsnicethat.com|język=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBaines2019">Baines, Josh (2019-07-10). [https://www.itsnicethat.com/features/response-and-responsibility-gary-anderson-two-degrees-graphic-design-100719 "A few lines, one world: Gary Anderson and the Universal Recycling Symbol"]. ''www.itsnicethat.com''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2021-03-05</span></span>.</cite></ref>. Anderson napisał, że stworzył logo, rysując projekt ołówkiem, a następnie przerysowywał go czarnym tuszem<ref name=":2">{{Cytuj stronę|url=https://www.fastcompany.com/1670164/how-a-student-designed-the-recycling-logo-and-got-a-measly-2500|tytuł=How A Student Designed The Recycling Logo, And Got A Measly $2,500|nazwisko=Wilson|imię=Mark|data=2012-07-06|data dostępu=2021-04-20|opublikowany=Fast Company|język=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWilson2012">Wilson, Mark (2012-07-06). [https://www.fastcompany.com/1670164/how-a-student-designed-the-recycling-logo-and-got-a-measly-2500 "How A Student Designed The Recycling Logo, And Got A Measly $2,500"]. ''Fast Company''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2021-04-20</span></span>.</cite></ref>. Stwierdził, że pomysł na logo recyklingu przyszedł mu do głowy, gdy obserwował, jak papier jest wsuwany do drukarki<ref name=":0" />. |
|||
Plan zagospodarowania, w ramach Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego, 7-hektarowego pasa nieużytków pomiędzy ul. Bukowskiego a wałem przeciwpowodziowym zgłosili mieszkańcy osiedla [[Oporów (Wrocław)|Oporów]] po raz pierwszy w roku 2013 (wówczas plan ten zakładał m.in. budowę na znajdującym się tam na rzece Ślęzie jazie), ale wówczas przedsięwzięcie to nie zostało przyjęte ze względów formalnych{{r|WBO2013|hWBO}}. Rok później, w 2014, zmieniony w stosunku do poprzedniego roku projekt (bez koła wodnego, ale z atrakcjami o charakterze rekreacyjnym) pod nazwą „Park Wspólnotowy "Ślężański Mamut" – przyjazna przestrzeń dla aktywnego wypoczynku, kultury i edukacji uczestniczącej, współtworzona przez użytkowników” uzyskał ponad 5,2 tys głosów i został przyjęty do realizacji{{r|WBO2014}}. |
|||
Dopracowanie projektu oraz wyłonienie w przetargu wykonawców zajęło następne cztery lata (przetargi ogłaszano czterokrotnie), prace rozpoczęły się wiosną 2018{{r|PZ3}}, a zakończono je jesienią tego samego roku. Park Mamuta został oddany do użytku w sobotę 10 listopada 2018 r.{{r|PZ11|VW|fp}} |
|||
Anderson ze względu na swoją pasję do architektury poświęcił się karierze w planowaniu urbanistycznym<ref name=":2" />. Zidentyfikował także bardziej szczegółowe, ale zróżnicowane wpływy, do których zaliczają się: odmiana popularnej rymowanki dla dzieci, wycieczka szkoły podstawowej do przemysłowej prasy drukarskiej, symbol Woolmark<ref name="CM1" /> oraz grafika [[Maurits Cornelis Escher|MC Eschera]], która w czasie konkursu na projekt dopiero niedawno stała się szeroko dostępna w Stanach Zjednoczonych. |
|||
Najbardziej charkterystycznym obiektem w Parku Mamuta jest wysoka na 8 metrów konstrukcja stylizowanego mamuta{{u|mam}}, przeznaczona dla dzieci do wspinania się w jej wnętrzu; wystające z dwóch stron "głowy" tej konstrukcji rury (mające być "kłami" zwierzęcia) służą jak zjeżdżalnie. Oprócz "mamuta" są też inne atrakcje dla dzieci, głównie w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, a także ławki i siedziska służące rekreacji{{r|tablice}}. Przewidziano też nasadzenie sporej liczby roślinności (451 drzew liściastych, 6,2 tys krzewów ozdobnych, 18,5 tys. traw ozdobnych i skrzypów), a Zarząd Zieleni Miejskiej w kolejnych latach zobowiązany został do ich uzupełniania. Istniejące nad Ślęzą już wcześniej rzeźby ("Zadumana Ślężanka"{{r|zad}} i "Rodzina"{{r|rod}}, wykonane w 1975 r. z głazów narzutowych, autorstwa Tadeusza Tellera) zostały również wkomponowane w Park Mamuta ("Rodzina" wymagała przeniesienia o kilkadziesiąt metrów){{r|PZ11}}. |
|||
== |
== Dalsza praca == |
||
Anderson wykorzystał swoją nagrodę pieniężną aby podjąć roczne studia na [[Uniwersytet Sztokholmski|Uniwersytecie Sztokholmskim]] [[Szwecja|w Szwecji]] i uzyskać dyplom z nauk społecznych w Instytucie Studentów Anglojęzycznych, filii uniwersytetu, która już nie istnieje. Po powrocie ze Szwecji Anderson został zatrudniony jako planista i projektant architektoniczny w firmie [[Gruen Associates]] (dawniej Victor Gruen Associates) w Los Angeles oraz w firmie David Jay Flood and Associates w Santa Monica w Kalifornii, po czym przeniósł się na wschód, gdzie przyjął stanowisko planisty w firmie RTKL Associates w [[Baltimore]] . Podczas swojego pobytu tam uzyskał uprawnienia architekta. Zwolniony z RTKL w połowie lat 70. w czasie recesji, Anderson znalazł pracę w Departamencie Rozwoju Społeczności w hrabstwie Prince George (Maryland), a następnie w Biurze Planowania Uniwersyteckiego na [[Uniwersytet Marylandu w College Park|Uniwersytecie w Maryland]] . |
|||
{{Uwagi |
|||
|mam=Pomysł na tę konstrukcję nawiązuje do faktu, że w 1994 r. podczas robót ziemnych w na Oporowie (w rejonie ul. Jordanowskiej i Harcerskiej) odnaleziony został dobrze zachowany fragment kła prawdziwego [[mamut]]a{{r|MH|VW}}. |
|||
}} |
|||
W 1978 roku Anderson przyjął stanowisko w Szkole Architektury i Planowania na Uniwersytecie Króla Faisala (KFU) w [[Ad-Dammam|Dammam]] [[Arabia Saudyjska|w Arabii Saudyjskiej]] . W tym samym czasie został przyjęty na studia doktoranckie z geografii i inżynierii środowiska na [[Uniwersytet Johnsa Hopkinsa|Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa]] . Przez następne siedem lat zajmował się naprzemiennie pracą dydaktyczną i badawczą na KFU, gdzie ostatecznie został pełniącym obowiązki kierownika Katedry Planowania Miejskiego i Regionalnego. Kontynuował pracę nad doktoratem na Uniwersytecie Hopkinsa, którą uzyskał w 1985 r. po obronie pracy na temat aspektów społeczno-kulturowych Prowincji Wschodniej Arabii Saudyjskiej, które w połączeniu z rozwojem gospodarki naftowej determinowały wzorce urbanizacji w tym regionie. Będąc jeszcze na KFU, współpracował z CH2M Hill przy przeprowadzeniu kompleksowego badania społeczno-ekonomicznego, jednego z pierwszych w Arabii Saudyjskiej. |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy| |
