Ludwik Stomma
Ludwik Franciszek Stomma (ur. 22 marca 1950 w Krakowie, zm. 7 marca 2020 w Saint-Cloud[1] pod Paryżem[2]) – polski antropolog kultury, etnolog, doktor habilitowany nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki, publicysta tygodników „Polityka” i „Przegląd”.
| Data i miejsce urodzenia |
22 marca 1950 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 marca 2020 |
| Zawód, zajęcie | |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość | |
| Tytuł naukowy |
doktor habilitowany nauk humanistycznych |
| Rodzice |
Elwira Szykowska |
| Krewni i powinowaci |
Magdalena |
| Odznaczenia | |
| |
Działalność
edytujUkończył VI Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Reytana w Warszawie (1968)[3] i studia etnograficzne na Uniwersytecie Warszawskim (1973)[4]. Wykładał na Uniwersytecie Warszawskim, KUL, Uniwersytecie Jagiellońskim, pracował w Instytucie Sztuki PAN i na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1976 obronił pracę doktorską, a w 1981 uzyskał habilitację[4]. W 1981 wyjechał do Francji. Pracował na Sorbonie (IV) w ramach École pratique des hautes études[5][6], a od 2008 na stanowisku profesora nadzwyczajnego UMK[7]. Wydał czternaście książek, w tym cztery naukowe, dwie książki dla dzieci, a także książki historyczne i biograficzne.
Od 1990 był stałym felietonistą tygodnika „Polityka”. Publikował także w „Kuchni”, „Motomagazynie”, „Elle”, „Hustlerze”, „Cosmopolitan” i „Nie” (pod pseudonimem „Gall Anonim”)[8]. Jest autorem zbioru felietonów pt. Nalewka na czereśniach oraz Słownika polskich wyzwisk, inwektyw i określeń pejoratywnych. Był członkiem Collegium Invisibile[9].
Politycznie miał poglądy lewicowe. Przez krótki okres należał do Unii Pracy[10]. Był wolnomularzem[11].
W 2000 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi w pracy dziennikarskiej i publicystycznej”[12]. W 2009 jego dokonania zostały uhonorowane Złotą Sową Polonii[13].
Był synem Stanisława Stommy. Mieszkał we Francji (w La Ferté-sous-Jouarre w departamencie Sekwana i Marna)[14]. Pochowany został 13 marca 2020 roku na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu leśnym w Laskach pod Warszawą.
Kontrowersje
edytujW 1991 w periodyku naukowym „Etnografia Polska” ukazała się recenzja (a właściwie polemika) trzech autorów (Arnold Lebeuf, Mariusz Ziółkowski i Robert Marcin Sadowski z Zakładu Antropologii Historycznej Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego) na temat pracy doktorskiej Ludwika Stommy[15]. Autorzy wykazali, że ok. 1/4 doktoratu, dotycząca zagadnień astronomicznych, stała na bardzo niskim poziomie i zawierała wiele błędów merytorycznych. Jednak najważniejszym punktem owej polemiki było wykazanie całkowitego fałszerstwa tzw. obserwatorium w Skordiowie, które miało świadczyć o wiedzy astronomicznej zachowanej na polskiej wsi (azymutowej obserwacji wschodów i zachodów Słońca) i było koronnym dowodem tez pracy doktorskiej[15]. W 1993 na łamach czasopisma „Polska Sztuka Ludowa” opublikowano artykuł, którego autorzy – Krystyna i Krzysztof Piątkowscy – wzięli w obronę Ludwika Stommę i zanegowali zasadność zarzutów Lebeufa, Ziółkowskiego i Sadowskiego[16]. Piątkowscy wyrazili przekonanie, że obserwatorium w Skordiowie rzeczywiście istniało, i zauważyli, że podstawowe założenia strukturalistycznej koncepcji Stommy są słuszne, a autorzy polemiki, zwolennicy scjentystycznego modelu nauki, skupili się na kwestiach astronomicznych, lecz ich wywody biegną obok istoty interpretacji Stommy[16]. Nieco później, również w 1993, w 75. tomie rocznika „Lud” Ludwik Stomma udzielił odpowiedzi na artykuł Lebeufa, Ziółkowskiego i Sadowskiego w „Etnografii Polskiej”, odrzucając postawione przez nich zarzuty[17]. W 1993 roku w „Etnografii Polskiej” ukazała się riposta tych samych trzech autorów wobec odpowiedzi Stommy podtrzymująca zarzuty[18].
