Ostrożeń łąkowy

Ostrożeń łąkowy
	; Kwiatostan
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Carduoideae
Rodzaj	ostrożeń
Gatunek	ostrożeń łąkowy
	Nazwa systematyczna
	Cirsium rivulare All.; Auct. Fl. Pedem. 10. 1789
Synonimy
	Carduus rivularis Jacq.; Cirsium salisburgense (Willd.) G.Don; Cnicus salisburgensis Willd;
	Carduus rivularis Jacq.; Cirsium salisburgense (Willd.) G.Don; Cnicus salisburgensis Willd;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ostrożeń łąkowy (Cirsium rivulare (Jacq.) All.) – gatunek wieloletniej rośliny zielnej należący do rodziny astrowatych. Gatunek o zasięgu środkowo-wschodnioeuropejskim. W Polsce roślina pospolita w niższych położeniach górskich. Dochodzi pod regiel dolny, poza tym występuje w pasie wyżyn i wzdłuż granicy wschodniej. Brak jej, lub na izolowanych stanowiskach pojawia się w części centralnej, północnej i zachodniej kraju^[3].

Morfologia

Kwiatostan

Pokrój: Bylina tworząca w pierwszym roku wegetacji różyczkę liści, w drugim łodygę z kwiatami i owocami.
Łodyga: Wzniesiona i nierozgałęziona lub rozgałęziająca się u samej góry, w górnej części bez liści i kolców, pajęczynowato owłosiona, u dołu czerwonawa, pod koszyczkami bezlistna. Osiąga wysokość od 30 do 120 cm.
Liście: Obustronnie zielone, pierzastosieczne, różnokształtne: dolne jajowatolancetowate z szerokim oskrzydlonym ogonkiem, środkowe siedzące o nasadzie sercowatej, górne lancetowate. W dolnej części łodygi liście głęboko zatokowo klapowane skupione przy ziemi.
Kwiaty: Zebrane w jajowate siedzące lub na krótkich ogonkach koszyczki szczytowe od 2 do 4 kwiatów, nieraz 5, najwyższy prosto wzniesiony, boczne krótkoogonkowe, odstające pod kątem prostym. Kwiaty koloru fioletowo-purpurowego o pajęczynowato osnutej okrywie. Zewnętrzne listki okrywy są kolczaste, górą podbarwione na brunatno. Wszystkie kwiaty w koszyczku są rurkowe, przeważnie obupłciowe, czasami spotyka się wyłącznie żeńskie.
Owoc: Niełupka z puchem kielichowym do 2 cm długości pełniącym rolę aparatu lotnego podczas rozsiewania przez wiatr.
Korzeń: Szerokie kłącze, pączki zimujące znajdują się na poziomie ziemi.
Gatunki podobne: Podobnym gatunkiem, bardzo pospolitym na wilgotnych łąkach jest ostrożeń błotny.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do lipca, jest owadopylna.

Rośnie na żyznych, wilgotnych i zmiennowilgotnych stanowiskach i w innych wilgotnych, otwartych miejscach, najczęściej na wilgotnych łąkach, torfowiskach, w zaroślach, źródliskach, nad brzegami potoków i rzek. Roślina wilgociolubna, charakterystyczna dla żyznych i wilgotnych łąk zwanych, ze względu na jej dominację, łąkami ostrożeniowymi. Preferuje siedliska widne, świetliste, okresowo zacienione, wilgotne, żyzne, gleby gliniaste, mineralno-próchniczne i organiczno-mineralne o odczynie od umiarkowanie kwaśnego do zasadowego.

W uprawach rolnych, a szczególnie na łąkach jest chwastem^[4]. Autotrof, hemikryptofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla żyznych, zmiennowilgotnych łąk należących do rzędu Molinietalia caerulae^[5]. W południowej części kraju i w rejonach podgórskich oraz w północno-wschodniej Polsce tworzy na wilgotnych, eutroficznych łąkach własny zespół łąk ostrożeniowych – Cirsietum rivularis^[6].

Zmienność

Ostrożeń łąkowy tworzy mieszańce z większością gatunków ostrożni, najczęściej z ostrożniem błotnym i ostrożniem warzywnym.

Nazewnictwo

W starożytności rośliny z tego rodzaju wykorzystywano do leczenia żylaków – w języku greckim kirsos znaczy żylaki, skurczenie naczyń. Nazwa łacińska rivulus, czyli strumyczek – jest odniesieniem do wilgotnych miejsc występowania rośliny.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ Adam Zając, Maria Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
↑ Marian Nowiński: Chwasty łąk i pastwisk. Warszawa: PWRiL, 1966.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Stanisław Włodarczyk: Botanika łąkarska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1964.

Bibliografia

Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[3] Adam Zając, Maria Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.

[4] Marian Nowiński: Chwasty łąk i pastwisk. Warszawa: PWRiL, 1966.

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[6] Stanisław Włodarczyk: Botanika łąkarska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1964.

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]