Slag bij Jena: verschil tussen versies

Slag bij Jena
Leiders en commandanten
Bonaparte; Soult; Ney; Lannes; Augerau;	prins Hohenlohe
Troepensterkte
90.000	38.000
Verliezen
5.000 doden of gewonden	25.000 doden, gewonden en gevangenen

Vierde Coalitieoorlog
	Maida · Saalfeld · Jena-Auerstädt · Golymin · Pultusk · Eylau · Danzig · Stralsund · Heilsberg · Friedland

Slag bij Jena en Auerstedt
Onderdeel van de Vierde Coalitieoorlog
	De slag bij Jena-Auerstedt
Datum	14 oktober 1806
Locatie	Jena en Auerstedt in Thüringen
Resultaat	Franse overwinning
Strijdende partijen
Frankrijk	Pruisen
Leiders en commandanten
Bonaparte	Frederik Willem
Troepensterkte
121.000	117.000
Verliezen
12.000	38.000

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Huidige versie van 14 nov 2023 om 19:28

De dubbele veldslag bij Jena en Auerstedt (vroeger soms ook Auerstädt geschreven) had plaats op 14 oktober 1806 ten westen van de rivier de Saale in Thüringen in Duitsland, bij de stad Jena en het kleine plaatsje Auerstedt. De legers van Napoleon Bonaparte van Frankrijk haalden er een doorslaggevende overwinning op het Pruisische leger van Frederik Willem III. Nog geen twee weken later stonden de Fransen in Berlijn en op 7 november capituleerde generaal Blücher in Lübeck.

De twee veldslagen op dezelfde dag situeerden zich in wat intussen al de Vierde Coalitie tijdens de napoleontische oorlogen was, een alliantie van Pruisen, Saksen en tsaar Alexander I van Rusland, met Zweden en het Verenigd Koninkrijk.

Aanloop

De Pruisen hadden deze confrontatie al verloren nog voor dat er één schot gelost was: de Pruisen hadden zich in 1805 afzijdig gehouden van de Derde Coalitieoorlog tot de kans op een succesvolle, gezamenlijke actie voorbij was. Hun besluiteloosheid had de veldtocht in Austerlitz mogelijk gemaakt.

De isolering van Pruisen zou zonder de steun van Saksen compleet zijn geweest. Saksen kreeg in het geheim steun van Rusland maar de legers van Alexander I van Rusland waren nog niet klaar voor een nieuwe confrontatie en de overheersing van Duitsland door Frankrijk vormde een permanente dreiging voor de onafhankelijkheid van de staat.

In de zomer van 1806 was de druk van Frankrijk zo groot geworden dat koning Frederik Willem zijn troepen begon te mobiliseren. Dit was echter te vroeg daar de Russen nog niet in Centraal-Europa konden opereren. De vrees voor de gevolgen van een nog langere passiviteit en het geloof in de erfenis van Frederik de Grote stortte de monarch in het ongeluk.

Tot op het laatste ogenblik werd de oorlog nooit formeel verklaard. Frederik Willem en zijn opperbevelhebber de hertog van Brunswijk hoopten tot op het laatst dat Napoleon zou willen onderhandelen. Ondertussen trok het leger verder zuidwaarts.

De Grande Armée was na de campagne van 1805 niet naar Frankrijk teruggekeerd. Ze hadden hun tenten opgeslagen langs de Rijn en in Zuid-Duitsland. Enkel de Garde was de keizer naar Parijs vergezeld. Toen Napoleon de ernst van de situatie inzag, werden ze haastig terug naar de Rijn getransporteerd waar zij op 28 september aankwamen.

Het plan

Napoleon begon met een zo groot mogelijk leger te mobiliseren. Dit overtal zou dan uitgebuit worden door verder op te trekken richting Berlijn. Zo zou iedere zet van de Pruisen worden gehinderd door de bedreiging van de hoofdstad. Als het dan tot een treffen kwam, zou de Franse overmacht de doorslag geven. Op deze wijze was een succes hoe dan ook gegarandeerd.

De dubbele slag

Slag bij Auerstedt

Leiders en commandanten

Bonaparte

Davout
Murat

Frederik Willem

Brunswijk †
Blücher

Troepensterkte

27.000

63.000

Verliezen

7.000 doden of gewonden

13.000 doden, gewonden en gevangenen

De Grande Armée rukte op in drie colonnes:

Centraal, op de grote weg van Bamberg naar Leipzig, marcheerden Bernadottes 1e korps, het 3e korps onder Davout, de cavalerie van Murat, de keizerlijke Garde en het hoofdkwartier.
Op rechts, op de weg van Bayreuth naar Plauen, het 4e korps onder Soult en het 6e korps onder Ney.
Op links, op de weg van Bamberg naar Saalfeld, de iets minder sterke korpsen van Lannes (5e) en Augereau (7e).

De wegen liepen evenwijdig, een dagmars verwijderd van elkaar. Samen vormden ze een gigantische gevechtscarré. Dit was in staat om zowel naar voren als zijdelings te ontplooien.

