República Dominicana

República Dominicana

Bandeira Brasón
Himno	Himno nacional da República Dominicana
Lema	«Dios, Patria, Libertad» «God, Homeland, Freedom» «Бог, Родина, свобода» «Dio, Patria e libertà» «Duw, Gwlad, Rhyddid»
Epónimo	Santo Domingo
Localización
18°48′N 70°12′O
Capital	Santo Domingo
Contén a división administrativa	Dajabón (pt) Distrito Nacional (pt) Duarte (pt) ../... 32+
Poboación
Poboación	10.760.028 (2022) (221,08 hab./km²)
Lingua oficial	lingua castelá
Xeografía
Parte de	América Latina Hispanoamérica Caribe
Superficie	48.670,82 km²
Punto máis alto	Pico Duarte (3.101 m)
Punto máis baixo	Lago Enriquillo (−45 m)
Comparte fronteira con	Haití Estados Unidos de América Venezuela Turks e Caicos
Creación	1844
Organización política
• Presidente da República Dominicana	Luis Abinader (2020–)
Órgano lexislativo	Congreso da República Dominicana ,
Membro de	CARIFORUM Grupo de Estados de África, Caribe e Pacífico Organismo para a Proscrición das Armas Nucleares na América Latina e o Caribe ../... 22+
PIB nominal	94.243.426.487 $ (2021)
Moeda	peso dominicano
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC−04:00 América/Santo Domingo
Dominio de primeiro nivel	.do
Prefixo telefónico	+1809, +1829 e +1849
Teléfono de emerxencia	911
Código de país	DO
Sitio web	dominicanrepublic.com

A República Dominicana é un país que ocupa algo máis dos dous terzos orientais da illa de Santo Domingo ou A Española, no arquipélago das Antillas. Limita ao norte co océano Atlántico, ao sur co mar Caribe ou Mar das Antillas, ao leste coa canle da Mona, que a separa de Porto Rico, e ao oeste coa República de Haití. Ten unha superficie de 48.670 km² e unha poboación de máis de 9 millóns de habitantes. A sede de goberno e capital do país é Santo Domingo de Guzmán.

Toponimia

O 27 de febreiro de 1844, cando os dominicanos lograron separarse de Haití, denominaron a nova nación co nome de República Dominicana en recoñecemento á Orde Relixiosa dos pais Dominicos pola súa contribución á defensa dos dereitos humanos dos indíxenas e ao desenvolvemento da educación e a Cultura Letrada no país, desde a chegada dos europeos.

Historia

Artigo principal: Historia da República Dominicana.

Asentamento aborixe

División da illa á chegada dos europeos.

A Española ou Illa de Santo Domingo foi ocupada en catro períodos migratorios antes da chegada dos europeos. Estes pobos proviñan do norte de América do Sur, especificamente das concas dos ríos Orinoco, Xingú e Tapajós, situados en Venezuela e as Güianas, e foron migrando por vía marítima de illa en illa, das antillas menores ás maiores.

Os máis antigos poboadores das Antillas tiñan unha cultura moi rudimentaria; foron recolectores, pescadores e cazadores, e non practicaban a agricultura. Usaban instrumentos confeccionados con cunchas e ósos dalgúns animais; chegaron a puír a pedra para fabricar obxectos e utensilios. Este grupo é denominado Arcaico (ou Pre-Cerámico, pola ausencia de olaría) e probablemente chegaron á illa ó redor do ano 3000 adC. Á chegada dos europeos, os arcaicos soamente se atopaban no extremo occidental da Península Tiburón de Haití e no occidente de Cuba, onde eran chamados Guanahatabeyes. Os taínos chamábanos siboney (tamén escrito ciboney), voz que significa «home que vive entre as pedras ou as rocas» (ciba, pedra; igney, home). A segunda onda migratoria corresponde ó grupo arauaco pre-taíno coñecido nas Antillas como iñeris, relacionados co estilo saladoide das costas venezolanas. A súa olaría chegou a ser a máis elaborada de todas as Antillas. Os igneris non ocuparon o interior da illa nin chegaron a Cuba nin a Xamaica. Foron desprazados pola terceira onda migratoria: os taínos, que chegaron ó redor do século VII da nosa era.

Os taínos ocuparon todas as Antillas Maiores e as Bahamas. Os nomes taínos para a illa foron Haití, Bohío e Quisqueya, que significan terra montañosa, casa grande e gran nai da terra respectivamente. Estes desenvolveron unha cultura baseada fundamentalmente na produción agrícola que lles permitiu realizar unha apreciable actividade artesanal de obxectos de barro e madeira. Ademais, os taínos foron excelentes escultores que confeccionaron artefactos cerimoniais dunha grande expresión artística.

A última onda migratoria foi a dos caribes, que chegaron a ocupar todas as Antillas Menores pero que aínda non se asentaran en Porto Rico e A Illa de Santo Domingo á chegada dos españois. Aparentemente os pobos macoriges ou macorizes (singular, macorix) e ciguayos, que ocupaban a península de Samaná e o norte da illa, eran grupos indíxenas diferentes ós taínos que chegaron á illa uns 600 anos antes da chegada dos europeos. Estes grupos eran sumamente belicosos comparados cos seus antecesores, o que quedou demostrado co seu encontro con Colón no Golfo das Flechas.

Chegada de Cristovo Colón

Artigo principal: Capitanía xeneral de Santo Domingo.

Cristovo Colón tomando posesión da Española no momento da súa chegada en 1492.

Cristovo Colón atracou na costa norte da illa o 5 de decembro do 1492, bautizándoa co nome d´A Española. ó continuar a exploración da costa norte, a carabela Santa María encallou nun banco de area; cos restos da nave, construíu o forte La Navidad. Entón Colón ordenou regresar a España, deixando unha guarnición de 49 homes ó mando de Diego de Arana.

