Peter Joseph Savelberg: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Huidige versie van 19 aug 2024 om 21:14

Petrus (Peter) Joseph Savelberg (Heerlen, 10 februari 1827 - aldaar, 11 februari 1907) was een Nederlandse priester en congregatiestichter.

Savelberg ging naar school in Heerlen en volgde twee jaar, in 1843 en 1844, de handelsschool in Rolduc. Daarna vertrok hij naar zijn broer Balthasar Savelberg, die in Brussel een glasfabriek leidde. Omdat hij er niet kon wennen, keerde Savelberg terug naar Heerlen. Tussen 1846 en 1849 zat hij weer op Rolduc en vanaf 1849 was hij seminarist in Roermond. Savelberg werd in 1852 tot priester gewijd. Van 1853 tot 1856 was hij docent aan het bisschoppelijk college van Roermond.

In 1856 werd hij rector van de Franciscanessen van Heythuysen, voor wie hij in het door hen geleide meisjespensionaat Nonnenwerth bij Bonn werkzaam was. In 1863 riep de bisschop hem terug en maakte hem kapelaan in Schaesberg; in 1865 werd hij kapelaan van de Sint-Pancratiuskerk in Heerlen. In deze tijd maakte de Katholieke Kerk in Limburg een opleving door, mede als gevolg van het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853. Tegelijkertijd ontstond in deze periode een werkloosheidsprobleem onder de bevolking en nam de armoede van de Limburgse plattelandsbevolking toe. Hierdoor ontstond onder meer seizoensmigratie naar de industriegebieden in België en Duitsland. De traditionele gezinsverhoudingen kwamen onder druk te staan en men kwam tijdens de migratie in aanraking met andersoortige gezagsverhoudingen en opvattingen daarover. Uit bezorgdheid over toenemend alcoholisme, leegloperij, liberalisme en andere ontsporingen begon Savelberg als kapelaan een Sint-Vincentiusvereniging. In 1867 stichtte hij in Heerlen een gasthuis voor onbemiddelde wezen en bejaarden. Uiteindelijk richtte hij ter ondersteuning van deze mensen een zustercongregatie op. Op 21 juni 1872 stichtte Savelberg de congregatie van de Kleine Zusters van de Heilige Joseph. In 1874 stichtte hij ook de congregatie van de Broeders van de Heilige Joseph.^[1] Daarbij werd hij geïnspireerd door Duitse religieuzen, die in Limburg vele huizen stichtten, nadat zij als gevolg van de Kulturkampf Duitsland hadden moeten verlaten. Savelberg bleef in deze periode nog steeds gewoon kapelaan in Heerlen, totdat hij in 1879 werd vrijgesteld en zich geheel kon wijden aan de reeds gestichte congregaties.

Het werk van beide congregaties richt zich op jeugdzorg, kinderopvoeding en onderwijs van wezen en op verzorging van bejaarden. In 1904 nam Peter Savelberg met de arts Frans de Wever het initiatief tot oprichting van het Sint-Jozefziekenhuis in Heerlen, waarvan de naam als gevolg van de ontkerstening in de jaren zeventig werd gewijzigd in De Wever-ziekenhuis, later Atriumziekenhuis en sinds 2015 Zuyderland Medisch Centrum. In hetzelfde jaar 1904 werd Savelberg benoemd tot pauselijk geheim kamerheer.

Na de dood van de congregatiestichter bleven de congregaties groeien. In 1887 werd een eerste vestiging in Vlaanderen opgericht. Een belangrijke bijdrage leverden de congregaties aan de missie in China, Irian Jaya (sinds 1938) en Kenia (sinds 1963). De congregaties telden in 1930 ruim 1500 zusters en broeders verdeeld over ruim vijftig huizen. Het zaligverklaringsproces van Savelberg werd door het bisdom Roermond in 1932 geopend. Sinds 28 november 1988 geldt Peter Joseph Savelberg als eerbiedwaardig dienaar Gods.