De Pruisen hadden besloten de Franse aanval vóór te zijn door snel naar het zuiden, naar de Main, om zo de Franse divisies, die nog verdeeld waren, een voor een te vernietigen voor ze zich konden groeperen. Dit plan bleek al snel onuitvoerbaar: de afzonderlijke Franse divisies waren in staat zichzelf te verdedigen tot er hulp kwam, de beschikbare troepenmacht was te beperkt en men had de neiging om elk ongedekt punt te dekken. Hierdoor kwamen er slechts een kleine 120.000 manschappen vrij voor offensieve acties.

Ook de mobilisatie verliep te traag. Tegen de tijd dat de Pruisen, eind september, de noordelijke flanken van de Thüringer heuvels bereikte, waren de Fransen al samengetrokken in Beieren en was de kans op een verrassingsaanval verkeken.

Op 8 oktober hielden de 53.000 soldaten van de Pruisische hoofdmacht nog steeds het gebied tussen Eisenbach en Erfurt bezet. Koning Frederik Willem voerde zelf het bevel over dit leger. Aan de Saale, 40 km verderop, stond het 43.000 man tellende leger van prins Hohenlohe. De verdere troepen waren verdeeld over een gebied tussen Meiningen en Maagdenburg. Brunswijk en Hohenlohe lagen ver ten westen van Napoleon en enkel een kleine eenheid bemerkte de Franse opmars op de rechteroever van de Saale. De eenheid werd aangevallen door de voorste eenheden van Bernadotte en leed zware verliezen.

De koning en zijn Generale staf besloten om al hun troepen op de linkeroever van de Saale te concentreren nabij Jena en daar het verdere verloop af te wachten. Vele officieren waren ontevreden met deze houding omdat ze meenden dat dit het einde van het leger zou betekenen.

Op de ochtend van de 10e oktober, viel Lannes Hohenlohes voorhoede, op de linkerflank van de Saale, aan. De Pruisische prins, Louis Ferdinand, stelde de terugtocht te lang uit, waardoor zijn stellingen werden omsingeld en hij sneuvelde. Het nieuws van zijn dood ondermijnde het moreel van de al vermoeide Pruisen.

Op 11 oktober brak er paniek uit onder de Pruisen in Jena: de Saksen waren van plan om te vertrekken tenzij er een belofte kwam om de soldaten toch elke dag van één rantsoen brood te voorzien.

Pas op 12 oktober besefte Napoleon dat er tussen Erfurt en Weimar nog een enorm leger lag. De tijd om te handelen was aangebroken. De Franse rechterflank moest afbuigen naar het westen, naar Jena toe. In het zuiden werd deze plaats al benaderd door Lannes en Augereau terwijl Davout naar Naumburg in het noorden optrok.

De Pruisen realiseerden zich toen pas in wat voor een gevaarlijke positie ze verkeerden en trokken naar het noorden: Brunswijk naar het noorden naar Auerstedt terwijl prins Hohenlohe op de linkeroever, tegenover Jena, bleef.

De slag bij Jena

Op 14 oktober was het grootste deel van Hohenlohes leger, dat bestond uit Saksen en Grawert, nog steeds naar het zuiden gekeerd. Een rug van het plateau bij Jena, de Landgrafenberg, hield Lannes bezet. Dit gebeurde zonder noemenswaardige tegenstand. Het plateau bood een doorgang tot het open terrein dat er achter lag maar werd afgesloten door de bataljons van Tauentzien, waarvan de achterhoede gedekt werd door 5.000 man onder Holtzendorff.

Napoleon meende dat hij eerst voldoende ruimte op het plateau moest verwerven om zijn hoofdmacht daar te kunnen ontplooien. De ochtend van de 14e was de vlakte rond Jena gehuld in een dikke mist. Ondanks dit gaf Napoleon het bevel tot de aanval. Met gecoördineerde aanvallen van Augereau in het zuiden en Soult in het noorden trokken de Fransen het dal binnen dat aan het voorste gedeelte van het plateau lag. Om 9 uur waren de dorpen Lützeroda en Closewitz ingenomen en was er ruimte veroverd voor het leger dat van de andere oever van de rivier begon te komen.

Het volgende doel van de Fransen was Vierzehnheiligen, gelegen op 2 km van Closewitz. Tirailleurs trokken op over het golvende landschap maar werden aangevallen door Pruisische lichte troepen terwijl rechts van hen de terugtrekkende Tauenzien achtervolgd werd door Fransen die op hun beurt door Holtzendorff waren aangevallen. Ook Holtzendorff moest zich om 10.30 uur terugtrekken. Hierbij viel hij terug op Stobra en Apolda waardoor zijn kans op verdere deelname aan de slag verloren was.

Hohenlohe en zijn stafchef Massenbach beseften dat ze in een beslissende slag terecht waren gekomen, wat zij oorspronkelijk wilden vermijden. Dit had vermeden kunnen worden als de Pruisen de ernst eerder hadden ingezien en niet tot 's morgens gewacht om Rüchel, die nabij Weimar lag, te hulp te roepen. Hij hield zich nu vooral bezig met de herovering van Vierzehnheiligen door Grawerts bataljon. De herovering van dit dorp had de slag niet beslist maar had wel een betere defensieve positie opgeleverd. Dit dorp was nu in handen van de infanterie van Neys voorhoede, die het plateau bereikt had.