Ao regresar á illa durante a súa segunda viaxe en 1493, Colón atopou que o forte La Navidad fora atacado e destruído por indíxenas a cargo do cacique Caonabo. Entón decide construír La Isabela, a primeira cidade europea do Novo Mundo, e organizou varias expedicións ó interior da illa que resultaron na construción dalgunhas fortalezas e no control do Cibao.

Antes de partir a España, Colón deixou a cargo da colonia ó seu irmán Bartolomeu Colón quen, como Adiantado da illa, fundou a cidade de Santo Domingo en 1496. Pero as desordes e as sublevacións motivaron que a Coroa Española enviase a Francisco de Bobadilla para facerse cargo da situación, quen ordenou como primeira medida a detención de Cristovo Colón e a súa familia, quen foron embarcados para a Península. Sucedeuno Nicolás de Ovando e logo o fillo do almirante, Diego Colón, entre os anos 1509 e 1523.

Durante a conquista e colonización estableceuse o primeiro Bispado (1504), a primeira Capitanía xeneral, o primeiro Vicerreinado e a primeira Real Audiencia (1511) de toda América; construíuse a primeira igrexa (Ermida do Rosario, 1496), o Hospital de San Nicolás (1503) e a primeira catedral (1530), entre outras edificacións.

A través do século XVI, La Española gozou de boa posición económica e social; as primeiras expedicións conquistadoras partían desde a illa. Pero desde final dese século e despois da conquista dos grandes territorios de América do Norte e América do Sur, a illa foi quedando relegada a un segundo plano, afundíndose cada vez máis na pobreza e o esquecemento.

Escravitude

Coa conquista e colonización da illa, os españois empezaron a importar grandes continxentes de escravos africanos para substituír a man de obra nativa, moi minguada polas guerras, brutais condicións de traballo e epidemias. Aproximadamente, un 80 ou 90% da poboación nativa morreu no primeiro século da conquista. Pola súa banda, entre 1492 e 1870 foron traídos uns 30.000 africanos para o territorio dominicano.

Até a conquista de Xamaica polos corsarios ingleses do almirante William Penn e o xeneral Robert Venables, en 1654 os españois só tiñan un control permanente da zona sueste da illa, deixando un amplo sector do centro e o norte da illa, rexións moi montañosas, como lugares onde africanos e tainos, escravos nas plantacións, puidesen fuxiarse. Tanto nas plantacións como nas vilas illadas de fuxidos producírase unha forte mestizaxe entre indíxenas e africanos e tamén europeos. Desta mestizaxe xunto ó dominio social, cultural e económico do elemento europeo constituirá a base da identidade nacional dos dominicanos. Estímase que a poboación da colonia en 1777 era de 400.000 persoas, dos cales 100.000 eran europeos e crioulos, 60.000 africanos, 100.000 mestizos, 60.000 zambros e 100.000 mulatos.

A abolición definitiva da escravitude efectuouse en 1822, durante a ocupación haitiana do territorio dominicano.

División da illa

Artigo principal: Tratado de Aranjuez (1777).

En 1586, o inglés Francis Drake atracou na illa e saqueou a cidade de Santo Domingo. Entre 1605 e 1606 levou a cabo un proceso de despoboamento da parte oeste da illa, no que se coñeceu como as Devastaciones de Osorio. Recibiu ese nome porque o proceso foi implantado por Antonio de Osorio, entón gobernador español da illa, o cal deu inicio ó proceso de poboamento gradual da parte oeste da illa por parte de bucaneiros e filibusteiros franceses.

Arredor de 1630, franceses, holandeses e ingleses apoderáronse da illa da Tartaruga. Desde esa illa os franceses comezaron a penetración na parte occidental de La Española. En 1697, polo Tratado de Ryswick, España cedeu a Francia esa parte da illa, a actual Haití. A parte oriental da illa, para ser diferenciada da colonia francesa de Saint Domingue, foi denominada Santo Domingo Español ou Santo Domingo Oriental.

En 1777, co tratado de Aranjuez, fíxanse os límites entre a parte francesa e a española.

Dominio francés

Artigo principal: Tratado de Basilea (22 de xullo de 1795).

Artigo principal: España Boba.

O 16 de agosto de 1791, estendeuse unha sublevación de escravos na colonia francesa que rapidamente foi sufocada pola mariña e os efectivos franceses. O 22 de xullo de 1795, ó final da Guerra do Rosellón contra a Primeira Coalición, a Francia Revolucionaria conseguiu, co Tratado de Basilea, que España se vise obrigada a renunciar á súa soberanía en toda a illa, pasando así a mans francesas.

En 1801 renovouse a insurxencia dos escravos. Toussaint Louverture avanzou sobre a parte oriental da illa e chegou á capital, Santo Domingo, acompañado por un numeroso exército, pero foi rexeitado. Ese mesmo ano, capturaron a Santo Domingo, tomando o control de toda a illa, pero en 1802 un exército enviado por Napoleón capturou a Louverture e enviouno a Francia como prisioneiro. Con todo, os lugartenentes de Toussaint Louverture, e a febre amarela, lograron expulsar os franceses de novo de Saint-Domingue. O 1 de xaneiro de 1804, mentres Jean-Jacques Dessalines proclamaba a independencia de Haití, comezou en Santo Domingo o período francés, baixo a administración de Louis Marie Ferrand.

En 1805, Henri Christophe e Dessalines tomaron a cidade de Santiago e despois dirixíronse para Santo Domingo cun numeroso exército, pero ante a resistencia de Ferrand, víronse obrigados a retirarse.

En 1808, tras a invasión napoleónica de España, os crioulos de Santo Domingo encabezados polo soldado Juan Sánchez Ramírez rebeláronse contra o dominio francés e, coa axuda de Gran Bretaña (aliado de España) e Haití, na denominada Batalla de Palo Hincado.

