Իվան Միչուրին

Իվան Միչուրին; Иван Мичурин
Ծնվել է	հոկտեմբերի 15 (27), 1855; Michurovka, Pronsk County, Ռյազանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հունիսի 7, 1935 (79 տարեկան); Միչուրինսկ, Վորոնեժի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Միչուրինսկ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն, Խորհրդային Ռուսաստան և ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	բուսաբան, գենետիկ և pomologist
Գործունեության ոլորտ	կենսաբանություն և բուսաբանություն
Անդամակցություն	Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա և Լենինի անվան ՀամԳԳԱ
Գիտական աստիճան	կենսաբանական գիտությունների դոկտոր
Եղել է գիտական ղեկավար	Իոսիֆ Գորշկով, Sergey Isayev? և Pavel Yakovlev?
Պարգևներ	; և
Հեղինակի անվան հապավումը (բուսաբանություն)	Miciurin
Կայք	imichurin.narod.ru/Index.html
	Ivan Vladimirovich Michurin Վիքիպահեստում

Իվան Վլադիմիրովիչ Միչուրին (ռուս.՝ Иван Владимирович Мичурин, հոկտեմբերի 15 (27), 1855^[1], Michurovka, Pronsk County, Ռյազանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - հունիսի 7, 1935(1935-06-07)^[2]^[3]^[4], Միչուրինսկ, Վորոնեժի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), խորհրդային կենսաբան, ԽՍՀՄ-ում պտղատու, հատապտղատու և այլ կուլտուրաների գիտական սելեկցիայի հիմնադիր, ԽՍՀՄ ԳԱ պատվավոր անդամ (1935), ՀամԳԳԱ ակադեմիկոս (1935)։

Պտղատու բույսերի նոր սորտերի ստացման աշխատանքները սկսել է 1875 թվականին, Տամբովի նահանգի Կոզլով (այժմ՝ Միչուրինսկ) քաղաքում։ 1899 թվականին քաղաքի մերձակայքում ձեռք է բերել նոր հողամաս, որտեղ աշխատել ու ապրել է մինչև կյանքի վերջը։ Իվան Միչուրինի հետազոտությունները գնահատվել և ծավալվել են միայն Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ հեղափոխությունից հետո։ Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի ցուցումով Իվան Միչուրինի փորձարարական տնկարանը 1922 թվականին վերափոխվել է պետական հիմնարկության, որի բազայի վրա 1928 թվականին կազմակերպվել է պտղատու-հատապտղատու կուլտուրաների սելեկցիոն-գենետիկական կայան (1934 թվականից՝ Իվան Միչուրինի անվան կենտրոնական գենետիկական լաբորատորիա)։ Իվան Միչուրինը մեծ ավանդ ունի գենետիկայի զարգացման գործում։ Նա ուսումնասիրել է ժառանգականությունը՝ կապված օնտոգենեզի օրինաչափությունների և արտաքին միջավայրի հետ, ստեղծել ուսմունք դոմինանտության մասին։ Ապացուցել է, որ դոմինանտությունը պատմական կատեգորիա է և կախված է ելակետային ձևերի ժառանգականությունից, օնտոգենեզից և ֆիլոգենեզից, հիբրիդների անհատական աոանձնահատկություններից, ինչպես նաև դաստիարակման պայմաններից։ Հիմնավորել է արտաքին պայմանների ազդեցությամբ գենոտիպի փոփոխման հնարավորությունը։ Իվան Միչուրինը գյուղատնտեսական կուլտուրաների գիտական սելեկցիայի հիմնադիրներից է։ Նրա մշակած կարևորագույն հարցերն են՝ միջսորտային և հեռավոր հիբրիդացումը, հիբրիդների դաստիարակման մեթոդները՝ կապված օնտոգենեզի օրինաչափությունների հետ, դոմինանտության կառավարումը, մենտորի մեթոդը (զարգացող հիբրիդի հատկանիշների փոփոխումը պատվաստացուի կամ պատվաստակալիդ ազդեցությամբ), սերմնաբույսերի գնահատումը և ընտրությունը, ֆիզիկական և քիմիական գործոնների օգնությամբ սելեկցիայի պրոցեսի արագացումը։ Ստեղծել է տրամախաչման համար ելակետային ձևերի զույգ ընտրության տեսությունը, հաստատել, որ ինչքան հեռու են տրամախաչվող բույսերի զույգերը, այնքան հիբրիդային սերմնաբույսերը հեշտ են հարմարվում նոր պայմաններին։ Առաջարկել է հեռավոր հիբրիդացման ժամանակ անհամատեղելիության գենետիկական պատնեշի հաղթահարման մեթոդներ՝ երիտասարդ հիբրիդների փոշոտումը առաջին ծաղկման ժամանակ, նախնական վեգետատիվ մերձեցումը, միջնորդի կիրառումը, փոշոտումը՝ ծաղկափոշու խառնուրդով են։ ԽՍՀՄ-ում շրջանացված են հետնյալ միչուրինյան սորտերը․ խնձորենու՝ Պեպին շաֆրանկա, Սլավյանկա, Բեսսեմյանկա, Միչուրինսկայա, Բելֆլյոր-կիտայկա և այլն, տանձենու՝ Բերեզիմնյայա Միչուրինա, բալենու՝ Նադեժդա Կրուպսկայա, Պլոդորոդնայա Միչուրինա և այլն։ Իվան Միչուրին պարգևատրվել է Լենինի, Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Мичурин Иван Владимирович (ռուս.) // Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Мичурин Иван Владимирович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p.
↑ ^5,0 ^5,1 Птушенко В. В., Волокитина Л. В. Штрихи к вопросу об «ученике» и «учителе» (Т.Д. Лысенко и И.В. Мичурин), Towards the issue of the ‘disciple’ and the ‘master’ (T.D. Lysenko and I.V. Michurin) (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2020. — Т. 12, вып. 2. — С. 79—86. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2020-12005
↑ ^6,0 ^6,1 Васильева Е. В. Последствия Августовской сессии ВАСХНИЛ для агробиологической науки на Дальнем Востоке, The consequences of the August Session of VASKhNIL (Lenin All-Union Academy of Agricultural Sciences) for agrobiology in the Russian Far East (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2020. — Т. 12, вып. 1. — С. 61—84. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2020-11002

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իվան Միչուրին» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իվան Միչուրին» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 566)։

[_e9ce29cb3bd89fdd-1] 1,0 ^1,1 Мичурин Иван Владимирович (ռուս.) // Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.

[_79ddfc1649ee15a2-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Мичурин Иван Владимирович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_45f89362eb833175-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_cb05d8895488a016-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p.

[_69031aa4e9320d76-5] 5,0 ^5,1 Птушенко В. В., Волокитина Л. В. Штрихи к вопросу об «ученике» и «учителе» (Т.Д. Лысенко и И.В. Мичурин), Towards the issue of the ‘disciple’ and the ‘master’ (T.D. Lysenko and I.V. Michurin) (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2020. — Т. 12, вып. 2. — С. 79—86. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2020-12005

[_c74078cad15d2baf-6] 6,0 ^6,1 Васильева Е. В. Последствия Августовской сессии ВАСХНИЛ для агробиологической науки на Дальнем Востоке, The consequences of the August Session of VASKhNIL (Lenin All-Union Academy of Agricultural Sciences) for agrobiology in the Russian Far East (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2020. — Т. 12, вып. 1. — С. 61—84. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2020-11002

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]