Om 10:00 was de mist opgetrokken en de Pruisische aanval begon onder een blauwe herfsthemel. Terwijl ze optrokken, kwamen ze langs alle kanten onder musketvuur te liggen. Maar op schootsafstand van de Franse linies werd ze een halt toegeroepen. Ze zouden Rüchel meer tijd geven. Het gevolg was dat de Pruisen nu twee uur lang op open terrein, tegen een quasi onzichtbare vijand moesten vechten. Langzaam maar zeker werden ze ingemaakt. Intussen bleven de Fransen maar versterkingen aanvoeren.

Op de middag had Napoleon reeds 80.000 man op het slagveld terwijl Hohenlohe nog slechts 30.000 man overhield, want Rüchel was nog niet gearriveerd. Soult begon, onder hevige artilleriebeschietingen, de Pruisen in het noorden in te insluiten. Tegen 13:00 trokken de Fransen over de ganse linie op. Toen Rüchel aankwam, ontplooide hij geen defensieve lijn om Hohenlohe de kans te geven zich te herformeren maar ging de Fransen met kleinere eenheden te lijf. Binnen het half uur was de aanval afgeslagen en trokken de restanten van Rüchels leger zich, in complete wanorde, terug naar Weimar. Rüchel sneuvelde.

De slag bij Auerstedt

Het eigenlijke Pruisische leger lag 22 km noordelijker nabij Auerstedt. Het doel van deze mannen was het heroveren van de verbindingswegen.

's Nachts had Napoleon Davout in Naumburg het bevel gegeven naar het zuiden terug te keren en via Apolda de linkerflank van het Pruisische leger aan te vallen. Bernadotte marcheerde verder naar Dornburg. Hij zou gedurende het verdere verloop van de slag blijven zwerven tussen de twee slagvelden.

's Morgens marcheerden de Pruisen verder, maar hadden het nagelaten de weg naar Naumburg te beschermen, waar volgens verkenners de Franse troepen waren. Om 7:00 in de dichte mist, werd de voorhoede onder vuur genomen vanuit Hassenhausen. Beide kanten begonnen nu haastig versterkingen aan te voeren wat de schermutseling deed uitmonden in een regelrechte slag met een front van enkele honderden meters breed. De hertog van Brunswijk kreeg een kogel door beide ogen maar de koning twijfelde om het bevel op zich te nemen. Hierdoor raakte de coördinatie zoek en vonden er alleen kleinere, onsamenhangende acties plaats. Hoewel Davout het zwaar te verduren kreeg, bleef hij de situatie meester.

Om 10:30 waren de Fransen op links gedeeltelijk omsingeld en Hassenhausen werd ontruimd. De optrekkende Pruisen werden tot staan gebracht door eenheden van Morand en teruggedreven tot ver achter het dorp. In plaats van een tegenaanval uit te voeren, staakte de koning de strijd en koos hij voor de aftocht. Hij trok ordelijk terug richting Hohenlohe om daar de troepen te groeperen maar toen hij over de nederlaag bij Jena hoorde, veranderde hij van koers: eerst naar Erfurt, dan naar Sommerda. De hardnekkige achtervolging van de Pruisen door Napoleon maakte een einde van het Pruisische leger als actieve strijdmacht.

Gevolgen

De gevolgen waren veel groter dan de slag op het eerste gezicht zou doen vermoeden. De ondergang van het Heilige Roomse Rijk werd bespoedigd en dus ook de Duitse eenwording.

Nu de Pruisische dreiging vernietigd was, kon Napoleon zich op Rusland concentreren. Hij achtervolgde de Russen tot ver in Polen en versloeg ze uiteindelijk beslissend in de Slag bij Friedland op 14 juni 1807. De Pruisen zelf zouden tot 1813 afzijdig blijven. Deze veldslagen bespoedigden ook de opheffing van de Duitse Orde.

Invloed

De slag maakte grote indruk op de Duitse filosoof Georg Wilhelm Friedrich Hegel. Volgens sommige interpretaties, zoals die van Alexandre Kojève was dit voor hem het einde van de geschiedenis, omdat het de definitieve overwinning van de liberale democratie op het ancien régime zou betekenen. Onder de groeiende Franse druk begon het toen nog feodale Pruisen inderdaad aan een reeks ingrijpende hervormingen.