|||
<ref name="PZ3">{{Cytuj stronę | url = https://www.wroclaw.pl/rozmawia/park-mamuta-w-rekach-wykonawcy | tytuł = Park Mamuta w rękach wykonawcy | autor = Patryk Załęczny | data = 2018-03-19 | opublikowany = Wrocław rozmawia | język = pl | data dostępu = 2022-04-10}}</ref> |
|||
<ref name="PZ11">{{Cytuj stronę | url = https://www.wroclaw.pl/rozmawia/park-mamuta-na-oporowie-otwarty | tytuł = Park Mamuta na Oporowie otwarty | autor = Patryk Załęczny | data = 2018-11-10 | opublikowany = Wrocław rozmawia | język = pl | data dostępu = 2022-04-10}}</ref> |
|||
<ref name="VW">{{Cytuj stronę | url = https://visitwroclaw.eu/miejsce/park-mamuta | tytuł = Park Mamuta we Wrocławiu | praca = visitWroclaw | opublikowany = araw.pl | język = pl | data dostępu = 2022-04-10}}</ref> |
|||
<ref name="fp">[https://fotopolska.eu/Wroclaw/b310003,Park_Mamuta.html Park Mamuta na stronie fotopolska.eu]</ref> |
|||
<ref name="rod">[https://fotopolska.eu/Polska/b36196,Rzezba_plenerowa_Rodzina.html rzeźba "Rodzina"</ref> |
|||
<ref name="zad">[https://fotopolska.eu/36195,obiekt.html rzeźba "Zadumana Ślężanka"</ref> |
|||
<ref name="tablice">[http://www.parkmamuta.pl/?p=1333 Tablice parkowe]</ref> |
|||
<ref name="hWBO">[http://www.parkmamuta.pl/?p=266 historia WBO]</ref> |
|||
<ref name="WBO2013">[http://www.parkmamuta.pl/wp-content/uploads/2015/01/wniosek_2013.pdf wniosek WBO2014]</ref> |
|||
<ref name="WBO2014">[https://www.wroclaw.pl/budzet-obywatelski-wroclaw/projekty-2014/projekt,id,301 WBO2014]</ref> |
|||
<ref name="MH">[http://blog.formio.pl/2018/11/park-mamuta-we-wroclawiu-uroczyste-otwarcie/ Park Mamuta we Wrocławiu > uroczyste otwarcie]</ref> |
|||
}} |
|||
Po powrocie do Baltimore Anderson został zatrudniony w firmie STV Inc. (wcześniej Lyon Associates), zajmującej się inżynierią, architekturą i planowaniem, gdzie przez okres osiemnastu lat piastował różne stanowiska, aż ostatecznie awansował na stanowisko wiceprezesa odpowiedzialnego za federalne projekty planowania. Za swoją pracę w tym miejscu został uhonorowany krajową [[Urbahn Prize|Nagrodą Urbahna]] w dziedzinie architektury przyznaną przez Towarzystwo Amerykańskich Inżynierów Wojskowych (SAME), wyróżnieniem, które dzieli z innymi wybitnymi osobistościami, takimi jak Harold Adams, emerytowany dyrektor generalny RTKL. Anderson został również przyjęty do Akademii Członków SAME. |
|||
=Jerzy Łętowski= |
|||
'''Jerzy Łętowski''' – [[dziennikarz]], związany zawodowo z [[Wrocław]]iem i [[Dolny Śląsk|Dolnym Śląskiem]]. |
|||
Równocześnie z pracą nad planowaniem rządowym Anderson pełnił funkcję wykładowcy na Wydziale Nieruchomości Edward St John (w Carey Business School przy Johns Hopkins). Pełniąc tę funkcję, wykładał kursy i pisał na temat roli projektowania i planowania w rozwoju sektora prywatnego , a także został członkiem komitetu wykonawczego Urban Land Institute (ULI) w radzie dystryktu Baltimore. |
|||
Karierę zawodową rozpoczął w 1968 roku od stanowiska gońca w Biurze Ogłoszeń Wrocławskiego Wydawnictwa Prasowego. Po dwóch miesiącach został referentem, a po roku awansował na korektora wrocławskich dzienników. Od 1972 do 1975 roku był redaktorem depeszowym w „Wieczorze Wrocławia”. |
|||
W 2005 roku. Anderson został starszym specjalistą programu Fulbrighta i został zaproszony przez [[Techniczny Uniwersytet Helsiński|Helsiński Uniwersytet Techniczny]] do prowadzenia wykładów i udzielania porad studentom studiów podyplomowych w zakresie ich prac dyplomowych na Wydziale Inżynierii i Architektury oraz w Centrum Studiów Miejskich i Regionalnych. |
|||
Przez kolejnych 15 lat piastował dziennikarskie stanowiska w „Słowie Polskim”, jako redaktor depeszowy i sekretarz redakcji. W latach 1990–1991 sprawdził się jako pełniący obowiązki redaktora naczelnego w „Dzienniku Dolnośląskim”, a od 1993 do 2005 roku jako zastępca redaktora naczelnego „Wieczoru Wrocławia”. |
|||
== Uznanie == |
|||
Wielką pasją Jurka było i jest wędkarstwo. To spowodowało, że w 1981 roku zaczął pisać cotygodniowe felietony o rybach i wędkarstwie, które pod pseudonimem Jerzy Sum zamieszczał na łamach „Słowa Polskiego”, „Wieczoru Wrocławia”, „EKOŚwiata”, „Wędkarza Polskiego”. Łącznie opublikował około 2100 felietonów. |
|||
Ponieważ po stworzeniu symbolu recyklingu skupił się na działaniach niezwiązanych bezpośrednio z projektowaniem graficznym i ponieważ przez dłuższy czas mieszkał za granicą, Anderson nie zawsze był uznawany za autora symbolu recyklingu. Mimo pierwotnych informacji prasowych i wstępnych opisów w publikacjach branżowych, niekiedy błędnie przypisywano projekt szefowi działu graficznego Container Corporation. Mogła zostać podjęta próba objęcia symbolu prawami autorskimi pomimo że zasady uczestnictwa w pierwotnym konkursie zabraniały tego. Anderson stwierdził, że nie zdawał sobie sprawy, jaki wpływ na świat będzie miał jego projekt, dopóki nie zobaczył go na pojemniku na odpady do recyklingu. <ref name=":0">{{Cytuj stronę|url=https://www.itsnicethat.com/features/response-and-responsibility-gary-anderson-two-degrees-graphic-design-100719|tytuł=A few lines, one world: Gary Anderson and the Universal Recycling Symbol|nazwisko=Baines|imię=Josh|data=2019-07-10|data dostępu=2021-03-05|opublikowany=www.itsnicethat.com|język=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBaines2019">Baines, Josh (2019-07-10). [https://www.itsnicethat.com/features/response-and-responsibility-gary-anderson-two-degrees-graphic-design-100719 "A few lines, one world: Gary Anderson and the Universal Recycling Symbol"]. ''www.itsnicethat.com''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2021-03-05</span></span>.</cite></ref> |
|||
