Przejdź do zawartości

Konklawe 1492: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m drobne techniczne
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Zaawansowana edycja mobilna
 
(Nie pokazano 33 wersji utworzonych przez 12 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Konklawe infobox
{{Konklawe infobox
|nazwa = Konklawe 1492
|nazwa = Konklawe 1492
|daty = 6 – 11 sierpnia 1492
|daty = 6–11 sierpnia 1492
|miejsce = [[Kaplica Sykstyńska]], [[Rzym]]
|miejsce = [[Kaplica Sykstyńska]], [[Rzym]]
|dziekan = [[Aleksander VI|Rodrigo Borgia]] (do wyboru 11 sierpnia)<br/>[[Oliviero Carafa]] (w dniu 11 sierpnia)
|dziekan = [[Aleksander VI|Rodrigo Borgia]] (do wyboru 11 sierpnia)<br />[[Oliviero Carafa]] (w dniu 11 sierpnia)
|prodziekan =
|prodziekan =
|kamerling = [[Raffaele Sansoni Riario]]
|kamerling = [[Raffaele Sansoni Riario]]
|prokamerling =
|prokamerling =
|protoprezbiter = [[Luis Juan del Mila y Borja]] <small>(nieobecny)<small>
|protoprezbiter = [[Luis Juan del Mila y Borja]] <small>(nieobecny)</small>
|protoprezbiter elektorów = [[Girolamo Basso della Rovere]]
|protoprezbiter elektorów = [[Girolamo Basso della Rovere]]
|protodiakon = [[Pius III|Francesco Piccolomini]]
|protodiakon = [[Pius III|Francesco Piccolomini]]
|protodiakon elektorów =
|protodiakon elektorów =
|liczba głosowań = 4
|liczba głosowań = 4
|uczestnicy = 23
|uczestnicy = 23
|nieobecni = 4
|nieobecni = 4
|liczba nieelektorów =
|liczba nieelektorów =
|zgłaszający ekskluzywę =
|zgłaszający ekskluzywę =
|ekskluzywa =
|ekskluzywa =
|papież = [[Aleksander VI|Rodrigo Borgia]]
|papież = [[Aleksander VI|Rodrigo Borgia]]
|zdjęcie papieża = Pope Alexander Vi adj.JPG
|zdjęcie papieża = Pope Alexander Vi adj.JPG
|przybrane imię = Aleksander VI
|przybrane imię = Aleksander VI
|commons =
|commons =
|wikinews =
|wikinews =
}}
}}
'''Konklawe 6-11 sierpnia 1492''' – konklawe, które wyniosło na tron papieski [[Aleksander VI|Aleksandra VI]]
'''Konklawe 6-11 sierpnia 1492''' – konklawe, które wyniosło na tron papieski [[Aleksander VI|Aleksandra VI]]
Linia 27: Linia 27:
== Śmierć Innocentego VIII. Początek sediswakancji ==
== Śmierć Innocentego VIII. Początek sediswakancji ==
[[Plik:Innocent VIII.JPG|thumb|150px|Papież Innocenty VIII]]
[[Plik:Innocent VIII.JPG|thumb|150px|Papież Innocenty VIII]]
Papież [[Innocenty VIII]] zmarł 25 lipca 1492 roku w wieku 60 lat. Z uwagi na jego słabe zdrowie było to oczekiwane już od co najmniej kilku miesięcy. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 5 sierpnia 1492<ref>Pastor, s. 375-376; Eubel, s. 20, 50; Setton, s. 431; [http://www2.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.
Papież [[Innocenty VIII]] zmarł 25 lipca 1492 roku w wieku 60 lat. Z uwagi na jego słabe zdrowie było to oczekiwane już od co najmniej kilku miesięcy. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 5 sierpnia 1492<ref>Pastor, s. 375-376; Eubel, s. 20, 50; Setton, s. 431; [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.


== Lista uczestników ==
== Lista uczestników ==
[[Kolegium Kardynalskie]] w chwili śmierci Innocentego VIII liczyło 25 jawnych członków. Dwóch innych kardynałów, 17-letni [[Federico di Sanseverino]] oraz 86-letni patriarcha [[Wenecja|Wenecji]] [[Maffeo Gherardi]], zostało kreowanych ''[[in pectore]]''. Ich nazwiska zostały ujawnione dopiero po śmierci Innocentego VIII, jednak za sprawą kardynałów Ascanio Sforzy oraz Orsiniego zostali dopuszczeni do udziału w konklawe<ref>Pastor, s. 376; Eubel, s. 50; [http://www2.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)]</ref>. Ostatecznie w konklawe uczestniczyło 23 kardynałów, czterech nie przybyło bowiem do Rzymu<ref>Eubel, s. 21 przyp. 6.</ref>:
[[Kolegium Kardynałów|Kolegium Kardynalskie]] w chwili śmierci Innocentego VIII liczyło 25 jawnych członków. Dwóch innych kardynałów, 30-letni [[Federico di Sanseverino]] oraz 86-letni patriarcha [[Wenecja|Wenecji]] [[Maffeo Gherardi]], zostało kreowanych ''[[in pectore]]''. Ich nazwiska zostały ujawnione dopiero po śmierci Innocentego VIII, jednak za sprawą kardynałów Ascanio Sforzy oraz Orsiniego zostali dopuszczeni do udziału w konklawe<ref>Pastor, s. 376; Eubel, s. 50; [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)]</ref>. Ostatecznie w konklawe uczestniczyło 23 kardynałów, czterech nie przybyło bowiem do Rzymu<ref>Eubel, s. 21 przyp. 6.</ref>:


* Rodrigo Borgia (nominacja kardynalska: 20 lutego 1456) – kardynał biskup Porto e Santa Rufina; komendatariusz diakonii S. Maria in Via Lata i kościoła prezbiterialnego [[Bazylika św. Pudencjany w Rzymie|S. Pudenziana]]; [[dziekan Kolegium Kardynalskiego|prymas Świętego Kolegium Kardynałów]]; [[Kancelaria Apostolska|wicekanclerz Świętego Kościoła Rzymskiego]]; arcybiskup [[Walencja|Walencji]]; administrator diecezji [[Kartagena|Cartagena]], [[Majorka]] i [[Eger]]; archiprezbiter [[Bazylika Matki Bożej Większej|Bazyliki Liberiańskiej]]; komendatariusz opactwa terytorialnego Subiaco; [[kardynał-protektor|protektor]] Zakonu Krzyżackiego
* Rodrigo Borgia; ''Kardynał Wicekanclerz''<ref name="uwaga">Od XIV do XVI wieku (a sporadycznie nawet i jeszcze później) rozpowszechniony był zwyczaj nazywania kardynałów (nawet w oficjalnych dokumentach) nie według ich imion i nazwisk, lecz według pseudonimów nawiązujących najczęściej do miejsca pochodzenia, diecezji lub kościoła tytularnego danego kardynała.</ref> (nominacja kardynalska: 20 lutego 1456) – kardynał biskup Porto e Santa Rufina; komendatariusz diakonii S. Maria in Via Lata i kościoła prezbiterialnego [[Bazylika św. Pudencjany w Rzymie|S. Pudenziana]]; [[dziekan Kolegium Kardynalskiego|prymas Świętego Kolegium Kardynałów]]; [[Kancelaria Apostolska|wicekanclerz Świętego Kościoła Rzymskiego]]; arcybiskup [[Walencja|Walencji]]; administrator diecezji [[Kartagena|Cartageny]], [[Majorka|Majorki]] i [[Eger]]; archiprezbiter [[bazylika Matki Bożej Większej|bazyliki liberiańskiej]]; komendatariusz opactwa terytorialnego Subiaco; [[kardynał protektor|protektor]] Zakonu Krzyżackiego
* [[Oliviero Carafa]] (18 września 1467) – kardynał biskup Sabiny; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Eusebio; administrator diecezji [[Salamanka]]
* [[Oliviero Carafa]]; ''Kardynał z Neapolu''<ref name="uwaga"/> (18 września 1467) – kardynał biskup Sabiny; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Eusebio; administrator diecezji [[Salamanka|Salamanki]]; komendatariusz opactwa terytorialnego Montevergine
* Giuliano della Rovere (16 grudnia 1471) – kardynał biskup Ostia e Velletri; komendatariusz kościołów prezbiterialnych S. Pietro in Vincoli i Ss. XII Apostoli; [[Penitencjaria Apostolska|wielki penitencjariusz]]; arcybiskup [[Awinion]]u; archiprezbiter [[Bazylika św. Jana na Lateranie|Bazyliki Laterańskiej]]; biskup [[Bolonia|Bolonii]]; legat apostolski w Awinionie; komendatariusz opactwa terytorialnego Nonantola
* Giuliano della Rovere; ''Kardynał S. Pietro in Vincoli''<ref name="uwaga"/> (16 grudnia 1471) – kardynał biskup Ostia e Velletri; komendatariusz kościołów prezbiterialnych S. Pietro in Vincoli i Ss. XII Apostoli; [[Penitencjaria Apostolska|penitencjariusz większy]]; arcybiskup [[Awinion]]u; archiprezbiter [[bazylika św. Jana na Lateranie|bazyliki laterańskiej]]; biskup [[Bolonia|Bolonii]]; legat apostolski w Awinionie; komendatariusz opactwa terytorialnego Nonantola
* [[Giovanni Battista Zeno]] (21 listopada 1468) – kardynał biskup Tusculum; biskup [[Vicenza|Vicenzy]]; archiprezbiter [[Bazylika św. Piotra na Watykanie|Bazyliki Watykańskiej]]
* [[Giovanni Battista Zeno]]; ''Kardynał S. Maria in Portico''<ref name="uwaga"/> (21 listopada 1468) – kardynał biskup Tusculum; komendatariusz diakonii S. Maria in Portico; biskup [[Vicenza|Vicenzy]]; archiprezbiter [[bazylika św. Piotra na Watykanie|bazyliki watykańskiej]]
* [[Giovanni Michiel]] (21 listopada 1468) – kardynał biskup Palestriny; komendatariusz diakonii S. Angelo in Pescheria; biskup [[Werona|Werony]]
* [[Giovanni Michiel]]; ''Kardynał z Werony''<ref name="uwaga"/> (21 listopada 1468) – kardynał biskup Palestriny; komendatariusz diakonii S. Angelo in Pescheria; biskup [[Werona|Werony]]
* [[Jorge da Costa]] (18 grudnia 1476) – kardynał biskup Albano; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Lorenzo in Lucina; [[patriarcha Lizbony|arcybiskup Lizbony]]
* [[Jorge da Costa]]; ''Kardynał z Lizbony''<ref name="uwaga"/> (18 grudnia 1476) – kardynał biskup Albano; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Lorenzo in Lucina; [[patriarcha Lizbony|arcybiskup Lizbony]]
* [[Girolamo Basso della Rovere]] (10 grudnia 1477) – kardynał prezbiter S. Crisogono; biskup Recanati e Macerata
* [[Girolamo Basso della Rovere]]; ''Kardynał z Recanati''<ref name="uwaga"/> (10 grudnia 1477) – kardynał prezbiter S. Crisogono; biskup Recanati e Macerata
* [[Domenico della Rovere]] (10 lutego 1478) – kardynał prezbiter S. Clemente; biskup [[Turyn]]u i Corneto e Montefiascone
* [[Domenico della Rovere]]; ''Kardynał S. Clemente''<ref name="uwaga"/> (10 lutego 1478) – kardynał prezbiter S. Clemente; biskup [[Turyn]]u i Corneto e Montefiascone
* [[Paolo Fregoso]] (15 maja 1480) – kardynał prezbiter S. Sisto; arcybiskup [[Genua|Genui]] i komendatariusz diecezji [[Ajaccio]]
* [[Paolo Fregoso]]; ''Kardynał z Genui''<ref name="uwaga"/> (15 maja 1480) – kardynał prezbiter S. Sisto; arcybiskup [[Genua|Genui]] i administrator diecezji [[Ajaccio]]
* [[Giovanni Conti|Giovanni de'Conti]] (15 listopada 1483) – kardynał prezbiter S. Vitale
* [[Giovanni Conti]] (15 listopada 1483) – kardynał prezbiter S. Vitale
* [[Giovanni Giacomo Schiaffinati]] (15 listopada 1483) – kardynał prezbiter S. Stefano al Monte Celio; biskup [[Parma|Parmy]]
* [[Giovanni Giacomo Schiaffinati]]; ''Kardynał z Parmy''<ref name="uwaga"/> (15 listopada 1483) – kardynał prezbiter S. Stefano al Monte Celio; biskup [[Parma|Parmy]]
* [[Lorenzo Cibo de Mari]] (9 marca 1489) – kardynał prezbiter S. Cecilia; arcybiskup [[Benewent]]u; administrator diecezji [[Vannes]]; kamerling Świętego Kolegium Kardynałów
* [[Lorenzo Cibo de Mari]]; ''Kardynał z Benewentu''<ref name="uwaga"/> (9 marca 1489) – kardynał prezbiter S. Cecilia; arcybiskup [[Benewent]]u; administrator diecezji [[Vannes]]; kamerling Świętego Kolegium Kardynałów
* [[Ardicino della Porta (zm. 1493)|Ardicino della Porta]] (9 marca 1489) – kardynał prezbiter Ss. Giovanni e Paolo; biskup [[Aléria|Alerii]]; administrator diecezji [[Ołomuniec]]
* [[Ardicino della Porta (1434–1493)|Ardicino della Porta]]; ''Kardynał z Alerii''<ref name="uwaga"/> (9 marca 1489) – kardynał prezbiter Ss. Giovanni e Paolo; biskup [[Aléria|Alerii]]; administrator diecezji [[Ołomuniec|Ołomuńca]]
* [[Antoniotto Pallavicini]] (9 marca 1489) – kardynał prezbiter S. Anastasia; biskup [[Ourense|Orense]] i [[Lamego]]; administrator diecezji [[Tournai]]
* [[Antoniotto Pallavicini]]; ''Kardynał S. Anastasia''<ref name="uwaga"/> (9 marca 1489) – kardynał prezbiter S. Prassede; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Anastasia; biskup [[Ourense|Orense]] i [[Lamego]]; administrator diecezji [[Tournai]]; prefekt Trybunału Sygnatury Sprawiedliwości
* [[Maffeo Gherardi]], O.S.B.Cam. (9 marca 1489) – kardynał prezbiter bez tytułu; [[patriarcha Wenecji]]
* [[Maffeo Gherardi]] OSBCam; ''Kardynał z Wenecji''<ref name="uwaga"/> (9 marca 1489) – kardynał prezbiter bez tytułu; [[patriarcha Wenecji]]
* [[Pius III|Francesco Todeschini-Piccolomini]] (5 marca 1460) – kardynał diakon S. Eustachio; [[protodiakon]] Świętego Kolegium Kardynałów; administrator archidiecezji [[Siena]] i diecezji [[Fermo]]
* [[Pius III|Francesco Todeschini-Piccolomini]]; ''Kardynał ze Sieny''<ref name="uwaga"/> (5 marca 1460) – kardynał diakon S. Eustachio; [[protodiakon]] Świętego Kolegium Kardynałów; administrator archidiecezji [[Siena|Sieny]] i diecezji [[Fermo]]
* [[Raffaele Sansoni Riario]] (10 grudnia 1477) – kardynał diakon S. Giorgio in Velabro; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Lorenzo in Damaso; [[kamerling]] Świętego Kościoła Rzymskiego; administrator archidiecezji [[Piza]] i diecezji [[Osma]]
* [[Raffaele Sansoni Riario]]; ''Kardynał S. Giorgio''<ref name="uwaga"/> (10 grudnia 1477) – kardynał diakon S. Giorgio in Velabro; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Lorenzo in Damaso; [[kamerling]] Świętego Kościoła Rzymskiego; administrator archidiecezji [[Piza|Pizy]] i diecezji [[Osma]]
* [[Giovanni Battista Savelli]] (15 maja 1480) – kardynał diakon S. Nicola in Carcere Tulliano
* [[Giovanni Battista Savelli]] (15 maja 1480) – kardynał diakon S. Nicola in Carcere Tulliano
* [[Giovanni Colonna (kardynał)|Giovanni Colonna]] (15 maja 1480) – kardynał diakon S. Maria in Aquiro; administrator diecezji [[Rieti]]
* [[Giovanni Colonna (zm. 1508)|Giovanni Colonna]] (15 maja 1480) – kardynał diakon S. Maria in Aquiro; administrator diecezji [[Rieti]]
* [[Giovanni Battista Orsini (kardynał)|Giovanni Battista Orsini]] (15 listopada 1483) – kardynał diakon S. Maria Nuova; administrator archidiecezji [[Tarent]]; legat apostolski w Marchii Ankońskiej
* [[Giovanni Battista Orsini (kardynał)|Giovanni Battista Orsini]] (15 listopada 1483) – kardynał diakon S. Maria Nuova; administrator archidiecezji [[Tarent]]u; komendatariusz opactwa terytorialnego Farfa
* [[Ascanio Sforza|Ascanio Maria Sforza Visconti]] (17 marca 1484) – kardynał diakon Ss. Vito e Modesto; administrator diecezji [[Pawia (miasto)|Pawia]] i [[Cremona]]
* [[Ascanio Sforza|Ascanio Maria Sforza Visconti]]; ''Kardynał Ascanio''<ref name="uwaga"/> (17 marca 1484) – kardynał diakon Ss. Vito e Modesto; administrator diecezji [[Pawia (miasto)|Pawii]] i [[Cremona|Cremony]]; legat apostolski w Bolonii
* [[Leon X|Giovanni de Medici]] (9 marca 1489) – kardynał diakon S. Maria in Domnica; komendatariusz opactwa terytorialnego Monte Cassino
* [[Leon X|Giovanni de Medici]] (9 marca 1489) – kardynał diakon S. Maria in Domnica; komendatariusz opactwa terytorialnego Monte Cassino
* Federico di Sanseverino (9 marca 1489) – kardynał diakon bez tytułu; administrator diecezji [[Maillezais]]
* Federico di Sanseverino (9 marca 1489) – kardynał diakon S. Teodoro; administrator diecezji [[Maillezais]]


