Rekin wielorybi

Rekin wielorybi
	Rhincodon typus
	Smith, 1828
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	chrzęstnoszkieletowe
Podgromada	spodouste
Rząd	dywanokształtne
Rodzina	Rhincodontidae; Müller & Henle, 1839
Rodzaj	Rhincodon; Smith, 1829
Gatunek	rekin wielorybi
Synonimy
	Rhicodon typus Smith, 1828; Rhineodon typus Smith, 1828; Rhiniodon typus — Smith, 1829; Rhinodon typicus — Müller & Henle, 1839; Rhinodon typicus — Smith, 1845; Micristodus punctatus Gill, 1865; Rhinodon pentalineatus Kishinouye, 1901;
	Rhicodon typus Smith, 1828; Rhineodon typus Smith, 1828; Rhiniodon typus — Smith, 1829; Rhinodon typicus — Müller & Henle, 1839; Rhinodon typicus — Smith, 1845; Micristodus punctatus Gill, 1865; Rhinodon pentalineatus Kishinouye, 1901;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rekin wielorybi^[9] (Rhincodon typus) – gatunek morskiej ryby chrzęstnoszkieletowej, jedyny przedstawiciel monotypowej rodziny Rhincodontidae, największy przedstawiciel rekinów, łatwo rozpoznawalny po specyficznym ubarwieniu. Jest też największą znaną rybą. Największy wiarygodnie zmierzony osobnik tego gatunku mierzył 18,8 m długości^[10]. Masa ciała rekina wielorybiego sięga 13,6 t (niepotwierdzone dotąd pogłoski mówią o osobnikach nawet 20-metrowej długości, ważących ponad 30 ton^[10]). Na wielu obszarach maksymalna odnotowana długość nie przekracza jednak 10–12 m^[10]. Pomimo imponujących rozmiarów i groźnie brzmiącej nazwy, rekin wielorybi jest rybą łagodną i nie stanowi zagrożenia dla człowieka. Jest jednym z trzech znanych rekinów żywiących się planktonem. Pozostałe dwa to długoszpar i rekin wielkogębowy. Rekin wielorybi dożywa ponad 70 lat. Jest poławiany gospodarczo, jego mięso osiąga wysokie ceny.

Zasięg występowania

Jest gatunkiem kosmopolitycznym, migrującym, występuje w pelagialnych wodach tropikalnych i subtropikalnych całego świata. Pływa blisko powierzchni wody, samotnie lub w stadach liczących do stu osobników. Zjada plankton i nekton – skorupiaki, głowonogi i drobne ryby pelagiczne. Jego wędrówki są prawdopodobnie związane z rozwojem planktonu i zmianami temperatury wody.

Charakterystyka

Głowa rekina wielorybiego jest mocno spłaszczona, a szeroki otwór gębowy znajduje się w położeniu końcowym, oczy są małe. Przy nozdrzach występują śladowe wąsiki. Wzdłuż grzbietu i boków ciała przebiegają trzy kile – dwa na górze, jeden pośrodku ciała. Grzbiet ciemnoszary, czerwonawy lub zielonkawobrązowy z białymi, żółtymi i zielonymi cętkami ułożonymi w regularne rzędy, brzuch biały lub zielonkawy.

Rozród

Rekin wielorybi jest gatunkiem jajożyworodnym. Dojrzałość płciową uzyskuje w wieku około 25 lat^[11]. Samica rodzi jednorazowo do 16 młodych.

Ochrona

W 2016 roku IUCN zmieniła status zagrożenia na zagrożone (EN - endangered). Wcześniej od 2000 roku miał status VU - narażony decyzja ta została uzasadniona zmniejszeniem populacji o 50% w ostatnich 75 latach^[8]. Naukowcy z Australian Institute of Marine Science wykazali, że średnia długość tych wielkich ryb zmniejszyła się o ok. 2 m na przestrzeni lat 1996-2006, co może świadczyć o nielegalnym odławianiu większych osobników. Biorąc pod uwagę stosunkowo długi cykl rozrodczy gatunek ten stał się gatunkiem narażonym na wyginięcie.

Ze wszystkich zwierząt rekin wielorybi ma najgrubszą skórę, która może mieć 10 cm grubości^[12]^[13].