In 1959 werd voor het graf van Savelberg een kapel in de Gasthuisstraat in Heerlen gebouwd, dat een aanbouw is aan het oude zusterklooster. In dat kloostergebouw bevindt zich de kamer van Savelberg in originele staat. Zowel de vertrekken als de tombe van Savelberg worden nog steeds frequent bezocht. De verering is echter vooral van regionaal karakter. Het graf van Savelberg zal op termijn worden verplaatst naar de nabijgelegen Pancratiuskerk. De kroonluchter boven het hoogaltaar is naar Savelberg vernoemd en bevat een Savelbergreliek. Een standbeeld van Savelberg staat op het plein voor de kerk.

Ook buiten Limburg heeft Savelberg sporen nagelaten. In Gouda staat een zorgcentrum met zijn naam, in 1971 gesticht door Kleine Zusters van de H. Joseph. In diverse plaatsen in Zuid-Limburg bevindt zich een Mgr. Savelbergstraat of -laan.

Zie ook

Eduard Vrijens (broeder Aloysius)

Bronnen, noten en/of referenties

kerkgebouwen-in-limburg.nl
Persoons dossier Broeder Aloysius (inventaris nr. 1599 - AR-BO13 / 133-137) / Archief: Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven
Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven, Archief Broeders van de H. Joseph (AR-B013), inventarisnummers 133-137, 1599 // https://proxy.archieven.nl/1212/DCE3658027AE468D91EB2B70C161FD49
G. Dorren; "Met de minsten der Mijnen, geschiedenis van de kleine zusters van de H. Joseph"; Hilversum, 2013; ISBN 978-90-8704-367-4.

↑ Kloosterorganisatie: Broeders van de H. Joseph, Archieven.nl

[1] Kloosterorganisatie: Broeders van de H. Joseph, Archieven.nl

[1]