Oprócz Hiszpana Borgii i Portugalczyka da Costy wszyscy uczestnicy konklawe byli Włochami. Sześciu z nich mianował Innocenty VIII, dwunastu Sykstus IV, trzech Paweł II, a po jednym Pius II i Kalikst III. Większość z nich było ludźmi o świeckiej mentalności, gdyż o ich nominacjach do Świętego Kolegium decydowały na ogół względy polityczne lub rodzinne. Aż dziewięciu było krewnymi poprzednich papieży: [[Kalikst III|Kaliksta III]] (Borgia), [[Pius II|Piusa II]] (Piccolomini), [[Paweł II (papież)|Pawła II]] (Zeno i Michiel), [[Sykstus IV|Sykstusa IV]] (Giuliano della Rovere, Girolamo Basso, Domenico della Rovere, Riario) i Innocentego VIII (Cibo de Mari). Dwóch elektorów otrzymało kapelusz kardynalskich na życzenie królów Neapolu (Carafa) lub Portugalii (da Costa), a czterech było przedstawicielami włoskich rodów książęcych (Sforza – Mediolan; Medici – Florencja; Fregoso – Genua) lub hrabiowskich (Sanseverino – syn hrabiego Caiazzo). Czterech kardynałów (Orsini, Colonna, Savelli i Conti) należało do rzymskiej arystokracji. Spośród pozostałych czterech Schiaffinati, della Porta i Pallavicini było urzędnikami kurialnymi, a jedynie Gherardi był rezydencjonalnym biskupem diecezjalnym<ref>[http://www2.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)]; por. Pastor, s. 361 i nast.</ref>.
Oprócz Hiszpana Borgii i Portugalczyka da Costy wszyscy uczestnicy konklawe byli Włochami. Sześciu z nich mianował Innocenty VIII, dwunastu Sykstus IV, trzech Paweł II, a po jednym Pius II i Kalikst III. O ich nominacjach do Świętego Kolegium zadecydowały na ogół względy polityczne lub rodzinne. Aż dziewięciu było krewnymi poprzednich papieży: [[Kalikst III|Kaliksta III]] (Borgia), [[Pius II|Piusa II]] (Piccolomini), [[Paweł II (papież)|Pawła II]] (Zeno i Michiel), [[Sykstus IV|Sykstusa IV]] (Giuliano della Rovere, Girolamo Basso, Domenico della Rovere, Riario) i Innocentego VIII (Cibo de Mari). Dwóch elektorów otrzymało kapelusz kardynalskich na życzenie królów Neapolu (Carafa) lub Portugalii (da Costa), a czterech było przedstawicielami włoskich rodów książęcych (Sforza – Mediolan; Medici – Florencja; Fregoso – Genua) lub hrabiowskich (Sanseverino – syn hrabiego Caiazzo). Czterech kardynałów (Orsini, Colonna, Savelli i Conti) należało do rzymskiej arystokracji. Spośród pozostałych czterech Schiaffinati, della Porta i Pallavicini byli urzędnikami kurialnymi, a jedynie Gherardi był rezydencjonalnym biskupem diecezjalnym<ref>[http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)]; por. Pastor, s. 361 i nast.</ref>.


=== Nieobecni ===
=== Nieobecni ===
Czterech kardynałów nie uczestniczyło w konklawe (dwóch Hiszpanów i dwóch Francuzów)<ref>Eubel, s. 21 przyp. 6; [http://www2.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>:
Czterech kardynałów nie uczestniczyło w konklawe (dwóch Hiszpanów i dwóch Francuzów)<ref>Eubel, s. 21 przyp. 6; [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>:
⚫
* [[Luis Juan del Mila y Borja|Luis Juan del Milà y Borja]] (20 lutego 1456) – kardynał prezbiter Ss. IV Coronati; [[protoprezbiter]] Świętego Kolegium Kardynałów; biskup [[Lleida|Lèrida]]
⚫
* [[Pedro Gonzalez de Mendoza]] (7 maja 1473) – kardynał prezbiter S. Croce in Gerusalemme; arcybiskup [[Toledo (Hiszpania)|Toledo]] i prymas Hiszpanii; administrator diecezji [[Sigüenza]]; [[łaciński patriarcha Aleksandrii|tytularny patriarcha Aleksandrii]]; kanclerz królestwa Hiszpanii
⚫
* [[Andre d'Espinay]] (9 marca 1489) – kardynał prezbiter Ss. Silvestro e Martino ai Monti; arcybiskup [[Lyon]]u i [[Bordeaux]], prymas Galii
⚫
* [[Pierre d'Aubusson]], O.S.Io.Hieros. (9 marca 1489) – kardynał diakon S. Adriano; wielki mistrz zakonu [[Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego zwany Rodyjskim i Maltańskim|joannitów]] na wyspie [[Rodos (wyspa)|Rodos]]; legat papieski w Azji


⚫
* [[Luis Juan del Mila y Borja|Luis Juan del Milà y Borja]]; ''Kardynał z Segorbe''<ref name="uwaga"/> (20 lutego 1456) – kardynał prezbiter Ss. IV Coronati; [[protoprezbiter]] Świętego Kolegium Kardynałów; biskup [[Lleida|Lèridy]]
⚫
Del Mila y Borja był siostrzeńcem Kaliksta III, pozostali byli kardynałami rekomendowanymi przez królów Kastylii (Mendoza) i Francji (d'Espinay, d'Aubusson). Mendozę mianował Sykstus IV, natomiast obu Francuzów Innocenty VIII.
⚫
* [[Pedro González de Mendoza]]; ''Kardynał z Sigüenzy''<ref name="uwaga"/> (7 maja 1473) – kardynał prezbiter S. Croce in Gerusalemme; arcybiskup [[Toledo (Hiszpania)|Toledo]] i prymas Hiszpanii; administrator diecezji [[Sigüenza|Sigüenzy]]; [[łaciński patriarcha Aleksandrii|tytularny patriarcha Aleksandrii]]; kanclerz królestwa Hiszpanii
⚫
* [[Andre d’Espinay]]; ''Kardynał z Bordeaux''<ref name="uwaga"/> (9 marca 1489) – kardynał prezbiter Ss. Silvestro e Martino ai Monti; arcybiskup [[Lyon]]u i [[Bordeaux]], prymas Galii
⚫
* [[Pierre d’Aubusson]] OSIoHieros; ''Kardynał Wielki Mistrz z Rodos''<ref name="uwaga"/> (9 marca 1489) – kardynał diakon S. Adriano; wielki mistrz zakonu [[Zakon Maltański|joannitów]] na wyspie [[Rodos (wyspa)|Rodos]]; legat papieski w Azji

⚫
Del Mila y Borja był siostrzeńcem Kaliksta III, pozostali byli kardynałami rekomendowanymi przez królów Kastylii (Mendoza) i Francji (d’Espinay, d’Aubusson). Mendozę mianował Sykstus IV, natomiast obu Francuzów Innocenty VIII.


== Podziały w Świętym Kolegium ==
== Podziały w Świętym Kolegium ==
Kolegium Kardynalskie było wówczas podzielone na dwie frakcje: na czele jednej z nich, reprezentującej opcję proneapolitańską, stał Giuliano della Rovere, bratanek papieża Sykstusa IV. Drugiej, promediolańskiej, przewodził 37-letni kardynał Ascanio Maria Sforza Visconti z [[Sforza|rodu książąt Mediolanu]]. Stronnikami Giuliano della Rovere byli Girolamo Basso della Rovere, da Costa, Cibo, Domenico della Rovere, Michiel, Fregoso i Colonna. Do partii Ascanio Sforzy należeli natomiast Borgia, Carafa, Piccolomini, Riario, Schiaffinati, Zeno, Conti, Savelli, Orsini, Pallavicino i della Porta<ref>Pastor, s. 377-381, 532-533; [http://www2.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.
Kolegium Kardynalskie było wówczas podzielone na dwie frakcje: na czele jednej z nich, reprezentującej opcję proneapolitańską, stał Giuliano della Rovere, bratanek papieża Sykstusa IV. Drugiej, promediolańskiej, przewodził 37-letni kardynał Ascanio Maria Sforza Visconti z [[Sforzowie|rodu książąt Mediolanu]]. Stronnikami Giuliano della Rovere byli Girolamo Basso della Rovere, da Costa, Cibo, Domenico della Rovere, Michiel, Fregoso i Colonna. Do partii Ascanio Sforzy należeli natomiast Borgia, Carafa, Piccolomini, Riario, Schiaffinati, Zeno, Conti, Savelli, Orsini, Pallavicino i della Porta<ref>Pastor, s. 377-381, 532-533; [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.


