Tekst źródłowy strony Karabinek Mauser Kar98k

{{Broń palna infobox
 |nazwa                        = Karabiner 98 kurz
 |grafika                      = Kar 98K mod01 noBG.png
 |opis grafiki                 = 
 |alt grafiki                  = 
 |państwo                      = DEU
 |wariant flagi                = 1935
 |projektant                   = 
 |producent                    = [[Mauser-Werke Oberndorf Waffensysteme GmbH|Mauser]] i inni
 |rodzaj                       = [[Karabin powtarzalny]]
 |zasada działania             = 
 |obsługa                      = 
 |prototypy                    = 
 |produkcja seryjna            = [[1935]]–[[1945]]
 |wyprodukowano                = 11,5 miliona egzemplarzy
 |kaliber                      = 7,92 mm
 |liczba luf                   = 
 |nabój                        = [[Nabój 7,92 × 57 mm Mauser|7,92 × 57 mm Mauser]]
 |zasilanie                    = 
 |magazynek                    = stały, 5 nabojów
 |taśma nabojowa               = 
 |długość                      = 1110 mm
 |wysokość                     = 
 |szerokość                    = 
 |długość lufy                 = 600 mm
 |długość linii celowniczej    = 
 |masa broni                   = 4,1 kg (karabin niezaładowany)
 |masa karabinu właściwego     = 
 |masa podstawy                = 
 |masa lufy                    = 
 |masa wyposażenia             = 
 |Vo                           = 760 m/s
 |Eo                           = 
 |masa pocisku                 = 
 |szybkostrzelność teoretyczna = 
 |szybkostrzelność praktyczna  = 
 |zasięg maksymalny            = 
 |zasięg skuteczny             = 
 |przebijalność pancerza       = 
 |siła spustu                  = 
 |platformy strzeleckie        = 
 |użytkownicy                  = 
 |odmiany broni                = 
 |commons                      = Category:Mauser Karabiner 98K
}}
'''Karabiner 98k''' ('''Kar98k''', '''K98k''') – niemiecki [[Karabinek (broń)|karabinek]]{{refn|grupa= uwaga|Oficjalnie w armii niemieckiej broń ta klasyfikowana była jako karabinek ([[Język niemiecki|niem.]] ''karabiner''). Jednak ze względu na swoje rozmiary Kar98k często określany jest jako karabin bądź „krótki karabin” (por. [[Karabinek (broń)|różnice w definiowaniu karabinu względem karabinka]]).}} [[karabin powtarzalny|powtarzalny]] opracowany jako zmodernizowana i skrócona wersja [[karabin]]u [[Karabin Mauser Gew98|Gew98]]. Podstawowy karabinek sił zbrojnych [[III Rzesza|III Rzeszy]] w latach 1935–1945. Współcześnie stanowiący wyposażenie [[Kompania reprezentacyjna|kompanii reprezentacyjnej]] [[Bundeswehra|Bundeswehry]].

== Historia konstrukcji ==
Przepisowym karabinem [[Armia Cesarstwa Niemieckiego|Armii Cesarstwa Niemieckiego]] w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] był [[Karabin Mauser Gew98|Mauser Gewehr 98]] (Gew98). Był to typowy karabin z przełomu XIX i XX wieku o długości 1250 mm, z [[Lufa|lufą]] długości 740 mm. Doświadczenia wojenne wykazały jednak, że tak długa lufa jest zbędna, a karabin za długi.

Efektem tych doświadczeń było skonstruowanie w latach [[Lata 20. XX wieku|20.]] XX wieku w kilku państwach skróconych karabinów systemu [[Mauser-Werke Oberndorf Waffensysteme GmbH|Mausera]] z lufami długości 590–600 mm (belgijski [[Karabinek FN Mle 24|FN Mle 24]], czechosłowacki [[Karabinek vz. 24|vz. 24]], polski [[Karabinek wz. 29|kbk wz. 29]]). W Niemczech podstawą do stworzenia krótkiego karabinu był Kar98b (zmodernizowany Gew98). Była to broń o wymiarach typowego karabinu czyli z lufą 740 mm, różniąca się od Gew98 jedynie zgiętą rączką zamkową, mocowaniem pasa nośnego (do noszenia przez plecy), oraz zmodyfikowanym [[podajnik]]iem [[Magazynek|magazynka]] (przy pustym magazynku podajnik blokował [[Zamek (broń)|zamek]] w tylnym położeniu informując żołnierza o konieczności ponownego załadowania magazynka).