Publikacje
edytuj- Słońce rodzi się 13 grudnia, Warszawa 1981, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, s. 140, ISBN 83-205-3341-4.
- Antropologia kultury wsi polskiej XIX w., wyd I: 1986, Instytut Wyd. Pax, ISBN 83-211-0614-5; II wyd. rozsz.: 2002, ISBN 83-917096-0-4.
- (z Tomaszem Dominikiem) Niezwykłych przygód Baranka Pacanka księga pierwsza, Warszawa 1994, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, s. 22, ISBN 83-7066-606-X.
- Wzloty i upadki królów Francji sposobem antropologicznym wyłożone, wyd I: Łódź 1991, Wyd. Łódzkie, 1991 s. 225, ISBN 83-218-0898-0; Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, wyd II: Warszawa 1994, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, s. 191, ISBN 83-7066-595-0, wyd III: Wydawnictwo Twój Styl, 2004, ISBN 83-7163-382-3.
- Królów polskich przypadki, Warszawa 1993, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, s. 173, ISBN 83-7066-536-5.
- Antologia poezji głupich i mądrych Polaków w Ludwika Stommy wyborze, autor wyboru; 1995, ISBN 83-7066-656-6.
- Żywoty zdań swawolnych, Warszawa 1998, Wyd. Twój Styl, ISBN 83-7163-087-5.
- (z Tomaszem Dominikiem) Kobiet czar..., Warszawa 2000, Wydawnictwo Twój Styl, s. 290, ISBN 83-7163-153-7.
- Poczet polityków polskich XX wieku, Warszawa 2000, Wyd. Graf-Punkt, ISBN 83-879-88-65-0.
- Królów polskich i francuskich przypadki, Warszawa 2000, Wyd. Graf-Punkt, s. 438, ISBN 83-87988-69-3.
- Słownik polskich wyzwisk, inwektyw i określeń pejoratywnych, Warszawa 2000, Wydawnictwo Graf-Punkt, ISBN 83-87988-72-3.
- (z Ludwikiem Lewinem) Paryż za dwa Ludwiki. Przewodnik po Paryżu cieni i smaków, Warszawa 1995, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, ISBN 83-7066-657-4.
- Nalewka na czereśniach, wybór felietonów z „Polityki”, Poznań 2000, Wydawnictwo Sens, ISBN 83-86944-29-3.
- Życie seksualne królów Polski i inne smakowitości, Wyd. Twój Styl, 2002, ISBN 83-7163-267-3.
- Paryskie spacery, 2003, Wydawnictwo Twój Styl, ISBN 83-7163-354-8.
- Z owsa ryż. Po co nam Francja, Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, Warszawa 2003, ISBN 83-7163-349-1.
- Dzieje smaku, Poznań 2004, Wydawnictwo Sens, ISBN 83-86944-44-7.
- Francuska miłość, Warszawa 2004, Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, ISBN 83-7163-464-1.
- Sławnych Polaków uczucia i śluby, Poznań 2004, Wydawnictwo Sens, s. 250, ISBN 83-86944-50-1.
- Sławnych Polaków choroby, Gdańsk 2004, Wyd. Tower Press, s. 143, ISBN 83-87342-80-7.
- Polskie złudzenia narodowe, Poznań 2006, Wydawnictwo Sens, ISBN 83-86944-61-7.
- Polskie złudzenia narodowe. Księgi wtóre, Poznań 2007, Wydawnictwo Sens, ISBN 978-83-86944-66-8.
- Choroby i dolegliwości sławnych ludzi, Gdańsk 2007, Literatura Net Pl, s. 207, ISBN 83-923645-4-6.
- Skandale Polskie, Warszawa 2008, Wydawnictwo Demart, ISBN 83-87342-80-7.
- A jeśli było inaczej... Antropologia historii, Poznań 2008, Wydawnictwo Sens, ISBN 978-83-86944-68-9 (błędnie nadany).
- Kultura zmienną jest, Poznań 2009, Wydawnictwo Sens, s. 240, ISBN 978-83-86944-74-3.
