Kambója
Kambója, hératee hína Tavetã Kambója (hemére ñe'ẽ térã kambojañe'ẽme: ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា, Preăh Réachéanachâk Kâmpŭchéa), ha'e peteĩ tetã hekosãsóva ojejuhúva Indochína yvyapy ipehẽngue ñembyguiguápe, Ñemby Kuarahyresẽ Ásiape. Itavusu ha itáva tuichavéva niko Nom Pen. Ijerére ojejuhu tetã Tailándia yvate kuarahyreike gotyo, tetã Laos yvate gotyo, Vienã kuarahyresẽ ngotyo ha parapyte Tailándia ñemby ngotyo. Ijyvy apekue niko amo 181 035 km²[1] ha oñeimo'ã ary 2016-pe ijyvýpe oiko amo 16 sua tetãyguanguéra.
Reino de Kambója ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា Preăh Réachéanachâk Kâmpŭchéa | ||||
---|---|---|---|---|
Kambója | ||||
| ||||
Tetã ñe'ẽ akã: ជាតិសាសនា ព្រះមហាក្សត្រ Cheate, Sasanea, Preahmhaksaat (Kambojañe'ẽme: «Tetã, jerovia, mburuvichavete») | ||||
Tetã Momorãhéi: បទនគររាជ Nokor Reach (Kambojañe'ẽme: «Tavetã imba'eguasuitéva») | ||||
Tavusu (ha táva tuichavéva) | Nom Pen | |||
Ñe'ẽnguéra | Hemére térã kambojañe'ẽ | |||
Tetãygua réra | Kambojagua | |||
Tekuái reko | Porokuái peteĩme léi guasúre amandaje rapépe heko peteĩva | |||
• Mburuvichavete | Norodom Sihamoní | |||
• Sãmbyhyhára peteĩha | Hun Manet | |||
Tetã Amandaje | Parlamento de Camboya | |||
Ñepyrũ • Mburuvi Hemére • Siamegua • Hyãsiagua Sãso • Jekuaauka • Oñemoañete • Tavakuairetã • KD • RPK • Tetãnguéra Joaju • Tavetã ko'ãgagua |
802 - 1431 1431 - 1884 1884 - 1953 Hyãsia pegua 12 jasyapy ary 1945 9 jasypateĩ ary 1953 17 jasyapy ary 1970 17 jasyrundy ary 1975 7 jasyteĩ ary 1979 30 jasypoteĩ ary 1992 20 jasypo ary 1993 | |||
Yvy apekue | Ñemoĩha 90.º | |||
• Opaite | 181 035 [1] km² | |||
• Y (%) | 2,5 % | |||
Tembe'y | 2 572 km | |||
Y rembe'y | 443 km | |||
Yvyty yvatevéva | Phnom Aural | |||
Ava hetakue | Ñemoĩha 70.º | |||
• Estimación | 15 957 223 hab. (2016)[2] | |||
• Hetakue | 13 636 398 hab. | |||
• Typy'ũ (est.) | 71 hab./km²* | |||
PIB (PPA) | Ñemoĩha 104.º | |||
• Opaite (2016) | US$ 64 405 millones | |||
• Per cápita | US$ 4 022 | |||
IDH (2015) | 0,563[3] (143.º) – Mbytegua | |||
Viru |
Riel camboyano (, KHR ) | |||
Ára | UTC + 7 | |||
• Arahakúpe | Ndorekói | |||
ISO Jehero | 116 / KHM / KH | |||
Tetã renda tee Ñandutíme |
.kh | |||
Tetã pumbyry papapy |
+855 | |||
Tetã puhoe papapy |
XUA-XUZ | |||
Tetã aviõ papapy | XU | |||
Mba'yrumýi papapy tee | K | |||
COI Jehero | CAM | |||
Opaite Tetã Yvýgui | ||||
[editar datos en Wikidata] |
Tetã jeroviapy tee niko Vuda rape teraváda, Kambója retãyguanguéra pehẽngue tuichavéva (95%) ijerovia Vuda rapére. Upéicha avei, ko tetãme oiko heta tapicha aty hetã ambuéva, umíva mbytépe oĩ umi Vienãgua, Chinagua, umi ijypykuéva te'ýi Cham ha umi ijypykuéva amo 30 te'ýi ambuéva.[4] Nom Pen, itavusu ha itáva tuichavéva, ojejuhuhápe arandupy ypy, oñesãmbyhyhápe tetãre ha oñoñemuvehápe. Tavetã Kambója oporokuái peteĩme ha imburuvichavete hína karai guasu Norodom Sihamoní. Kambója sãmbyhyhára peteĩha hína Hun Sen amo 25 ary ojapo.