Dopiero w latach 90. XX wieku związek między Andersonem a stworzonym przezeń symbolem zaczął być lepiej ugruntowany, wraz z opublikowaniem artykułu Philipa B. Meggsa w branżowym czasopiśmie ''Print'', w którym przypisuje się Andersonowi autorstwo projektu i wykazuje, że symbol Andersona stanowi współczesny wyraz zasad Bauhausu , co później zostało wzmocnione przez Pedera Ankera .{{Przypisy|2 |
|||
W 2005 roku przeszedł na emeryturę. Rok później wyprowadził się z Wrocławia i zamieszkał w Joachimówce wśród milickich stawów na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Baryczy. Nie zerwał jednak z dziennikarstwem. W 2006 roku nawiązał współpracę z tygodnikiem „Głos Milicza”, na łamach którego zamieścił już 800 felietonów z Doliny Baryczy pod tytułem „Nad wodą”. Jest także głównym autorem plakatu o rybach oraz książki pt. „Ryby z Doliny Baryczy”. |
|||
}} |
|||
[[:Kategoria:Urodzeni w 1947]] |
|||
Jurek od 1982 roku jest członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy RP. Wcześniej był członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Aktywnie działa również w Polskim Związku Wędkarskim. Za działalność zawodową i społeczną został uhonorowany Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Kilkakrotnie był laureatem nagród Dziennikarzy Depeszowych za szczególne wartości merytoryczne i graficzne stron informacyjnych „Słowa Polskiego”. Odznaczony został także Złotą Odznaką z Wieńcami Polskiego Związku Wędkarskiego oraz Złotą Odznaką „Za Zasługi dla Stowarzyszenia Dziennikarzy RP Dolny Śląsk”. |
|||
Aktualna wersja na dzień 21:21, 13 gru 2024
| Lata | Przynależność państwowa Ostrowa |
| do 1793 | Polska |
| 1793-1806 | Prusy |
| 1806-1815 | Księstwo Warszawskie |
| 1815-1918 | Prusy-Niemcy |
| 1918-1939 | Polska |
| 1939-1945 | Niemcy |
| od 1945 | Polska |
| 11+12 | 13 | 14 | 15 | |
|---|---|---|---|---|
| 21+31 | 22 | 23 | 24 | 25 |
| 32 | 33+34+43+44 | 35 | ||
| 41 | 42 | 45 | ||
| 51 | 52 | 53 | 54 | 55 |
Margines dookoła tabeli:
- {| border="1" style="margin: 10px; margin-right:0px;" cellspacing="0" cellpadding="2" align="right" |align="center" style="background:#efefef;" |'''Lata''' |align="center" style="background:#efefef;" |'''Przynależność<BR>państwowa<BR>Ostrowa'''
Do łączenia poziomych wierszy tabeli z leżacymi bezpośrednio pod nimi używany jest parametr rowspan: jeśli łączymy jedną komórkę z drugą leżącą tuż pod nią, piszemy rowspan=2, jeśli łączymy trzy razem - rowspan=3 itd. Przykład (tu, dodatkowo widoczne zastosowanie innego parametru - width):
{| border=1 align=left
| width=25% | 11 || width=25% | 12 || width=25% | 13 || width=25% | 14
|-
| 21 || rowspan=2 | 22+32 || rowspan=3 | 23+33+43 || 24
|-
| 31 || 34
|-
| 41 || 42 || 44
|}
|
| 11 | 12 | 13 | 14 |
| 21 | 22+32 | 23+33+43 | 24 |
| 31 | 34 | ||
| 41 | 42 | 44 |
- Międzynarodowe drogi E 81
- <small style="color:#FFFFFF; background:green">'''E 81'''</small>
trasa E81- droga krajowa 5
Sprawdzanie, czy ilustracja z commons jest gdzieś wykorzystywana:
http://www.juelich.de/avatar/check-usage/
jezioro Sarykamyskie de:Sarykamyschsee
Ф. Стефанполь (Боджіо)
6-01-2025@00:16 22:14, 9 kwi 2005 (CEST)
| nr | opis | nr | opis | nr | opis | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | d. strażnica i areszt wojskowy | 13 | 25 | ||||
| 2 | rzeźba Powodzianka | 14 | śluza | 26 | koszary policji, d. Urząd Celny | ||
| 3 | gmach główny Uniwersytetu | 15 | 27 | ||||
| 4 | rzeźba Szermierz | 16 | 28 | magazyny Herbapol, d. rafineria cukru | |||
| 5 | przebieg d. Mostu Odrzańskiego | 17 | 29 | ||||
| 6 | restauracja Bar, d. łaźnia miejska | 18 | 30 | ||||
| 7 | 19 | 31 | |||||
| 8 | 20 | 32 | d. pruski lazaret | ||||
| 9 | elektrownia północna | 21 | elektrownia południowa | 33 | d. prom | ||
| 10 | 22 | 34 | d. prom | ||||
| 11 | 23 | 35 | |||||
| 12 | 24 | Archiwum Państwowe | 36 |
Zagnieżdżanie przypisów
[edytuj | edytuj kod]... danie przypisu (odnośnika bibliograficznego) do uwagi? To pewnie nieczęsto byłoby stosowane, ale pozwoliłoby elegancko rozgraniczyć te dwie kategorie przypisów, wykorzystując funkcje metatekstu. Przykład Chiyoda (1891), uwaga "A" - tekścik uzupełniający hasło główne, ale możliwy do pominięcia bez straty dla czytelnika, IMHO w sam raz do "uwag"; w nim źródło, które mogłoby wylądować z resztą źródeł. Czy przypadkiem EnWiki nie ma mechanizmu umożliwiającego dodawanie przypisów do uwag?--Felis domestica (dyskusja) 00:43, 23 sty 2013 (CET)
- Czy chodzi o takie rozwiązanie, jakie jest np. tutaj? Stosujesz {{#tag:ref|treść<ref>przypis</ref>|group="uwaga"}} czyli np. {{#tag:ref|Zjazd, który odbył się w 1904 roku celem rozważenia francuskiej propozycji zmiany formuły wyścigów Gordona Bennetta, doprowadził do powstania Association Internationale des Automobile Clubs Reconnus (AIACR), poprzednika [[Fédération Internationale de l'Automobile]] (FIA), organu odpowiedzialnego za zarządzanie i regulowanie sportów motorowych<ref name="hodges2"/><ref name="hodgesin">{{cytuj książkę | nazwisko = Hodges i in. | tytuł = Grand Prix | strony = 10}}</ref>.|group="uwaga"}}. Yurek88 (vitalap) 02:32, 23 sty 2013 (CET)
W haśle Zaułek Browarny zastosowałem rozwiązanie:
- {{#tag:ref|W wykazie adresów ksiąg wieczystych{{r|KW}} Zaułek Browarny jest wymieniony, ale tym adresie nie jest założona żadna księga wieczysta.|group="uwaga"}}
Dzięki temu uwaga [g] w tekście (z grupy "uwaga") ma swój przypis o nazwie "KW", przy czym jakkolwiek samej uwagi nie umiałem jeszcze wyprowadzić poza wątek główny tekstu, to przypis "KW" wyrzucony jest z niego przy pomocy szablonu {{r|KW}}.
Adam Borowski
[edytuj | edytuj kod]
Adam Marcin Borowski (ur. 13 lipca 1910 w Grodźcu, zm. 5 listopada 1998 w Warszawie) – polski prawnik.
Syn Adama, lekarza w Grodźcu, i Marii Eustachii z Wietrzykowskich. Przed II wojną światową ukończył podchorążówkę w Grudziądzu - Centrum Wyszkolenia Kawalerii (rocznik 1928/29). W 1933 r. ukończył Wydział Prawa na Uniwersytecie Warszawskim, a egzamin adwokacki złożył w 1939 r. W czasie studiów należał do Korporacji Akademickiej „Arkonia” (cetus 1930), a później do Związku Filistrów „Arkonii”. W latach 30. pracował wraz ze swym stryjem Januszem w jego kancelarii adwokackiej w Sosnowcu[a].