@@ Regel 3: / Regel 3: @@
 [[Bestand:Petrus Joseph Savelberg.jpg|thumb|Peter Joseph Savelberg]]
 [[Bestand:Peter Joseph Savelberg.jpg|thumb|Peter Joseph Savelberg, rooms-katholiek priester en stichter van twee congregaties]]
-Savelberg ging school in Heerlen en volgde twee jaar, in 1843 en 1844, de handelsschool in [[Rolduc]]. Daarna vertrok hij naar zijn broer Balthasar Savelberg, die in [[Brussel (stad)|Brussel]] een glasfabriek leidde. Omdat hij er niet kon wennen, keerde Savelberg terug naar Heerlen. Tussen 1846 en 1849 zat hij weer op Rolduc en vanaf 1849 was hij seminarist in [[Roermond (stad)|Roermond]]. Savelberg werd priester gewijd in 1852. Zijn eerste taak was docent aan het bisschoppelijk college van Roermond. Hij verbleef er drie jaar (1853-1856).
+Savelberg ging naar school in Heerlen en volgde twee jaar, in 1843 en 1844, de handelsschool in [[Rolduc]]. Daarna vertrok hij naar zijn broer Balthasar Savelberg, die in [[Brussel (stad)|Brussel]] een [[glasfabriek]] leidde. Omdat hij er niet kon wennen, keerde Savelberg terug naar Heerlen. Tussen 1846 en 1849 zat hij weer op Rolduc en vanaf 1849 was hij seminarist in [[Roermond (stad)|Roermond]]. Savelberg werd in 1852 tot priester gewijd. Van 1853 tot 1856 was hij docent aan het bisschoppelijk college van Roermond.
-In 1856 werd hij rector van de [[Franciscanessen van Heythuysen]], voor wie hij in het door hen geleide meisjespensionaat [[Nonnenwerth]] bij [[Bonn]] werkzaam was. In 1863 riep de bisschop hem terug en maakte hem [[kapelaan]] in [[Schaesberg (Landgraaf)|Schaesberg]], in 1865 werd hij kapelaan van de [[Sint-Pancratiuskerk (Heerlen)|Sint-Pancratiuskerk]] in Heerlen. In deze tijd maakte de Katholieke Kerk in Limburg een opleving door, mede als gevolg van het [[herstel van de bisschoppelijke hiërarchie]] in 1853. Tegelijkertijd ontstond in deze periode een werkloosheidsprobleem onder de bevolking en nam de armoede van de Limburgse plattelandsbevolking toe. Hierdoor ontstond onder meer seizoensmigratie naar de industriegebieden in België en Duitsland. De traditionele gezinsverhoudingen kwamen onder druk te staan en men kwam tijdens de migratie in aanraking met andersoortige gezagsverhoudingen en opvattingen daarover. Uit bezorgdheid over toenemend alcoholisme, leegloperij, liberalisme en andere ontsporingen startte Savelberg als kapelaan een [[Sint-Vincentiusvereniging]]. In 1867 stichtte hij in Heerlen een [[gasthuis]] voor onbemiddelde wezen en bejaarden. Uiteindelijk richtte hij ter ondersteuning van deze mensen een zustercongregatie op. Op 21 juni 1872 werd de congregatie van de [[Kleine Zusters van de Heilige Joseph]] gesticht. In 1875 stichtte hij ook de congregatie van de [[Broeders van de H. Joseph]]. Daarbij werd hij geïnspireerd door Duitse religieuzen, die in Limburg vele huizen stichtten nadat zij als gevolg van de ''[[Kulturkampf]]'' Duitsland moesten verlaten. Hij bleef in deze periode nog steeds gewoon kapelaan in Heerlen, totdat hij in 1879 werd vrijgesteld en zich geheel kon wijden aan de reeds gestichte congregaties.
+In 1856 werd hij rector van de [[Franciscanessen van Heythuysen]], voor wie hij in het door hen geleide meisjespensionaat [[Nonnenwerth]] bij [[Bonn]] werkzaam was. In 1863 riep de bisschop hem terug en maakte hem [[kapelaan]] in [[Schaesberg (Landgraaf)|Schaesberg]]; in 1865 werd hij kapelaan van de [[Sint-Pancratiuskerk (Heerlen)|Sint-Pancratiuskerk]] in Heerlen. In deze tijd maakte de Katholieke Kerk in Limburg een opleving door, mede als gevolg van het [[herstel van de bisschoppelijke hiërarchie]] in 1853. Tegelijkertijd ontstond in deze periode een [[werkloosheid]]sprobleem onder de bevolking en nam de armoede van de Limburgse plattelandsbevolking toe. Hierdoor