Zie de categorie Battle of Jena-Auerstedt van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 {{Infobox militair conflict
 | afbeelding= Battle of Jena-Auerstedt - Map01.jpg
-| onderschrift =
+| onderschrift = De slag bij Jena-Auerstedt
 | partof=de [[Vierde Coalitieoorlog]]
 | conflict=Slag bij Jena en Auerstedt
@@ Regel 17: / Regel 17: @@
 }}
 {{Zijbalk Vierde Coalitieoorlog}}
+[[Bestand:Édouard Detaille (1848-1912) Le Soir d’Iéna, 8 octobre 1806 of La victoire est à nous - Les Invalides Parijs 23-8-2017.JPG|thumb|''De avond van Jena (8 oktober 1806)'' of ''De overwinning is aan ons'']]
+De dubbele '''veldslag bij Jena''' en '''Auerstedt''' (vroeger soms ook ''Auerstädt'' geschreven) had plaats op [[14 oktober]] [[1806]] ten westen van de rivier de [[Saale (rivier)|Saale]] in [[Thüringen (deelstaat)|Thüringen]] in [[Duitsland]], bij de stad [[Jena (Duitsland)|Jena]] en het kleine plaatsje [[Auerstedt]]. De legers van [[Napoleon Bonaparte]] van [[eerste Franse keizerrijk|Frankrijk]] haalden er een doorslaggevende overwinning op het [[koninkrijk Pruisen|Pruisische]] leger van [[Frederik Willem III van Pruisen|Frederik Willem III]]. Nog geen twee weken later stonden de Fransen in [[Berlijn]] en op 7 november capituleerde generaal [[Gebhard Leberecht von Blücher|Blücher]] in [[Lübeck]].
+De twee veldslagen op dezelfde dag situeerden zich in wat intussen al de [[Vierde Coalitieoorlog|Vierde Coalitie]] tijdens de [[napoleontische oorlogen]] was, een alliantie van Pruisen, [[Keurvorstendom Saksen (1547-1806)|Saksen]] en tsaar [[Alexander I van Rusland|Alexander I]] van [[Keizerrijk Rusland|Rusland]], met [[Koninkrijk Zweden (1523-1814)|Zweden]] en het [[Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland|Verenigd Koninkrijk]].
-De dubbele '''veldslag bij Jena''' en '''Auerstedt''' (vroeger soms ook ''Auerstädt'' geschreven) had plaats op [[14 oktober]] [[1806]] ten westen van de rivier de [[Saale (rivier)|Saale]] in [[Thüringen (deelstaat)|Thüringen]] in [[Duitsland]], bij de stad [[Jena (Duitsland)|Jena]] en het kleine plaatsje [[Auerstedt]]. De legers van [[Napoleon Bonaparte]] van [[Frankrijk]] haalden er een doorslaggevende overwinning op het [[Pruisen|Pruisische]] leger van [[Frederik Willem III van Pruisen|Frederik Willem III]]. Nog geen twee weken later stonden de Fransen in [[Berlijn]] en op 7 november capituleerde generaal [[Gebhard Leberecht von Blücher|Blücher]] in [[Lübeck]].
-De twee veldslagen op dezelfde dag situeerden zich in wat intussen al de [[Vierde Coalitieoorlog|Vierde Coalitie]] tijdens de [[napoleontische oorlogen]] was, een alliantie van [[Pruisen]], [[Keurvorstendom Saksen (1547-1806)|Saksen]] en tsaar [[Alexander I van Rusland]], met [[Zweden]] en het [[Verenigd Koninkrijk]].
 == Aanloop ==
 De Pruisen hadden deze confrontatie al verloren nog voor dat er één schot gelost was: de Pruisen hadden zich in [[1805]] afzijdig gehouden van de [[Derde Coalitieoorlog]] tot de kans op een succesvolle, gezamenlijke actie voorbij was. Hun besluiteloosheid had de [[veldtocht]] in [[Slag bij Austerlitz|Austerlitz]] mogelijk gemaakt.
-De isolering van Pruisen zou zonder de steun van [[Keurvorstendom Saksen (1547-1806)|Saksen]] compleet zijn geweest. Saksen kreeg in het geheim steun van [[Rusland]] maar de legers van [[Alexander I van Rusland]] waren nog niet klaar voor een nieuwe confrontatie en de overheersing van [[Duitsland]] door Frankrijk vormde een permanente dreiging voor de onafhankelijkheid van de staat.
+De isolering van Pruisen zou zonder de steun van Saksen compleet zijn geweest. Saksen kreeg in het geheim steun van Rusland maar de legers van [[Alexander I van Rusland]] waren nog niet klaar voor een nieuwe confrontatie en de overheersing van Duitsland door Frankrijk vormde een permanente dreiging voor de onafhankelijkheid van de staat.
 In de zomer van 1806 was de druk van Frankrijk zo groot geworden dat koning [[Frederik Willem III van Pruisen|Frederik Willem]] zijn troepen begon te [[Mobilisatie|mobiliseren]]. Dit was echter te vroeg daar de Russen nog niet in [[Centraal-Europa]] konden opereren. De vrees voor de gevolgen van een nog langere passiviteit en het geloof in de erfenis van [[Frederik II van Pruisen|Frederik de Grote]] stortte de [[Monarch (staatshoofd)|monarch]] in het ongeluk.