O 11 de xullo de 1809, os administradores franceses capitularon. As tropas inglesas ocuparon a cidade de Santo Domingo, ata que en agosto do mesmo ano abandonaron o sector e a parte oriental volveu ser nominalmente colonia de España. Así se iniciou o período coñecido como a España Boba, é dicir, de escasa ou nula intervención metropolitana nos asuntos da colonia, o que durou até 1821.

Breve independencia e posterior ocupación haitiana

Artigos principais: Independencia Efémera e Ocupación haitiana de Santo Domingo.

Inspirado polas ideas liberais, José Núñez de Cáceres conspira contra España na parte oriental, e o 1 de decembro de 1821 proclama a independencia desta parte da illa, creando así o Estado Independente do Haití Español. Isto recóllese na historia como Independencia Efémera, pois tan só en tres meses o xeneral haitiano Jean Pierre Boyer consolida a súa dominación sobre toda a illa. O novo sistema opúñase amplamente polos agricultores dominicanos, aínda que se produciu un auxe na produción de azucre e café. Todos os niveis da educación esborralláronse, a universidade foi pechada, xa que os homes novos dominicanos de 16 a 25 anos de idade foron recrutados polo exército haitiano, ademais foron privados de alimentos. A ocupación das tropas de Boyer, que eran en gran parte dominicanos, quen non recibían paga tiveron que se dedicar a saquear os civís dominicanos. Haití impuxo un tributo ó pobo dominicano. Moitos fuxiron de Santo Domingo para Porto Rico e Cuba (ambos aínda baixo o dominio español), Venezuela e outros países. ó final, a economía e a fiscalidade fixéronse máis onerosas.

Coa chegada de Boyer á parte oriental da illa aboliuse a escravitude e expúxose unha profunda reforma agraria. Con isto dáse inicio á Dominación Haitiana, o 9 de febreiro de 1822. Na parte oeste da illa inícianse conspiracións contra Boyer a partir de 1827, que obrigan a que marche para o exilio en xaneiro de 1843.

Independencia

Artigo principal: Independencia da República Dominicana.

Juan Pablo Duarte guía e líder dos trinitarios e propulsor da guerra pola independencia dominicana.

No leste tamén se inicia un proceso revolucionario contra o dominio haitiano encabezado por liberais, entre eles Juan Pablo Duarte, Matías Ramón Mella e Francisco del Rosario Sánchez. Fúndase o movemento clandestino La Trinitaria o 16 de xullo de 1838. Cando Charles Hérard chega ó poder, iníciase a persecución dos Trinitarios. Para esta época había grupos que querían a anexión a Inglaterra, Francia ou España. Estes grupos antepóñense ás ideas independentistas dos Trinitarios.

En 1843, aínda que Duarte non estaba, os trinitarios non abandonaban nas súas accións e na causa da liberdade do país. Francisco del Rosario Sánchez, Matías Ramón Mella e Vicente Celestino Duarte dirixían os trinitarios, quen case sen recursos facían circular as ideas en follas manuscritas, para organizarse e sumar adherentes ás ideas separatistas.

Bandeira usada polos trinitarios para declarar a independencia en 1844

O 16 de xaneiro de 1844, foi redactada por Tomás Bobadilla y Briones, a Manifestación de los pueblos de la parte Este de la isla, na que se enunciaban as causas da súa separación de Haití. Esta Manifestación sería a lei que rexería a república recentemente proclamada ata que se promulgase a súa constitución o 6 de novembro.

Francisco del Rosario Sánchez tomou o liderado na guerra pola independencia dominicana trala ausencia de Juan Pablo Duarte.

Matías Ramón Mella encargado de dar o trabucazo de liberdade a noite do 27 de febreiro de 1844 na Porta da Misericordia.

A noite do 27 de febreiro de 1844, congregáronse ós poucos pequenos grupos de patriotas que proviñan das distintas zonas de Santo Domingo. O comezo da acción separatista radical foi indicado por un "trabucazo" disparado por Matías Ramón Mella na Porta da Misericordia, e que foi ouvido por todos os habitantes da cidade.

Aínda que Juan Pablo Duarte, o Pai da Patria, achábase ausente, a noite do martes 27 de febreiro de 1844, na Porta do Conde da cidade de Santo Domingo, a República Dominicana era proclamada por Francisco del Rosario Sánchez, xefe do movemento tras a ausencia de Juan Pablo Duarte, Tomás Bobadilla y Briones, representante dos conservadores, Matías Ramón Mella, Manuel Jimenes, Vicente Celestino Duarte, José Joaquín Puello, Gabino Puello, Eusebio Puello, Eduardo Abreu, Juan Alejandro Acosta, Remigio del Castillo, Jacinto de la Concha, Tomás de la Concha, Cayetano Rodríguez, Félix María del Monte, e outros, quen expresarían ás autoridades haitianas a súa indestrutible resolución de seren libres e independentes, á conta das súas vidas e os seus intereses, sen que ameaza ningunha fose capaz de retractar a súa vontade.

Ese 27 de febreiro izouse a Bandeira Dominicana na Porta do Conde. Ondeou na cidade de Santo Domingo a bandeira bordada por Concepción Bona e María Trinidad Sánchez. A bandeira xurdira dun proxecto presentado por Juan Pablo Duarte, aprobado o 16 de xullo de 1838 na Trinitaria, onde se presentaron as cores e a forma da insignia que representaría o novo estado.

A nacente república quedou dirixida por unha Xunta Central Gobernativa baixo o poder dos conservadores até o 14 de novembro de 1844 en que Pedro Santana é elixido Primeiro Presidente Constitucional da República Dominicana.

As décadas que seguiron estiveron cheas de tiranía, o partidismo, as dificultades económicas, os rápidos cambios de goberno, e exilio político. Durante varios anos os haitianos realizaron varias invasións (1844, 1845-49, 1849-55, e 1855-56), pero foron frustradas polo Exército Dominicano. Mentres tanto, os grandes rivais Santana e Báez alternáronse no poder a maior parte do tempo, ambos gobernando o país de maneira arbitraria. Promoveron plans para anexar a nova República a outra potencia: Santana favorecía a España, e Báez ós Estados Unidos.