ontstond onder meer [[seizoenarbeider|seizoensmigratie]] naar de industriegebieden in België en Duitsland. De traditionele gezinsverhoudingen kwamen onder druk te staan en men kwam tijdens de migratie in aanraking met andersoortige gezagsverhoudingen en opvattingen daarover. Uit bezorgdheid over toenemend [[alcoholisme]], leegloperij, [[liberalisme]] en andere ontsporingen begon Savelberg als kapelaan een [[Sint-Vincentiusvereniging]]. In 1867 stichtte hij in Heerlen een [[gasthuis]] voor onbemiddelde wezen en bejaarden. Uiteindelijk richtte hij ter ondersteuning van deze mensen een zustercongregatie op. Op 21 juni 1872 stichtte Savelberg de congregatie van de [[Kleine Zusters van de Heilige Joseph]]. In 1874 stichtte hij ook de congregatie van de [[Broeders van de Heilige Joseph]].<ref>[https://www.archieven.nl/nl/zoeken?miview=ldt&mivast=0&mizig=212&miadt=1212&miaet=14&micode=DOC-MON&minr=735239 Kloosterorganisatie: Broeders van de H. Joseph], ''Archieven.nl''</ref> Daarbij werd hij geïnspireerd door Duitse religieuzen, die in Limburg vele huizen stichtten, nadat zij als gevolg van de ''[[Kulturkampf]]'' Duitsland hadden moeten verlaten. Savelberg bleef in deze periode nog steeds gewoon kapelaan in Heerlen, totdat hij in 1879 werd vrijgesteld en zich geheel kon wijden aan de reeds gestichte congregaties.
+Het werk van beide congregaties richt zich op jeugdzorg, kinderopvoeding en onderwijs van wezen en op verzorging van bejaarden. In 1904 nam Peter Savelberg met de arts [[Frans de Wever]] het initiatief tot oprichting van het [[Sint-Jozefziekenhuis (Heerlen)|Sint-Jozefziekenhuis]] in Heerlen, waarvan de naam als gevolg van de ontkerstening in de jaren zeventig werd gewijzigd in De Wever-ziekenhuis, later Atriumziekenhuis en sinds 2015 [[Zuyderland Medisch Centrum]]. In hetzelfde jaar 1904 werd Savelberg benoemd tot pauselijk geheim kamerheer.
-Eén van de bekendste Broeders van de H. Jozef was broeder Aloysius. Hij werd geboren als Wilhelmus Lucas Eduardus Vrijens (12 april 1854 Berg-Urmond – 1 maart 1942 Heerlen). Van zijn moeder leerde hij veel over plantkunde en geneeskrachtige kruiden. In 1872 trad hij als novice toe tot de ‘Congregatie van de Broeders van de Heilige Joseph’. Deze congregatie werd gesticht door monseigneur Savelberg in 1875. Daarvoor in 1872 had monseigneur Savelberg de ‘Congregatie van de Kleine Zusters van de Heilige Joseph’ opgericht. Op 19 maart 1877 trad hij na zijn professie, officieel als broeder toe in deze congregatie. In 1889 las hij ‘Meine Wasserkur’ van Kneipp. Vervolgens paste hij deze methode op zichzelf toe. In 1891 reisde hij naar Wörishofen. Hij verbleef 5 maanden bij pastoor Kneipp in Wörishofen (1892). Pastoor Kneipp verzocht hem nadrukkelijk om na zijn dood zijn instelling aan hem en zijn Broeders van de H. Jozef over te dragen. Monseigneur Savelberg ging niet op dat aanbod in. Na zijn terugkomst in Heerlen begon broeder Aloysius zijn kruiden- en Kneippkuur toe te passen. In 1892 werd er een mannenhuis voor de Kneippinrichting “St. Josef bad’ te Heerlen geopend. In 1897 werd het Sanatorium St. Jozef-Heilbron gebouwd voor de rijkere, mannelijke kuurgasten. Daarna werd er het pension ‘Maria bad’ voor vrouwelijke gasten geopend. In 1901 verscheen Aloysius boek ‘Troost der Zieken’, dat ook in het Duits en Frans werd vertaald. Hij beschreef in een (nooit uitgegeven) kasboek 330 verschillende ziekten en 34 geneeskrachtige planten. In 1910 telde zijn patiënten boek zo’n 2.400 namen uit binnen- en buitenland, waaronder die van de vrouw van de beroemde Nederlandse predikant, socialistische voorman en Tweede Kamerlid Domela Nieuwenhuis (1846 – 1919). In 1917 werd broeder Aloysius overste van het klooster te Heel. Zijn bekende kruidenapotheek in het klooster in Heerlen werd voortgezet. In 1935 keerde hij terug naar Heerlen. Hij overleed er op 1 maart 1942. Hij is herbegraven vanuit het klooster Putgraaf op de begraafplaats van ‘Huize Providentia’ in Sterksel (gemeente Maarheeze, N.B.).