@@ Regel 33: / Regel 33: @@
 De ''[[Grande Armée]]'' was na de campagne van 1805 niet naar Frankrijk teruggekeerd. Ze hadden hun tenten opgeslagen langs de [[Rijn]] en in Zuid-Duitsland. Enkel de [[Keizerlijke Garde|Garde]] was de keizer naar [[Parijs]] vergezeld. Toen Napoleon de ernst van de situatie inzag, werden ze haastig terug naar de Rijn getransporteerd waar zij op 28 september aankwamen.
-== Het Plan ==
+== Het plan ==
 Napoleon begon met een zo groot mogelijk leger te mobiliseren. Dit overtal zou dan uitgebuit worden door verder op te trekken richting [[Berlijn]]. Zo zou iedere zet van de Pruisen worden gehinderd door de bedreiging van de hoofdstad. Als het dan tot een treffen kwam, zou de Franse overmacht de doorslag geven. Op deze wijze was een succes hoe dan ook gegarandeerd.
-== De Dubbele Slag ==
+== De dubbele slag ==
 {{Infobox militair conflict
 | conflict=Slag bij Jena
@@ Regel 63: / Regel 63: @@
 | casualties2=13.000 doden, gewonden en gevangenen
 }}
-De ''Grande Armée'' rukte op in drie [[colonne (slagorde)|colonne]]s:
+De ''Grande Armée'' rukte op in drie [[colonne (slagorde)|colonnes]]:
 * Centraal, op de grote weg van [[Bamberg (stad)|Bamberg]] naar [[Leipzig]], marcheerden [[Karel XIV Johan van Zweden|Bernadottes]] 1e [[Legerkorps|korps]], het 3e korps onder [[Louis Nicolas Davout|Davout]], de [[cavalerie]] van [[Joachim Murat|Murat]], de keizerlijke Garde en het hoofdkwartier.
 * Op rechts, op de weg van [[Bayreuth (stad)|Bayreuth]] naar [[Plauen]], het 4e korps onder [[Nicolas Jean-de-Dieu Soult|Soult]] en het 6e korps onder [[Michel Ney|Ney]].
 * Op links, op de weg van Bamberg naar [[Saalfeld/Saale|Saalfeld]], de iets minder sterke korpsen van [[Jean Lannes|Lannes]] (5e) en [[Pierre François Charles Augereau|Augereau]] (7e).
 De wegen liepen evenwijdig, een dagmars verwijderd van elkaar. Samen vormden ze een gigantische [[Carré (slagorde)|gevechtscarré]]. Dit was in staat om zowel naar voren als zijdelings te ontplooien.
-De Pruisen hadden besloten de Franse aanval vóór te zijn door snel naar het zuiden, naar de [[Main]], om zo de Franse [[Divisie (landmacht)|divisies]], die nog verdeeld waren, één voor één te vernietigen voor ze zich konden groeperen. Dit plan bleek al snel onuitvoerbaar: de afzonderlijke Franse divisies waren in staat zichzelf te verdedigen tot er hulp kwam, de beschikbare troepenmacht was te beperkt en men had de neiging om elk ongedekt punt te dekken. Hierdoor kwamen er slechts een kleine 120.000 manschappen vrij voor [[Offensief (militair)|offensieve]] acties.
+De Pruisen hadden besloten de Franse aanval vóór te zijn door snel naar het zuiden, naar de [[Main]], om zo de Franse [[Divisie (landmacht)|divisies]], die nog verdeeld waren, een voor een te vernietigen voor ze zich konden groeperen. Dit plan bleek al snel onuitvoerbaar: de afzonderlijke Franse divisies waren in staat zichzelf te verdedigen tot er hulp kwam, de beschikbare troepenmacht was te beperkt en men had de neiging om elk ongedekt punt te dekken. Hierdoor kwamen er slechts een kleine 120.000 manschappen vrij voor [[Offensief (militair)|offensieve]] acties.
 Ook de mobilisatie verliep te traag. Tegen de tijd dat de Pruisen, eind september, de noordelijke flanken van de [[Thüringer Woud|Thüringer heuvels]] bereikte, waren de Fransen al samengetrokken in [[Beieren]] en was de kans op een verrassingsaanval verkeken.
 Op 8 oktober hielden de 53.000 soldaten van de Pruisische hoofdmacht nog steeds het gebied tussen [[Eisenbach (Baden-Württemberg)|Eisenbach]] en [[Erfurt]] bezet. Koning Frederik Willem voerde zelf het bevel over dit leger. Aan de [[Saale (rivier)|Saale]], 40&nbsp;km verderop, stond het 43.000 man tellende leger van prins [[Frederik Lodewijk van Hohenlohe-Ingelfingen|Hohenlohe]]. De verdere troepen waren verdeeld over een gebied tussen [[Meiningen (Duitsland)|Meiningen]] en [[Maagdenburg (stad)|Maagdenburg]]. [[Karel Willem Ferdinand van Brunswijk-Wolfenbüttel|Brunswijk]] en Hohenlohe lagen ver ten westen van Napoleon en enkel een kleine eenheid bemerkte de Franse opmars op de rechteroever van de Saale. De eenheid werd aangevallen door de voorste eenheden van Bernadotte en leed zware verliezen.
@@ Regel 78: / Regel 78: @@
