Wikipedia

Tadeusz Isakowicz-Zaleski

polski Ormianin, duchowny katolicki obrządków ormiańskiego i łacińskiego, wieloletni uczestnik opozycji antykomunistycznej w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, pisarz, poeta i publicysta
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez AlexKazakhov (dyskusja | edycje) o 13:42, 2 cze 2023. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 2 cze 2023, była oparta na tej wersji.

Tadeusz Isakowicz-Zaleski, właściwie Tadeusz Bohdan Zaleski, pseudonim „Jacek Partyka”, „Jan Kresowiak”, „Ksiądz Robak” (ur. 7 września 1956 w Krakowie)[1] – polski Ormianin, duchowny katolicki obrządków ormiańskiego i łacińskiego, działacz społeczny, duszpasterz Ormian-katolików[2], wieloletni uczestnik opozycji antykomunistycznej w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, pisarz, poeta i publicysta.

Tadeusz Isakowicz-Zaleski
Tadeusz Bohdan Zaleski
Ilustracja
ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski (2013)
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

7 września 1956
Kraków

Data śmierci

9 stycznia 2024

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

ormiańskokatolicki,
rzymskokatolicki

Prezbiterat

1983

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Wolności i Solidarności Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości Medal „Pro Bono Poloniae” Order Uśmiechu Krzyż Pamięci Ofiar Banderowskiego Ludobójstwa
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się w 1956 w Krakowie. Jego rodzicami byli filolog Jan Zaleski (1926–1981) i polska Ormianka, polonistka Teresa Zaleska, z domu Isakowicz (1932–2011)[3]. Ma dwie siostry, bliźniaczki: Danutę i Joannę (ur. 1958)[4]. W okresie nauki w liceum związał się z ruchem oazowym, a po ukończeniu szkoły średniej wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Krakowie. W 1975 jako kleryk został powołany do odbycia służby wojskowej w Brzegu. Pod koniec lat 70., będąc w seminarium, współredagował podziemne pismo „Krzyż Nowohucki” oraz działał w Studenckim Komitecie Solidarności. W 1977 debiutował jako poeta na łamach „Tygodnika Powszechnego”. Od 1980 zaangażował się w działalność NSZZ „Solidarność”. Uczęszczał na seminarium prowadzone przez historyka Kościoła ks. prof. Bolesława Kumora, pod jego kierunkiem napisał pracę magisterską. Święcenia kapłańskie otrzymał 22 maja 1983 r. w Katerze Wawelskiej z rąk kard. Franciszka Macharskiego.

Działalność opozycyjna

Przez całe lata 80. był represjonowany przez Służbę Bezpieczeństwa. W 1985 został dwukrotnie ciężko pobity przez funkcjonariuszy SB. Pierwszy raz, w Wielką Sobotę w rodzinnej kamienicy przy ul. Zyblikiewicza. Po raz drugi został napadnięty 4 grudnia w klasztorze Sióstr Miłosierdzia Bożego przez funkcjonariuszy SB przebranych za sanitariuszy pogotowia ratunkowego.

Jego prześladowania przez SB stały się kanwą filmu Macieja Gawlikowskiego Zastraszyć księdza (2006).

W 1988 brał udział jako duszpasterz robotników w strajku w Hucie im. Lenina. Jednocześnie zaangażował się w działalność dobroczynną i pomoc niepełnosprawnym. W 1987 współzakładał Fundację im. Brata Alberta zajmującą się pomocą osobom z niepełnosprawnościami intelektualnymi, prowadzącą 36 placówek na terenie Polski. Obecnie jest prezesem Fundacji.

Okres po 1989 r.

11 czerwca 2013 został ranny w wypadku samochodowym. Około 15:00, na trasie 781 w miejscowości Olszyny, w samochód, którym podróżował, uderzyła jadąca z naprzeciwka ciężarówka[5].

Działalność duszpasterska

Duchowny rzymskokatolicki

W 1983 uzyskał święcenia kapłańskie i skierowany został na studia do Papieskiego Kolegium Ormiańskiego w Rzymie. Nie otrzymał jednak trzykrotnie paszportu ze względu na współpracę z podziemną Solidarnością. Związał się z prowadzonym przez ks. Kazimierza Jancarza Duszpasterstwem Ludzi Pracy w Parafii św. Maksymiliana Marii Kolbego w nowohuckich Mistrzejowicach. Brał udział w odprawianych tam przez ks. Kazimierza Jancarza czwartkowych Mszach za Ojczyznę. W latach 1994–2006 współpracował z Radiem Maryja i Telewizją Trwam. Z tymi mediami rozstał się w wyniku sporu dotyczącego lustracji duchowieństwa.