W kampanii wrześniowej 1939 r. służył jako porucznik w 5 Pułku Strzelców Konnych i Szwadronu Zapasowego 3 Pułku Ułanów Śląskich. 21 września 1939 trafił do niewoli niemieckiej, ale po kilku tygodniach został od Niemców wykupiony, za wysoką łapówkę, przez rodzinę (jego ojczymem był Zygmunt Szczotkowski, przed wojną dyrektor kopalni "Janina" w Libiążu). Podczas okupacji hitlerowskiej działał w konspiracji, był członkiem Armii Krajowej - ps. Marcin. Wykorzystując swoje dobre przedwojenne kontakty w powiecie miechowskim zajmował się między innymi zaopatrywaniem w mąkę i inne artykuły spożywcze grup partyzanckich w Małopolsce. Za swoją działalność w czasie wojny został odznaczony Krzyżem Walecznych i Srebmym Krzyżem Zasługi z Mieczami. W 1945 r. ożenił się z siostrą swego kolegi, Jadwigą Nowina-Konopka (córką Adama i Malwiny z Czermińskich, wychowanką Sacre-Coeur w Zbylitowskiej Górze, późniejszą przewodniczącą Koła Filistrowych „Arkonii”), z którą miał czworo dzieci.
Po wojnie pracował jako adwokat w 14 Zespole Adwokackim w Warszawie i jako radca prawny, m.in. w Przedsiębiorstwie Filatelistycznym „Ruch”.
Zmarł nagle w 1998 r. i został pochowany obok żony w grobie rodzinnym na Powązkach w Warszawie, kwatera 71.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kancelaria Borowskiego znajdowała się w kamienicy przy ul. Małachowskiego 9 (zob. Kalendarz Sądowy na rok 1929, str. 177 i 235
Źródła
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Radomyski, "...Podchorążych Szwadron Jazdy", wyd. Ajaks, Pruszków 2001, ISBN 83-88773-69-0
- Biuletyn Arkoński nr 35: Zbigniew Jan Tyszka, Przy grobie śp. Adama Marcina Borowskiego
martwy link dot. kancelarii: http://magazyn.klubzaglebiowski.pl/?p=1058
Cezary Żyromski (ur. 22 listopada 1938) – polski dziennikarz i pisarz związany z Wrocławiem.
Karierę dziennikarską rozpoczął jeszcze w latach 50. XX w. czasopismach studenckich, później wieloletni dziennikarz wrocławskiego „Słowa Polskiego”, w ostatnich kilkunastu latach przed przejściem na emeryturę (w 2000 r.) sekretarz redakcji i członek kolegium redakcyjnego tego dziennika.
W ramach współpracy Zrzeszenia Studentów Polskich i SDP działał w Studenckiej Wszechnicy Dziennikarskiej. Od roku 1981 działał w Towarzystwie Społeczno–Kulturalnym Dziennikarzy (był też jego założycielem). W roku 1985 był wśród członków-założycieli Zarządu Dolnośląskiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Węgierskiej (był jego sekretarzem do roku 1995), ściśle współpracującym z Polskim Stowarzyszeniem Kulturalnym im. Józefa Bema w Budapeszcie. Aktywność na tym polu zaowocowała wydaniem z jego inicjatywy i pod jego redakcją monograficznego numeru kwartalnika „Kultura Dolnośląska” (w 1986) poświęconego kulturalnym, społecznym i historycznym związkom Polski z Węgrami. Współredaguje też czasopismo „Głos Buczaczan”, wydawane przez Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich – Oddział Buczacz.
Aktywny działacz stowarzyszeń dziennikarskich: Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, od 1982 Stowarzyszenia Dziennikarzy RP, w którym w latach 1992–1995 był członkiem zarządu oddziału dolnośląskiego, a w latach 1997–2001 – sędzią Naczelnego Sądu Dziennikarskiego Syndykatu Dziennikarzy Polskich[1]. W latach 2005-2009 redagował witrynę SD RP Dolny Śląsk[2].
Od roku 1990 do 2007 członek zarządu Spółdzielni Pracy „Słowo Polskie” (od roku 2003 pełnił w niej społecznie funkcję wiceprezesa), której celem jest tworzenie miejsc pracy dziennikarzom i pracownikom redakcji, pozostającym bez innego zatrudnienia wskutek przekształceń własnościowych gazet dawnej RSW Prasa.
Jest laureatem II nagrody zespołowej Towarzystwa Miłośników Wrocławia i Ossolineum w Plebiscycie Czytelniczym Dolnośląska Książka Roku za „Konfrontacje Literackie”; otrzymał również (w roku 2015) tytuł „Dziennikarza na med(i)al”[3]. Wyróżniony został również (dwa razy) nagrodą Klubu Dziennikarzy Depeszowych „za szczególne wartości merytoryczne i graficzne stron informacyjnych «Słowa Polskiego»”.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ MUR: 80 urodziny red. Cezarego Żyromskiego. [w:] Dziennikarze RP [on-line]. Stowarzyszenie Dziennikarzy RP, 2018-12-27. [dostęp 2019-08-14]. (pol.).
- ↑ witryna SDRP Dolny Śląsk z lat 2005-2009
- ↑ Cezary Żyromski dziennikarzem na Med(i)al. [w:] Dziennikarze RP [on-line]. Stowarzyszenie Dziennikarzy RP, 2016-01-15. [dostęp 2019-08-14]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Żyromski (opracowanie: Cezary Żyromski, Zbigniew Żyromski) „Historia jednej kresowej rodziny. Rodowód Żyromskich przydomek Chwalibóg na tle dziejów miasta Monasterzyska ”, Warszawa-Wrocław 2004
- Zbigniew Żyromski (współpraca: Cezary Żyromski, Mariusz Żyromski) „Monasterzyska – cmentarz katolicki”, wyd. Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu, Wrocław 2013
{{SORTUJ:Żyromski Cezary}} [[Kategoria:Członkowie Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich]] [[Kategoria:Polscy dziennikarze prasowi]]
Zasady niemieckiej pisowni nazw ulic
[edytuj | edytuj kod]Z wpisu Shaqspeare'a w mojej dyskusji 7 listopada 2007 (archiwum nr 9): ...nazwy ulic wyglądają następująco:
- jeśli ulica nazywa się od rzeczownika, także nazwiska, piszemy łącznie, np. Hohenzollernstraße, Kurfürstendamm, Alexanderplatz, Wikipediastraße, Julostraße, Julogasse, Juloplatz, Julodamm, Julochaussee, Juloallee
- jeśli nazwa jest przymiotnikowa, niezależnie od typu przymiotnika (czy zwyczajny, czy odmiejscowy) piszemy osobno, np. Schweidnitzer Straße, Potsdamer Platz, Wikipedische Straße, Julostädter Straße, Julostädtische Brücke, Julowiesener Ring
- ale: Adenauerstraße (ulica Adenauera), nie Adenauer Straße (ulica Adeanuska, od miejsowości Adenau), no chyba że faktycznie chodzi o tę mieścinę, Hitlerstraße (ulica Hitlera), nie Hitler Straße (ulica Hitelska lub Hitlijska, tj. od miejscowości Hitle, Hitlen lub Hitl)
- jeśli ulica nazywa się od czegoś, co określa się kilkoma słowami, np. Wikipedysta Julo, Czerwony Październik czy co tam jeszcze, piszemy z myślnikami, np.: Wikipedysta-Julo-Straße, Roter-Oktober-Allee, Fürst-von-Bismarck-Straße (uwaga, w Niemczech nie skraca się nazw ulic, Fürst-von-Bismarck-Straße i Bismarckstraße to dwie różne ulice, Otto-von-Bismarck-Straße to trzecia...), Zielona-Gora-Straße (autentyczny przykład z Cottbus bzw. Chociebuża). W przypadku jeśli w nazwie ulicy nie ma podanego imienia osoby, często wisi pod tabliczką z nazwą ulicy mniejsza, tłumacząca o kogo chodzi (np. czy Liebknechtstraße jest na cześć Wilhelma czy Karola.