== Kandydaci do tiary ==
== Kandydaci do tiary ==
[[Plik:CARAFA OLIVIERO.jpg|thumb|180px|Kardynał Oliviero Carafa]]
[[Plik:CARAFA OLIVIERO.jpg|thumb|180px|Kardynał Oliviero Carafa]]
Raport florenckiego ambasadora w Rzymie z 28 lipca 1492 podaje, że najpoważniejszymi kandydatami do tiary byli kardynałowie Carafa, da Costa, della Porta i Zeno, a w dalszej kolejności Piccolomini i Borgia<ref>Pastor, s. 377-378.</ref>. Z kolei ambasador księstwa [[Ferrara|Ferrary]], biskup Andrea Boccaccio z Modeny, w liście do księżnej Eleonory, datowanym na 4 sierpnia 1492, za faworyta uważał kardynała Ardicino della Porta, a jako poważnych kandydatów wymienił też kolejno Carafę, Sforzę i Borgię. Boccaccio zwracał uwagę, że atutem Borgii jest jego ogromne bogactwo, którym mógłby wynagrodzić swych wyborców. Jako kardynałów aspirujących do papiestwa wymienił też Savelliego, da Costę, Piccolominiego, Michiela, Fregoso, Domenico della Rovere i Zeno. Na koniec wreszcie wskazał na kandydaturę Giuliano della Rovere, który jednak działał na swoją rzecz bardzo dyskretnie<ref>Pastor, s. 379-380; [http://www2.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.
Raport florenckiego ambasadora w Rzymie z 28 lipca 1492 podaje, że najpoważniejszymi kandydatami do tiary byli kardynałowie Carafa, da Costa, della Porta i Zeno, a w dalszej kolejności Piccolomini i Borgia<ref>Pastor, s. 377-378.</ref>. Z kolei ambasador księstwa [[Ferrara|Ferrary]], biskup Andrea Boccaccio z Modeny, w liście do księżnej Eleonory, datowanym na 4 sierpnia 1492, za faworyta uważał kardynała Ardicino della Porta, a jako poważnych kandydatów wymienił też kolejno Carafę, Sforzę i Borgię. Boccaccio zwracał uwagę, że atutem Borgii jest jego ogromne bogactwo, którym mógłby wynagrodzić swych wyborców. Jako kardynałów aspirujących do papiestwa wymienił też Savelliego, da Costę, Piccolominiego, Michiela, Fregoso, Domenico della Rovere i Zeno. Na koniec wreszcie wskazał na kandydaturę Giuliano della Rovere, który jednak działał na swoją rzecz bardzo dyskretnie<ref>Pastor, s. 379-380; [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.


Z tego samego dnia, co list biskupa Boccaccio, pochodzi także raport ambasadora księstwa Mediolanu. Ambasador wskazał w nim, że nowym papieżem najprawdopodobniej zostanie della Porta z partii kardynała Sforzy. Ambasador argumentował, że zarówno Giuliano della Rovere jak da Costa nie mają szans na uzyskanie wymaganej do wyboru większości głosów, wobec czego della Rovere i jego stronnicy zmuszeni będą poprzeć jakiegoś kandydata z partii Ascanio Sforzy. Wykluczył przy tym Borgię i Piccolominiego z uwagi na osobistą niechęć między nimi a della Rovere, a także Carafę, gdyż ten popadł w niełaskę u króla Neapolu [[Ferdynand I (król Neapolu)|Ferdynanda I]], sprzymierzeńca della Rovere. W konkluzji ambasador uznał, że największe szanse na uzyskanie wymaganego poparcia ma Ardicino della Porta lub ewentualnie Giovanni Battista Zeno<ref>Pastor, s. 380-381; [http://www2.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.
Z tego samego dnia, co list biskupa Boccaccio, pochodzi także raport ambasadora księstwa Mediolanu. Ambasador wskazał w nim, że nowym papieżem najprawdopodobniej zostanie della Porta z partii kardynała Sforzy. Ambasador argumentował, że zarówno Giuliano della Rovere jak da Costa nie mają szans na uzyskanie wymaganej do wyboru większości głosów, wobec czego della Rovere i jego stronnicy zmuszeni będą poprzeć jakiegoś kandydata z partii Ascanio Sforzy. Wykluczył przy tym Borgię i Piccolominiego z uwagi na osobistą niechęć między nimi a della Rovere, a także Carafę, gdyż ten popadł w niełaskę u króla Neapolu [[Ferdynand I (król Neapolu)|Ferdynanda I]], sprzymierzeńca della Rovere. W konkluzji ambasador uznał, że największe szanse na uzyskanie wymaganego poparcia ma Ardicino della Porta lub ewentualnie Giovanni Battista Zeno<ref>Pastor, s. 380-381; [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.


Królestwo Francji, królestwo Neapolu i [[Republika Genui]] niemal oficjalnie wspierały kandydaturę Giuliano della Rovere, jednak jego rzeczywiste szanse nie były duże<ref>Pastor, s. 378-379, 381; [http://www2.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>. Jak wynika z powyższych raportów, za głównego faworyta uznawano kardynała della Portę.
Królestwo Francji, królestwo Neapolu i [[Republika Genui]] niemal oficjalnie wspierały kandydaturę Giuliano della Rovere, jednak jego rzeczywiste szanse nie były duże<ref>Pastor, s. 378-379, 381; [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>. Jak wynika z powyższych raportów, za głównego faworyta uznawano kardynała della Portę.


== Przygotowania do konklawe ==
== Przygotowania do konklawe ==
[[Plik:SFORZA ASCANIO.jpg|thumb|200px|left|Kardynał Ascanio Sforza]]
[[Plik:SFORZA ASCANIO.jpg|thumb|200px|left|Kardynał Ascanio Sforza]]
Okres sediswakancji przebiegał znacznie spokojniej niż w 1484. Kamerling Riario, odpowiedzialny za zarząd miastem oraz całym Państwem Kościelnym, okazał się niezwykle kompetentny i pomimo wzrostu przestępczości na ulicach nie doszło do zamieszek<ref>Setton, s. 432; Pastor, s. 375; [http://www2.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.
Okres sediswakancji przebiegał znacznie spokojniej niż w 1484. Kamerling Riario, odpowiedzialny za zarząd miastem oraz całym Państwem Kościelnym, okazał się niezwykle kompetentny i pomimo wzrostu przestępczości na ulicach nie doszło do zamieszek<ref>Setton, s. 432; Pastor, s. 375; [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.


Zarówno Rodrigo Borgia, jak i Giuliano della Rovere, jeszcze przed rozpoczęciem konklawe zabiegali o poparcie ze strony kardynała Sforzy, który był najbardziej wpływowym kardynała i powszechnie uważano, że jego stanowisko będzie decydujące dla wyboru nowego papieża. W tej rywalizacji zwycięstwo odniósł Borgia. Szczegóły prowadzonych między nimi negocjacji nie są znane, ale wedle wszelkiego prawdopodobieństwa miały charakter [[symonia|symoniczny]]. Współczesny kronikarz [[Stefano Infessura]] odnotował, że jeszcze przed rozpoczęciem konklawe Borgia posłał ze swego pałacu do pałacu kardynała Sforzy cztery muły obładowane srebrem. Z raportu ambasadora mediolańskiego wiadomo natomiast, że w dniu 4 sierpnia 1492 doszło też do spotkania Sforzy z Giuliano della Rovere, jednak zakończyło się niczym, co oznacza, że oferta della Rovere nie była dla Sforzy dostatecznie satysfakcjonująca, tym bardziej, że już wcześniej kardynałowie ci pozostawali w złych stosunkach<ref>Pastor, s. 381-382; Setton, s. 432; [http://www2.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.
Zarówno Rodrigo Borgia, jak i Giuliano della Rovere, jeszcze przed rozpoczęciem konklawe zabiegali o poparcie ze strony kardynała Sforzy, który był najbardziej wpływowym kardynałem i powszechnie uważano, że jego stanowisko będzie decydujące dla wyboru nowego papieża. W tej rywalizacji zwycięstwo odniósł Borgia. Szczegóły prowadzonych między nimi negocjacji nie są znane, ale wedle wszelkiego prawdopodobieństwa miały charakter [[symonia|symoniczny]]. Współczesny kronikarz [[Stefano Infessura]] odnotował, że jeszcze przed rozpoczęciem konklawe Borgia posłał ze swego pałacu do pałacu kardynała Sforzy cztery muły obładowane srebrem. Z raportu ambasadora mediolańskiego wiadomo natomiast, że w dniu 4 sierpnia 1492 doszło też do spotkania Sforzy z Giuliano della Rovere, jednak zakończyło się niczym, co oznacza, że oferta della Rovere nie była dla Sforzy dostatecznie satysfakcjonująca, tym bardziej, że już wcześniej kardynałowie ci pozostawali w złych stosunkach<ref>Pastor, s. 381-382; Setton, s. 432; [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.