Duchowny ormiański

W 2001 odbył studia w Papieskim Kolegium Ormiańskim w Rzymie[6] i został mianowany przez ówczesnego ordynariusza wiernych obrządku ormiańskiego, kardynała Józefa Glempa, duszpasterzem Ormian w archidiecezji krakowskiej, a w latach 2002–2009 był duszpasterzem Ormian w Polsce Południowej. W latach 2009–2017 proboszcz ormiańskokatolickiej parafii południowej pw. św. Grzegorza Oświeciciela z siedzibą w kościele Trójcy Świętej w Gliwicach[7][8].

Działalność społeczna

Wśród Ormian

 
Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski (z prawej) podczas sprawowania liturgii w obrządku ormiańskim

Ks. Isakowicz-Zaleski to aktywny działacz środowiska ormiańskiego, popularyzator wiedzy o historii i kulturze Ormian, zwłaszcza Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego. Inicjator zbliżenia między środowiskami tzw. starej i nowej emigracji ormiańskiej. Orędownik sprawy upamiętnienia ofiar ludobójstwa Ormian. Ks. Isakowicz-Zaleski wielokrotnie brał udział w audycjach radiowych i telewizyjnych, w których przedstawiał historię narodu i Kościoła ormiańskiego oraz problemy polskich Ormian. Jest spokrewniony z przedostatnim arcybiskupem ormiańskokatolickim Lwowa, wybitnym kaznodzieją i filantropem Izaakiem Mikołajem Isakowiczem (jest praprawnukiem brata arcybiskupa) oraz ks. prałatem Leonem Isakowiczem (1883 - 1944), proboszczem parafii ormiańskokatolickiej w Stanisławowie[9]. Jest też spokrewniony ks. Stefanem Moszoro-Dąbrowskim, rodem z Argentyny, wikariuszem regionalnym Prałatury Personalnej Opus Dei w Polsce[10][niewiarygodne źródło?]. Wśród swoich krewnych ma też księży greckokatolickich.

W latach 2009–2014 pełnił funkcję przedstawiciela mniejszości ormiańskiej w Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych[11][12].

Wśród niepełnosprawnych

Od 1979 uczestnik Ruchu „Wiara i Światło”, skupiającego osoby z niepełnosprawnością intelektualną, ich rodziny i przyjaciół. Od 1981 organizator wspólnot Ruchu w Krakowie i Chrzanowie, a następnie duszpasterz osób niepełnosprawnych[13]. Wraz z Zofią Tetelowską i Stanisławem Pruszyńskim współzakładał Fundację im. Brata Alberta w Radwanowicach, której prezesem jest od 1989[14].

Był kanonikiem honorowym archidiecezji krakowskiej (otrzymał ten tytuł w 1997 od Franciszka kardynała Macharskiego za pracę z osobami niepełnosprawnymi, zrezygnował z niego w 2006 w proteście przeciwko pomówieniom pod swoim adresem).

W 2009 prowadził na antenie TVP Info, wspólnie z Anną Dymną, program Potrzebni, poświęcony problemom osób niepełnosprawnych[15].

W 2021 na wniosek organizacji pozarządowych został członkiem Rady Konsultacyjnej ds. Osób z Niepełnosprawnościami w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej[16].

 
Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski w Radwanowicach (2013)

Konwoje humanitarne

Uczestnik i organizator wielu konwojów humanitarnych m.in. do krajów byłej Jugosławii, Czeczenii, Albanii, Ukrainy, w tym części we współpracy z Polską Akcją Humanitarną Janiny Ochojskiej oraz Stowarzyszeniem Lekarzy Nadziei prof. Zbigniewa Chłapa.

Upamiętnianie ludobójstwa na Kresach

 
Ks. Isakowicz-Zaleski składa kwiaty pod krzyżem ku czci Polaków zamordowanych przez UPA w Korościatynie

W 2008 wystąpił z apelem o potępienie przez władze polskie ludobójstwa Polaków dokonanego przez OUN-UPA na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej[17]. Od wielu lat zabiega o należyte upamiętnienie ofiar tej zbrodni.