BATALLAS POLA INDEPENDENCIA

Batalla	Data	Lugar
Primeira Campaña
Fuente del Rodeo	13 de marzo de 1844	Baoruco
Cabeza de Las Marías y Las Hicoteas	18 de marzo de 1844	Neiba Azua
Batalla del 19 de marzo	19 de marzo de 1844	Azua
Batalla del 30 de marzo	30 de marzo de 1844	Santiago
El Memiso	13 de abril de 1844	Azua
Puerto Tortuguero	15 de abril de 1844	Azua
Segunda Campaña
Cachimán	17 de xuño de 1845	Haití
La Estrelleta	17 de setembro de 1845	Elías Piña
Beller	27 de outubro de 1845	Dajabón
Terceira Campaña
El Número	17 de abril de 1849	Azua
Las Carreras	21 de abril de 1849	Azua
Cuarta Campaña
Santomé	22 de decembro de 1855	San Juan
Cambronal	22 de decembro de 1855	Neiba
Sabana Larga	24 de xaneiro de 1856	Dajabón

A este período da historia chamóuselle Primeira República, que comprende desde a formación da nación, o 27 de febreiro de 1844 até a anexión a España en 1861.

Anexión a España e restauración

Artigo principal: Guerra da Restauración.

Gregorio Luperon loitou contra as pretensións de Pedro Santana para recuperar a soberanía dominicana.

En 1861, despois de reprimir con dureza a moitos dos seus opoñentes, e por motivos políticos e económicos, Pedro Santana asinou un pacto coa Coroa Española e reverteu a nación dominicana ó estado colonial, o único país americano en facelo. O seu propósito significativo era protexer a nación doutra anexión de Haití, pero os seus opositores lanzaron a Guerra da Restauración en 1863, dirixida por Santiago Rodríguez, Benito Monción, e Gregorio Luperón, entre outros. Haití, por temor de que España volvese como potencia colonial na súa fronteira, deu refuxio e subministracións ós revolucionarios. Os Estados Unidos, que nese entón tiñan a súa guerra civil, protestaron enerxicamente pola acción española. ós dous anos, e sen verdadeiro interese en reter a súa antiga colonia, España abandonou a illa á propia sorte en 1865.

Os conflitos políticos reinaron de novo nos anos seguintes; rexía un estado de guerra, as revoltas militares eran moi comúns, e a nación acumulaba máis e máis débeda. Tras tomar Báez posesión, tramaba o seu plan de anexión do país ós Estados Unidos, onde o goberno de entón lle deu o seu apoio. O presidente dos Estados Unidos Ulysses S. Grant pediu unha base naval en Samaná e tamén un lugar para o asentamento dos negros recentemente liberados. O trato, que incluía o pago dos Estados Unidos de 1,5 millóns de $ para a amortización da débeda dominicana, foi rexeitado no Senado dos Estados Unidos en 1870.

Báez foi derrocado en 1874, regresou e volveu ser derrocado, pero esta vez para sempre, en 1878. Unha nova xeración de políticos xurdiu, coa eliminación de Santana (quen morreu en 1864) e Báez da escena política. Unha relativa paz chegou ó país na década de 1880, que viu a chegada ó poder do xeneral Ulises Heureaux.

"Lilís", como foi alcumado o novo presidente, gozou dun breve período de popularidade. Foi, con todo, "un simulador", que meteu á nación nunha débeda profunda, mentres utilizaba a maior parte das ganancias para o seu uso persoal e para manter o seu estado policial. Heureaux foi un déspota e impopular. En 1899 foi asasinado. Con todo, a relativa calma despois da súa morte permitiu unha melloría na economía dominicana. A industria azucreira modernizouse, e o país atraeu a traballadores estranxeiros e inmigrantes, tanto desde o Vello Mundo como do Novo.

A partir de 1902, os gobernos de períodos curtos volveron. O poder era usurpado por caudillos nas rexións do país. Por outra banda, o goberno dominicano estaba en bancarrota e sen poder pagar as débedas deixadas por Heureaux. Crecía a ameaza dunha intervención militar de Francia e outras potencias acredoras de Europa.

Primeira ocupación estadounidense

Artigo principal: Ocupación estadounidense da República Dominicana (1916-1924).

O Corpo de Marines dos Estados Unidos no momento que desembarca en chan dominicano en 1916

O presidente dos Estados Unidos Theodore Roosevelt tratou de impedir a intervención europea, en gran parte para protexer as rutas da futura Canle de Panamá, xa que a canle xa estaba en construción. Fixo unha pequena intervención militar para protexerse das potencias europeas, proclamou o seu famoso Corolario Roosevelt á Doutrina Monroe, e en 1905 obtivo o acordo dominicano para que os Estados Unidos tomasen a administración das aduanas dominicanas, para ese entón, a principal fonte de ingresos para o goberno dominicano. Un acordo de 1906 prevía unha duración de 50 anos. Os Estados Unidos acordaron utilizar parte dos ingresos de aduanas para reducir a inmensa débeda exterior da República Dominicana, e asumiron a responsabilidade da devandita débeda.

Despois de seis anos no poder, o presidente Ramón Cáceres (que asasinara a Heureaux) foi asasinado en 1911. O resultado foi varios anos de grande inestabilidade política e unha guerra civil. Coa mediación dos Estados Unidos baixo as administracións de William Howard Taft e Woodrow Wilson respectivamente, logrouse un breve respiro. O estancamento político que houbo en 1914 rompeu despois do ultimato que lle deu Wilson ós dominicanos para que elixisen un presidente ou os Estados Unidos imporían un. Foi elixido un presidente provisional, e máis tarde o mesmo ano en eleccións relativamente libres foi elixido o presidente Juan Isidro Jimenes Pereyra. A fin de lograr un goberno con máis apoio, con persoas identificables Jimenes nomeou varios opositores no seu gabinete. Pero isto non trouxo a paz, ademais co seu exsecretario de Guerra Desiderio Arias manobrando para depolo e a pesar dunha oferta dos Estados Unidos para axudalo militarmente contra Arias, Jimenes, renunciou o 7 de maio de 1916.