== Konklawe ==
== Konklawe ==
=== Początek konklawe ===
=== Początek konklawe ===
Konklawe rozpoczęło się 6 sierpnia 1492 mszą do Ducha Świętego celebrowaną przez kardynała Giuliano della Rovere. Zwyczajowe kazanie na jego rozpoczęcie wygłosił biskup [[Badajoz]] [[Bernardino Lopez de Carvajal]], przyszły kardynał<ref>Eubel, s. 21 przyp. 6; Pastor, s. 377; [http://www2.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>. 7 sierpnia elektorzy sporządzili i podpisali kapitulację wyborczą. Jej tekst nie zachował się, wiadomo jedynie, że nakładała ona na elekta ograniczenia w zakresie nowych nominacji kardynalskich<ref>Pastor, s. 381, 539; [http://www2.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.
Konklawe rozpoczęło się 6 sierpnia 1492 mszą do Ducha Świętego celebrowaną przez kardynała Giuliano della Rovere. Zwyczajowe kazanie na jego rozpoczęcie wygłosił biskup [[Badajoz]] [[Bernardino Lopez de Carvajal]], przyszły kardynał<ref>Eubel, s. 21 przyp. 6; Pastor, s. 377; [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>. 7 sierpnia elektorzy sporządzili i podpisali kapitulację wyborczą. Jej tekst nie zachował się, wiadomo jedynie, że nakładała ona na elekta ograniczenia w zakresie nowych nominacji kardynalskich<ref>Pastor, s. 381, 539; [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.


=== Wyniki głosowań ===
=== Wyniki głosowań ===
Pierwsze trzy głosowania, kolejno 7, 8 i 9 sierpnia, nie dały rezultatów. Ich wyniki były następujące<ref>Zob. [http://www.csun.edu/~hcfll004/SV1492.html SEDE VACANTE 1492]; por. [http://www.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)]; [http://www.vaticanhistory.de/vh/html/alexander_vi_.html Vatican History]; Setton, s. 432 przyp. 52. Zgodnie z ówczesnymi regułami elektorzy mogli na kartkach do głosowania od razu wskazywać kandydatów "rezerwowych" (por. Setton, s. 433). Zachowane źródła najczęściej sumują wszystkie głosy, bez zaznaczania kolejności preferencji. Ponadto, jeśli głosowanie pisemne (''scrutinium'') nie przyniosło rezultatu, dopuszczano ustną zmianę preferencji w fazie [[akces]]u. Głosy oddane w fazie akcesu również dodawało się do tych oddanych w ''scrutinium''. Wszystko to sprawiało, że suma głosów oddanych na poszczególnych kandydatów często przewyższała liczbę głosujących.</ref>:
Pierwsze trzy głosowania, kolejno 8, 9 i 10 sierpnia, nie dały rezultatów. Ich wyniki były następujące<ref>Zob. [http://www.csun.edu/~hcfll004/SV1492.html SEDE VACANTE 1492]; por. [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)]; [https://web.archive.org/web/20050524075330/http://www.vaticanhistory.de/vh/html/alexander_vi_.html Vatican History]; Setton, s. 432 przyp. 52. Zgodnie z ówczesnymi regułami elektorzy mogli na kartkach do głosowania od razu wskazywać kandydatów „rezerwowych” (por. Setton, s. 433). Zachowane źródła najczęściej sumują wszystkie głosy, bez zaznaczania kolejności preferencji. Ponadto, jeśli głosowanie pisemne (''scrutinium'') nie przyniosło rezultatu, dopuszczano ustną zmianę preferencji w fazie [[akces]]u. Głosy oddane w fazie akcesu również dodawało się do tych oddanych w ''scrutinium''. Wszystko to sprawiało, że suma głosów oddanych na poszczególnych kandydatów często przewyższała liczbę głosujących.</ref>:
[[Plik:Costa Giorgio.jpg|thumb|86-letni kardynał Jorge da Costa z Portugalii, jeden z głównych kandydatów]]
[[Plik:Costa Giorgio.jpg|thumb|86-letni kardynał Jorge da Costa z Portugalii, jeden z głównych kandydatów]]
* I głosowanie (7 sierpnia):
* I głosowanie (8 sierpnia):
** O. Carafa – 9
** O. Carafa – 9
** R. Borgia, J. da Costa i G. Michiel – po 7
** R. Borgia, J. da Costa i G. Michiel – po 7
Linia 97: Linia 98:
** A. della Porta i G. della Rovere – po 5
** A. della Porta i G. della Rovere – po 5
** G. Basso – 3
** G. Basso – 3
** G. B. Zeno – 2
** G.B. Zeno – 2
** G. Conti, P. Fregoso, G. B. Savelli – po 1
** G. Conti, P. Fregoso, G.B. Savelli – po 1
⚫
* II głosowanie (9 sierpnia):

⚫
* II głosowanie (8 sierpnia):
** O. Carafa – 9
** O. Carafa – 9
** R. Borgia i J. da Costa – po 8
** R. Borgia i J. da Costa – po 8
** G. Michiel – 7
** G. Michiel – 7
** G. della Rovere, A. della Porta, G. B. Zeno – po 5
** G. della Rovere, A. della Porta, G.B. Zeno – po 5
** G. Basso, F. Piccolomini – po 4
** G. Basso, F. Piccolomini – po 4
** R. Riario – 3
** R. Riario – 3
** G. B. Savelli, A. Pallavicini – po 2
** G.B. Savelli, A. Pallavicini – po 2
** P. Fregoso, A. Sforza, G. B. Orsini – po 1
** P. Fregoso, A. Sforza, G.B. Orsini – po 1
⚫
* III głosowanie (10 sierpnia):

⚫
* III głosowanie (9 sierpnia):
** O. Carafa, G. Michiel – po 10
** O. Carafa, G. Michiel – po 10
** R. Borgia – 8
** R. Borgia – 8
** J. da Costa i F. Piccolomini – po 7
** J. da Costa i F. Piccolomini – po 7
** G. della Rovere – 6
** G. della Rovere – 6
** G. B. Zeno – 5
** G.B. Zeno – 5
** A. della Porta – 4
** A. della Porta – 4
** G. Basso, D. della Rovere, M. Gherardi – po 3
** G. Basso, D. della Rovere, M. Gherardi – po 3
** G. Conti – 2
** G. Conti – 2
** R. Riario, G. B. Savelli, A. Pallavicini, P. Fregoso i G. Colonna – po 1
** R. Riario, G.B. Savelli, A. Pallavicini, P. Fregoso i G. Colonna – po 1


Ani della Porta, ani Ascanio Sforza, uważani początkowo za faworytów, nie uzyskali znaczącego poparcia. Ascanio Sforza uzyskał tylko jeden głos w trakcie całego konklawe (w drugim głosowaniu poparł go kardynał Conti).
Ani della Porta, ani Ascanio Sforza, uważani początkowo za faworytów, nie uzyskali znaczącego poparcia. Ascanio Sforza uzyskał tylko jeden głos w trakcie całego konklawe (w drugim głosowaniu poparł go kardynał Conti).


=== Symonia? ===
=== Symonia? ===
W przerwach między głosowaniami trwały intensywne targi i negocjacje. Ich decydująca faza miała miejsce prawdopodobnie po trzecim głosowaniu, wieczorem 10 sierpnia, gdy kardynał Borgia zapewnił sobie poparcie wystarczającej liczby elektorów. Wedle powszechnego mniemania współczesnych, poparcie to osiągnął dzięki [[symonia|symonii]]. Na podstawie analizy rozporządzeń dokonanych przez niego w pierwszych tygodniach pontyfikatu można zrekonstruować prawdopodobną listę zaoferowanych przez niego łapówek<ref>[http://www.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)]; Setton, s. 433; Pastor, s. 382-384.</ref>:
W przerwach między głosowaniami trwały intensywne targi i negocjacje. Ich decydująca faza miała miejsce prawdopodobnie po trzecim głosowaniu, wieczorem 10 sierpnia, gdy kardynał Borgia zapewnił sobie poparcie wystarczającej liczby elektorów. Wedle powszechnego mniemania współczesnych, poparcie to osiągnął dzięki [[symonia|symonii]]. Na podstawie analizy rozporządzeń dokonanych przez niego w pierwszych tygodniach pontyfikatu można zrekonstruować prawdopodobną listę zaoferowanych przez niego łapówek<ref>[http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)]; Setton, s. 433; Pastor, s. 382-384.</ref>:
[[Plik:GHERERDI MAFFEO.jpg|thumb|Głos 86-letniego kardynała Maffeo Gherardi okazał się decydujący dla zwycięstwa Rodrigo Borgii]]
[[Plik:GHERERDI MAFFEO.jpg|thumb|Głos 86-letniego kardynała Maffeo Gherardi okazał się decydujący dla zwycięstwa Rodrigo Borgii]]
* '''Ascanio Sforza''' – urząd wicekanclerza Świętego Kościoła Rzymskiego, forteca w Nepi, diecezja Eger oraz pałac Borgii w Rzymie
* '''Ascanio Sforza''' – urząd wicekanclerza Świętego Kościoła Rzymskiego, forteca w Nepi, diecezja Eger oraz pałac Borgii w Rzymie
Linia 137: Linia 136:
* '''Domenico della Rovere''' – opactwo benedyktyńskie w diecezji turyńskiej oraz pieniądze ze skarbca Kamery Apostolskiej
* '''Domenico della Rovere''' – opactwo benedyktyńskie w diecezji turyńskiej oraz pieniądze ze skarbca Kamery Apostolskiej
* '''Raffaele Sansoni Riario''' – kilka beneficjów w Hiszpanii wartych 4000 dukatów oraz pałac na Piazza Navona
* '''Raffaele Sansoni Riario''' – kilka beneficjów w Hiszpanii wartych 4000 dukatów oraz pałac na Piazza Navona
* '''Federico di Sanseverino''' – diakonia S. Teodoro (?), należąca do Borgii nieruchomość w Mediolanie oraz pieniądze ze skarbca Kamery Apostolskiej
* '''Federico di Sanseverino''' – należąca do Borgii nieruchomość w Mediolanie oraz pieniądze ze skarbca Kamery Apostolskiej


