Mbeju

Mbeju.

Mbeju kóva peteĩ mbujape aramirõ (kóva polisacárido oĩva hi'upyrãramo ka'avokuérare ha ome'ẽ 70-80% umi caloría ho'úva yvyporakuéra yvy ape tuichakue javeve), jepémo oñembosako'i hag̃ua ikatu avei ojeporu ambue hi'upyrã, typyraty mba'e. Ko hi'upy ohechauka tembi'u paraguái heta caloría oguerekoha.

Oĩ tapicha arandu ohapykuehóva Paraguái rekoasa he'íva opaite tavaygua rembi'u oñembosako'íva ogapykuérape pe Ñorairõ Guasu Triple Alianza (Argentina, Brasil ha Uruguay, 1864 guive 1870 peve) renondépe oikova'ekue opa rire, hetaiterei caloría orekoha, pe ñorairõ guasu ojukaparaiva'ekue Paraguái ñemoñare rapykuerépe sa'ieterei tembi'u oĩ rupi, ha upévare tembi'ukuéra oreko heta proteína, ojehecha pype ipokãha tembi'u.

Mba'emba'épa oraha

“Mbejú” yma guare ojejapo hag̃ua ojeporu ko'ã hi'upyyrã: aramirõ, avati ku'i, ryguasu rupi'a, kure ñandy, juky ku'i, kesu pyahu ha kamby.

Oñembosako'i hag̃ua mbeju ojeheróva “mbeju avevo” (Guaraníme, “torta hinchada”) ojeporu umi hi'upyrã oñembohysyimava'ekue, katu hetave oraha kure ñandy, ryguasu rupi'a ha kesu.

Oñembosako'i hag̃ua “mbejú aramirõ” ojeporu typyraty aramirõ rãngue.

Mba'éichapa oñembosako'i

Pe “mbeju tradicional” oñembosako'i hag̃ua ojejapo péicha: oñembope aramirõ peteĩ yvyrápe, ha upe rire oñembogua ha ojepesa. Oñemoĩ pype ñandy ha kesu oñembyasa'i pyre. Ñambovu ñande pópe ág̃a ojogua peve peteĩ mbaipýpe. Oñemoĩ pype ryguasu rupi'a, juky, kamby ha upéi oñembovu jey. Amo hu'ãme oñemoĩ pype aramirõ ha avati ku'i, ñambojehe'apa ñande pópe opyta peve galléta ku'ícha.

Upéi oñembyaku peteĩ páila haku porã meve ha oñemoñandy'imi. Oñemoĩ pype pererĩmi pe mbojehe'apy oñembosako'íva, oñehembe'y jopyjopy kuimbe apépe. Oñembojy sapy'ami ha upe aja oñemomýi pe páila ojy joja hag̃ua ha ani okái mbytépe. Peteĩ mba'yru jaho'ihápe oñembojere “mbeju” pe páila ári ha oñembojypa oje'e haguéichama voi

Ambue marandu

"Mbeju" ojoaju jeroviapy guarani rehe, ha oĩ umi tembi'u itujavéva guaranikuéra hi'upy apytépe. "chipa" "sópa Paraguái" ndive, ha'e tembi'u ojeheróva "Týra", ñe'ẽ guarani oheróva opaichagua tembi'u oje'úva oñemoirũ hag̃ua "kojói", kamby térã caferykue, ỹrõ katu oñembosako'i oje'u hag̃ua ambue tembi'u ndive. Oĩ michĩvéramo 16 hendáicha oñembosako'i hag̃ua ha ko'ág̃a rupi ojekuaa 11 umíva apytépe.

Bibliografia

• “Tembi'u Paraguay” de Josefina Velilla de Aquino
• “Karú rekó – Antropología culinaria paraguaya”, de Margarita Miró Ibars