Pero unhas negociacións entre os seguidores de Juan Isidro Jimenes (Jimenistas) e os seguidores de Horacio Vásquez (Horacistas) foi designado na presidencia Francisco Henríquez y Carvajal. No entanto, o novo presidente discordaba da intervención.

Wilson ordenou a ocupación de República Dominicana. O Corpo de Marines dos Estados Unidos desembarcaron o 16 de maio de 1916, e tomaron o control do país dous meses despois. O goberno militar establecido polos Estados Unidos, encabezado polo contraalmirante HarryShepard Knapp, foi repudiado amplamente polos dominicanos. Algúns postos no gabinete tiñan que ser cubertos por funcionarios da Armada dos Estados Unidos, os dominicanos negáronse a servir na administración. Impúxose censura e límite ó discurso público.

Pero o réxime de ocupación, mantivo a maioría das leis e institucións dominicanas, en gran parte, reactivou a economía, reduciu a débeda dominicana, construíu unha rede de estradas que por fin interconectaban todas as rexións do país, e creou unha Garda Nacional profesional.

A oposición á ocupación continuaba, con todo, e despois da primeira guerra mundial incrementouse nos EUA o mesmo descontento. Alí, o presidente Warren G. Harding (1921-1923), sucesor de Wilson, traballaba para pór fin á ocupación, como prometera facer durante a súa campaña.

O vencedor foi o expresidente Horacio Vásquez Lajara, quen cooperaran cos Estados Unidos Vásquez deu ó país seis anos de bo goberno, no que os dereitos políticos e civís se respectaron e a economía creceu fortemente, nun ambiente tranquilo.

A era de Trujillo

Véxase tamén: Rafael Leónidas Trujillo Molina.

Rafael L. Trujillo impuxo unha ditadura de 31 anos no país (1930-1961)

Horacio Vásquez confiaba cegamente en Trujillo e por iso nunca soubo as súas verdadeiras intencións, mesmo o nomeou como o seu militar de confianza. Tamén lle encargou que loitase contra Estrela Ureña, quen era Secretario de Estado, e abandonara as filas horacistas, xa que este opúñase á reelección de Vásquez; pero este descoñecía que Trujillo xa tramara un plan para derrocalo xunto a Estrela Ureña.

Durante o goberno de Horacio Vásquez, Trujillo ostentaba o rango de Tenente Coronel e era Xefe da Policía. Este cargo axudouno a pór en marcha os seus plans de derrocar o goberno de Vásquez. Trujillo contou co apoio de Carlos Rosario Pena, quen formou o Movemento Cívico, o cal tiña como obxectivo principal derrocar o goberno de Vásquez.

Cando Vásquez tentou gañar un novo mandato, os opositores rebeláronse en febreiro de 1930, en alianza secreta co comandante do Exército Nacional (a antiga Garda Nacional), o xeneral Rafael Leonidas Trujillo Molina, polo cal este último se mantivo "neutral" fronte á rebelión, mentres que Vásquez renunciou e marchou ó exilio; entón é xuramentado como presidente provisional Estrela Ureña o día 3 de marzo de 1930. Durante os 5 meses de presidente, foron derrogadas todas as leis que impedían que Trujillo aspirase á presidencia; desa maneira Trujillo puido aspirar ás eleccións presidenciais dese ano e non só iso, senón que a todo isto uniuse o acoso e represión de todos os candidatos que aspiraban, así como ós seguidores destes.

Durante a campaña electoral, Trujillo utilizou o exército para desatar todo tipo de represión, obrigando así ós seus adversarios a retirarse da contenda electoral. Trujillo púxose de pé para elixirse a si mesmo, e en maio foi elixido presidente practicamente sen oposición, despois dunha violenta campaña contra os seus opoñentes.

Rafael Leónidas Trujillo Molina ascende ao poder o 16 de agosto de 1930, tralas manipulacións que fixo en complicidade con Rafael Estrela Ureña, quen foi elixido o seu vicepresidente e acataba todas as súas directrices.

Houbo un crecemento económico considerable durante o longo réxime de Trujillo, aínda que unha gran parte da riqueza foi tomada polo ditador para as súas necesidades persoais. Avanzouse na atención sanitaria, educación e transporte, coa construción de hospitais e clínicas, escolas, camiños e portos. Trujillo tamén levou a cabo un programa de construción de vivendas e iniciou un importante plan de pensións. Por último, puxo fin ó préstamo que había cos Estados Unidos de 50 anos de administración da aduana en 1941, o cal estaba previsto que rematara en 1956. Fixo que o país quedase libre de débedas en 1947.

Isto estivo acompañado pola represión absoluta e abundantes asasinatos, tortura e métodos terroristas contra a oposición. Por outra banda, a megalomanía de Trujillo viuse no cambio de nome da capital, Santo Domingo a "Cidade Trujillo", tamén a montaña máis alta do país e do Caribe renomeouna de Pico Duarte a "Pico Trujillo", ademais de varios pobos e unha provincia. Algúns outros lugares rebautizounos con nome de membros da súa familia. No final do seu primeiro mandato en 1934, era a persoa máis rica do país, un dos máis ricos do mundo na década de 1950, e case no final do seu réxime a súa fortuna estaba estimada en $800 millóns.

En 1937, Trujillo (o cal tiña ascendencia haitiana), nun evento coñecido como o Masacre del Perejil, ordenou ó Exército matar os haitianos que vivían na zona fronteiriza. O Exército matou entre 17.000 e 35.000 haitianos de máis de seis días, da noite do 2 de outubro de 1937 ata o 8 de outubro de 1937. Para evitar deixar probas da implicación do Exército, os soldados utilizaban machetes no canto de balas. Os soldados de Trujillo interrogaban calquera persoa con pel escura, utilizando o Shibboleth "perejil" para diferenciar os haitianos dos dominicanos cando era necesario: a "r" de perejil era de difícil pronuncia para os haitianos. Como resultado do masacre, a República Dominicana acordou pagar como indemnización a Haití a cantidade de 750.000 dólares, logo reducida a 525.000 dólares.