Nie wszyscy kardynałowie byli skłonni sprzedać swój głos, np. młody kardynał Medici miał odrzucić ofertę Borgii<ref>Pastor, s. 384. Pastor, ''op. cit.'', podaje także, że kardynałowie Carafa, Zeno i Piccolomini odmówili poparcia Borgii. Jednakże zachowana dokumentacja dotycząca wyników głosowań pokazuje, że Carafa i Zeno od samego początku konsekwentnie głosowali na wicekanclerza, a Piccolomini poparł go w trzecim głosowaniu; zob. Setton, s. 432 przyp. 52.</ref>. Bez względu jednak na prawdziwość podejrzeń o symonię i jej rzeczywistą skalę, pewne jest, że rozstrzygające dla wyniku konklawe okazało się pozyskanie dla Borgii głosu patriarchy Wenecji Maffeo Gherardiego, należącego do zakonu [[kameduli|kamedułów]]. Mając głos sędziwego i prawdopodobnie nie w pełni już sprawnego umysłowo patriarchy, Borgia mógł być już pewny uzyskania większości 2/3 w następnym głosowaniu<ref>Pastor, s. 384-385, 537-538; Setton, s. 435; [http://www2.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.
Nie wszyscy kardynałowie byli skłonni sprzedać swój głos, np. młody kardynał Medici miał odrzucić ofertę Borgii<ref>Pastor, s. 384. Pastor, ''op. cit.'', podaje także, że kardynałowie Carafa, Zeno i Piccolomini odmówili poparcia Borgii. Jednakże zachowana dokumentacja dotycząca wyników głosowań pokazuje, że Carafa i Zeno od samego początku konsekwentnie głosowali na Borgię, a Piccolomini poparł go w trzecim głosowaniu; zob. Setton, s. 432 przyp. 52.</ref>. Bez względu jednak na prawdziwość podejrzeń o symonię i jej rzeczywistą skalę, pewne jest, że rozstrzygające dla wyniku konklawe okazało się pozyskanie dla Borgii głosu patriarchy Wenecji Maffeo Gherardiego, należącego do zakonu [[kameduli|kamedułów]]. Mając głos sędziwego i prawdopodobnie nie w pełni już sprawnego umysłowo patriarchy, Borgia mógł być już pewny uzyskania większości 2/3 w następnym głosowaniu<ref>Pastor, s. 384-385, 537-538; Setton, s. 435; [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>.


== Wybór Aleksandra VI ==
== Wybór Aleksandra VI ==
[[Plik:Pope Alexander Vi.jpg|thumb|left|200px|Papież Aleksander VI]]
[[Plik:Pope Alexander Vi.jpg|thumb|left|200px|Papież Aleksander VI]]


W porannym głosowaniu 11 sierpnia 1492 Borgia został jednogłośnie wybrany na papieża, gdyż wobec uzyskania przez niego poparcia 2/3 elektorów także frakcja kardynała della Rovere przyłączyła swe głosy; tylko sam Borgia oddał swój głos na Oliviero Carafę<ref>Seton, s. 433. Pastor, s. 384-385, błędnie podaje, jakoby Borgia uzyskał 15 głosów na 23, w tym swój własny; warto zresztą zauważyć, że 15 głosów wcale nie dawało większości 2/3. Niewykluczone jednak, że Giuliano della Rovere i jego stronnicy dołączyli swe głosy dopiero w procedurze [[akces]]u, zob. [http://www.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>. Nowy papież przyjął imię Aleksandra VI. Następnie wszyscy kardynałowie złożyli mu hołd, a protodiakon Piccolomini [[Habemus papam|ogłosił wybór nowego papieża]]. Uroczystości koronacyjne odbyły się 26 sierpnia 1492<ref>Eubel, s. 21; Pastor, s. 385, 390; [http://www.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492).].</ref>.
W porannym głosowaniu 11 sierpnia 1492 Borgia został jednogłośnie wybrany na papieża, gdyż wobec uzyskania przez niego poparcia 2/3 elektorów także frakcja kardynała della Rovere przyłączyła swe głosy; tylko sam Borgia oddał swój głos na Oliviero Carafę<ref>Seton, s. 433. Pastor, s. 384-385, błędnie podaje, jakoby Borgia uzyskał 15 głosów na 23, w tym swój własny; warto zresztą zauważyć, że 15 głosów wcale nie dawało większości 2/3. Niewykluczone jednak, że Giuliano della Rovere i jego stronnicy dołączyli swe głosy dopiero w procedurze [[akces]]u, zob. [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)].</ref>. Nowy papież przyjął imię Aleksandra VI. Następnie wszyscy kardynałowie złożyli mu hołd, a protodiakon Piccolomini [[Habemus papam|ogłosił wybór nowego papieża]]. Uroczystości koronacyjne odbyły się 26 sierpnia 1492<ref>Eubel, s. 21; Pastor, s. 385, 390; [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492).].</ref>.


Wybór Aleksandra VI został przychylnie przyjęty przez ówczesną opinię publiczną. Nieprzychylne komentarze były nieliczne i dotyczyły jedynie tego, że nowy papież został wybrany dzięki przekupstwu. Niewielu współczesnych przejmowało się natomiast jawnie niemoralnym życiem nowego następcy św. Piotra i faktem, że oficjalnie uznawał swoje nieślubne dzieci<ref>Pastor, s. 386-389.</ref>.
Wybór Aleksandra VI został przychylnie przyjęty przez ówczesną opinię publiczną. Nieprzychylne komentarze były nieliczne i dotyczyły jedynie tego, że nowy papież został wybrany dzięki przekupstwu. Niewielu współczesnych przejmowało się natomiast jawnie niemoralnym życiem nowego następcy św. Piotra i faktem, że oficjalnie uznawał swoje nieślubne dzieci<ref>Pastor, s. 386-389.</ref>.


== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* Ludwig von Pastor, ''History of the popes vol. V'', Londyn 1901
* Ludwig von Pastor, ''History of the popes vol. V'', Londyn 1901
* Kenneth Meyer Setton, ''The Papacy and the Levant, 1204-1571: The 15th Century.'', Philadelphia 1978. ISBN 0-87169-127-2
* Kenneth Meyer Setton, ''The Papacy and the Levant, 1204-1571: The 15th Century.'', Philadelphia 1978. {{ISBN|0-87169-127-2}}


== Uzupełniające źródła internetowe ==
=== Uzupełniające źródła internetowe ===
* [http://www.fiu.edu/~mirandas/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)]
* [http://cardinals.fiu.edu/election-alexandervi.htm The election of Pope Alexander VI (1492)]
* [http://www.vaticanhistory.de/vh/html/alexander_vi_.html Vatican History]
* {{Cytuj stronę | url = http://www.vaticanhistory.de/vh/html/alexander_vi_.html | tytuł = Vatican History | opublikowany = vaticanhistory.de | archiwum = https://web.archive.org/web/20050524075330/http://www.vaticanhistory.de/vh/html/alexander_vi_.html | zarchiwizowano = 2005-05-24}}


{{Elekcje papieskie i konklawe}}
{{Elekcje papieskie i konklawe}}


[[Kategoria:Konklawe|1492]]
[[Kategoria:Konklawe|1492]]
[[Kategoria:Wydarzenia 1492]]

Aktualna wersja na dzień 22:05, 30 lip 2024

Konklawe 1492
Ilustracja
Daty i miejsce
6–11 sierpnia 1492
Kaplica Sykstyńska, Rzym
Główne postacie
Dziekan

Rodrigo Borgia (do wyboru 11 sierpnia)
Oliviero Carafa (w dniu 11 sierpnia)

Kamerling

Raffaele Sansoni Riario

Protoprezbiter

Luis Juan del Mila y Borja (nieobecny)

Protoprezbiter elektorów

Girolamo Basso della Rovere

Protodiakon

Francesco Piccolomini

Wybory
Liczba głosowań

4

Liczba elektorów
• uczestnicy
• nieobecni


23
4

Wybrany papież
Zdjęcie papieża
Rodrigo Borgia
Przybrane imię: Aleksander VI

Konklawe 6-11 sierpnia 1492 – konklawe, które wyniosło na tron papieski Aleksandra VI

Śmierć Innocentego VIII. Początek sediswakancji

[edytuj | edytuj kod]
Papież Innocenty VIII

Papież Innocenty VIII zmarł 25 lipca 1492 roku w wieku 60 lat. Z uwagi na jego słabe zdrowie było to oczekiwane już od co najmniej kilku miesięcy. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 5 sierpnia 1492[1].