Nowy karabinek był początkowo produkowany na eksport. Dopiero 14 czerwca 1935 r. został przyjęty do uzbrojenia jako Kar98k, stając się podstawową bronią nowo tworzonego [[Wehrmacht]]u. Pierwszą modernizację Kar98k przeszedł w 1939 r. Osłonięto wtedy [[Muszka (broń)|muszkę]] tunelową osłoną. Kiedy zaczęło brakować drewna orzechowego na [[Łoże (broń strzelecka)|łoże]], zastąpiono je łożem wykonanym ze sklejki. Nowy materiał wymusił zmianę konstrukcji kolby, która zamiast płaskiej stopki otrzymała tłoczony z blachy [[Kolba (broń)|trzewik]]. Coraz więcej części karabinka było tłoczonych (zamiast frezowanych).[[Plik:Bundesarchiv Bild 101I-695-0403-30, Warschauer Aufstand, Soldat mit Gewehr schießend Recolored.jpg|thumb|Żołnierz Wehrmachtu strzelający z Kar98k w czasie [[Powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]]]]Pogarszająca się sytuacja militarna [[Narodowy socjalizm|nazistowskich]] Niemiec na frontach II wojny światowej sprawiła, że od 1943 r. wprowadzano coraz więcej uproszczeń w konstrukcji karabinka. Broń ta w literaturze określana jest jako ''Kriegsmodell'' – wzór wojenny. Przedni [[Bączek (broń strzelecka)|bączek]] zastąpiła opaska z blachy, karabinki przestały być wyposażane w osadę [[bagnet]]u i [[wycior]]. W 1944 r. zastąpiono umieszczone na kolbie blaszane kowadełko z przelotowym otworem (tak zwana babka służąca do rozkładania zamka), otworem w trzewiku kolby. Egzemplarze wykonane w 1945 r. często posiadały stały celownik przystrzelany na odległość 100 metrów i skrócone łoże (oszczędność drewna). Niektóre egzemplarze nie posiadały żadnego pokrycia zabezpieczającego przed [[Korozja|korozją]]. Zmiany te wprowadzano stopniowo.

W latach 1935–1945 wyprodukowano prawie 11,5 miliona sztuk. Fabrykacja miała miejsce w [[Oberndorf am Neckar|oberndorfskich]] i [[Berlin|berlińskich]] zakładach Mausera, u [[J. P. Sauer & Sohn|JP Sauera]] w [[Suhl]], w [[Erma-Werke GmbH|Ermie]], [[Berlin – Lübecker Maschinenfabrik]], [[Berlin – Suhler Waffen und Farzeugewerke]], [[Steyr-Daimler-Puch|Steyr – Daimler – Puch AG Werk]] w [[Steyr (miasto)|Steyr]], [[Fabrique Nationale de Herstal|FN]] w [[Herstal]]u koło [[Liège]], [[Česká zbrojovka|Waffenfabrik Brünn]] w [[Brno|Brnie]] i [[Wilhelm Gustloff|Gustloff Werke]] Werk w [[Weimar]]ze<ref>Witold Głębowicz, Roman Matuszewski, Tomasz Nowakowski: ''Indywidualna broń strzelecka II Wojny Światowej'', Warszawa 2000, s. 28–29.</ref>. Pomimo wprowadzenia do uzbrojenia karabinów [[Karabin samopowtarzalny|samopowtarzalnych]] i [[Karabin automatyczny|automatycznych]] Kar98k do końca wojny pozostał podstawową bronią [[Wehrmacht]]u i [[Waffen-SS]].[[Plik:Bagnet wyjęty z pochwy.JPG|thumb|[[Bagnet S84/98]] stosowany w Kar98k]]Wraz z karabinkiem żołnierz otrzymywał skórzany pas nośny, [[bagnet]] [[Bagnet S84/98|S84/98]] wraz z [[Żabka (pochwa)|żabką]], dwie ładownice wz. 11 (czarne lub w różnych odcieniach brązu każda na sześć pięcio-nabojowych [[Łódka nabojowa|łódek]]) oraz uniwersalny przybornik do czyszczenia broni wz. 34.

== Amunicja ==
Celownik wyskalowany został do [[Nabój|naboju]] z pociskiem ciężkim sS (polskie oznaczenie SC), w innych państwach używanym wyłącznie do [[Ciężki karabin maszynowy|ciężkich karabinów maszynowych]].

== Broń wyborowa ==
[[Plik:Bundesarchiv Bild 169-0526, Russland, Scharfschütze in Stellung.jpg|thumb|Niemiecki [[strzelec wyborowy]] podczas [[Bitwa stalingradzka|bitwy stalingradzkiej]]]]
Wyselekcjonowane pod względem skupienia i celności egzemplarze zaopatrywano w montaż do [[Celownik optyczny|celownika optycznego]]. Stosowano różnorodne celowniki o powiększeniu półtorakrotnym ([[ZF41]]) i czterokrotnym różnych wytwórców<ref>Szerzej zobacz Richard D. Law: ''Karabiner 98k als Scharfschützenwaffe'', Stuttgart 1998.</ref>.

== Odmiany składane ==	
Dla [[Fallschirmjäger (Wehrmacht)|spadochroniarzy]] skonstruowano dwie wersje składane. W roku 1939 zbudowano kilka egzemplarzy próbnych ze składaną na lewą stronę kolbą. W zakładach Mausera stworzono rozkładany na dwie części Kar 98/42. Miejsce rozłączania znajdowało się na wysokości komory nabojowej. Powstało tylko kilka sztuk do prób wojskowych<ref>Terry Gardner, Peter Chamberlain: ''Enzyklopädie deutscher Waffen 1939 – 1945. Handwaffen, Artilleri, Beutwaffen, Sonderwaffen'', Stuttgart 2006, s. 34.</ref>.