Ogólnie ulice nazwane od miast zatem osobno, od osób razem. Ale uwaga: zdarza się, że zamiast przymiotnika z nazwą miejscowości możemy mieć ulicę utworzoną bezpośrednio od tej nazwy, np. Höfchenstraße (ulica Dworku) i Höfchener Straße (ulica Dworkowska). No i Höfchenerstraße (ulica Dworkowskiego).
Na mapach piszemy zwykle z przerwą, tak że początek nazwy jest na początku ulicy, a koniec na końcu. W dodatku:
- do 1902 nie istniały jednolite zasady ortografii, stąd wcześniej i często pisano jak bądź; tabliczki ze starymi nazwami mogły wisieć jeszcze długi i długo
- spora część Niemców ma z pisownią nazw ulic duże problemy, zdarzają się tabliczki z nazwami ulic napisanymi błędnie
- w Szwajcarii nie piszemy Straße, lecz Strasse
Pandemia 2020
[edytuj | edytuj kod]Do poprawienia
| E48 | 1,00 | 1,05 | 1,10 | 1,15 | 1,21 | 1,27 | 1,33 | 1,40 | 1,47 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1,54 | 1,62 | 1,69 | 1,78 | 1,87 | 1,96 | 2,05 | 2,15 | 2,26 | 2,37 | 2,49 | 2,61 | 2,74 | 2,87 | 3,01 | 3,16 | 3,32 | 3,48 | 3,65 | 3,83 | 4,02 | 4,22 | 4,42 | 4,64 | 4,87 | 5,11 | 5,36 | 5,62 | 5,90 | 6,19 | 6,49 | 6,81 | 7,15 | 7,50 | 7,87 | 8,25 | 8,66 | 9,09 | 9,53 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| E96 | 1,00 | 1,02 | 1,05 | 1,07 | 1,10 | 1,13 | 1,15 | 1,18 | 1,21 | 1,24 | 1,27 | 1,30 | 1,33 | 1,37 | 1,40 | 1,43 | 1,47 | 1,50 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1,54 | 1,58 | 1,62 | 1,65 | 1,69 | 1,74 | 1,78 | 1,82 | 1,87 | 1,91 | 1,96 | 2,00 | 2,05 | 2,10 | 2,15 | 2,21 | 2,26 | 2,32 | 2,37 | 2,43 | 2,49 | 2,55 | 2,61 | 2,67 | 2,74 | 2,80 | 2,87 | 2,94 | 3,01 | 3,09 | 3,16 | 3,24 | 3,32 | 3,40 | 3,48 | 3,57 | 3,65 | 3,74 | 3,83 | 3,92 | 4,02 | 4,12 | 4,22 | 4,32 | 4,42 | 4,53 | 4,64 | 4,75 | 4,87 | 4,99 | 5,11 | 5,23 | 5,36 | 5,49 | 5,62 | 5,76 | 5,90 | 6,04 | 6,19 | 6,34 | 6,49 | 6,65 | 6,81 | 6,98 | 7,15 | 7,32 | 7,50 | 7,68 | 7,87 | 8,06 | 8,25 | 8,45 | 8,66 | 8,87 | 9,09 | 9,31 | 9,53 | 9,76 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| E192 | 1,00 | 1,01 | 1,02 | 1,04 | 1,05 | 1,06 | 1,07 | 1,09 | 1,10 | 1,11 | 1,13 | 1,14 | 1,15 | 1,17 | 1,18 | 1,20 | 1,21 | 1,23 | 1,24 | 1,26 | 1,27 | 1,29 | 1,30 | 1,32 | 1,33 | 1,35 | 1,37 | 1,38 | 1,40 | 1,42 | 1,43 | 1,45 | 1,47 | 1,49 | 1,50 | 1,52 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1,54 | 1,56 | 1,58 | 1,60 | 1,62 | 1,64 | 1,65 | 1,67 | 1,69 | 1,72 | 1,74 | 1,76 | 1,78 | 1,80 | 1,82 | 1,84 | 1,87 | 1,89 | 1,91 | 1,93 | 1,96 | 1,98 | 2,00 | 2,03 | 2,05 | 2,08 | 2,10 | 2,13 | 2,15 | 2,18 | 2,21 | 2,23 | 2,26 | 2,29 | 2,32 | 2,34 | 2,37 | 2,40 | 2,43 | 2,46 | 2,49 | 2,52 | 2,55 | 2,58 | 2,61 | 2,64 | 2,67 | 2,71 | 2,74 | 2,77 | 2,80 | 2,84 | 2,87 | 2,91 | 2,94 | 2,98 | 3,01 | 3,05 | 3,09 | 3,12 | 3,16 | 3,20 | 3,24 | 3,28 | 3,32 | 3,36 | 3,40 | 3,44 | 3,48 | 3,52 | 3,57 | 3,61 | 3,65 | 3,70 | 3,74 | 3,79 | 3,83 | 3,88 | 3,92 | 3,97 | 4,02 | 4,07 | 4,12 | 4,17 | 4,22 | 4,27 | 4,32 | 4,37 | 4,42 | 4,48 | 4,53 | 4,59 | 4,64 | 4,70 | 4,75 | 4,81 | 4,87 | 4,93 | 4,99 | 5,05 | 5,11 | 5,17 | 5,23 | 5,30 | 5,36 | 5,42 | 5,49 | 5,56 | 5,62 | 5,69 | 5,76 | 5,83 | 5,90 | 5,97 | 6,04 | 6,12 | 6,19 | 6,26 | 6,34 | 6,42 | 6,49 | 6,57 | 6,65 | 6,73 | 6,81 | 6,90 | 6,98 | 7,06 | 7,15 | 7,23 | 7,32 | 7,41 | 7,50 | 7,59 | 7,68 | 7,77 | 7,87 | 7,96 | 8,06 | 8,16 | 8,25 | 8,35 | 8,45 | 8,56 | 8,66 | 8,76 | 8,87 | 8,98 | 9,09 | 9,19 | 9,31 | 9,42 | 9,53 | 9,65 | 9,76 | 9,88 |
Narzędzie do wyszukiwania książek i generowania szablonu "cytuj"
[edytuj | edytuj kod]Problem einsteina
[edytuj | edytuj kod]Problem einsteina w geometrii płaskiej pyta o istnienie pojedynczego kształtu, który mógłby posłużyć to parkietaż, ale tylko w sposób nieokresowy. Taki kształt nazwano „einstein” (gra słów ein Stein to po niemiecku „jeden kamień”)[1]. W zależności od konkretnych definicji nieokresowości i specyfikacji tego, jakie zestawy można kwalifikować jako płytki i jakie typy reguł dopasowywania są dozwolone, problem jest albo otwarty, albo już rozwiązany.