1 lipca 2009 zorganizował protest w Lublinie przeciwko nadaniu tytułu doktora honoris causa przez KUL Wiktorowi Juszczence, który wielokrotnie gloryfikował Banderę[18]. Przyczynił się do protestów przeciwko przejazdowi przez Polskę „Rajdu Bandery”, w związku z czym ukraińscy nacjonaliści grozili mu śmiercią[19]. 5 lutego 2010 współorganizował protesty w związku z uznaniem Bandery bohaterem narodowym Ukrainy przez ustępującego wówczas prezydenta Juszczenkę oraz bierności władz polskich w tej sprawie. Tego dnia odbyły się pikiety przed ambasadą Ukrainy w Warszawie, konsulatami w Poznaniu, Wrocławiu, Krakowie, Lublinie i Gdańsku[20]. Jest też prezesem założonej przez siebie Fundacji Kresowej „Memoria et Veritas” i organizatorem dorocznych konkursów szkolnych wiedzy o Kresach[21] oraz przewodniczącym komitetu honorowego budowy pomnika „Rzeź Wołyńska”, dłuta prof. Andrzeja Pityńskiego, we wsi Domostawa w gminie Jarocin na Podkarpaciu[22].

 
Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski na Marszu Pamięci Ofiar Rzezi Wołyńskiej (Warszawa, 11 lipca 2013)

Kontrowersje

W lutym 2006 wystąpił z postulatem ujawnienia konfidentów SB działających wśród duchowieństwa archidiecezji krakowskiej. Sam badał dokumenty Służby Bezpieczeństwa, które jako poszkodowany otrzymał z Instytutu Pamięci Narodowej. Jego działania wywołały wiele dyskusji na temat lustracji w polskim Kościele oraz spotkały się z wrogością części środowisk kościelnych. Wielokrotnie bezskutecznie zwracał się do krakowskiej Kurii Metropolitalnej o zajęcie stanowiska i pomoc w opracowywaniu dokumentów. Po długim okresie oczekiwania metropolita krakowski, arcybiskup Stanisław Dziwisz zdecydował o powołaniu komisji „Pamięć i Troska”, która miała zająć się problemem inwigilacji krakowskiego duchowieństwa w okresie PRL.

Jako zwolennik ujawnienia tajnych współpracowników SB działających w środowisku krakowskich duchownych, wobec dalszej bierności władz kościelnych oraz nowo powstałej komisji „Pamięć i Troska”, planował przedstawienie wyników swojej pracy badawczej na konferencji prasowej, która odbyła się 31 maja 2006. Po zakazie zajmowania się kwestią współpracy duchownych z SB wydanym przez krakowską kurię (zastosowano wobec niego środki karne z działu sankcje kościelne – kanon 1339) zrezygnował z tego zamiaru, mówiąc:

Przyjmuję tę decyzję w duchu posłuszeństwa wobec metropolity, do którego zawsze miałem i mam szacunek.

22 czerwca 2006 odbyło się spotkanie księdza Zaleskiego z kardynałem Dziwiszem, po którym arcybiskup zapewnił, że ksiądz Zaleski może kontynuować swoje badania. Jednak kilka miesięcy później arcybiskup ponownie zdyscyplinował kapłana. 17 października ks. Isakowicz-Zaleski otrzymał od arcybiskupa polecenie powstrzymania się od publicznych wypowiedzi o kontaktach i współpracy niektórych duchownych ze Służbą Bezpieczeństwa. W opinii krakowskiej kurii ksiądz Isakowicz-Zaleski „poważnie nadużył zaufania”, a jego działalność „wypacza obraz kapłana”. Sam ksiądz ogłosił gotowość do podporządkowania się decyzji kurii. Jednocześnie decyzja władz archidiecezji wywołała wiele kontrowersji wśród obserwatorów i komentatorów życia Kościoła katolickiego w Polsce. 13 października 2006 ksiądz Isakowicz-Zaleski dowiedział się również, że wygasły jego uprawnienia duszpasterza Ormian, które jednak przywrócono mu miesiąc później.

Rezultatem badań prowadzonych przez księdza w oparciu o dokumenty zgromadzone przez IPN jest książka pt. Księża wobec bezpieki na przykładzie archidiecezji krakowskiej, która ukazała się 28 lutego 2007 roku nakładem wydawnictwa Znak. W książce tej, obok udokumentowanych przypadków współpracy księży diecezji krakowskiej z aparatem represji PRL, przedstawił przypadki heroicznego oporu i nieulegania presji SB, opisał także przypadki zerwania podjętej z SB współpracy oraz wspierania opozycji przez polskich duchownych katolickich. Za tę pracę w listopadzie 2007 roku ksiądz Zaleski otrzymał Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza[23].