== Opis konstrukcji ==
[[Plik:K98kclip.jpg|thumb|Ładowanie Kar98k za pomocą [[Łódka nabojowa|łódki]]]]
Karabinek Kar98k był indywidualną [[Broń powtarzalna|bronią powtarzalną]]. [[Zamek czterotaktowy]], ślizgowo-obrotowy. [[Ryglowanie]] za pomocą trzech rygli. Zasilanie ze stałego, dwurzędowego magazynka pudełkowego o pojemności pięciu naboi. [[Przyrządy celownicze]] składały się z trójkątnej muszki i [[Celownik krzywkowy|celownika krzywkowego]]. Broń była wyposażona w bagnet nożowy. Na zakończeniu lufy można było montować [[30 mm granatnik karabinowy|30 mm]] [[Granatnik nasadkowy|granatnik karabinowy (garłacz)]] ''Gewehrgranatgerät'' (zwany potocznie ''[[Schiessbecher]]''). Wystrzeliwano z niego za pomocą [[Amunicja ćwiczebna|ślepego naboju]] granaty odłamkowe, przeciwpancerne (trzy wzory) i agitacyjne (z ulotkami)<ref>Wadim Kornijenko: ''Uzbrojenie Wermachtu i Waffen SS'', Białystok 1993, s. 148–155.</ref>.

Kar98k ze względu na swoje rozmiary (długość pośrednia pomiędzy typowym krótkim [[karabinek (broń)|karabinkiem]] a długim [[karabin]]em) zaliczany jest przez niektórych bronioznawców (np. [[Leszek Erenfeicht|Leszka Erenfeichta]]) do kategorii broni określanej jako ''krótki karabin'' (termin zapożyczony z literatury anglosaskiej)<ref>Leszek Erenfeicht: ''Konie robocze. Karabiny powtarzalne II wojny światowej''. „Strzał”, 5(25)/2005, s. 28.</ref>.

== Użytkownicy ==
[[Plik:Warsaw Uprising by Chrzanowski - Stolica 57 - 14608.jpg|thumb|Warszawski [[Powstanie warszawskie|powstaniec]] z kompanii Anna [[Batalion „Gustaw”|batalionu „Gustaw”]] z karabinkiem Kar98k]]
[[Plik:2june 2007 188b.jpg|thumb|Kar98k na wyposażeniu kompanii reprezentacyjnej Bundeswehry]]
Po zakończeniu II wojny światowej karabinki Kar98k trafiły do arsenałów wielu państw, w niektórych jako broń formacji pomocniczych na przykład polska [[Straż Przemysłowa]]. Broń zyskała opinię solidnej i niezawodnej. Do tego była łatwo dostępna w dużych ilościach. Między innymi wiele Kar98k było używanych do lat [[Lata 70. XX wieku|70.]] w Izraelu (większość izraelskich egzemplarzy została przebudowana na wersję kalibru [[Nabój 7,62 × 51 mm NATO|7,62 × 51 mm NATO]]). Obecnie jest wykorzystywany przez [[Wachbataillon]] – reprezentacyjny pododdział [[Bundeswehra|Bundeswehry]].
{{Układ wielokolumnowy |szerokość=20em |liczba=2 |skurcz=0 | 1=<nowiki />
* {{państwo|DEU|1935}}
* {{państwo|AUT}}
* {{państwo|CSK}}
* {{państwo|TWN}} 
* {{państwo|CHN}}
* {{państwo|HRV}}
* {{państwo|DEN}}
* {{państwo|FRA}}
* {{państwo|NLD}}
* {{państwo|ISR}}
* {{państwo|YUG|SFR}}
* {{państwo|LUX}}
* {{państwo|DEU}}
* {{państwo|DDR}}
* {{państwo|NOR}}
* {{państwo|POR}}
* {{państwo|PRL}} 
* {{państwo|SUN}}
}}

== Zobacz też ==
* [[Karabinek Mauser Kar98|Karabinek Kar98]]

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: ''Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku)'', Warszawa 1994.
* Terry Gardner, Peter Chamberlain: ''Enzyklopädie deutscher Waffen 1939 – 1945. Handwaffen, Artilleri, Beutwaffen, Sonderwaffen'', Stuttgart 2006.
* Witold Głębowicz, Roman Matuszewski, Tomasz Nowakowski: ''Indywidualna broń strzelecka II Wojny Światowej'', Warszawa 2000.
* Wadim Kornijenko: ''Uzbrojenie Wermachtu i Waffen SS'', Białystok 1993.
* Richard D. Law: ''Karabiner 98k als Scharfschützenwaffe'', Stuttgart 1998.

{{Niemiecka broń strzelecka 2WŚ}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Niemieckie karabiny powtarzalne|Kar98k]]