Dzwonek szczeciniasty

Dzwonek szczeciniasty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	dzwonkowate
Rodzaj	dzwonek
Gatunek	dzwonek szczeciniasty
	Nazwa systematyczna
	Campanula cervicaria L.; Sp. Pl.: 167 (1753)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzwonek szczeciniasty (Campanula cervicaria L.) – gatunek rośliny z rodziny dzwonkowatych. Występuje w strefie umiarkowanej Eurazji – od Hiszpanii na zachodzie po Mongolię i środkową Syberię na wschodzie^[3]. W Polsce rośnie na niżu i pogórzu. Występuje częściej w rejonie Wyżyny Lubelskiej i wzdłuż doliny Bugu, Wyżyny Małopolskiej, w Sudetach i Beskidach. W kierunku północno-zachodnim staje się coraz rzadszy^[4]^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna z tęgim, pionowym korzeniem i prosto wzniesioną łodygą, choć często też nieco powyginaną, nieregularnie kanciastą, szczeciniasto, odstająco i kłująco owłosioną, osiągającą do 1 m wysokości^[6].
Liście: Równowąsko lancetowate, dolne zwężone stopniowo w ogonek, górne siedzące, nieco tylko zwężone u nasady. Blaszki na brzegu drobno i tępo piłkowano karbowane, często faliste^[6]. Liście podobnie jak łodyga są szczeciniasto, odstająco, kłująco owłosione^[4].
Kwiaty: Bardzo krótkoszypułkowe, zebrane w zbite główki na szczycie łodygi poza tym w mniejszych pęczkach w kątach najwyższych liści. Skupienia kwiatów wsparte są jajowato trójkątnymi liśćmi okrywy, krótszymi od kwiatów. Kielich z 5 tępymi ząbkami. Korona kwiatu dzwonkowata, niebieska, długości do ok. 2,5 cm. Szyjka słupka wystaje z korony^[6].
Owoce: Torebki z jasnymi, żółtobrunatnymi nasionami^[6].
Gatunek podobny: W Europie Środkowej skupione w pęczki kwiaty na szczycie pędu ma także dzwonek skupiony Campanula glomerata, który różni się: wyraźnym przejściem między blaszką i ogonkiem liściowym w dolnych liściach; łodygą miękko owłosioną; ostrymi działkami kielicha, koroną fioletową; szyjką słupka krótszą od korony^[7].

Biologia i ekologia

Roślina dwuletnia lub krótkowieczna bylina, zamierająca po owocowaniu (gatunek semelparyczny). Kwitnie od czerwca do sierpnia^[6], hemikryptofit^[7]. Rośnie w okrajkach, świetlistych lasach i zaroślach^[7], na zboczach i przydrożach^[6].

Zagrożenia i ochrona

Roślina umieszczona w Polskiej czerwonej księdze roślin w grupie gatunków o stopniu zagrożenia trudnym do określenia (DD)^[4]. Tę samą kategorię posiada na polskiej czerwonej liście^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-03-17] (ang.).
↑ ^a ^b Campanula cervicaria L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-10-12] .
↑ ^a ^b ^c Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 109, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f TadeuszT. Tacik TadeuszT., Rodzina: Campanulaceae, Dzwonkowate, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 65-67 .
↑ ^a ^b ^c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 449. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-03-17] (ang.).

[powo-3] Campanula cervicaria L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-10-12] .

[PCK-4] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[5] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 109, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[tacik-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f TadeuszT. Tacik TadeuszT., Rodzina: Campanulaceae, Dzwonkowate, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 65-67 .

[klucz-7] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 449. ISBN 83-01-14342-8.

[8] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[3]

[4]

[5]

[1]

[2]

[6]

[7]

[8]