Proponowane rozwiązania
[edytuj | edytuj kod]
W 1988 roku Peter Schmitt odkrył pojedynczy aperiodyczny prototyl w trójwymiarowej przestrzeni euklidesowej. Chociaż żadne kafelkowanie tego prototylu nie dopuszcza translacji jako symetrii, niektóre mają symetrię śrubową. Operacja śrubowa obejmuje kombinację translacji i obrotu o niewymierną wielokrotność π, więc żadna liczba powtarzanych operacji nigdy nie daje czystego translacji. Konstrukcja ta została następnie rozszerzona przez Johna Hortona Conwaya i Ludwiga Danzera do wypukłego aperiodycznego prototylu, płytki Schmitt-Conway-Danzer Obecność symetrii śrubowej spowodowała ponowną ocenę wymagań dotyczących nieokresowości[2]. Chaim Goodman-Strauss zasugerował, że kafelki należy uważać za silnie aperiodyczne, jeśli nie dopuszczają żadnej nieskończonej cyklicznej grupy ruchów euklidesowych jako symetrii, i że tylko zestawy kafelków, które wymuszają silną aperiodyczność, można nazwać silnie aperiodycznymi, podczas gdy inne zestawy należy nazwać słabo aperiodycznymi[3].
W 1996 roku Petra Gummelt skonstruowała dekorowaną dziesięciokątną płytkę i wykazała, że gdy dozwolone są dwa rodzaje nakładania się par płytek, płytki mogą zakrywać płaszczyznę, ale tylko nieokresowo[4].
W 2022 roku hobbysta David Smith odkrył płytkę w kształcie „kapelusza” utworzoną z ośmiu kopii latawca 60°–90°–120°–90°, sklejonych od krawędzi do krawędzi, która wydawała się pokrywać powierzchnię tylko aperiodycznie. Smith poprosił o pomoc matematyków Craiga S. Kaplana, Josepha Samuela Myersa i Chaima Goodmana-Straussa, a w 2023 roku grupa przedstawiła dowód, że „kapelusz”, rozpatrywany z jego lustrzanym odbiciem, tworzy aperiodyczny zestaw prototylów. Ponadto „kapelusz” można uogólnić na nieskończoną rodzinę płytek o tej samej aperiodycznej właściwości. Ich dowód czeka na recenzję i formalną publikację.
W 2023 roku ten sam zespół (Smith, Myers, Kaplan i Goodman-Strauss) opublikował nowy preprint[5] o rodzinie kształtów, zwanych spectres („widma”) i związanych z „kapeluszem”, z których każdy może układać samolot za pomocą tylko rotacje i translacje. Co więcej, kafelek „widmo” jest „ściśle chiralnym” aperiodycznym monotylem: nawet jeśli odbicia są dozwolone, każde kafelkowanie jest nieokresowe i wykorzystuje tylko jedną chiralność „widma”. Oznacza to, że nie ma pochyleń płaszczyzny, które wykorzystują zarówno „widmo”, jak i jego lustrzane odbicie.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bernhard Klaassen. Forcing nonperiodic tilings with one tile using a seed. „European Journal of Combinatorics”. 100 (C), 2022. DOI: 10.1016/j.ejc.2021.103454. arXiv:2109.09384.
- ↑ Charles Radin. Aperiodic tilings in higher dimensions. „Proceedings of the American Mathematical Society”. 123 (11), s. 3543–3548, 1995. American Mathematical Society. DOI: 10.2307/2161105. JSTOR: 2161105.
- ↑ Chaim Goodman-Strauss: Open Questions in Tiling. 2000-01-10. [dostęp 2007-03-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 April 2007)].
- ↑ Petra Gummelt. Penrose Tilings as Coverings of Congruent Decagons. „Geometriae Dedicata”. 62 (1), s. 1–17, 1996. DOI: 10.1007/BF00239998.
- ↑ David Smith. A chiral aperiodic monotile. , 2023. DOI: 10.48550/ARXIV.2305.17743.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Aperiodyczny monotyl autorstwa Smitha, Myersa, Kaplana i Goodmana-Straussa
- https://wyborcza.pl/7,75400,29829578,nazywam-sie-spectre-i-jestem-prawdziwym-einsteinem.html
Jerzy Łętowski
[edytuj | edytuj kod]Jerzy Łętowski – dziennikarz, związany zawodowo z Wrocławiem i Dolnym Śląskiem.
Karierę zawodową rozpoczął w 1968 roku od stanowiska gońca w Biurze Ogłoszeń Wrocławskiego Wydawnictwa Prasowego. Po dwóch miesiącach został referentem, a po roku awansował na korektora wrocławskich dzienników. Od 1972 do 1975 roku był redaktorem depeszowym w „Wieczorze Wrocławia”.
Przez kolejnych 15 lat piastował dziennikarskie stanowiska w „Słowie Polskim”, jako redaktor depeszowy i sekretarz redakcji. W latach 1990–1991 sprawdził się jako pełniący obowiązki redaktora naczelnego w „Dzienniku Dolnośląskim”, a od 1993 do 2005 roku jako zastępca redaktora naczelnego „Wieczoru Wrocławia”.
Wielką pasją Jurka było i jest wędkarstwo. To spowodowało, że w 1981 roku zaczął pisać cotygodniowe felietony o rybach i wędkarstwie, które pod pseudonimem Jerzy Sum zamieszczał na łamach „Słowa Polskiego”, „Wieczoru Wrocławia”, „EKOŚwiata”, „Wędkarza Polskiego”. Łącznie opublikował około 2100 felietonów.
W 2005 roku przeszedł na emeryturę. Rok później wyprowadził się z Wrocławia i zamieszkał w Joachimówce wśród milickich stawów na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Baryczy. Nie zerwał jednak z dziennikarstwem. W 2006 roku nawiązał współpracę z tygodnikiem „Głos Milicza”, na łamach którego zamieścił już 800 felietonów z Doliny Baryczy pod tytułem „Nad wodą”. Jest także głównym autorem plakatu o rybach oraz książki pt. „Ryby z Doliny Baryczy”.
Jurek od 1982 roku jest członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy RP. Wcześniej był członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Aktywnie działa również w Polskim Związku Wędkarskim. Za działalność zawodową i społeczną został uhonorowany Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Kilkakrotnie był laureatem nagród Dziennikarzy Depeszowych za szczególne wartości merytoryczne i graficzne stron informacyjnych „Słowa Polskiego”. Odznaczony został także Złotą Odznaką z Wieńcami Polskiego Związku Wędkarskiego oraz Złotą Odznaką „Za Zasługi dla Stowarzyszenia Dziennikarzy RP Dolny Śląsk”.
do czywieszów
[edytuj | edytuj kod]Przykład dla strony Ulica Stanisława Dubois we Wrocławiu
Nie zapomnieć o tym, że nazwa hasła zaczyna się wielką literą. Nie przeoczyć żadnych nawiasów ani numeru sekcji (w tym przypadku była to liczba 3).
Strona Ulica Stanisława Dubois we Wrocławiu została zgłoszona do rubryki „Czy wiesz” eksponowanej na stronie głównej.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację artykułu. W tej dyskusji mogą pojawić się ewentualne komentarze i zastrzeżenia (nominacje wygasają po 30 dniach).
