Władysław Frasyniuk
Władysław Frasyniuk (ur. 25 listopada 1954 we Wrocławiu) – polski związkowiec, przedsiębiorca i polityk, działacz opozycji demokratycznej i więzień polityczny w PRL. Przewodniczący Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna (1990–1991), Unii Wolności (2001–2005) oraz Partii Demokratycznej (2005–2006), poseł na Sejm I, II i III kadencji.
.JPG) Władysław Frasyniuk (2007) | |
| Data i miejsce urodzenia |
25 listopada 1954 |
|---|---|
| Przewodniczący Unii Wolności | |
| Okres |
od 14 października 2001 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Przewodniczący Partii Demokratycznej | |
| Okres |
od 7 maja 2005 |
| Przynależność polityczna | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
  
| |
W sierpniu 1980 był uczestnikiem strajku we wrocławskim MPK. Został następnie członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania, Krajowej Komisji Porozumiewawczej i Komisji Krajowej „Solidarności”, a także przewodniczącym zarządu Regionu Dolny Śląsk związku.
Po wprowadzeniu stanu wojennego uniknął aresztowania. Zaangażował się w tworzenie podziemnej „Solidarności”. Został członkiem Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej, która pełniła rolę kierownictwa podziemnych struktur związku. Zatrzymany w październiku 1982, więziony w latach 1982–1984 oraz 1985–1986, łącznie przez ponad trzy i pół roku. W 1989 uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu, był członkiem Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Po przemianach politycznych w latach 1991–2001 z ramienia UD i UW przez trzy kadencje sprawował mandat poselski.
Życiorys
edytujWykształcenie i praca zawodowa
edytujJego matka pochodziła z zamożnej rodziny warszawskiej[1]. Jego ojciec Stanisław[2] wywodził się z Małopolski, dokąd jego ojciec Dymitr (pochodzenia ukraińskiego) wyemigrował z rodziną z Kresów Wschodnich[3][1]. Władysław Frasyniuk w 1974 ukończył Technikum Samochodowe we Wrocławiu. W latach 1974–1976 odbywał zasadniczą służbę wojskową[4]. W latach 1976–1978 pracował jako kierowca w przedsiębiorstwach transportowych PKS i Transbud. Od 1978 zatrudniony we wrocławskim MPK[4].
W 1993 został udziałowcem spółki z o.o. FF Fracht[5].
Działalność polityczna do 1989
edytujW sierpniu 1980 był uczestnikiem strajku w MPK w Zajezdni nr 9. Następnie wstąpił do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Od grudnia 1980 członek ogólnopolskiego Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania[4]. W 1981 był delegatem na I Wojewódzki Zjazd Delegatów Regionu Dolny Śląsk, a także delegatem na I Krajowy Zjazd Delegatów związku w Gdańsku. Od czerwca do października 1981 był członkiem Krajowej Komisji Porozumiewawczej, następnie zasiadał w Komisji Krajowej. 30 czerwca 1981 został przewodniczącym zarządu regionu.
Po wprowadzeniu stanu wojennego uniknął zatrzymania w sopockim Grand Hotelu. W latach 1981–1982 kierował niejawnym Regionalnym Komitetem Strajkowym NSZZ „Solidarność” Dolny Śląsk. W 1982 i ponownie od 1986 do 1987 wchodził w skład Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej.
5 października 1982 został aresztowany. 25 listopada tego samego roku skazany wyrokiem Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu na karę 6 lat pozbawienia wolności. Osadzony był w Zakładzie Karnym w Barczewie (uczestniczył w proteście o status więźnia politycznego, skazany został wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie na 10 miesięcy pozbawienia wolności za obrazę naczelnika więzienia) oraz w Zakładzie Karnym w Łęczycy. 27 lipca 1984 został zwolniony na mocy amnestii.
31 sierpnia 1984 został zatrzymany i następnie skazany przez kolegium do spraw wykroczeń na 2 miesiące aresztu, osadzony w Areszcie Śledczym we Wrocławiu, zwolniony 31 października tegoż roku. 13 lutego 1985 został aresztowany (wraz Bogdanem Lisem i Adamem Michnikiem) w Gdańsku po spotkaniu z Lechem Wałęsą. Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku skazany został na 3 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności, zwolniony we wrześniu 1986 na mocy amnestii.
W latach 1987–1990 przewodniczył Regionalnej Komisji Wykonawczej, do 1989 był członkiem Krajowej Komisji Wykonawczej, następnie przez rok należał do prezydium związku. W 1989 brał udział w plenarnych rozmowach Okrągłego Stołu. Był członkiem Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Nie kandydował do Sejmu kontraktowego.