Działania księdza Zaleskiego budzą duże emocje wewnątrz samego duchowieństwa – w odpowiedzi na jego walkę o oczyszczenie Kościoła w Polsce prymas Józef Glemp nazwał go szukającym sensacji „nadUbowcem”, za co później przepraszał. Sam Tadeusz Isakowicz-Zaleski uważa, że we władzach kościelnych i świeckich działa wrogie mu lobby antylustracyjne[24].

Wystąpił jako jeden z ekspertów w filmie Zabawa w chowanego, który porusza sprawę pedofilii w polskim Kościele katolickim. Produkcja miała premierę w marcu 2020 w serwisie YouTube. Pod koniec maja tego samego roku udzielił natomiast wywiadu dla internetowego portalu tygodnika katolickiego Niedziela, w którym wyrażał swoje krytyczne stanowisko wobec reakcji części hierarchów i kapłanów katolickich na zgłaszane im przypadki nadużyć seksualnych dokonywanych przez księży. Tekst ten jednak kilka godzin po publikacji decyzją redaktora naczelnego pisma, ks. Jarosława Grabowskiego, zniknął ze strony[25].

Pod koniec czerwca 2020 został zgłoszony jako kandydat Koalicji Polskiej i Konfederacji do powołanej przez sejm komisji ws. pedofilii. 15 lipca podczas głosowania jego kandydatura nie została zaakceptowana przez większość sejmową. Przeciw jego kandydaturze głosowała zdecydowana większość posłów klubu parlamentarnego PiS-u (dyscyplina partyjna) oraz większość posłów Koalicji Obywatelskiej i Lewicy. Jak sam przyznał, był naciskany przez część hierarchów Kościoła katolickiego i niektórych duchownych, aby rozważył rezygnację z ubiegania się o zasiadanie w komisji. Ostatecznie nikt ze zwierzchników kościelnych nie dał jasnego sygnału w tej sprawie. Pomimo to jeden z polityków Prawa i Sprawiedliwości miał przekazywać informację, że ks. Isakowicz kandyduje wbrew woli swoich przełożonych[26][27][28].

Wielokrotnie krytykował kardynała Stanisława Dziwisza za jawne według niego popieranie Platformy Obywatelskiej za czasów, gdy sprawował on urząd metropolity krakowskiego[29]. Niejednokrotnie negatywnie wypowiadał się również o mniej lub bardziej jawnym popieraniu Prawa i Sprawiedliwości przez arcybiskupa Marka Jędraszewskiego. W kilku wywiadach medialnych wyrażał się również negatywnie o decyzji hierarchy, zezwalającej na drugi ślub kościelny Jacka Kurskiego w miejscu tak szczególnym jak Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach[30].

Przynależność

Został członkiem Krakowskiego Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego w przedterminowych wyborach prezydenckich w 2010[31].

Pozostałe nagrody i wyróżnienia

Działalność literacka

Publicystyka

W latach 2011–2014 był felietonistą Gazety Polskiej Codziennie i Gazety Polskiej, z którymi zerwał współpracę na skutek rozbieżności światopoglądowych i wątpliwości dotyczących obiektywizmu prezentowanego przez te tytuły. Był publicystą portali Prawy.pl, Myśl.pl i wPolityce.pl; obecnie współpracuje z RMF FM, Onet, Polsat News oraz Do Rzeczy, Salon24.pl, TV Wrealu i Media Narodowe. Prowadzi blog na swojej stronie internetowej.