Po okoliczniku – nic albo myślnik (broń Boże przecinek!)
[edytuj | edytuj kod]Z „Bloga o poprawnej polszczyźnie” pt. „Obcy język polski”, prowadzonego przez językoznawcę dr. Macieja Malinowskiego. Wpis z 1 lipca 2015[1]:
Do niezwykle częstych (...) uchybień przeciwko regułom przestankowania należy stawianie przecinka po okolicznikach rozpoczynających wypowiedzenie.
Zwykle dotyczy to pojedynczych okoliczników rozbudowanych, ale zdarza się i tak, że przecinek pojawia się błędnie po okolicznikach krótkich
(np. Po intensywnym wysiłku, wziął prysznic i poszedł spać).
Zdanie użyte wyżej jako przykład nie powinno zawierać przecinka:
Po intensywnym wysiłku wziął prysznic i poszedł spać.
- ↑ Maciej Malinowski: Po okoliczniku – nic albo myślnik (broń Boże przecinek!). 2015-07-01. [dostęp 2023-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-23)]. (pol.).
Gary Anderson (projektant)
[edytuj | edytuj kod]
Gary Dean Anderson (ur. 1947) - amerykański projektant graficzny i architekt. Najbardziej znany jako twórca symbolu recyklingu, logo używanego powszechnie na całym świecie.
Wkład Andersona w rozwój nowoczesnego projektowania graficznego porównywany bywa do osiągnięć wczesnych pionierów modernistycznego projektowania graficznego, takich jak Herbert Bayer. Jego projekt symbolu recyklingu porównywano do kultowych znaków towarowych, takich jak znaki firm Coca-Cola i Nike. Został nazwany jedną z „najważniejszych ikon designu” w Ameryce, jest powszechnie rozpoznawalnym na świecie symboli graficznych i przyczynił się do promowania globalnego recyklingu. W niektórych krajach, na przykład w Wielkiej Brytanii, użycie tego symbolu na przeznaczonych do otwartej sprzedaży towarach musi być zaakceptowane przez agencję ochrony środowiska.
Symbol recyklingu jest najbardziej znanym osiągnięciem Andersona, ale oprócz tego wniósł on również istotny wkład w rozwój urbanistyki i rozwoju miast .
Rodzina
[edytuj | edytuj kod]Anderson urodził się w Honolulu na Hawajach, w rodzinie o korzeniach wiejskich w Niemczech, Francji, Skandynawii, Nebrasce i rolniczym regionie Środkowego Zachodu USA.
Ojciec Andersona, Glen, porzucił rolnictwo i został technikiem elektronikiem w marynarce wojennej USA . W związku z karierą wojskową ojca, Gary często się przeprowadzał do różnych miejsc na obszarze Pacyfiku.
Pod koniec lat 50. XX wieku rodzina ostatecznie osiedliła się w North Las Vegas w stanie Nevada, gdzie Glen stacjonował w bazie marynarki wojennej Lake Mead i zajmował się badaniami atomowymi na poligonie w Nevadzie. W 1958 roku, wkrótce po dołączeniu do firmy elektronicznej EG&G, Glen zmarł na skutek powikłań, prawdopodobnie będących skutkiem narażenia na promieniowanie, do którego doszło wiele lat wcześniej na poligonie nuklearnym na atolu Bikini .
Wykształcenie akademickie
[edytuj | edytuj kod]Anderson uczęszczał do szkół publicznych i ukończył szkołę średnią w Las Vegas Valley.
W 1966 roku, po ukończeniu rocznego programu studiów inżynierskich na Uniwersytecie Południowej Kalifornii, Anderson zmienił kierunek studiów i zapisał się na Wydział Architektury USC, gdzie studiował w latach 1966–1970. Opłacanie czesnego odbywało się dzięki różnym stypendiom, m.in. od Fundacji Grahama, Architectural Guild of Southern California i American Institute of Architects. W 1970 roku uzyskał tytuł licencjata architektury z wyróżnieniem, a rok później tytuł magistra.
W ramach programu studiów i pracy na uniwersytecie Anderson pracował jako asystent Crombiego Taylora, przygotowując wystawę zdobnictwa wczesnego modernistycznego architekta Louisa Sullivana, łączącą w sobie elementy organiczne i geometryczne. Program nauczania w college'u obejmował liczne przedmioty fakultatywne, a administracja uczelni pozwalała studentom na dużą swobodę w wyborze kursów. Anderson zapisał się na liczne kursy spoza swojego kierunku, w tym na kursy z socjologii, ekonomii i biznesu. Wrócił też na studia inżynierskie na USC, aby wziąć udział w kursie topologii matematycznej dla osób niebędących matematykami. W tym ostatnim kursie Anderson zetknął się z wstęgą Möbiusa jako fundamentalną koncepcją w badaniu topologii, która miała okazać się kluczowa w jego późniejszych pracach.
Wpływy społeczne i kulturowe
[edytuj | edytuj kod][Ta sekcja wymaga rozwinięcia i uźródłowienia]
Konkurs na projekt recyklingu
[edytuj | edytuj kod]W 1970 roku, gdy Anderson miał 23 lata i był studentem Uniwersytetu Południowej Kalifornii[1], Container Corporation of America (CCA) wydała plakat, który został szeroko rozpowszechniony w szkołach wyższych i na uniwersytetach w Stanach Zjednoczonych. Pod kierownictwem Waltera Paepcke CCA ugruntowało swoją pozycję lidera w dziedzinie grafiki korporacyjnej i projektowania. Na plakacie informowano o konkursie na zaprojektowanie symbolu graficznego, który byłby używany na produktach z papieru pochodzącego z recyklingu i mógłby być wyrazem uznania dla zaangażowania firmy produkującej papier z recyklingiem w ochronę środowiska. Zwycięski symbol zostanie przekazany do domeny publicznej[2]. Konkurs miał również na celu uczczenie pierwszego Dnia Ziemi, który przypadał w tym samym roku 22 kwietnia.
Anderson zaprojektował symbol i zgłosił do konkursu trzy jego wersje. Alternatywy w rzeczywistości stanowiły stopniowe udoskonalanie przez Andersona[3] podstawowego pomysłu obejmującego trzy strzałki – od bardziej wyszukanego projektu wykorzystującego różne odcienie i słowo „recykling” do prostego czarno-białego rysunku liniowego bez żadnych słów. Anderson stwierdził, że stworzenie projektu zajęło mu „dzień lub dwa”[4]. Strzałki były płaskie, przypominające paski papieru, ale wyginały się i zawijały, jakby zostały uchwycone w procesie produkcji przemysłowej; wszystkie trzy strzałki traktowane razem jako ciągły pas tworzyły figurę topologiczną znaną jako wstęga Möbiusa .
Oceny 500 prac zgłoszonych do konkursu dokonali projektanci uznawani za światowych liderów w dziedzinie grafiki i sztuki przemysłowej, m.in. Saul Bass, Herbert Bayer, James Miho, Herbert Pinzke i Eliot Noyes[5]. W 1970 roku nagrodę ogłoszono na Międzynarodowej Konferencji Projektowej w Aspen (IDCA) pod auspicjami Instytutu Aspen. Anderson otrzymał stypendium na udział w konferencji oraz stypendium w wysokości 2500 USD (równowartość ok. 17,5 tys. USD w 2021[a])[1][6][7].