Działalność polityczna od 1989
edytujNa początku lat 90. zasiadał w radzie miasta Wrocławia. W latach 1991–2001 z ramienia UD i UW przez trzy kadencje sprawował mandat poselski. W I kadencji należał do Komisji Systemu Gospodarczego i Przemysłu, w II był członkiem Komisji Przekształceń Własnościowych, w III kadencji pracował jako wiceprzewodniczący Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz członek Komisji Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji. W 2001 ubiegał się o reelekcję, jednak UW nie uzyskała mandatów w Sejmie. W wyborach w 2002 bez powodzenia ubiegał się o urząd prezydenta Wrocławia[6]. Bezskutecznie kandydował także w wyborach uzupełniających do Senatu w 2004 (zajął 3. miejsce na 10 kandydatów) i w parlamentarnych ponownie do Sejmu w 2005.
Był współzałożycielem Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna, w którym objął stanowisko przewodniczącego. W 1991 przystąpił do Unii Demokratycznej, przez dwa lata był jej wiceprzewodniczącym. W 1994 został członkiem Unii Wolności, w 1999 objął funkcję przewodniczącego dolnośląskich struktur wojewódzkich. Od 2001 do 2005 był przewodniczącym Unii Wolności. W 2005 został jednym z inicjatorów i liderów (razem z Jerzym Hausnerem i Tadeuszem Mazowieckim) przekształcenia UW w Partię Demokratyczną. Kierował tym ugrupowaniem do 4 marca 2006. W grudniu 2009 odszedł z PD. W wyborach prezydenckich w 2010 popierał Andrzeja Olechowskiego[7].
10 czerwca 2017 wraz z działaczami organizacji Obywatele RP usiadł na drodze przejścia uczestników tzw. miesięcznicy smoleńskiej. Między blokującymi przemarsz a policjantami doszło do przepychanek; funkcjonariusze ostatecznie przenieśli na bok m.in. Władysława Frasyniuka[8]. Polityk twierdził później w mediach, że „policjant był dość agresywny”, a obywatele mają prawo do demonstracji[9]. W związku z tymi zajściami zarzucono mu następnie popełnienie wykroczenia przeszkadzania w przebiegu niezakazanego zgromadzenia, a także zarzucono naruszenie nietykalności cielesnej dwóch policjantów. Władysław Frasyniuk nie stawił się dwukrotnie do Warszawy celem przesłuchania przed prokuratorem. 14 lutego 2018 został zatrzymany z użyciem kajdanek, doprowadzony do siedziby Prokuratury Rejonowej w Oleśnicy. Po przedstawieniu mu zarzutu i przesłuchaniu (Władysław Frasyniuk nie przyznał się i odmówił składania wyjaśnień) został zwolniony tego samego dnia[10][11]. W maju 2018 Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa po rozpoznaniu zażalenia uznał legalność zatrzymania, jednocześnie uznał, że zastosowanie wówczas wobec polityka kajdanek było bezprawne[12]. W lipcu 2019 Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia uznał, że Władysław Frasyniuk dopuścił się naruszenia nietykalności cielesnej policjantów i postępowanie karne w tej sprawie warunkowo umorzył na okres roku próby[13]. W marcu 2020 sąd odwoławczy uchylił ten wyrok i umorzył postępowanie, oceniając, że społeczna szkodliwość czynu była znikoma[14].
Działalność społeczna
edytuj- 1993 – członek Rady Fundatorów Międzynarodowej Fundacji „Wratislavia Cantans”
- 1993 – prezes Stowarzyszenia na Rzecz Dzieci
- 1998 – prezes sekcji bokserskiej Klubu Sportowego Gwardia Wrocław
Wyniki wyborcze
edytuj| Wybory | Komitet wyborczy | Organ | Okręg | Wynik | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1991 | Unia Demokratyczna | Sejm I kadencji | nr 11 | 38 186 (10,55%) [15]
| |
| 1993 | Sejm II kadencji | nr 50 | 12 715 (4,52%) [16]
| ||
| 1997 | Unia Wolności | Sejm III kadencji | 37 750 (9,18%) [17]
| ||
| 2001 | Sejm IV kadencji | nr 3 | 12 572 (3,00%) [18]
| ||
| 2002 | Unia Samorządowa | Prezydent Miasta Wrocławia | – | 18 374 (11,23%) [6]
| |
| 2004 | Unia Wolności | Senat V kadencji | nr 3 | 8 797 (14,75%) [19]
| |
| 2005 | Partia Demokratyczna – demokraci.pl | Sejm V kadencji | nr 3 | 13 086 (3,37%) [20]
| |
Odznaczenia, wyróżnienia i kultura masowa
edytuj- Ordery i odznaczenia
- 1990 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (zarządzeniem prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego)[21]
- 2006 – Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego, za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej)[22][23]
- 2016 – Kawaler Legii Honorowej[24]
- Nagrody i wyróżnienia
- 1995 – indywidualna nagroda „Wielka Wrocławska”
- 1996 – nagroda Towarzystwa Polsko-Indyjskiego w Delhi
- 2011 – tytuł honorowego obywatela Wrocławia[25]
- 2013 – Nagroda im. Andrzeja Wierzbickiego przyznana przez Konfederację Lewiatan[26]
- 2014 – tytuł honorowego obywatela Dolnego Śląska[27]
- Kultura masowa
W filmie 80 milionów (2011) w rolę Władysława Frasyniuka wcielił się aktor Filip Bobek[28]. Postać Władysława Frasyniuka pojawiła się również w musicalu 1989 (2022)[29].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Władysław Frasyniuk. onet.pl, 16 maja 2005. [dostęp 2021-03-06].
