Ancian Testament

L'Ancian Testament o las Escrituras Ebraïcas (tanben nomenadas la Bíblia Ebraïca) es la primièra partida de la Bíblia crestiana, qu'explica l'istòria dempuèi la creacion de la Tèrra fins a la darrièra profecia de la venguda del messias, realizada 400 ans abans de l'èra crestiana.

La designacion 'Anciana Testament' proven del grèc Η Παλαια Διαθηκη, E Palea Diathiki, que significa "ancian pacte", en referéncia a l'ancian pacte de Dieu amb l'umanitat (subretot amb lo pòble elegit d'Israèl) de qui vendriá lo messias nos salvar. Aquela denominacion ven en contrapunt amb lo "nòu pacte" ('Nòu Testament') entre los òmes e Dieu realizat amb la venguda del Crist sus tèrra.

Los tèxtes que la compausan coincidisson mai o mens amb la Tanakh del judaisme, pasmens aquela conten los meteisses libres que l'Ancian Testament canonic crestian, coincidisson pas ni dins l'òrdre ni en los noms.

Canon de l'Ancian Testament

L'Ancian Testament, en la version crestiana, se forma de 39 libres (que coincidisson amb los 24 libres del Tanakh josieu), aqueles que foguèron acceptats per las autoritats de la glèisa lo sègle IV. Aqueles libres constituisson lo canon de las escrituras de l'Ancian Testament, e per aquò, son de nomenats libres canonics. Son los libres atal categorizats en consens amb los estudis teologics crestians.

Pentateuc

Lo Pentateuc o la Torah son los cinc primièrs libres de l'Ancian Testament, escriches per Moïses:

• Genèsi
• Exòde
• Levitic
• Libre dels Nombres
• Deuteronomi

Libres istorics

• Libre de Josué
• Libre dels Jutges
• Libre de Rut
• Primièr de Samuèl
• Segond de Samuèl
• Primièr dels Reis
• Segond dels Reis
• Primièr de las Cronicas
• Segond de las Cronicas
• Libre d'Esdras
• Libre de Nehemias
• Libre de Estèr

Libres agiografics

• Libre de Jòb
• Libre dels Psalmes
• Libre dels Provèrbis
• Eclesiastès
• Cantic Dels Cantics

Libres profetics

Libres dels profètas màgers

• Libre d'Isaïas
• Libre de Jeremias
• Libre de las Lamentacions
• Libre d'Ezequièl
• Libre de Danièl

Libres dels profètas menors

• Libre d'Oses
• Libre de Joèl
• Libre de Amós
• Libre de Abdias
• Libre de Jonàs
• Libre de Miques
• Libre de Nahum
• Libre d'Abacuc
• Libre de Sofonias
• Libre de Agèu
• Libre de Zacarias
• Libre de Malaquies

Libres deuterocanonics

Al cors de l'Edat Mejana, la Glèisa Catolica e la Glèisa Ortodoxa acceptèron de facto de diferents libres mai. Lo sègle XVI, los protestants s'opausavan a acceptar l'autoritat divina d'aqueles libres pendent Reforma, e los integrèron pas dins las traduccions de la Bíblia dins las lengas del pòble. La Glèisa Catolica declarèt, alavetz, l'autoritat e l'inspiracion divina d'aqueles libres e los incorporèt al canon. Per aquò, se nomenan libres deuterocanonics, qu'en grèc vòl dire "segond canon". Los anglicans los utilizan tanben. Aqueles libres son:

• Libre de Tobias
• Libre de Judit
• Primièr de Macabèus
• Segond de Macabèus
• Libre de la Saviesa
• Libre de l'Eclesiastic, tanben nomenat Siracida
• Libre de Baruc

Libres perduts

I a de libres mencionats dins l'Ancian Testament coma partida de la Bíblia mas que demorèron pas (o son falses, e fan controversia). Aqueles son:

• Libre de Jasher
• Libre de las Guèrras
• Libre de Shemaiah
• Actes de Salamon
• Libre de Nathan
• Annals Del Rei David
• Actes de Samuel
• Libre de Gad
• Profecia de Ahijah
• Profecia de Iddo
• Libre de Jehu
• Actes de Azarian
• Planhs de Josia
• Cronicas del rei Ahasuerus

Lengas e traduccions

Lo judaisme utiliza la Tanakh tanben nomenada Bíblia Ebraïca, qu'equival a l'Ancian Testament e reconeis pas los libres del Nòu Testament. La Tanakh es escricha gaireben tota en ebrèu, amb de pichonas porcions en aramèu.

La version utilizada pels primièrs crestians foguèt la Version dels Setanta (Septuaginta), una traduccion grèga que los josieus de la Diaspora utilizavan abitualament a aquela epòca.

L'Ancian Testament crestian es fòrça semblable a la Tanakh ebraïca, amb unas diferéncias de contengut:

• Pentateuc (Torah)
• Profètas (Neviïm)
• Autres escrits e de libres de poesia nomenada saviesas (Ketuvim)
• Libres Deuterocanonics, considerats apocrifs pel Protestantisme.

Istòria

La Glèisa crestiana primitiva utilizèt la Septuaginta, la version grèga mai anciana de la Bíblia, almens, fins a la mitat del sègle IV. Fins alara lo grèc foguèt una de las principalas lengas de l'Empèri Roman e la lenga de la Glèisa levat lo siriac utilizat per la comunautat siriana dins la Peshitta e la Glèisa amarica. De mai, los Paires de la Glèisa  tendon a acceptar a Filon d'Alexàndria coma la Septuaginta.

Quand Sant Jeròni faguèt sa revision de la Vetus Latina vèrs 400 AbC, comparèt la Septuaginta amb lo tèxte ebrèu. E arribèt a la conclusion que lo tèxte ebrièu èra un melhor testimòni de Crist que la Septuaginta. Trenquèt amb la tradicion de la Glèisa e traduguèt l'Ancian Testament de sa Vulgata de l'ebrièu al luòc del grèc. Son eleccion foguèt durament criticada per Sant Agustin, son contemporanèu, e d'autres que consideravan a Jeròni coma un falsari. Mas amb lo temps, l'acceptacion de la version de Jeròni aumentèt dins las Glèisas de l'oèst fins que remplacèt Vetus Latina de la Septuaginta.

Lo tèxte ebrièu a de diféncias dins unes passatges, mas los crestians preferisson la Septuaginta que profetiza melhor lo Crist. Las Glèisas ortodòxas orientalas utilizan la Septuaginta coma basa per la traduccion de l'Ancian Testament dins d'autras lengas. La Glèisa Ortodòxa de Constantinòple, la Glèisa de Grècia e la Glèisa Ortodòxa chipriòta contunhan de l'utilizar uèi en lor liturgia.

Los Manuscrits de la mar Mòrta, subretot aqueles escrits en aramèu, se revenon mai fidèls a la Septuaginta qu'amb lo tèxte ebrièu.