Anderson przyznał, że nie zdawał sobie sprawy, jak ważny jest jego projekt dotyczący recyklingu, dopóki nie zauważył go na pojemniku na odpady do recyklingu w Amsterdamie. W czasie projektowania logo nie był jeszcze grafikiem, zajmował się architekturą. Dodał, że stworzenie projektu zajęło mu „jeden lub dwa dni”[4]. Anderson napisał, że stworzył logo, rysując projekt ołówkiem, a następnie przerysowywał go czarnym tuszem[1]. Stwierdził, że pomysł na logo recyklingu przyszedł mu do głowy, gdy obserwował, jak papier jest wsuwany do drukarki[4].
Anderson ze względu na swoją pasję do architektury poświęcił się karierze w planowaniu urbanistycznym[1]. Zidentyfikował także bardziej szczegółowe, ale zróżnicowane wpływy, do których zaliczają się: odmiana popularnej rymowanki dla dzieci, wycieczka szkoły podstawowej do przemysłowej prasy drukarskiej, symbol Woolmark[8] oraz grafika MC Eschera, która w czasie konkursu na projekt dopiero niedawno stała się szeroko dostępna w Stanach Zjednoczonych.
Dalsza praca
[edytuj | edytuj kod]Anderson wykorzystał swoją nagrodę pieniężną aby podjąć roczne studia na Uniwersytecie Sztokholmskim w Szwecji i uzyskać dyplom z nauk społecznych w Instytucie Studentów Anglojęzycznych, filii uniwersytetu, która już nie istnieje. Po powrocie ze Szwecji Anderson został zatrudniony jako planista i projektant architektoniczny w firmie Gruen Associates (dawniej Victor Gruen Associates) w Los Angeles oraz w firmie David Jay Flood and Associates w Santa Monica w Kalifornii, po czym przeniósł się na wschód, gdzie przyjął stanowisko planisty w firmie RTKL Associates w Baltimore . Podczas swojego pobytu tam uzyskał uprawnienia architekta. Zwolniony z RTKL w połowie lat 70. w czasie recesji, Anderson znalazł pracę w Departamencie Rozwoju Społeczności w hrabstwie Prince George (Maryland), a następnie w Biurze Planowania Uniwersyteckiego na Uniwersytecie w Maryland .
W 1978 roku Anderson przyjął stanowisko w Szkole Architektury i Planowania na Uniwersytecie Króla Faisala (KFU) w Dammam w Arabii Saudyjskiej . W tym samym czasie został przyjęty na studia doktoranckie z geografii i inżynierii środowiska na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa . Przez następne siedem lat zajmował się naprzemiennie pracą dydaktyczną i badawczą na KFU, gdzie ostatecznie został pełniącym obowiązki kierownika Katedry Planowania Miejskiego i Regionalnego. Kontynuował pracę nad doktoratem na Uniwersytecie Hopkinsa, którą uzyskał w 1985 r. po obronie pracy na temat aspektów społeczno-kulturowych Prowincji Wschodniej Arabii Saudyjskiej, które w połączeniu z rozwojem gospodarki naftowej determinowały wzorce urbanizacji w tym regionie. Będąc jeszcze na KFU, współpracował z CH2M Hill przy przeprowadzeniu kompleksowego badania społeczno-ekonomicznego, jednego z pierwszych w Arabii Saudyjskiej.
Po powrocie do Baltimore Anderson został zatrudniony w firmie STV Inc. (wcześniej Lyon Associates), zajmującej się inżynierią, architekturą i planowaniem, gdzie przez okres osiemnastu lat piastował różne stanowiska, aż ostatecznie awansował na stanowisko wiceprezesa odpowiedzialnego za federalne projekty planowania. Za swoją pracę w tym miejscu został uhonorowany krajową Nagrodą Urbahna w dziedzinie architektury przyznaną przez Towarzystwo Amerykańskich Inżynierów Wojskowych (SAME), wyróżnieniem, które dzieli z innymi wybitnymi osobistościami, takimi jak Harold Adams, emerytowany dyrektor generalny RTKL. Anderson został również przyjęty do Akademii Członków SAME.
Równocześnie z pracą nad planowaniem rządowym Anderson pełnił funkcję wykładowcy na Wydziale Nieruchomości Edward St John (w Carey Business School przy Johns Hopkins). Pełniąc tę funkcję, wykładał kursy i pisał na temat roli projektowania i planowania w rozwoju sektora prywatnego , a także został członkiem komitetu wykonawczego Urban Land Institute (ULI) w radzie dystryktu Baltimore.
W 2005 roku. Anderson został starszym specjalistą programu Fulbrighta i został zaproszony przez Helsiński Uniwersytet Techniczny do prowadzenia wykładów i udzielania porad studentom studiów podyplomowych w zakresie ich prac dyplomowych na Wydziale Inżynierii i Architektury oraz w Centrum Studiów Miejskich i Regionalnych.
Uznanie
[edytuj | edytuj kod]Ponieważ po stworzeniu symbolu recyklingu skupił się na działaniach niezwiązanych bezpośrednio z projektowaniem graficznym i ponieważ przez dłuższy czas mieszkał za granicą, Anderson nie zawsze był uznawany za autora symbolu recyklingu. Mimo pierwotnych informacji prasowych i wstępnych opisów w publikacjach branżowych, niekiedy błędnie przypisywano projekt szefowi działu graficznego Container Corporation. Mogła zostać podjęta próba objęcia symbolu prawami autorskimi pomimo że zasady uczestnictwa w pierwotnym konkursie zabraniały tego. Anderson stwierdził, że nie zdawał sobie sprawy, jaki wpływ na świat będzie miał jego projekt, dopóki nie zobaczył go na pojemniku na odpady do recyklingu. [4]
Dopiero w latach 90. XX wieku związek między Andersonem a stworzonym przezeń symbolem zaczął być lepiej ugruntowany, wraz z opublikowaniem artykułu Philipa B. Meggsa w branżowym czasopiśmie Print, w którym przypisuje się Andersonowi autorstwo projektu i wykazuje, że symbol Andersona stanowi współczesny wyraz zasad Bauhausu , co później zostało wzmocnione przez Pedera Ankera .
- ↑ a b c d Mark Wilson: How A Student Designed The Recycling Logo, And Got A Measly $2,500. Fast Company, 2012-07-06. [dostęp 2021-04-20]. (ang.). Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik
<ref>; nazwę „:2” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieA1 - ↑ Penny Jones, Jerry Powell. Gary Anderson has been found!. „Resource Recycling: North America's Recycling and Composting Journal”, s. 1–2, May 1999.
- ↑ a b c d Josh Baines: A few lines, one world: Gary Anderson and the Universal Recycling Symbol. www.itsnicethat.com, 2019-07-10. [dostęp 2021-03-05]. (ang.). Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik
<ref>; nazwę „:0” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością - ↑ The Recycling Symbol. W: Claudia G Thompson: Recycled Papers: The Essential Guide. Cambridge: MIT Press, 1992.
- ↑ Kim Bhasin: This 23-Year-Old USC Student Created One Of The Most Recognizable Logos Of All Time. Business Insider, 2012-07-09. [dostęp 2019-10-31].
- ↑ Kate Yoder: How the recycling symbol lost its meaning. Grist, 2024-06-12. [dostęp 2024-06-17].
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieCM1
Kategoria:Urodzeni w 1947
Błąd w przypisach: Istnieje znacznik <ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>