 De koning en zijn [[Generale Staf|Generale staf]] besloten om al hun troepen op de linkeroever van de Saale te concentreren nabij Jena en daar het verdere verloop af te wachten. Vele officieren waren ontevreden met deze houding omdat ze meenden dat dit het einde van het leger zou betekenen.
-Op de ochtend van de 10e oktober, viel Lannes Hohenlohe's voorhoede, op de linkerflank van de Saale, aan. De Pruisische prins, [[Louis Ferdinand van Pruisen (1772-1806)|Louis Ferdinand]], stelde de terugtocht te lang uit, waardoor zijn stellingen werden omsingeld en hij sneuvelde. Het nieuws van zijn dood ondermijnde het moreel van de al vermoeide Pruisen.
+Op de ochtend van de 10e oktober, viel Lannes Hohenlohes voorhoede, op de linkerflank van de Saale, aan. De Pruisische prins, [[Louis Ferdinand van Pruisen (1772-1806)|Louis Ferdinand]], stelde de terugtocht te lang uit, waardoor zijn stellingen werden omsingeld en hij sneuvelde. Het nieuws van zijn dood ondermijnde het moreel van de al vermoeide Pruisen.
 Op 11 oktober brak er paniek uit onder de Pruisen in Jena: de Saksen waren van plan om te vertrekken tenzij er een belofte kwam om de soldaten toch elke dag van één rantsoen brood te voorzien.
@@ Regel 87: / Regel 87: @@
 === De slag bij Jena ===
+Op 14 oktober was het grootste deel van Hohenlohes leger, dat bestond uit Saksen en [[Grawert]], nog steeds naar het zuiden gekeerd. Een rug van het [[Plateau (geografie)|plateau]] bij Jena, de Landgrafenberg, hield Lannes bezet. Dit gebeurde zonder noemenswaardige tegenstand. Het plateau bood een doorgang tot het open terrein dat er achter lag maar werd afgesloten door de [[bataljon]]s van [[Bogislav Friedrich Emanuel von Tauentzien|Tauentzien]], waarvan de achterhoede gedekt werd door 5.000 man onder [[Jakob Friedrich von Holtzendorff|Holtzendorff]].
-[[Bestand:Battle of Jena map.jpg|{{largethumb}}|De slag bij Jena]]
-Op 14 oktober was het grootste deel van Hohenlohe's leger, dat bestond uit Saksen en [[Grawert]], nog steeds naar het zuiden gekeerd. Een rug van het [[Plateau (geografie)|plateau]] bij Jena, de Landgrafenberg, hield Lannes bezet. Dit gebeurde zonder noemenswaardige tegenstand. Het plateau bood een doorgang tot het open terrein dat er achter lag maar werd afgesloten door de [[bataljon]]s van [[Bogislav Friedrich Emanuel von Tauentzien|Tauentzien]], waarvan de achterhoede gedekt werd door 5.000 man onder [[Jakob Friedrich von Holtzendorff|Holtzendorff]].
-Napoleon meende dat hij eerst voldoende ruimte op het plateau moest verwerven om zijn hoofdmacht daar te kunnen ontplooien. De ochtend van de 14e was de vlakte rond Jena gehuld in een dikke mist. Ondanks dit gaf Napoleon het bevel tot de aanval. Met gecoördineerde aanvallen van Augereau in het zuiden en Soult in het noorden trokken de Fransen het dal binnen dat aan het voorste gedeelte van het plateau lag. Om 9 uur waren de dorpen [[Lützeroda]] en [[Closewitz]] ingenomen en was er ruimte veroverd voor het leger dat van de andere oever van rivier begon te komen.
+Napoleon meende dat hij eerst voldoende ruimte op het plateau moest verwerven om zijn hoofdmacht daar te kunnen ontplooien. De ochtend van de 14e was de vlakte rond Jena gehuld in een dikke mist. Ondanks dit gaf Napoleon het bevel tot de aanval. Met gecoördineerde aanvallen van Augereau in het zuiden en Soult in het noorden trokken de Fransen het dal binnen dat aan het voorste gedeelte van het plateau lag. Om 9 uur waren de dorpen [[Lützeroda]] en [[Closewitz]] ingenomen en was er ruimte veroverd voor het leger dat van de andere oever van de rivier begon te komen.
-Het volgende doel van de Fransen was [[Vierzehnheiligen (Jena)|Vierzehnheiligen]], gelegen op 2&nbsp;km van Closewitz. [[Tirailleur]]s trokken op over het golvende landschap maar werden aangevallen door Pruisische lichte troepen terwijl rechts van hen de terugtrekkende Tauenzien achtervolgd werd door Fransen die op hun beurt door Holtzendorff waren aangevallen. Ook Holtzendorff moest zich om 10.30 uur terugtrekken. Hierbij viel hij terug op [[Stobra]] en [[Apolda]] waardoor zijn kans op verdere deelname aan de slag verloren was.