Lista uczestników

[edytuj | edytuj kod]

Kolegium Kardynalskie w chwili śmierci Innocentego VIII liczyło 25 jawnych członków. Dwóch innych kardynałów, 30-letni Federico di Sanseverino oraz 86-letni patriarcha Wenecji Maffeo Gherardi, zostało kreowanych in pectore. Ich nazwiska zostały ujawnione dopiero po śmierci Innocentego VIII, jednak za sprawą kardynałów Ascanio Sforzy oraz Orsiniego zostali dopuszczeni do udziału w konklawe[2]. Ostatecznie w konklawe uczestniczyło 23 kardynałów, czterech nie przybyło bowiem do Rzymu[3]:

Oprócz Hiszpana Borgii i Portugalczyka da Costy wszyscy uczestnicy konklawe byli Włochami. Sześciu z nich mianował Innocenty VIII, dwunastu Sykstus IV, trzech Paweł II, a po jednym Pius II i Kalikst III. O ich nominacjach do Świętego Kolegium zadecydowały na ogół względy polityczne lub rodzinne. Aż dziewięciu było krewnymi poprzednich papieży: Kaliksta III (Borgia), Piusa II (Piccolomini), Pawła II (Zeno i Michiel), Sykstusa IV (Giuliano della Rovere, Girolamo Basso, Domenico della Rovere, Riario) i Innocentego VIII (Cibo de Mari). Dwóch elektorów otrzymało kapelusz kardynalskich na życzenie królów Neapolu (Carafa) lub Portugalii (da Costa), a czterech było przedstawicielami włoskich rodów książęcych (Sforza – Mediolan; Medici – Florencja; Fregoso – Genua) lub hrabiowskich (Sanseverino – syn hrabiego Caiazzo). Czterech kardynałów (Orsini, Colonna, Savelli i Conti) należało do rzymskiej arystokracji. Spośród pozostałych czterech Schiaffinati, della Porta i Pallavicini byli urzędnikami kurialnymi, a jedynie Gherardi był rezydencjonalnym biskupem diecezjalnym[5].

Nieobecni

[edytuj | edytuj kod]

Czterech kardynałów nie uczestniczyło w konklawe (dwóch Hiszpanów i dwóch Francuzów)[6]:

Del Mila y Borja był siostrzeńcem Kaliksta III, pozostali byli kardynałami rekomendowanymi przez królów Kastylii (Mendoza) i Francji (d’Espinay, d’Aubusson). Mendozę mianował Sykstus IV, natomiast obu Francuzów Innocenty VIII.

Podziały w Świętym Kolegium

[edytuj | edytuj kod]

Kolegium Kardynalskie było wówczas podzielone na dwie frakcje: na czele jednej z nich, reprezentującej opcję proneapolitańską, stał Giuliano della Rovere, bratanek papieża Sykstusa IV. Drugiej, promediolańskiej, przewodził 37-letni kardynał Ascanio Maria Sforza Visconti z rodu książąt Mediolanu. Stronnikami Giuliano della Rovere byli Girolamo Basso della Rovere, da Costa, Cibo, Domenico della Rovere, Michiel, Fregoso i Colonna. Do partii Ascanio Sforzy należeli natomiast Borgia, Carafa, Piccolomini, Riario, Schiaffinati, Zeno, Conti, Savelli, Orsini, Pallavicino i della Porta[7].

Kandydaci do tiary

[edytuj | edytuj kod]
Kardynał Oliviero Carafa

Raport florenckiego ambasadora w Rzymie z 28 lipca 1492 podaje, że najpoważniejszymi kandydatami do tiary byli kardynałowie Carafa, da Costa, della Porta i Zeno, a w dalszej kolejności Piccolomini i Borgia[8]. Z kolei ambasador księstwa Ferrary, biskup Andrea Boccaccio z Modeny, w liście do księżnej Eleonory, datowanym na 4 sierpnia 1492, za faworyta uważał kardynała Ardicino della Porta, a jako poważnych kandydatów wymienił też kolejno Carafę, Sforzę i Borgię. Boccaccio zwracał uwagę, że atutem Borgii jest jego ogromne bogactwo, którym mógłby wynagrodzić swych wyborców. Jako kardynałów aspirujących do papiestwa wymienił też Savelliego, da Costę, Piccolominiego, Michiela, Fregoso, Domenico della Rovere i Zeno. Na koniec wreszcie wskazał na kandydaturę Giuliano della Rovere, który jednak działał na swoją rzecz bardzo dyskretnie[9].

Z tego samego dnia, co list biskupa Boccaccio, pochodzi także raport ambasadora księstwa Mediolanu. Ambasador wskazał w nim, że nowym papieżem najprawdopodobniej zostanie della Porta z partii kardynała Sforzy. Ambasador argumentował, że zarówno Giuliano della Rovere jak da Costa nie mają szans na uzyskanie wymaganej do wyboru większości głosów, wobec czego della Rovere i jego stronnicy zmuszeni będą poprzeć jakiegoś kandydata z partii Ascanio Sforzy. Wykluczył przy tym Borgię i Piccolominiego z uwagi na osobistą niechęć między nimi a della Rovere, a także Carafę, gdyż ten popadł w niełaskę u króla Neapolu Ferdynanda I, sprzymierzeńca della Rovere. W konkluzji ambasador uznał, że największe szanse na uzyskanie wymaganego poparcia ma Ardicino della Porta lub ewentualnie Giovanni Battista Zeno[10].

Królestwo Francji, królestwo Neapolu i Republika Genui niemal oficjalnie wspierały kandydaturę Giuliano della Rovere, jednak jego rzeczywiste szanse nie były duże[11]. Jak wynika z powyższych raportów, za głównego faworyta uznawano kardynała della Portę.

Przygotowania do konklawe

[edytuj | edytuj kod]
Kardynał Ascanio Sforza

Okres sediswakancji przebiegał znacznie spokojniej niż w 1484. Kamerling Riario, odpowiedzialny za zarząd miastem oraz całym Państwem Kościelnym, okazał się niezwykle kompetentny i pomimo wzrostu przestępczości na ulicach nie doszło do zamieszek[12].

Zarówno Rodrigo Borgia, jak i Giuliano della Rovere, jeszcze przed rozpoczęciem konklawe zabiegali o poparcie ze strony kardynała Sforzy, który był najbardziej wpływowym kardynałem i powszechnie uważano, że jego stanowisko będzie decydujące dla wyboru nowego papieża. W tej rywalizacji zwycięstwo odniósł Borgia. Szczegóły prowadzonych między nimi negocjacji nie są znane, ale wedle wszelkiego prawdopodobieństwa miały charakter symoniczny. Współczesny kronikarz Stefano Infessura odnotował, że jeszcze przed rozpoczęciem konklawe Borgia posłał ze swego pałacu do pałacu kardynała Sforzy cztery muły obładowane srebrem. Z raportu ambasadora mediolańskiego wiadomo natomiast, że w dniu 4 sierpnia 1492 doszło też do spotkania Sforzy z Giuliano della Rovere, jednak zakończyło się niczym, co oznacza, że oferta della Rovere nie była dla Sforzy dostatecznie satysfakcjonująca, tym bardziej, że już wcześniej kardynałowie ci pozostawali w złych stosunkach[13].

Konklawe

[edytuj | edytuj kod]

Początek konklawe

[edytuj | edytuj kod]

Konklawe rozpoczęło się 6 sierpnia 1492 mszą do Ducha Świętego celebrowaną przez kardynała Giuliano della Rovere. Zwyczajowe kazanie na jego rozpoczęcie wygłosił biskup Badajoz Bernardino Lopez de Carvajal, przyszły kardynał[14]. 7 sierpnia elektorzy sporządzili i podpisali kapitulację wyborczą. Jej tekst nie zachował się, wiadomo jedynie, że nakładała ona na elekta ograniczenia w zakresie nowych nominacji kardynalskich[15].