+Na de dood van de congregatiestichter bleven de congregaties groeien. In 1887 werd een eerste vestiging in [[Vlaanderen]] opgericht. Een belangrijke bijdrage leverden de congregaties aan de [[Christelijke zending|missie]] in China, [[Irian Jaya]] (sinds 1938) en [[Kenia]] (sinds 1963). De congregaties telden in 1930 ruim 1500 zusters en broeders verdeeld over ruim vijftig huizen. Het [[zaligverklaring]]sproces van Savelberg werd door het [[bisdom Roermond]] in 1932 geopend. Sinds 28 november 1988 geldt Peter Joseph Savelberg als [[eerbiedwaardig dienaar Gods]].
-Het werk van beide congregaties richt zich op jeugdzorg, kinderopvoeding en onderwijs van wezen en op verzorging van bejaarden. In 1904 nam Peter Savelberg met de arts [[Frans de Wever]] het initiatief tot oprichting van het [[Sint-Jozefziekenhuis (Heerlen)|Sint-Jozefziekenhuis]] in Heerlen, waarvan de naam als gevolg van de ontkerstening in de jaren 1970 werd gewijzigd in De Wever-ziekenhuis, later Atriumziekenhuis en sinds 2015 [[Zuyderland Medisch Centrum]]. In hetzelfde jaar 1904 werd Savelberg benoemd tot pauselijk geheim kamerheer.
-Na de dood van de congregatiestichter bleven de congregaties groeien. In 1887 werd een eerste vestiging in [[Vlaanderen]] opgericht. Een belangrijke bijdrage leverden de congregaties aan de [[Christelijke zending|missie]] in China, [[Irian Jaya]] (sinds 1938) en Kenia (sinds 1963). De congregaties telden in 1930 ruim 1500 zusters en broeders verdeeld over ruim vijftig huizen. Het [[zaligverklaring]]sproces van Savelberg werd door het [[bisdom Roermond]] in 1932 geopend. Sinds 28 november 1988 geldt Peter Joseph Savelberg als [[eerbiedwaardig dienaar Gods]].
 [[Bestand:Savelberg kapel en klooster Heerlen.jpg|thumb|Kapel [[Savelbergklooster]] en bijbehorend [[Gasthuisstraat 2|woonhuis]] van de [[Kleine Zusters van de H. Joseph]] aan de Gasthuisstraat te Heerlen.]]
 In 1959 werd voor het graf van Savelberg een kapel in de Gasthuisstraat in Heerlen gebouwd, dat een aanbouw is aan het oude zusterklooster. In dat kloostergebouw bevindt zich de kamer van Savelberg in originele staat. Zowel de vertrekken als de tombe van Savelberg worden nog steeds frequent bezocht. De verering is echter vooral van regionaal karakter. Het graf van Savelberg zal op termijn worden verplaatst naar de nabijgelegen Pancratiuskerk. De kroonluchter boven het hoogaltaar is naar Savelberg vernoemd en bevat een Savelberg[[reliek]]. Een standbeeld van Savelberg staat op het plein voor de kerk.
 Ook buiten Limburg heeft Savelberg sporen nagelaten. In Gouda staat een zorgcentrum met zijn naam, in 1971 gesticht door Kleine Zusters van de H. Joseph. In diverse plaatsen in Zuid-Limburg bevindt zich een Mgr. Savelbergstraat of -laan.
-== Referenties ==
+== Zie ook ==
+* [[Eduard Vrijens]] (broeder Aloysius)
+{{Appendix|2=
 * [http://www.kerkgebouwen-in-limburg.nl/view.jsp?content=2062 kerkgebouwen-in-limburg.nl]
 * '''Persoons dossier Broeder Aloysius (inventaris nr. 1599 - AR-BO13 / 133-137) /'''  Archief: Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven
 * ''Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven, Archief Broeders van de H. Joseph (AR-B013), inventarisnummers 133-137, 1599 //'' <nowiki>https://proxy.archieven.nl/1212/DCE3658027AE468D91EB2B70C161FD49</nowiki>
 * G. Dorren; "Met de minsten der Mijnen, geschiedenis van de kleine zusters van de H. Joseph"; Hilversum, 2013; ISBN 978-90-8704-367-4.
+{{References}}
+}}
 {{Bibliografische informatie}}