O 25 de novembro de 1960 Trujillo mandou asasinar tres das catro irmás Mirabal, alcumadas Las Mariposas. Minerva aspiraba a ser avogado, e opúñase á ditadura, pero Trujillo xa comezara a acosala sexualmente. As irmás recibiron moitas honras a título póstumo, e teñen moitos recordos en varias cidades da República Dominicana. Salcedo, a súa provincia natal, cambiou o seu nome a provincia Irmás Mirabal. O Día Internacional da Eliminación da Violencia contra a Muller celébrase na súa honra o día da súa morte.

Durante moito tempo os Estados Unidos apoiaron o goberno de Trujillo, do mesmo xeito que a Igrexa católica e a elite dominicana. Este apoio persistiu a pesar dos asasinatos de políticos da oposición, o masacre dos haitianos, e das conspiracións de Trujillo contra outros países. Finalmente os Estados Unidos romperon con Trujillo en 1960, despois de que axentes de Trujillo tratasen de asasinar o presidente venezolano, Rómulo Betancourt, un crítico feroz de Trujillo. Foi asasinado o 30 de maio de 1961.

Post Trujillo

Véxase tamén: Ocupación estadounidense da República Dominicana (1965-1966) e Guerra Civil Dominicana.

Despois da morte de Trujillo, o país pasou por varias direccións políticas entre as que se atopan a do profesor Juan Bosch, quen asumiu o cargo en febreiro de 1963, pero foi derrocado ós 7 meses en setembro debido ás súas intencións de reformas sociais e á súa suposta inclinación marxista. Un Triunvirato representante da oligarquía neotrujillista substituiría a primeira experiencia democrática dominicana despois de 31 anos de ditadura. Despois de dezanove meses de goberno militar, unha rebelión en favor de Bosch estalou en abril de 1965.

O presidente dos Estados Unidos Lyndon Johnson, preocupado por unha posible revolta polos comunistas, que poderían crear unha "segunda Cuba", enviou marines día máis tarde, seguido inmediatamente pola 82.ª División Aerotransportada e outros elementos do XVIII Corpo Aerotransportado na Operación Powerpack. "Non nos propomos quedarnos aquí sentado nun mexedor de brazos e deixar que os comunistas desenvolvan calquera goberno no hemisferio occidental" dixo Johnson. En pouco tempo uníronselles comparativamente pequenos continxentes da Organización dos Estados Americanos. Todos eles permaneceron no país durante máis dun ano e fóronse despois de supervisar as eleccións do ano 1966 gañadas por Joaquín Balaguer, quen fora o último presidente monicreque de Trujillo.

Os doce anos de Balaguer

Joaquín Balaguer foi presidente do país nos períodos (1966-1978) e (1986-1996), ademais de ser presidente monicreque durante a ditadura de Trujillo.

En 1966 Joaquín Balaguer ascendeu ó poder e mantívose nel durante un período de 12 anos, nun período de man dura, durante o cal din que se valeu de fraudes electorais, ó mesmo tempo que utilizaba a represión sobre os seus opositores políticos co obxectivo de que a competencia fóra practicamente nula e lexitimar a súa reelección "democraticamente". A súa xestión foi un período de represión dos dereitos humanos e as liberdades civís. O seu goberno foi moi criticado por unha crecente disparidade entre ricos e pobres. Foi, con todo, eloxiado por un ambicioso programa de infraestrutura, que inclúe grandes proxectos de vivendas, complexos deportivos, teatros, museos, acuedutos, camiños veciñais, estradas, e o monumento Faro a Colón.

Para as eleccións do ano 1970 suscitouse unha crise política cando o vicepresidente da República dese entón, o Lic. Francisco Augusto Lora desgustado co presidente Balaguer xa que entendía tocáballe a súa quenda para encabezar a lista electoral como candidato presidencial polo Partido Reformista, dáse conta que o Dr. Balaguer quere repostularse e optar por un novo mandato e non daría marcha atrás nas súas aspiracións, e iso lévao a fundar outro partido político, o Movemento de Integración Democrática, MIDA, deixando de asistir ó Palacio Nacional.

Ante esa situación, e agravada ademais pola presión política dos partidos de oposición, o Dr. Balaguer expuxo que deixaría temporalmente a presidencia da República para que o Presidente da Suprema Corte de Xustiza, o Dr. Manuel Ramón Ruiz Tejada.

Rapidamente Ruiz Tejada discrepou publicamente os criterios do presidente Balaguer e afirmou que só asumiría como encargado do Poder Executivo, se se producía a ausencia temporal do presidente e o vicepresidente da República, tal e como o dispuña o artigo 58 da Constitución dominicana.

Os acontecementos sucedéronse rapidamente e o 17 de abril de 1970, Ruiz Tejada despois do presidente Balaguer asinar un acordo cos partidos políticos da oposición, asumiu como Presidente Interino e inmediatamente dispuxo a "neutralización política absoluta e efectiva da administración pública para garantir a imparcialidade necesaria no proceso electoral".

Manuel Ramón Ruiz Tejada, presidente da Suprema Corte de Xustiza en Exercicio do Poder Executivo, desempeñou as súas funcións a plenitude e sen limitacións no seu exercicio, sen que se producisen presións do presidente en licenza e realizando unha xestión encomiada por todos os sectores e forzas vivas da nación. ó cabo de 36 días entregou o mando a Joaquín Balaguer e recuperou as súas funcións xudiciais (1966-1974).