Ary 802-pe, karai guasu Hajavaramã Mokõiha oñemoĩ mburuvichavetéicha ha omoñepyrũ upe Mburuvi Hemére, oiko amo 600 ary aja ha ijyvy apekue oñemyasãi haimete opa Ñemby Kuarahyresẽ Ásia, tetã mbarete imba'ehetáva ha ipokatu va'ekue. Ko mburuvi heta mba'e arandu ha mba'etee omoguahẽ Índia pegua, ojogapo avei opy tuicháva, Angkor Wat techapyrãme, ojehecharamo ha'eha Tembiejakue Yvypóra reko pegua, ha upéicha Indu jerovia pya'e oñemosarambi upe tetãme. Táva Angkor, Hemére mburuvi tavusu, ho'a rire tavetã Ajutája poguýpe XV saro'ýpe, mburuvi oñemopehẽ ha ho'a heta tetã ambuéva poguýpe, upéicha oiko Hyãsia oñemomba'émeve Kambójare XIX saro'ýpe. Kambója ohupyty isãso tee Hyãsia pegua ary 1953-pe.
Vienã ñorairõ oñemosarambi Kambója yvýre ha, upe oikógui, ku aty oñepu'ãva héra Hemére pytãnguéra oñembojára Nom Pen távare 1975-pe. Ku aty niko upe oñepyrũva Kambója retãyguanguéra jejuka heta (1975-1979) ha omoñepyrũva avei guarini Vienãre oñembohérava ñorairõ Kambója-Vienã, ary 1991 peve oiko. Ojejapo rire umi jekuputyha py'aguapyrã Parĩme 1991 pegua, sapy'ami ko tetã oiko Tetãnguéra Joaju Rekuái Sapy'agua Kambójame ñesãmbyhýme (1992-1993), opáramo ojejapo rire jeporavo guasu amo 90% opaite umi Kambója retãyguágui ikatúva oiporavo imburuvicharã ohókuri oiporavo hag̃ua. Peteĩ golpe de estado oiko 1997-pe ha upéicha karai Hun Sen ha ijaty Kambója Retãgua Aty ohupi ñesãmbyhýme, ko'ãga meve oporokuáiva.
Ary 2010 guive Kambója imba'ehetave oñemongakuaágui ao ha poyvi apoha, ñemitỹ ha tetã ambuenguéra rehe oñoñemuvégui.[5] Upéichs avei ojeikuaa Kambója y rembe'ýme oĩ itakyra ha mba'etĩ rupa guasu ne'ĩra oñenohẽva tetã ijykégui, Tailandia, oñembojaraségui avei y rembe'ýre.[6][7]
Mandu'apy
jehaijey- ↑ 1,0 1,1 CIA. «Camboya - Geografía - Libro Mundial de Hechos». Ojehechákuri árape: 20 de enero de 2017.
- ↑ «The World Factbook (Cambodia)Archive copy». CIA. Archivado desde el original, el 2010-12-292010-12-29. Ojehechákuri árape: 23 de mayo de 20172019-02-19.
- ↑ Informe sobre Desarrollo Humano 2016 Consultado el 23 de mayo de 2017
- ↑ «Cambodia to celebrate day for indigenous people near Angkor Wat». News.xinhuanet.com (3 de agosto de 2010). Archivado desde el original, el 25 de agosto de 2013.
- ↑ Cambodia to outgrow LDC status by 2020, The Phnom Penh Post, 18 de mayo de 2011.
- ↑ The struggle between Thailand and Cambodia over oil and gas resources. 17 de septiembre de 2010. http://www.clc-asia.com/the-struggle-between-thailand-and-cambodia-over-oil-and-gas-resources-2/.
- ↑ Jacob Gronholt-Pedersen (26 de septiembre de 2012). Cambodia Aims for Offshore Production Next Year. http://online.wsj.com/news/articles/SB10000872396390443507204578020023711640726.
Joaju
jehaijey
Ahyganitã | Arávia Saudíta | Ayméña | Aservaijã | Chína Tetarã Retã | Arávia Emiráto Joapykuéra | Filipína | Hapõ | Horytáña | Índia | Indonésia | Irã | Irake | Israel | Jemẽ | Kambója | Kasahitã | Katára | Kirigitã | Kuáite | Kuarahyresẽ Timor | Láo | Lívano | Malásia | Mayndíva | Miama | Mongólia | Mburunéi | Nepal | Ñemby Koréa | Omána | Pakitã | Paletína | Rrúsia | Singapúra | Síria | Siri Lãka | Tajikitã | Tailándia | Tuykía | Tuykomenitã | Uvekitã | Varéĩ | Vangyladẽ | Vienã | Vutã | Yvate Koréa |