Publikacje

  • Tadeusz Zaleski-Isakowicz: Oblężenie. Kraków: Wyd. Krzyża Nowohuckiego, 1981.; Oblężenie. Wyd. II. Kraków: Rota, 1985. OCLC 79914547.
  • Tadeusz Zaleski-Isakowicz: Wspomnienia. Kraków: Rota, 1985.
  • Tadeusz Isakowicz-Zaleski: Morze Czerwone. Wiersze. Kraków: Libertas, 1987-8.
  • Świętych obcowanie (1993) – tomik poezji
  • Kronika Życia (opracowane wspomnienia Jana Zaleskiego) (Kraków 1999)
  • Słownik biograficzny księży ormiańskich i pochodzenia ormiańskiego w Polsce w latach 1750–2000 (2001)
  • Arcybiskup ormiański Izaak Mikołaj Isakowicz „Złotousty”: duszpasterz, społecznik i patriota 1824–1901 (2001)
  • Wiersze (2006)[60][61]
  • Księża wobec bezpieki na przykładzie archidiecezji krakowskiej (2007)[62][63]
  • Moje życie nielegalne (2008), wywiad-rzeka udzielony Wojciechowi Bonowiczowi w 2007 r.[64]
  • Przemilczane ludobójstwo na Kresach (2008)[65][66]
  • Ludzie dobrzy jak chleb (2010)
  • Kronika Życia (opracowane wspomnienia Jana Zaleskiego, wyd. poszerzone) (Kraków 2010)
  • Nie zapomnij o Kresach (2011)
  • Chodzi mi tylko o prawdę, wywiad-rzeka z ks. Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim, rozmawia Tomasz Terlikowski (Fronda, 2012)
  • Personalnik subiektywny (Małe Wydawnictwo, Kraków 2014)
  • Żywa historia (2014)
  • Na ścieżkach historii (2015)
  • Franciszek od Brata Alberta (Wydawnictwo Rafael 2018)[67]
  • Od Podola i Pokucia wieje wiatr (opracowane wspomnienia Rozalii Fernández) (Kraków 2019)
  • Kościół ma być przezroczysty, wywiad-rzeka z ks. Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim, rozmawia Tomasz Terlikowski (Wydawnictwo Esprit 2020)[68]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski [online], Wydawnictwo W drodze [dostęp 2023-05-04] (pol.).
  2. ↑ Towarzystwo Miłośników Ziemi Grodziskiej, Ksiądz Tadeusz Isakowicz- Zaleski w Grodzisku Wielkopolskim [online], 17 lutego 2016.
  3. ↑ O mnie / Pogrzeb Mamy. isakowicz.pl. [dostęp 2013-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  4. ↑ Jan Zaleski: Kronika życia (oprac. ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski). Kraków: Małe Wydawnictwo, 2010, s. 116.
  5. ↑ Wypadek w Olszynach. Wśród rannych ks. Isakowicz-Zaleski. tvn24.pl, 2013-06-11.
  6. ↑ Janusz M. Paluch, Wywiad z ks. Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim [online], www.lwow.com.pl, 2001 [dostęp 2012-08-09].
  7. ↑ Zmiana struktur duszpasterskich dla katolików – Ormian w Polsce. [dostęp 2008-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-05)]. (pol.).
  8. ↑ Dekret o zwolnieniu z urzędu proboszcza w związku ze złożoną rezygnacją. [dostęp 2018-08-22]. (pol.).
  9. ↑ Parafia ormiańska - Historia - Stanisławów Kresy [online], stanislawow.net [dostęp 2022-08-31].
  10. ↑ Jaksar [online], Jaksar [dostęp 2022-09-05] (pol.).
  11. ↑ Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski nowym przedstawicielem mniejszości ormiańskiej [dostęp 18 czerwca 2009].
  12. ↑ Edward Mier-Jędrzejowicz nowym przedstawicielem mniejszości ormiańskiej [dostęp 9 czerwca 2014].
  13. ↑ Moje życie nielegalne | Tadeusz Isakowicz-Zaleski [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2022-08-31] (pol.).
  14. ↑ Historia / Fundacja Św. Brata Alberta [online], albert.krakow.pl [dostęp 2022-09-18].
  15. ↑ „Potrzebni” w TVP Info [online] [dostęp 2020-05-30].