- ↑ Prokuratura Wojewódzka w Gdańsku 1950–1998. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 2019-11-11].
- ↑ Władysław Frasyniuk (1954). pametnaroda.cz, 28 sierpnia 2019. [dostęp 2021-03-06]. (cz.).
- ↑ a b c Mirosława Łątkowska, Adam Borowski: Władysław Frasyniuk. Encyklopedia Solidarności. [dostęp 2019-06-15].
- ↑ 20 lat Fracht. fracht.pl. [dostęp 2018-01-29].
- ↑ a b Serwis PKW – Wybory 2002. [dostęp 2024-03-27].
- ↑ Frasyniuk występuje z PD, popiera Olechowskiego. newsweek.pl, 28 grudnia 2009. [dostęp 2018-02-14].
- ↑ Frasyniuk o policjancie na miesięcznicy smoleńskiej: Przeprosił i powiedział, że mnie nie poznał. gazeta.pl, 12 czerwca 2017. [dostęp 2018-02-14].
- ↑ „W sprawie Frasyniuka połowa PiS już Kaczyńskiemu nie wierzy”. tvn24.pl, 12 czerwca 2017. [dostęp 2018-02-14].
- ↑ Władysław Frasyniuk zatrzymany przez policję. Usłyszał od prokuratora zarzut i został zwolniony. dziennik.pl, 14 lutego 2018. [dostęp 2018-02-14].
- ↑ Władysław Frasyniuk został przesłuchany i zwolniony. polskieradio.pl, 14 lutego 2018. [dostęp 2018-02-14].
- ↑ Sąd: policjanci bezprawnie skuli Władysława Frasyniuka. tvn24.pl, 8 maja 2018. [dostęp 2018-05-10].
- ↑ Frasyniuk winny naruszenia nietykalności policjantów. polsatnews.pl, 22 lipca 2019. [dostęp 2019-07-22].
- ↑ Prawomocny wyrok w sprawie naruszenia przez Frasyniuka nietykalności policjantów. tvn24.pl, 3 marca 2020. [dostęp 2020-03-03].
- ↑ M.P. z 1991 r. nr 41, poz. 288.
- ↑ M.P. z 1993 r. nr 50, poz. 470.
- ↑ M.P. z 1997 r. nr 64, poz. 620.
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2001. [dostęp 2024-03-27].
- ↑ Dz.U. z 2004 r. nr 56, poz. 552.
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2005. [dostęp 2024-03-27].
- ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski z dnia 11 listopada 1990 roku. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”. nr 4, s. 59, 20 grudnia 1990. [dostęp 2017-10-11].
- ↑ M.P. z 2006 r. nr 80, poz. 807.
- ↑ Dzisiaj mamy dzień zwycięzców. prezydent.pl, 31 sierpnia 2006. [dostęp 2016-05-12].
- ↑ Władysław Frasyniuk Kawalerem Legii Honorowej. „Dał nam przykład Bonaparte...”. gazeta.pl, 12 maja 2016. [dostęp 2016-05-12].
- ↑ Civitate Wratislaviensi Donatus. um.wroc.pl. [dostęp 2023-12-26].
- ↑ Nagroda Lewiatana dla prezydenta Komorowskiego. tvpparlament.pl, 15 maja 2013. [dostęp 2017-07-21].
- ↑ Trwa święto regionu. Mamy nowych honorowych obywateli. radiowroclaw.pl, 18 października 2014. [dostęp 2020-12-21].
- ↑ 80 milionów w bazie filmpolski.pl. [dostęp 2019-11-12].
- ↑ 1989. teatrwkrakowie.pl. [dostęp 2024-05-30].
Bibliografia
edytuj- Strona sejmowa posła III kadencji. [dostęp 2016-05-12].
- Mirosława Łątkowska, Adam Borowski: Władysław Frasyniuk. Encyklopedia Solidarności. [dostęp 2019-06-15].