O 12 de xaneiro de 1972 tivo lugar o enfrontamento armado do grupo revolucionario coñecido como Los Palmeros ou Comandos de la Resistencia, contra as intencións do presidente Joaquín Balaguer de reinstaurar un goberno similar ó recentemente derrocado réxime de goberno trujillista no cal se formou, violando o dereito do pobo ó exercicio político democrático. O enfrontamento tivo lugar no quilómetro 14 da autoestrada Las Américas, Santo Domingo.

Los Palmeros foron: Amaury Germán Aristy, Bienvenido Leal Prandy, tamén coñecido como La Chuta, Ulises Cerón Polanco e Virgilio Perdomo Pérez. Este grupo facía parte da estratexia de apoio militar ó xeneral Francisco Alberto Caamaño Deñó, líder das forzas opositoras á intervención militar estadounidense, nas súas intencións de derrocar a Joaquín Balaguer e levar a cabo unha revolución social no país, tamén contaba con Miguel Cocco Guerreiro a nivel directivo.

1978-presente

Durante as eleccións do ano 1978, resultou electo Antonio Guzmán Fernández polo Partido Revolucionario Dominicano. O seu mandato caracterizouse por ser un dos máis liberais que tivera o país en décadas e desde o goberno de Juan Bosch. O seu mandato culmina cando Guzmán se suicida o día 4 de xullo de 1982. Foi sucedido polo vicepresidente de quenda, Lic. Jacobo Majluta, quen gobernou por 43 días de maneira interina. A elección presidencial dese ano foi gañada polo seu compañeiro de partido Salvador Jorge Blanco.

En 1986 retomou o poder Joaquín Balaguer, quen tiña preto de 80 anos. En 1990 resultou reelixido Joaquín Balaguer nunhas eleccións embazadas por denuncias de fraude. En 1994, Joaquín Balaguer resultou novamente vencedor nas eleccións contra José Francisco Pena Gómez e Juan Bosch, variando o panorama electoral soamente desde o punto de vista dos partidos opositores. Como resultado das denuncias de fraude, fíxose unha Reforma constitucional recortando o período presidencial a dous anos e acordando a celebración de eleccións en 1996. Ese ano, co apoio de Joaquín Balaguer e o Partido Reformista Social Cristián nunha coalición chamada Frente Patriótico, resultou electo Leonel Fernández do Partido da Liberación Dominicana (PLD). Este goberno caracterizouse polo crecemento macroeconómico e a privatización das empresas do Estado a través do investimento estranxeiro. Esta administración apoiou o proceso de modernización do sistema xudicial, transparentando a conformación dunha Suprema Corte de Xustiza independente. Así mesmo realizáronse esforzos pola reforma e modernización dos demais estamentos do Estado. Ademais, restablecéronse as relacións con Cuba e asinouse o Acordo de Libre Comercio con Centroamérica, o cal foi a xénese para a firma de DR-CAFTA.

Hipólito Mejía foi presidente da nación no período 2000-2004, tentando reelixirse nas seguintes eleccións perdendo de Fernández.

En 2000, Hipólito Mejía ascendeu ó Poder Executivo polo Partido Revolucionario Dominicano. O seu goberno estivo marcado por grandes reformas económicas e sociais, á parte dunha descentralización do orzamento nacional. Entre as leis creadas neste período destácanse a de Seguridade Social, o Código Monetario e Financeiro, Mercado de valores, Electricidade, Comercio electrónico, Lei de Policía, Medio Ambiente, Saúde pública, Cámara de Contas, Lei de Seguros, Independencia Administrativa e Orzamentaria do Poder Lexislativo e Poder Xudicial; ademais, creación da Provincia Santo Domingo e os seus municipios, maior partida orzamentaria para os concellos, así como outras leis. Isto significoulle nas eleccións do ano 2002, obter unha maioría no congreso e municipal. Neste período levantáronse grandes estruturas deportivas para os Xogos Panamericanos de 2003.

Ao goberno do presidente Mejía tocoulle negociar o Tratado de Libre Comercio cos Estados Unidos, principal socio comercial. Tamén promoveu diversas medidas comerciais, chamada popularmente "Paquetazo Económico". Este "paquetazo" estivo acompañado dunha serie de medidas sociais, como axudas a produtores agrícolas, subsidios á tarifa eléctrica, construción de rúas, beirarrúas, camiños veciñais etc., así como subsidios a familias pobres cuxos fillos asistían ás escolas, así como creación de novos impostos e aumentos dos xa existentes.

Leonel Fernández foi presidente do país en tres períodos constitucionais (1996-2000), (2004-2008) e debido a unha reelección (2008-2012).

En 2003 os efectos da quebra de tres entidades bancarias cuxos aforradores foron protexidos polo goberno quen financiou esta situación creando inflación. Isto provocou unha forte crise económica acompañada da desvalorización da moeda e saída de capitais, inestabilidade que levou á quebra moitas empresas. Coa maioría no congreso obtida no ano 2002, o presidente Mejía impulso unha reforma constitucional que restableceu a posibilidade da reelección presidencial a cal fora abolida no ano 1994 a solicitude do seu propio partido. Esta reforma ocasionoulle problemas ó interno do seu partido provocando unha división dentro dos seus principais dirixentes.

En 2004, Leonel Fernández gañou cun 57.11% dos votos as eleccións presidenciais ó presidente Hipólito Mejia. ó iniciar o seu segundo mandato presidencial, esforzouse en combater a crise económica logrando restablecer a estabilidade macroeconómica manifestándose entre outras cousas a través da redución da taxa de cambio do dólar e retorno da confianza na economía.

A xestión do presidente Fernández consistiu en mellorar o sistema de transporte colectivo de Santo Domingo, construíuse a primeira liña do Metro; a terminación das principais vías de comunicación cara ós polos turísticos do país; a construción de novas escolas ou a construción de máis aulas, así como a dotación de centros de informática con computadoras modernas e Internet ás comunidades en coordinación coas escolas, as igrexas ou os clubs. Continuou o seu programa de modernización do estado fortalecendo a formulación e execución de orzamento e impulsando leis para transparentar a adquisición pública de bens e servizos.