  16. ↑ Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Powołanie do Rady Konsultacyjnej ds. Osób z Niepełnosprawnościami [online], Ks.Tadeusz Isakowicz-Zaleski [dostęp 2022-08-31] (pol.).
  17. ↑ Ks. Isakowicz-Zaleski: przywrócić pamięć o ofiarach UPA. „Rzeczpospolita”, 6 lipca 2007. [dostęp 2007-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-18)].
  18. ↑ Przeciwko honorowaniu Juszczenki.
  19. ↑ Grożą ks. Isakowiczowi-Zaleskiemu.
  20. ↑ Protest przeciwko czczeniu Bandery.
  21. ↑ Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Zapraszamy do udziału w V Konkursie Kresowym – „Opowieści kresowe – Białoruś” [online], Ks.Tadeusz Isakowicz-Zaleski [dostęp 2022-08-31] (pol.).
  22. ↑ Tadeusz Isakowicz-Zaleski, O pomniku Andrzeja Pityńskiego „Rzeź Wołyńska” [online], Ks.Tadeusz Isakowicz-Zaleski [dostęp 2022-08-31] (pol.).
  23. ↑ Nagroda główna w 2007 roku. jozef-mackiewicz.pl. [dostęp 2013-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-01)]. (pol.).
  24. ↑ Decyzja Sądu Metropolitalnego w Krakowie, www.isakowicz.pl, 2007-11-07.
  25. ↑ „Niedziela” usunęła rozmowę z ks. Isakowiczem-Zaleskim o pedofilii w Kościele. „Cenzura, samobójstwo wizerunkowe” [online], www.wirtualnemedia.pl [dostęp 2020-07-23] (pol.).
  26. ↑ Ksiądz Isakowicz-Zaleski kandydatem Koalicji Polskiej na członka komisji ds. pedofilii [online], wiadomosci.dziennik.pl, 16 czerwca 2020 [dostęp 2020-07-23] (pol.).
  27. ↑ Polsat News, Komisja ds. pedofilii. Kandydatura księdza odrzucona głosami PiS, KO i Lewicy – Polsat News [online], polsatnews.pl [dostęp 2020-07-23] (pol.).
  28. ↑ Maciej Deja (oprac.), Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski mówi o naciskach. „Wiesz, rozumiesz, wycofaj się” [online], wiadomosci.wp.pl, 17 lipca 2020 [dostęp 2020-07-23] (pol.).
  29. ↑ podhale24.pl. Ks. Isakowicz-Zaleski: Kardynał Dziwisz otoczył się ludźmi związanymi z PO [online], podhale24.pl [dostęp 2020-07-23].
  30. ↑ Apel ks. Isakowicza-Zaleskiego w sprawie ślubu Kurskiego: Niech ktoś weźmie za to odpowiedzialność [online], Wyborcza.pl, 21 lipca 2020 [dostęp 2020-07-23].
  31. ↑ Krakowski Społeczny Komitet Poparcia Jarosława Kaczyńskiego. jaroslawkaczynski.info, 9 maja 2010. [dostęp 2017-09-19].
  32. ↑ M.P. z 2006 r. nr 43, poz. 460.
  33. ↑ M.P. z 1999 r. nr 21, poz. 301.
  34. ↑ M.P. z 2016 r. poz. 544.
  35. ↑ Wręczenie odznaczeń państwowych na uroczystości w Mistrzejowicach. prezydent.pl, 2016-04-07. [dostęp 2016-04-07].
  36. ↑ Odznaczenia z okazji Narodowego Dnia Pamięci Duchownych Niezłomnych. prezydent.pl, 2019-10-29. [dostęp 2019-11-17].
  37. ↑ Notka na oficjalnym koncie UdSKiOR na Twitterze. twitter.com/Kombatanci, 1 lutego 2019. [dostęp 2019-02-07].
  38. ↑ Uroczystość wręczenia nagród Kustosz Pamięci Narodowej – Warszawa, 9 czerwca 2010. ipn.gov.pl. [dostęp 2010-10-19].
  39. ↑ Ks. Isakowicz-Zaleski dostał nagrodę RPO [online], Wyborcza.pl, 29 września 2007 [dostęp 2007-09-29] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-06].
  40. ↑ LODOŁAMACZE 2008 – Najlepsi z najlepszych [online], Magazyn Informacyjny Osób Niepełnosprawnych „Nasze Sprawy”, 21 lipca 2008 [dostęp 2022-09-05] (ang.).
  41. ↑ Tadeusz Isakowicz-Zaleski. wprost.pl. [dostęp 2011-10-15].
  42. ↑ Kurtyka i ks. Isakowicz-Zaleski laureatami nagród „Gazety Polskiej” [online], onet.pl, 1 lutego 2007 [dostęp 2011-10-15].
  43. ↑ Tadeusz Isakowicz-Zaleski: Odsyłam Medal św. Jerzego. Blog, 2008-11-22. [dostęp 2008-11-22]. (pol.).