Przypisy

↑ Rhincodon typus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ A. Smith. Descriptions of new, or imperfectly known objects of the animal kingdom, found in the south of Africa. „South African Commercial Advertiser”. 3, s. 2, 1828. (ang.).
↑ A. Smith. Contributions to the natural history of South Africa, &c. „Zoological Journal”. 4 (16), s. 443, 1829. (ang.).
↑ J.P. Müller & F.G.J. Henle: Systematische Beschreibung der Plagiostomen. Barlin: Veit, 1839, s. 77. (niem.).
↑ A. Smith: Illustrations of the zoology of South Africa, consisting chiefly of figures and descriptions of the objects of natural history collected during an expedition into the interior of South Africa, in the years 1834, 1835, and 1836; fitted out by "The Cape of Good Hope association for exploring Central Africa": together with a summary of African zoology, and an inquiry into the geographical ranges of species in that quarter of the globe. Cz. 4. London: Smith, Elder and Co., 1845, s. ryc. 26. (ang.).
↑ T.N. Gill. On a new generic type of sharks. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 17, s. 177, 1865. (ang.).
↑ K. Kishinouye. A rare shark, Rhinodon pentalineatus n. sp.. „Zoologischer Anzeiger”. 24, s. 694, 1901. (ang.).
↑ ^a ^b S.J.S.J. Pierce S.J.S.J., B.B. Norman B.B., Rhincodon typus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2017-3 [dostęp 2018-03-05] (ang.).
↑ K. Kowalska, J.M. Rembiszewski & H. Rolik: Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 200, 201, seria: Mały słownik zoologiczny.
↑ ^a ^b ^c Craig R. McClain, Meghan A. Balk, Mark C. Benfield, Trevor A. Branch, Catherine Chen, James Cosgrove, Alistair D.M. Dove, Lindsay C. Gaskins, Rebecca R. Helm, Frederick G. Hochberg, Frank B. Lee, Andrea Marshall, Steven E. McMurray, Caroline Schanche, Shane N. Stone, Andrew D. Thaler. Sizing ocean giants: patterns of intraspecific size variation in marine megafauna. „PeerJ”. 3: e715, 2015. DOI: 10.7717/peerj.715. (ang.).
↑ Ryby. Encyklopedia zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9 (seria).
↑ BradB. Norman BradB. i inni, CITES identification manual., Canberra, ACT: Environment Australia, 2002, ISBN 978-0-642-54900-6, OCLC 54364165 [dostęp 2021-01-01] [zarchiwizowane z adresu 2006-08-25] (ang.).
↑ WHALE SHARK, www.fish.wa.gov.au, wrzesień 2011 (FISHERIES FACT SHEET), ISSN 1834-9382 [dostęp 2018-12-13] .

Bibliografia

K. Kowalska, J.M. Rembiszewski & H. Rolik: Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 200, 201, seria: Mały słownik zoologiczny.
W. Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2.
S.J.S.J. Pierce S.J.S.J., B.B. Norman B.B., Rhincodon typus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2017-3 [dostęp 2018-03-05] (ang.).

[itis-1] Rhincodon typus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Smith-2] A. Smith. Descriptions of new, or imperfectly known objects of the animal kingdom, found in the south of Africa. „South African Commercial Advertiser”. 3, s. 2, 1828. (ang.).

[Smith1829-3] A. Smith. Contributions to the natural history of South Africa, &c. „Zoological Journal”. 4 (16), s. 443, 1829. (ang.).

[Müller&Henle-4] J.P. Müller & F.G.J. Henle: Systematische Beschreibung der Plagiostomen. Barlin: Veit, 1839, s. 77. (niem.).

[Smith1845-5] A. Smith: Illustrations of the zoology of South Africa, consisting chiefly of figures and descriptions of the objects of natural history collected during an expedition into the interior of South Africa, in the years 1834, 1835, and 1836; fitted out by "The Cape of Good Hope association for exploring Central Africa": together with a summary of African zoology, and an inquiry into the geographical ranges of species in that quarter of the globe. Cz. 4. London: Smith, Elder and Co., 1845, s. ryc. 26. (ang.).

[Gill-6] T.N. Gill. On a new generic type of sharks. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 17, s. 177, 1865. (ang.).

[Kishinouye-7] K. Kishinouye. A rare shark, Rhinodon pentalineatus n. sp.. „Zoologischer Anzeiger”. 24, s. 694, 1901. (ang.).

[iucn-8] S.J.S.J. Pierce S.J.S.J., B.B. Norman B.B., Rhincodon typus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2017-3 [dostęp 2018-03-05] (ang.).

[KRR-9] K. Kowalska, J.M. Rembiszewski & H. Rolik: Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 200, 201, seria: Mały słownik zoologiczny.

[peerj-10] Craig R. McClain, Meghan A. Balk, Mark C. Benfield, Trevor A. Branch, Catherine Chen, James Cosgrove, Alistair D.M. Dove, Lindsay C. Gaskins, Rebecca R. Helm, Frederick G. Hochberg, Frank B. Lee, Andrea Marshall, Steven E. McMurray, Caroline Schanche, Shane N. Stone, Andrew D. Thaler. Sizing ocean giants: patterns of intraspecific size variation in marine megafauna. „PeerJ”. 3: e715, 2015. DOI: 10.7717/peerj.715. (ang.).

[11] Ryby. Encyklopedia zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9 (seria).

[12] BradB. Norman BradB. i inni, CITES identification manual., Canberra, ACT: Environment Australia, 2002, ISBN 978-0-642-54900-6, OCLC 54364165 [dostęp 2021-01-01] [zarchiwizowane z adresu 2006-08-25] (ang.).

[13] WHALE SHARK, www.fish.wa.gov.au, wrzesień 2011 (FISHERIES FACT SHEET), ISSN 1834-9382 [dostęp 2018-12-13] .

[9]

[10]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[11]

[12]

[13]