+Het volgende doel van de Fransen was [[Vierzehnheiligen (Jena)|Vierzehnheiligen]], gelegen op 2&nbsp;km van Closewitz. [[Tirailleur]]s trokken op over het golvende landschap maar werden aangevallen door Pruisische lichte troepen terwijl rechts van hen de terugtrekkende Tauenzien achtervolgd werd door Fransen die op hun beurt door Holtzendorff waren aangevallen. Ook Holtzendorff moest zich om 10.30 uur terugtrekken. Hierbij viel hij terug op [[Saaleplatte|Stobra]] en [[Apolda]] waardoor zijn kans op verdere deelname aan de slag verloren was.
-Hohenlohe en zijn [[stafchef]] [[Friedrich von Massenbach|Massenbach]] beseften dat ze in een beslissende slag terecht waren gekomen, wat zij oorspronkelijk wilden vermijden. Dit had vermeden kunnen worden als de Pruisen de ernst eerder hadden ingezien en niet tot 's morgens gewacht om [[Ernst von Rüchel|Rüchel]], die nabij [[Weimar (Thüringen)|Weimar]] lag, te hulp te roepen. Hij hield zich nu vooral bezig met de herovering van Vierzehnheiligen door [[Julius von Grawert|Grawert]]s bataljon. De herovering van dit dorp had de slag niet beslist maar had wel een betere defensieve positie opgeleverd. Dit dorp was nu in handen van de [[infanterie]] van Neys voorhoede, die het plateau bereikt had.
+Hohenlohe en zijn [[stafchef]] [[Friedrich von Massenbach|Massenbach]] beseften dat ze in een beslissende slag terecht waren gekomen, wat zij oorspronkelijk wilden vermijden. Dit had vermeden kunnen worden als de Pruisen de ernst eerder hadden ingezien en niet tot 's morgens gewacht om [[Ernst von Rüchel|Rüchel]], die nabij [[Weimar (Thüringen)|Weimar]] lag, te hulp te roepen. Hij hield zich nu vooral bezig met de herovering van Vierzehnheiligen door [[Julius von Grawert|Grawerts]] bataljon. De herovering van dit dorp had de slag niet beslist maar had wel een betere defensieve positie opgeleverd. Dit dorp was nu in handen van de [[infanterie]] van Neys voorhoede, die het plateau bereikt had.
 Om 10:00 was de mist opgetrokken en de Pruisische aanval begon onder een blauwe herfsthemel. Terwijl ze optrokken, kwamen ze langs alle kanten onder [[musket]]vuur te liggen. Maar op schootsafstand van de Franse linies werd ze een halt toegeroepen. Ze zouden Rüchel meer tijd geven. Het gevolg was dat de Pruisen nu twee uur lang op open terrein, tegen een quasi onzichtbare vijand moesten vechten. Langzaam maar zeker werden ze ingemaakt. Intussen bleven de Fransen maar versterkingen aanvoeren.
-Op de middag had Napoleon reeds 80.000 man op het slagveld terwijl Hohenlohe nog slechts 30.000 man overhield, want Rüchel was nog niet gearriveerd. Soult begon, onder hevige [[artillerie]]beschietingen, de Pruisen in het noorden in te insluiten. Tegen 13:00 trokken de Fransen over de ganse linie op. Toen Rüchel aankwam, ontplooide hij geen defensieve lijn om Hohenlohe de kans te geven zich te herformeren maar ging de Fransen met kleinere eenheden te lijf. Binnen het half uur was de aanval afgeslagen en trokken de restanten van Rüchels leger zich, in complete wanorde, terug naar [[Weimar]]. Rüchel sneuvelde.
+Op de middag had Napoleon reeds 80.000 man op het slagveld terwijl Hohenlohe nog slechts 30.000 man overhield, want Rüchel was nog niet gearriveerd. Soult begon, onder hevige [[artillerie]]beschietingen, de Pruisen in het noorden in te insluiten. Tegen 13:00 trokken de Fransen over de ganse linie op. Toen Rüchel aankwam, ontplooide hij geen defensieve lijn om Hohenlohe de kans te geven zich te herformeren maar ging de Fransen met kleinere eenheden te lijf. Binnen het half uur was de aanval afgeslagen en trokken de restanten van Rüchels leger zich, in complete wanorde, terug naar [[Weimar (Thüringen)|Weimar]]. Rüchel sneuvelde.
 === De slag bij Auerstedt ===
-[[Bestand:Battle of Auerstaedt map.jpg|{{largethumb}}|De slag bij Auerstedt]]
 Het eigenlijke Pruisische leger lag 22&nbsp;km noordelijker nabij Auerstedt. Het doel van deze mannen was het heroveren van de verbindingswegen.
@@ Regel 108: / Regel 106: @@
 's Morgens marcheerden de Pruisen verder, maar hadden het nagelaten de weg naar Naumburg te beschermen, waar volgens verkenners de Franse troepen waren. Om 7:00 in de dichte mist, werd de voorhoede onder vuur genomen vanuit [[Naumburg (Saale)|Hassenhausen]]. Beide kanten begonnen nu haastig versterkingen aan te voeren wat de schermutseling deed uitmonden in een regelrechte slag met een front van enkele honderden meters breed. De hertog van Brunswijk kreeg een kogel door beide ogen maar de koning twijfelde om het bevel op zich te nemen. Hierdoor raakte de coördinatie zoek en vonden er alleen kleinere, onsamenhangende acties plaats. Hoewel Davout het zwaar te verduren kreeg, bleef hij de situatie meester.