Wyniki głosowań

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze trzy głosowania, kolejno 8, 9 i 10 sierpnia, nie dały rezultatów. Ich wyniki były następujące[16]:

86-letni kardynał Jorge da Costa z Portugalii, jeden z głównych kandydatów
  • I głosowanie (8 sierpnia):
    • O. Carafa – 9
    • R. Borgia, J. da Costa i G. Michiel – po 7
    • F. Piccolomini – 6
    • A. della Porta i G. della Rovere – po 5
    • G. Basso – 3
    • G.B. Zeno – 2
    • G. Conti, P. Fregoso, G.B. Savelli – po 1
  • II głosowanie (9 sierpnia):
    • O. Carafa – 9
    • R. Borgia i J. da Costa – po 8
    • G. Michiel – 7
    • G. della Rovere, A. della Porta, G.B. Zeno – po 5
    • G. Basso, F. Piccolomini – po 4
    • R. Riario – 3
    • G.B. Savelli, A. Pallavicini – po 2
    • P. Fregoso, A. Sforza, G.B. Orsini – po 1
  • III głosowanie (10 sierpnia):
    • O. Carafa, G. Michiel – po 10
    • R. Borgia – 8
    • J. da Costa i F. Piccolomini – po 7
    • G. della Rovere – 6
    • G.B. Zeno – 5
    • A. della Porta – 4
    • G. Basso, D. della Rovere, M. Gherardi – po 3
    • G. Conti – 2
    • R. Riario, G.B. Savelli, A. Pallavicini, P. Fregoso i G. Colonna – po 1

Ani della Porta, ani Ascanio Sforza, uważani początkowo za faworytów, nie uzyskali znaczącego poparcia. Ascanio Sforza uzyskał tylko jeden głos w trakcie całego konklawe (w drugim głosowaniu poparł go kardynał Conti).

Symonia?

[edytuj | edytuj kod]

W przerwach między głosowaniami trwały intensywne targi i negocjacje. Ich decydująca faza miała miejsce prawdopodobnie po trzecim głosowaniu, wieczorem 10 sierpnia, gdy kardynał Borgia zapewnił sobie poparcie wystarczającej liczby elektorów. Wedle powszechnego mniemania współczesnych, poparcie to osiągnął dzięki symonii. Na podstawie analizy rozporządzeń dokonanych przez niego w pierwszych tygodniach pontyfikatu można zrekonstruować prawdopodobną listę zaoferowanych przez niego łapówek[17]:

Głos 86-letniego kardynała Maffeo Gherardi okazał się decydujący dla zwycięstwa Rodrigo Borgii
  • Ascanio Sforza – urząd wicekanclerza Świętego Kościoła Rzymskiego, forteca w Nepi, diecezja Eger oraz pałac Borgii w Rzymie
  • Giovanni Battista Orsini – fortece Monticelli i Soriano, legacja w Marche, biskupstwo Cartagena oraz pieniądze ze skarbca Kamery Apostolskiej
  • Giovanni Colonna – opactwo Subiaco
  • Giovanni Battista Savelli – miasto Civita Castellana, biskupstwo Majorka
  • Antoniotto Pallavicini – biskupstwo Pampeluna
  • Giovanni Michiel – diecezja podmiejska Porto e Santa Rufina
  • Girolamo Basso della Rovere – diecezja podmiejska Palestrina
  • Giovanni Giacomo Schiaffinati – opactwo Ripolta
  • Paolo Fregoso – legacja w Kampanii, diakonia S. Maria in Via Lata oraz pieniądze ze skarbca Kamery Apostolskiej
  • Domenico della Rovere – opactwo benedyktyńskie w diecezji turyńskiej oraz pieniądze ze skarbca Kamery Apostolskiej
  • Raffaele Sansoni Riario – kilka beneficjów w Hiszpanii wartych 4000 dukatów oraz pałac na Piazza Navona
  • Federico di Sanseverino – należąca do Borgii nieruchomość w Mediolanie oraz pieniądze ze skarbca Kamery Apostolskiej

Nie wszyscy kardynałowie byli skłonni sprzedać swój głos, np. młody kardynał Medici miał odrzucić ofertę Borgii[18]. Bez względu jednak na prawdziwość podejrzeń o symonię i jej rzeczywistą skalę, pewne jest, że rozstrzygające dla wyniku konklawe okazało się pozyskanie dla Borgii głosu patriarchy Wenecji Maffeo Gherardiego, należącego do zakonu kamedułów. Mając głos sędziwego i prawdopodobnie nie w pełni już sprawnego umysłowo patriarchy, Borgia mógł być już pewny uzyskania większości 2/3 w następnym głosowaniu[19].

Wybór Aleksandra VI

[edytuj | edytuj kod]
Papież Aleksander VI

W porannym głosowaniu 11 sierpnia 1492 Borgia został jednogłośnie wybrany na papieża, gdyż wobec uzyskania przez niego poparcia 2/3 elektorów także frakcja kardynała della Rovere przyłączyła swe głosy; tylko sam Borgia oddał swój głos na Oliviero Carafę[20]. Nowy papież przyjął imię Aleksandra VI. Następnie wszyscy kardynałowie złożyli mu hołd, a protodiakon Piccolomini ogłosił wybór nowego papieża. Uroczystości koronacyjne odbyły się 26 sierpnia 1492[21].

Wybór Aleksandra VI został przychylnie przyjęty przez ówczesną opinię publiczną. Nieprzychylne komentarze były nieliczne i dotyczyły jedynie tego, że nowy papież został wybrany dzięki przekupstwu. Niewielu współczesnych przejmowało się natomiast jawnie niemoralnym życiem nowego następcy św. Piotra i faktem, że oficjalnie uznawał swoje nieślubne dzieci[22].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Pastor, s. 375-376; Eubel, s. 20, 50; Setton, s. 431; The election of Pope Alexander VI (1492).
  2. ↑ Pastor, s. 376; Eubel, s. 50; The election of Pope Alexander VI (1492)
  3. ↑ Eubel, s. 21 przyp. 6.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Od XIV do XVI wieku (a sporadycznie nawet i jeszcze później) rozpowszechniony był zwyczaj nazywania kardynałów (nawet w oficjalnych dokumentach) nie według ich imion i nazwisk, lecz według pseudonimów nawiązujących najczęściej do miejsca pochodzenia, diecezji lub kościoła tytularnego danego kardynała.
  5. ↑ The election of Pope Alexander VI (1492); por. Pastor, s. 361 i nast.
  6. ↑ Eubel, s. 21 przyp. 6; The election of Pope Alexander VI (1492).
  7. ↑ Pastor, s. 377-381, 532-533; The election of Pope Alexander VI (1492).
  8. ↑ Pastor, s. 377-378.
  9. ↑ Pastor, s. 379-380; The election of Pope Alexander VI (1492).
  10. ↑ Pastor, s. 380-381; The election of Pope Alexander VI (1492).
  11. ↑ Pastor, s. 378-379, 381; The election of Pope Alexander VI (1492).
  12. ↑ Setton, s. 432; Pastor, s. 375; The election of Pope Alexander VI (1492).
  13. ↑ Pastor, s. 381-382; Setton, s. 432; The election of Pope Alexander VI (1492).
  14. ↑ Eubel, s. 21 przyp. 6; Pastor, s. 377; The election of Pope Alexander VI (1492).
  15. ↑ Pastor, s. 381, 539; The election of Pope Alexander VI (1492).
  16. ↑ Zob. SEDE VACANTE 1492; por. The election of Pope Alexander VI (1492); Vatican History; Setton, s. 432 przyp. 52. Zgodnie z ówczesnymi regułami elektorzy mogli na kartkach do głosowania od razu wskazywać kandydatów „rezerwowych” (por. Setton, s. 433). Zachowane źródła najczęściej sumują wszystkie głosy, bez zaznaczania kolejności preferencji. Ponadto, jeśli głosowanie pisemne (scrutinium) nie przyniosło rezultatu, dopuszczano ustną zmianę preferencji w fazie akcesu. Głosy oddane w fazie akcesu również dodawało się do tych oddanych w scrutinium. Wszystko to sprawiało, że suma głosów oddanych na poszczególnych kandydatów często przewyższała liczbę głosujących.
  17. ↑ The election of Pope Alexander VI (1492); Setton, s. 433; Pastor, s. 382-384.
  18. ↑ Pastor, s. 384. Pastor, op. cit., podaje także, że kardynałowie Carafa, Zeno i Piccolomini odmówili poparcia Borgii. Jednakże zachowana dokumentacja dotycząca wyników głosowań pokazuje, że Carafa i Zeno od samego początku konsekwentnie głosowali na Borgię, a Piccolomini poparł go w trzecim głosowaniu; zob. Setton, s. 432 przyp. 52.
  19. ↑ Pastor, s. 384-385, 537-538; Setton, s. 435; The election of Pope Alexander VI (1492).
  20. ↑ Seton, s. 433. Pastor, s. 384-385, błędnie podaje, jakoby Borgia uzyskał 15 głosów na 23, w tym swój własny; warto zresztą zauważyć, że 15 głosów wcale nie dawało większości 2/3. Niewykluczone jednak, że Giuliano della Rovere i jego stronnicy dołączyli swe głosy dopiero w procedurze akcesu, zob. The election of Pope Alexander VI (1492).
  21. ↑ Eubel, s. 21; Pastor, s. 385, 390; The election of Pope Alexander VI (1492)..
  22. ↑ Pastor, s. 386-389.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Ludwig von Pastor, History of the popes vol. V, Londyn 1901
  • Kenneth Meyer Setton, The Papacy and the Levant, 1204-1571: The 15th Century., Philadelphia 1978. ISBN 0-87169-127-2

Uzupełniające źródła internetowe

[edytuj | edytuj kod]
Papieskie elekcje i konklawe
XI wiek
XII wiek
XIII wiek
XIV wiek
XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
XXI wiek

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Konklawe_1492&oldid=74450134”