  44. ↑ Lwowianin Wojciech Kilar honorowym kresowianinem. dziennikzachodni.pl, 3 lipca 2011. [dostęp 2013-12-29].
  45. ↑ Relacja ze Zjazdu Kresowian na Jasnej Górze. isakowicz.pl, 4 lipca 2011. [dostęp 2013-12-29].
  46. ↑ Dyplom nadania. isakowicz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-29)]. – isakowicz.pl.
  47. ↑ Zdjęcie. isakowicz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-29)]. – isakowicz.pl.
  48. ↑ Isakowicz-Zaleski Tadeusz | Miasto Zgierz [online], www.miasto.zgierz.pl [dostęp 2022-08-31].
  49. ↑ Honorowe Obywatelstwo Gminy Zielona Góra. isakowicz.pl, 20 października 2013. [dostęp 2013-10-20].
  50. ↑ Honorowi Obywatele Gminy Zabierzów. [dostęp 2022-03-08].
  51. ↑ Redakcja, Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski honorowym obywatelem Borowa [online], Strzelin Nasze Miasto, 11 marca 2014 [dostęp 2022-08-31] (pol.).
  52. ↑ Relacja z wręczenia Honorowego Obywatelstwa Chełmka. isakowicz.pl, 25 stycznia 2014. [dostęp 2014-01-25].
  53. ↑ Uroczyste nadanie Honorowego Obywatelstwa Miasta Chełmek Księdzu Tadeuszowi. wtzchelmek.pl, 16 stycznia 2014. [dostęp 2014-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-01)].
  54. ↑ Oficjalna strona Urzędu Gminy w Kadzidle [online], kadzidlo.pl [dostęp 2022-08-31].
  55. ↑ Redakcja, Honorowy Ambasador Miasta i Gminy Prabuty. Kolejny tytuł dla ks. Isakowicza-Zaleskiego [online], Prabuty Nasze Miasto, 27 maja 2014 [dostęp 2022-08-31] (pol.).
  56. ↑ Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski zasłużony dla rozwoju miasta i Ziemi Chrzanowskiej [online], www.chrzanow.pl [dostęp 2022-08-31].
  57. ↑ VI edycja nagrody OPOKA. Odznaczony prof. Witold Kieżun [online], wpolityce.pl [dostęp 2022-08-31].
  58. ↑ Kluby Gazety Polskiej | Człowiek Roku – 2008 [online] [dostęp 2022-09-05] (pol.).
  59. ↑ Maria Mazurek, Nagrodziliśmy Ludzi Roku 2020 roku. Poznajcie wyjątkowych Małopolan [online], Gazeta Krakowska, 24 czerwca 2021 [dostęp 2022-09-05] (pol.).
  60. ↑ Nowe wiersze ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego już w księgarniach.
  61. ↑ „Wiersze” T. Isakowicza-Zaleskiego – recenzja.
  62. ↑ „Księża wobec bezpieki”, wyd. Znak.
  63. ↑ Tomasz P. Terlikowski, Księga chwały [online], Onet.pl, 27 lutego 2007 [zarchiwizowane z adresu 2007-03-02].
  64. ↑ „Moje życie nielegalne”, wyd. Znak.
  65. ↑ „Przemilczane ludobójstwo na Kresach” – oficjalna nota wydawcy. malewydawnictwo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-28)]..
  66. ↑ „Przemilczane ludobójstwo na Kresach” – autor o książce.
  67. ↑ Franciszek od Brata Alberta – Tadeusz Isakowicz-Zaleski [online], nieprzeczytane.pl [dostęp 2020-07-19] (pol.).
  68. ↑ Kościół ma być przezroczysty – Isakowicz-Zaleski ks. Tadeusz [online], nieprzeczytane.pl [dostęp 2020-07-19] (pol.).

Bibliografia

  • Leszek Kabłak-Ziembicki, Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, [w:] Jan Skórzyński, Paweł Sowiński, Małgorzata Strasz (red.), Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956-89. T. 1, Warszawa: Ośrodek „Karta”, 2000, ISBN 83-88288-65-2.
  • Sprawa ks[iędza] Tadeusza Zaleskiego z Mistrzejowic. Kraków: Biblioteka Obserwatora Wojennego, 1985.

opis wydawnictw niezależnych według Krzysztof Bronowski: Muzeum Wolnego Słowa.

  • Jan Wolski: Sprawa ks. Tadeusza Zaleskiego-Isakowicza z Mistrzejowic. Kraków: 1985.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadeusz_Isakowicz-Zaleski&oldid=70515093”