-Om 10:30 waren de Fransen op links gedeeltelijk omsingeld en Hassenhausen werd ontruimd. De optrekkende Pruisen werden tot staan gebracht door eenheden van [[Morand]] en teruggedreven tot ver achter het dorp. In plaats van een tegenaanval uit te voeren, staakte de koning de strid en koos hij voor de aftocht. Hij trok ordelijk terug richting Hohenlohe om daar de troepen te groeperen maar toen hij over de nederlaag bij Jena hoorde, veranderde hij van koers: eerst naar [[Erfurt]], dan naar [[Sömmerda (district)|Sommerda]]. De hardnekkige achtervolging van de Pruisen door Napoleon maakte een einde van het Pruisische leger als actieve strijdmacht.
+Om 10:30 waren de Fransen op links gedeeltelijk omsingeld en Hassenhausen werd ontruimd. De optrekkende Pruisen werden tot staan gebracht door eenheden van [[Joseph Morand|Morand]] en teruggedreven tot ver achter het dorp. In plaats van een tegenaanval uit te voeren, staakte de koning de strijd en koos hij voor de aftocht. Hij trok ordelijk terug richting Hohenlohe om daar de troepen te groeperen maar toen hij over de nederlaag bij Jena hoorde, veranderde hij van koers: eerst naar [[Erfurt]], dan naar [[Sömmerda (district)|Sommerda]]. De hardnekkige achtervolging van de Pruisen door Napoleon maakte een einde van het Pruisische leger als actieve strijdmacht.
 == Gevolgen ==
 De gevolgen waren veel groter dan de slag op het eerste gezicht zou doen vermoeden. De ondergang van het [[Heilige Roomse Rijk]] werd bespoedigd en dus ook de Duitse eenwording.
-Nu de Pruisische dreiging vernietigd was, kon Napoleon zich op [[Rusland]] concentreren. Hij achtervolgde de Russen tot ver in [[Polen]] en versloeg ze in [[1808]]. De Pruisen zelf zouden tot [[1813]] afzijdig blijven. Deze veldslagen bespoedigden ook de opheffing van de [[Duitse Orde]].
+Nu de Pruisische dreiging vernietigd was, kon Napoleon zich op [[Rusland]] concentreren. Hij achtervolgde de Russen tot ver in [[Polen]] en versloeg ze uiteindelijk beslissend in de [[Slag bij Friedland]] op 14 juni [[1807]]. De Pruisen zelf zouden tot [[1813]] afzijdig blijven. Deze veldslagen bespoedigden ook de opheffing van de [[Duitse Orde]].
 == Invloed ==
-[[Bestand:Charles Meynier - Napoleon in Berlin.png|{{largethumb}}|Intocht van Napoleon in Berlijn op 27 oktober 1806]]
+[[Bestand:Charles Meynier - Napoleon in Berlin.png|thumb|Intocht van Napoleon in Berlijn op 27 oktober 1806]]
-De slag maakte grote indruk op de Duitse filosoof [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel]]. Volgens sommige interpretaties, zoals die van [[Alexandre Kojève]] was dit voor hem het ''einde van de geschiedenis'', omdat het de definitieve overwinning van de liberale democratie op het ''[[Ancien Régime|Ancien Regime]]'' zou betekenen. Onder de groeiende Franse druk begon het toen nog [[Feodalisme|feodale]] Pruisen inderdaad aan een reeks ingrijpende hervormingen.
+De slag maakte grote indruk op de Duitse filosoof [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel]]. Volgens sommige interpretaties, zoals die van [[Alexandre Kojève]] was dit voor hem het ''einde van de geschiedenis'', omdat het de definitieve overwinning van de liberale democratie op het ''[[ancien régime]]'' zou betekenen. Onder de groeiende Franse druk begon het toen nog [[Feodalisme|feodale]] Pruisen inderdaad aan een reeks ingrijpende hervormingen.
+{{Commonscat|Battle of Jena-Auerstedt}}
+{{Bibliografische informatie}}
-{{DEFAULTSORT:Jena}}
+{{DEFAULTSORT:Slag Jena}}
-[[Categorie:1800-1809|Slag Jena]]
+[[Categorie:1806]]
-[[Categorie:Franse veldslag]]
+[[Categorie:Franse veldslag|Jena]]
-[[Categorie:Pruisische veldslag]]
+[[Categorie:Pruisische veldslag|Jena]]
-[[Categorie:Geschiedenis van Thüringen|Slag Jena]]
+[[Categorie:Geschiedenis van Thüringen]]
-[[Categorie:Veldslag in Duitsland]]
+[[Categorie:Veldslag in Duitsland|Jena]]
-[[Categorie:Veldslag tijdens de napoleontische oorlogen]]
+[[Categorie:Veldslag tijdens de napoleontische oorlogen|Jena]]
+[[Categorie:Bad Sulza]]
+[[Categorie:Jena]]