- Historie przecenione, Wydawnictwo Iskry 2011, ISBN 978-83-244-0154-3.
- Historie niedocenione, Wydawnictwo Iskry 2011, ISBN 978-83-244-0182-6.
- Antropologia wojny, Wydawnictwo Iskry 2014, ISBN 978-83-244-0382-0
- Polskie złudzenia narodowe, Wydawnictwo Iskry 2014, ISBN 978-83-244-0419-3
Przypisy
edytuj- ↑ Stomma Ludwik. deces.matchid.io. [dostęp 2020-06-22]. (fr.).
- ↑ Jerzy Sławomir Wasilewski: 7 marca zmarł w Paryżu Ludwik Stomma (1950–2020). etnologia.uw.edu.pl, 9 marca 2020. [dostęp 2021-08-02].
- ↑ Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1968. wne.uw.edu.pl (zarchiwizowane w archive.org). [dostęp 2020-08-18].
- ↑ a b Waldemar Kuligowski. Ludwik Stomma (1950–2020). Sowizdrzał z Sorbony. „Lud”. T. 104, s. 581–582, 2020. Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze. ISSN 0076-1435. [dostęp 2021-08-02].
- ↑ Centre d’études slaves. etudes-slaves.paris-sorbonne.fr. [dostęp 2021-08-02]. (fr.).
- ↑ École pratique des hautes études (EPHE). ephe.fr. [dostęp 2021-08-02]. (fr.).
- ↑ Biuletyn Prawny UMK Nr 10 z 29 grudnia 2008. umk.pl. [dostęp 2021-08-02].
- ↑ Luiza Zalewska, Zmierzch diabła, „Dziennik”, 4–5 października 2008.
- ↑ Lista tutorów Collegium Invisibile. ci.edu.pl. [dostęp 2021-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-07)].
- ↑ Ludwik Stomma, Jak nie wstąpiłem do partii [online], polityka.pl, 14 stycznia 2020 [dostęp 2021-08-02].
- ↑ Ludwik Stomma, Powrót masonów [online], tygodnikprzeglad.pl, 23 marca 2015 [dostęp 2021-08-02].
- ↑ M.P. z 2000 r. nr 14, poz. 293
- ↑ Złote Sowy Polonii 2009. gazetapetersburska.org. [dostęp 2021-08-02].
- ↑ Ludwik Stomma. Za mało polscy. „Polityka”, s. 120, 5 czerwca 2012. [dostęp 2021-08-02].
- ↑ a b Arnold Lebeuf, Mariusz S. Ziółkowski, Robert M. Sadowski. 13 grudnia, czyli rzecz o Słońcu, Skordiowie i Ludwiku Stommie. „Etnografia Polska”. T. XXXV, z. 1, s. 193–216, 1991. ISSN 0071-1861. [dostęp 2021-08-02].
- ↑ a b Krystyna i Krzysztof Piątkowscy. Czy słońce rodzi się 13 grudnia? – czyli rzecz o pewnej „polemice”. „Polska Sztuka Ludowa”. T. 47, Nr 1 (220) (1), s. 77–79, 1993. ISSN 1230-6142. [dostęp 2021-08-02].
- ↑ Ludwik Stomma. Odpowiedź na artykuł z „Etnografii Polskiej”, t. 35, 1991, z. 1. „Lud”. T. 75, s. 223–225, 1992. Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze. ISSN 0076-1435. [dostęp 2021-08-02].
- ↑ Arnold Lebeuf, Mariusz S. Ziółkowski, Robert M. Sadowski. „13 grudnia” albo „Co Autor chciał powiedzieć?”. „Etnografia Polska”. T. XXXVII, z. 1, s. 167–175, 1993. ISSN 0071-1861. [dostęp 2022-09-08].
Linki zewnętrzne
edytuj- Dr hab. Ludwik Franciszek Stomma, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2010-12-21].
- Zdjęcie Ludwika Stommy (1)
- Zdjęcie Ludwika Stommy (2)
- Fragmenty książki Dzieje smaku. czytelnia.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-02-19)].
- Piotr Adamczewski Było inaczej. Przeciw fałszowaniu historii.
- Życie seksualne królów Polski i inne smakowitości – fragmenty książki. czytelnia.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-06-29)].