En 2008, Leonel Fernández é reelixido como presidente, vencendo ó seu máis destacado contrincante, Miguel Vargas Maldonado candidato polo Partido Revolucionario Dominicano, logrando así o seu terceiro período de goberno (segundo consecutivo) 2008-2012. Nas eleccións municipais e no Congreso do ano 2010, o Partido da Liberación Dominicana logrou 31 de 32 senadores e 92 de 155 concellos así tamén coñecido polos seus aumentos semanais de combustibles e conxelacións dos mesmos aínda que o petróleo de Texas a súa comparativa mostrase descenso de prezos. E levou a débeda pública a máis de trinta mil millóns de dólares, máis que toda a débeda acumulada na historia da República Dominicana. Danilo Medina, do mesmo partido PLD foi elixido presidente en 2012 baixo a promesa de investir máis en programas sociais e a educación, e menos en infraestrutura.

Xeografía

Artigo principal: Xeografía da República Dominicana.

O territorio da República Dominicana comprende a parte oriental (74%) da illa A Española ou de Santo Domingo, situada no mar Caribe, a cal é a segunda illa en tamaño das Antillas. A súa extensión total é de 48.442 km², dos cales 350 km² están cubertos por auga. As súas dimensións máximas son:

• 390 km de leste a oeste (Cabo Engaño a Las Lajas)
• 265 km de norte a sur (Cabo Isabela a Cabo Beata)

Limita ao oeste coa República de Haití (276 km de fronteira) e está separado ao leste da illa de Porto Rico polo Canle da Mona. Linda ao norte co océano Atlántico ao longo de 586 km de costa e ao sur co mar Caribe nunha distancia de 545 km.

O seu antípoda é o océano Índico e a costa morte de Australia. A maior cidade do país e a máis metropolitana é Santo Domingo, a súa capital, a cal se atopa na costa sur.

Hai moitas illas pequenas e cayos que fan parte do territorio dominicano. As dúas illas máis grandes preto da costa son Saona, no sueste, e Beata, no suroeste. Ademais, no seu territorio tamén se atopan as illas Cabritos, Catalina, Catalinita e Alto Veo.

Relevo

O territorio dominicano ofrece un aspecto montañoso na súa maior parte, con catro eixos orográficos principais, orientados de oeste a leste, sendo a Cordilleira Central a máis importante da illa, onde se localiza o Pico Duarte con 3087 m, a máxima elevación das Antillas. Outros sistemas montañosos son a Cordilleira Setentrional, a Cordilleira Oriental, a Serra de Yamasá, a Serra de Samaná, a Serra de Baoruco, a Serra de Neiba e a Serra Martín García.

Entre eses sistemas montañosos existen grandes vales como o val do Cibao, val de Bonao, val de Neiba, val de San Juan, val de Vila Altagracia, val de Constanza, val de Jarabacoa, val de Rancho Arriba, val de Río Limpo e val de Tireo.

Así como as chairas costeiras do norte que son: chaira de Bajabonico, chaira de Boba-Nagua, chaira de Porto Prata e chaira de Yásica. Os do leste, chairas costeiras de Sabana do Mar e de Miches e chaira costeira Suroriental; e os do sur, chaira costeira de Azua, chaira costeira de Baní ou de Peravia e chairas costeiras de Oviedo e Pedernales.

Hidrografía

Véxase tamén: Auga potable e saneamento en República Dominicana.

Vista do Lago Enriquillo á tardiña.

As augas interiores (ríos e lagos) representan o 1.6% do territorio nacional.

Hai numerosas concas fluviais, e entre elas existen algunhas que, polo volume de auga que transportan, as dimensións territoriais que abarcan e polo uso que se dá ás súas augas, considéranse as máis importantes.

As grandes concas fluviais dominicanas son as dos ríos Yaque do Norte, Yuna, Yaque do Sur, Ozama e Artibonito.

Os lagos e lagoas son o Lago Enriquillo, Lagoa Redonda, Lagoa Limón, Lagoa Rincón ou Cabral e Lagoa de Oviedo.

Entre as principais presas ou represas hidroeléctricas están Hatillo, Taveras, Bao, Valdesia, Monción, Sabana Yegua, Rincón, Sabaneta, Maguaca, Chacuey, Jigüey e Aguacate.

Clima

Barahona provincia da rexión Suroeste na República Dominicana.

A República Dominicana ten un clima predominantemente tropical onde as choivas son abundantes, unha temperatura media entre os 25 e 35 °C, con poucas excepcións en rexións cunha grande altitude, como en Val Novo, onde a temperatura pode descender até -15 °C no inverno. O día ten unha duración entre 11 e 13 horas ao ano, segundo a tempada. Algunhas folerpas poden caer en raras ocasións na parte superior do Pico Duarte.

A estación chuviosa abarca desde abril até novembro, destacándose maio, agosto, e setembro. Debido ás súas choivas torrenciais, durante esta época sófrense numerosos corrementos de terra. A parte máis seca do país atópase no oeste. É propensa ao paso de furacáns e en media ocorre 2 ou 3 cada ano e unha tormenta tropical cada ano, e inundacións. Os furacáns son máis probables entre agosto e outubro. A última vez que un furacán de categoría 5 azoutou o país foi o furacán David en 1979.

Problemas ambientais

Os Baixos de Haina, a 19 quilómetros ao oeste de Santo Domingo, foi incluído na lista do Blacksmith Institute como un dos 10 lugares máis contaminados do mundo en outubro de 2006, debido ao saturnismo por chumbo. Nesa localidade operou unha empresa de reciclaxe de pilas e baterías, e que se viu forzada a pechar en 1999. A limpeza do lugar comezou no ano 2008, pero os nenos seguen nacendo con altos niveis de chumbo, causando problemas de aprendizaxe, atraso do crecemento físico e insuficiencia renal.